7101., vermindering van hun gevolg ( alzoo de
plaacs niet grootet lyden kon) met quaa-
lyk te nemen.j.E.5
Yan deze Bondgenooten is de E. Maat-
fchappy de eerfte, en Radja Boni de tweede,
% waar na Radja Goa, mitsgaders deRadja’s
van Loeboe , Tello, Tanetta, Datoewa
R i - Sawite, Datoewa Ri - Soepa, Crain
Barroe, Crain Binamce-, Cr am Bangkala^
Toerongan, Crain Pamanna, Crain ßoelo-
combo, de Mandareefche, enmeer andere
koningen, volgden.
Nieuwe Ondertuflchen' nam Aroe Teko de vry-
gefchen- beid van den Heer Gouverneur eens te
Ren van bezoeken , en bood aan den zelven (in
Ar°e hoope dat dir hem merkelyk in zyn zaak
den Gou- Welpen zou) een bundelken goua , een
vemeur. goude buikinyder , enz. , rond uit-bekennende
tegen het dubbel verbod van
Met bely- Aroe Poni in de Negry omgefworven te
denis van hebben, biddende, zelf met een voetval
daad.miS v° or zyn Ed*-j oni vergiffenis, en bely-
dende, daar medemeer, dan met alle zyn
andere misdaaden , misdaan te hebben 5
waar op zyn Ed. hem allecn dedeweten,
dat men zien zou, wat in zyn zaak ge-
daan kon worden.
Den iode“ November j/ o i. dan zag
men de krygslieden in twee vaandels op
*t plein in rinquetten,van de land- en water-
poort af tot des Gouverneurs wooning,
verdeelt ftaan, daar zyrt Ed. lyfwagt alles
met een dubbelde vleugel toeiloot, en
maar opening voor den ingang liet.
Daar op liet de kyning van Goa zieh
door zyn tolk aandienen , dat hy naby
was , waar op de gewoone Gecommit-
Statieufe ceercje Leden van den koütyken Raad,
der^ko^ teweten, de MeiPs Mol, en van der Myl9
ningen afgezonden wierden, om zyn Hoogheid
van Boni voor ¿en ingang van de poort te ontfan-
enGoa. gen r ¿ie dan ook met dien koning, on-
der ’tilaanvan de trom, en een yliegend
vaandel, weer binnen traden tot de wooning
van den Gouverneur , alwaar zyn
Ed. zyn Hoogheid, zeer ftatieus ontfing,
en den zelve verder tot, in de voorzaal
leide, beleefti yerwelkom.de, en daar zy
zamen aan een lange tafel gingen zitten,
aan welkers regter zyde de Raadsperibo-
nen, na ’t oud gebruik, geplaatft waren,,
en de Goaze ryksbeftierder de hooger
hand van Radja Goa zoo lang nam, tot
dat Aroe Pont ( na dat ’er al een pinang
gegeten , . en een fnuitje genomen was)
zichmede liet aandienen, dieop de zelve
wyze , als Radja Goa door Gecommit-
teerden ( terwyl de Heer Claaszoon, en
eenige andere Leden, zoolangdqn koning I
van Goa, enz. onderhielden) ingehaalt, j
door den Gouverneur, als voorens, aan |
de deur van zyn wooning ontfangen, ver- I
welkomt, en op de hoogfte plaats naaft I
hemgezet wiert, die zyn Hoogheid nam,
terwyl ’er tuflehendie twee koningen nog. j
eenige hoflykheden gepleegt wierden, 1701;
waar na 00k aan alle de andere Bondgenooten,
die ondertuflchen mede daar ver-*
Ichenen waren, yder zyn plaats aangewe-
zen wiert i doch men bevont dat veelen
den rang aan anderen , ’t zy om hunne
hooger jaaren, of uit verwantfehap, of
wel uit eenige andere inzigten, overgaven,
dat de Heer Gouverneur ongemerkt liet
doorichieten, omdat zy ’tzelfszoo liefft
hadden, en om alle verdere talmery daar
over af te fnyden.
Het overige volle, dat men niet buiten
houden kon , en dat meeft uit mindere
Grooten , Koningskinderen (waar door
men o f wäre hinderen van koningen, o f
00k wel zoonen der ryksbeftierders, ver-
ftaat) Galerans , en andere Edelen be-
ftont, kreeg hun plaats op de agterbanr-
ken.
N i dat nu, na ’t drinken van een kopje Aan-
thee, het eerfte ßlentium vernomen-was, ¡l|®k
deed zyn Ed. een zeer gematigde en tj3,^-"-^
gelyk deftige aanfpraak tot alle de konin- neUr ^
gen,"Datoewa’s, en de verdere bondge-Vergade-
nooten^ zeer net op de zaak, waaroiii1“1^-
zy te zätnen gekomen waren, gepaft, en
waar by hy hen als Zyne bfoeders. nu ver-
zo g t, om nevens hem een einde van de
zaak van Aroe Teko, wegens de manflag,
aan den Sopingzen prins Dain Mabani.y
anders Aroe Baloeß'oe genaamt, in Mey
des voorleden jaars beareven, te maaken,
als zynde hoognoodig tot handhäving
der wetten van Celebes, en tot veiligheid
en geruftftelling der konings - kinderen ,
behalyen dat ’t ontzag der E. Maatfchap-
py, en ’t regt der zelve, Vorderde, dat
men de fchuldigen hooren, en de moor-
denaars wel ftraifen ., maar hen niet anders
,:::dan na bevinding van zaaken , of
vry ipreken, o f doemen moeft.
Behalven deze moord, zeide zyn Ed. >
heert hy zieh 00k verftout tegen myn
verbod , en tegen de uitdrukkelyke laft
van zynen koning, zeer baldaadig ^ tot
orizer beider hoon en veragdng, door de
Negry te fvverven, waar na ik hem op
een gemakkelykd wyze hier in, ’t kafteel
gevangen gekregen j en tot nog toe ge-
houden heb, -om nu gezamentlyk hader
en rypelyk te overleggen, wat ftraflfe
men oordeelt, dat hy over deze misdaaden
verdient heeft.
Hy toonde aan denRaad, dat men alles
tot zyn na- en voordecl op ’t papier had
doen fteHen, op dat de t ’zaamgeroepene
Bondgenooten te regt in ftaat zyn mog-
ten, om daar over te Jconnen oordeelen,
en waar op dierhalven 00k nu yder zyn
advys zoodanig te geven had, als hy oor-
deelde , zonaer aanzien van perfoonen,
o f zonder zieh aan een anders gevoelen
te verilaaven, voor God en de menicheii
te können verantwoorden; Ook
Ook vraagde zyn Ed., o f ’e r, na de
gedagten der Bondgenooten, nog iets
was , dat hen hinderde om met de zaak
Voort te gaan, en, zoo niet, dat hydan
den misdaadigen voor hen wilde doen
komen , om opentlyk gehoort te worden
, waar op zyn Ed. hun aller advys
verzogt.
Na dat dit tweemaal zeer luid in ’t Ma-
leits en Macaflaars gezegt, en vertaalt
was,, was ’er eerfl: eendiep ftiliwygen en
ftaroogen op malkanderen, waar op toen
een ftille mompeling en byeenfteking
der hoofdenvolgde, doch een half quartier
daar na ftont Aroe Poni op , om te
toonen dat hy ipreken wilde , en ver-
klaarde zieh toen, na dat alvoorens weer
Ant. was gaan zitten, op deze wyze : Aroe
woord Teko 's misdaad is ons allen bekent, en ik
der ko- weet, nevens den Heer Gouverneur, waar
vMi^oni ^ by , buiten die moord van Dain Ma-
Goa,enz.^w* > nog 1° ’tbyzonder zeer fwaar gebier
op. zondigt heeft, doch zou eerft moeten
hooren, wat hydaar tegen tot zynever-
ichooning heeft in te brengen , ’t geen
verlange te mögen weten. Dit ftemde
Radja Goa mede toe , en alle de andere
Bondgenooten gedroegen zieh in dezen
aan ’t oordeel dezer twee koningen , en
aan dat der E. Maadchappy, o f van zyn
Ed. j doch de Heer Gouverneur vertoonde
aan de Bondgenooten , dat men zaaken
van zulken gewigt niet aan ’t oordeel van
z o f 5 menlchen verblyven , en die zoo
niet afdoen j maar dat yder van hen die
na zyn gemoed behandelen, en elk daar
over als een vry vorlt,. zonder van yemant.
anders af te hangen, of zonder zieh aan
een anders gevoelen te verilaaven , oordeelen,
en dat ook doen nioeft, zonder
yemant ter wereld daar in te vreezen, o f
na de oogen te zien, alzoo dit een zaak
was, die God van een yders hand vorderen,
en waar in ons geen vorft nog koning
eenige hulpe zou können bewyzen 5
dat het niet hun, maarGodsgerigtwas,
en dat men ’t gerigte derhalven Gode,
en niet den menfehen, houden, en hem
daar als een kenner van herten, en döor-
gronder der nieren, voor oogen hebben
moeft.
Hy vertoonde hen, datzy indezeVer-
gadering, om hun ftem te geven, alle even
veel te zeggen, en yder een vrye en on-
aihankelyke ftem hadden , in zoo verre
dat de minfte ftem hier van ’t zelve ge-
gewigt, als de zyne, fchoon van de eerfte
Bondgenoot, was j ook voegde hy hier
nog by, dat yder van hen niet alleen zyn
advys envonnis over deze zaak by monde
zoude moeten geven, maar dat ook on-
Oplezing deiteekenen.
ten voor ^ aar °P ^ men fchriften van Aroe
cn tegen Teko de Vergadering voor , en zyn Ed.
den mis- waarfchoude de koningen van Boni en Goa
daadigen. ..
vooraf , dat zy niet zouden gelieven
moejelyk te worden, zoo haar Hoogheden
in ’toplezen der zelve deze en gene
aanftootelyke zaaken voorquamen.
Na dat alles gelezen was, vraagde zyn
Ed. aan alle de Bondgenooten, o f zy den
inhoud dezer ichriftert wel verftaan hadden
, ’t welk met ja beantwoord zynde
, vraagde zyn Ea. verder , o f zy hu
genegen waren Aroe Teko zelf hier over
naderte hooren. Zyzeiden, neenj doch
op het fterk dringen des Landvoogts fton-
den zy toe j dat men hem in een byzon-
dere kamer door aanzienlyke Gecommit-
teerden uit die Vergadering nog eens zou
doen hooren , ' om daar op dan regt te
doen.
Terwyl’erordregefteltwiert, omhem. _ .
in een byzondere zydekamer door d e n r^ ^ “
Lieutenant Riddel te doen brengen,Aroe
vraagde de Heer Gouverneur aan Aroe Teko laft
Poni, o f hy Aroe Teko (gelyk ’er klaartot c*eze
in dit gelchrift ftont) ook lalt tot die“ °“ gA
moord gegeven had y doch zyn Hoog-Jehebben.
heid antwoorde tot drie byzondere reizen,
op nadere ernftige vraagen van zyn Ed.,
dat hy noit eenige laft daar toe gegeven
had, en,daar in door Aroe Teko belogen
wiert, verzoekende daar op wel te letten,
wat het inhad, als een minder hem, zyn
eigen koning, een leugen in ’taangezigt
wryvendorft, en o fh e t, met dat zoo te
zeggen, maar genoeg was.
Even zoo ontlchuldigde zieh de koning
van Goa, wegens ’t gene ’er in dat
ichrifi: over ’t verwerpön van Sdena gezegt
wiert, zeggende, dat hy van geen andere,
dan van een wettige Verwerping en
vdrgeving van alles , dat ’er voorgevallen
| was , wift , en dat men ook daarom
Saena aan Aroe Teko met voorweten van
de Heer van Thye geweigert had.
Na dat nu de Gouverneur den aar^vany mge
Aroe Teko's misdaaden ktaar en in haärvan fyn
volle kragt voorgeilelt , en niet alleen Ed. aan
alles, wat men tot zyn verfchooning zcg-de ^roe*
gen kon , I bygebragt, maar aan afroe^)l:va“
i Mampoe, ouditen broeder van Aroe Teko Teko.
gevraagt had, o f hy wegens zyn broeder
nog iet te verzoeken , o f tot zyn ver-
fchooning in te brengen, en de zelve een
vry miflelyk antwoord, dat hy zieh met
de zaak van zyn broeder niet moeide,
gegeven had , ftelde de Heer Beernink
aeze zaak ( op dat ’er daar na geen uit-
vlugten plaats grypen mogten) in dezer.
voegen in zyne byzondere leden:
I. Dat Aroe Teko Dain Mabani beJpron~Nader
gen9 en vermoord had. ; II. Dat hy , na dit uitgevoert te hebben, m^^ad. nog zoo hoogmoeäig en onbefchaamt ge-
weeß was, om zulks den Heer van Thye
te laaten weten, dat zoo veel was, als of
hy zeide boven allen 'wetten te zyn.
B b j U L Dat