Lokker.
Moa.
LetL
Kiffer.
46 B E S C H R Y V I N G £
plant, o f door Lorrendraajers 'er gebragt
worden, te doen geweeft.
Om nu deze, en andere vreemdelingen,
hier van daan te houden, en om de Noo-
tenboomen, uit te roejen j hadmengoed-
gevonden deze vefting ’er te leggen.
In ’t jaar 1654. zogten de Engelfchen
door een van orize gewezene cfienaars,
Vincent Veite genaamt, diteiland in bezit
te nemen 3 doch men zond ’er uit Banda
volk na toe, ’tgeen hen dat belette,.en
men bragt dezen Vette van daar na Banda,
en verder na Batavia, om daar zyn
proces op temaaken, alwaar hy ons'ook
kennis gaf, dat prins Calamatta, broeder
des konings van Temate ,. toen op Ma-
kaflar woonende , na Engeland gefchre-
ven had , ora die natie tot zekeren aan-
flag op Ceram aan te zetten, weshalven
voortäan wat naauwer op hem Hont ge-
let te worden.
De quaadaardige lugt hier is echter
oorzaak geweeft, dat men naderhandgssc
volk, alzoo dat hier al te jkjdUtierf^van
daar geligt heeft 3 hocwel »er nog wel
opgevaaren word.
Vyf o f 36 mylen Benoorden Damme ,
en 22 of 25 mylen Z. W . van Banda, leggen
de. twee ichildpadseilanden O. en W.
een halve myl van malkanderen.
Twee mylen Beweften het groot rif,
datBe weiten Cerematten legt , doet zieh
’teiland Lokker, dat 6 mylen O. enW.
lang , en 2 o f 3 mylen breed is , eh i 1
myl Weftelyker ’teiland Moa op. *
Dit is wel 8 mylen O. en W. lang,
en 3 o f 4 mylen breed, leggende in ’tO.
met een dikken hoek wat na ’t N. op,
eh in ’t W . met een rond klein hoekje in
’t'midden uit. Het legt rondom op een
final r if , hoedanig 00k ’t eiland Leti z
o f 3 mylen Weftelyker zieh vertoont,
dat 4 o f f mylen lang, z\ myl breed, en
7 o f 8 mylen in ’trond is.
§ Hier vallen veel verkens, en fchapen,
die na Banda, en 00k wel na Amboina gebragt
worden 3 doch men heeft moeite
om ze op te brengen, en in ’teerfte aan
’tgemeen voedzel daar te gewennen.
- Dit eiland is zeer bergagtig , en de
ingezetenen, die ik gezien en gefproken
heb, fchynen van geen quaaden imborft
te zyn. '
Zeven of 8 mylen- ten N. W . van Leti
legt ’t eiland Kifler (dat 00k wel Fetter genaamt
wort) ’t geen ontrent 8 of p mylen
in ’trond, enop een final rif gelegen is,
hebbende in ’t r i . een flääuwe bögt.
Agt gröote mylen N. Weftelyker legt
het eiländ Etter, dat meeft vierkant, O.
en W. 4 mylen lang, en 35 myl breed
is. De Hoofdnegry , daar den koning
van dat eiland wöont, ' is AmagiÜi genaamt
,* die in ’t'jaar 1Ö71. in groote
vreeze voor de Portugeezen van Timor
was, die. hen , en 00k die van Kifler,
V A N
Aröe, enz. dreigden, te övervaUeri ,' doch
haar Edelheden gaven aan die van Banda
laft , ora hen te onderfteunen.
Negen o f 10 mylen Benoorden de N.
O. hoek van Leti legt een klein eiland,
dat pas z o f 3 mylen in ’trond is , VanTeraIu-
t Welke het eiland Teralta pas z mylen
Weftelyker legt, tuflchen welkere Z .O .
hoek, en dit eiland, zieh nog een klein
eilandje opdoet, gelyk *er ten Z. van
Teralta 1 myl nog een van i j myl in
’t rond - is. .
• Dit Teralta is oök meeft vierkant O.
en W . ’4’- myl (hoewel na ’t N. wel f
mylen) lang , en 3 o f 4 mylen breed.
Ontrent de Z. W . hoek legt het dorp
Roman , en een half myl Beweften dit
eiland, af en aan dit dorp,' een klein eiland,
dat i; myl in ’trond is.
Vyftien mylen Benoorden de N. O.
hoek van Teralta (wel zoo Ooftelyk) legt
het brandend eiland 'jritje 9
-¿¡yridekeiland, en ’t r if, yder ontrent 1
myl i n ’trond.
Zestien of 17 mylen Benoorden ’tBran- **
dend eiland (wel zoo Ooftelyk) legt eendendP"
lmal rif, het Zuidelyk rif genaamt, dat eiland.
zieh wel" 2 o f 3 mylen Z. en N. ftrekt.
• Twee mylen ten N. O. van ’t zelve
heeft men weer een rif, dat wel 4 mylen
-NvW. aan ftrekt, en ’t^cen wel 2 mylen'
breed is, waar opzeven kleine eilan-
dekens N. W . en Z. O. geftrekt, en digt
by een leggen , voerende den naam van Noeflk
Noefla Pinhos 3 en 2 o f 3 mylen N . Oofte- Pinll0s*
lyker leggen ’er nog drie in een driefprong
digt by een , zynde de drie Ooilelyke
Noefla Pinhos genaamt.
Deze laatfte leggen ontrent 16 mylen
mim N. O. van de Schilpads eilanden,
waer mede wy dan alle de Z. (X en Z.
Wefter eilanden (zoo als die gemeenelyk
genomen worden) meenen aangewezen
te hebben.
Doch haar Edelheden hebben deze vaart
niet alleen tot Kiffer en Etter , maar al
zedeit ’t jaar 1683. 00k tot de kuft van
Balawan o f Balaboa , aan de O. en N .
kuft van groot Timor, en Weftelyker,
niet verder, dan tot Ade o f Mantoetoe ,
bepaalt. Op wat breedte nu alle deze
Eilanden leggen, kan men in deze kaart
net zien.
Zedert veele jaaren hebben de Banda-
neezen niet alleen op deze eilanden, maar No.va
00k op Nova Guinea , als mede op de Gumea*
Papoelche eilanden, entot aan hetZuid-
land, o f een gedeelte van dien, gevaaren.
Dit Nova Guinea is een zeer groot
land inzichzelven, eneigentlyk al mede
een gedeelte van het Zuidland , zoo als
het zieh agter Gilolo , en niet verre van
’t zelve, ombuigt, zynde van de Aroeföhe
eilanden 18 of 20 mylen na ’t Z . , en 83
of 84 mylen van Banda gelegen.
Men
Ka a r t
d e r U e y s e v a n
A b e l T a s m ä n v oül e e n s iyn e w a a o p l t e l .
^ M O
J . v a n B R A A M et G-. onder d e L I N D E N
£ x c u d . C u .m sV rb 'iZ ..
mgan. StLuianfylveuvSatomon^
iS.Javninuu
jtia r 'ut -vanDierrunslCaap
ii. Z M LAND
L a n d .
Zeehaans lo g t