'3 1 8 . V B R H A N D E L I N Ö de r
De
Naboc.
Men heeft hier nog een Vogel’, de
Naboe genaamd die ten deelen uit het
geflacht der R'eigers en ten deelen uit
dat der Meeuwen is. ;
Van gedaantc is , hy als een Reiger j
dog geheel en a l, tegeri den aard der
Reigcrs, een Water-Vogel.
Hy is ook een weinig kleener, als die
Vogel, lang, recht, en fcherp van bek,
die wat donker-Hemelsblaeuw is, enwit
van oogen. byna als die der Viflchen j
dog zwart van appel, die hy grooter en
kleener msdeen kan , met zyn oogen toe
te trekken, o f wyder te openen. Deze
oogen ftaan gelyk als in zyn Hemelsblaeu-
wen bek die,byna tot aan zyn kaalen
kruin zieh uitftrekt.' Ook heeft hy geen
neusgaten, en byna geen tong ; maar in
des zelfs plaats iet anders-, dat voor zyn
keel geplaatft is. Zyn ganfeh lyf over
heeft hy als Endvogels vederen , zynde
wit van buik , en zwart van flag-,vede-
ren. Zyn vleugels zyn drie voeten lang,
hy is kort van fchenkels , plat en geel
van pooten met Hemelsblaeuwe aderen,
waar aan vier teenen zyn , die met een
dun geel vlies aan een gehegt, en van
Hemelsblaeuwe klaeuwen voorzien zyn.
De Vogel zelf is zeer mager , en uitne-
mend licht.
Hy leefd van Vifch en zwerft als de
Kokmeeuwen op Zee , daar hy ook wel
p p k—
KetT
Hy Nefteld op de Rotzen en Klippen
ontrent Strant, o f op de hooge Boomen
daar ontrent.
Hy is, levend gevangen zynde , zeer
fei in ’t byten, en vliegd iemand ten eer-
ften na de oogen.
Hy is tot fpyze onbekwaam , als zynde
te Vifchagtig van reuk en fmaak.
Hy valt zeer veel op Boero, en elders,
daar hem de hinderen weten tarn te ma-
ken, en zoo te gewennen dat hy by dag
na Zee vliegd, en ’s avonds weer t’Huis
komt.
. Ik heb hier in Amboina ontrent den
S ! S d e ° ! if*nt °°k verfcheide malen een fpier
zwarte witte Reiger, vad groote als een Kok-
Reyger. meeuw, en vry hoog van pooten zynde,
zien zitten. Dezen Vogel noemen de
Maleijers Sippoejong , tot onderfcheiding
van nog een andre Reiger, die hier mede
valt, dienzy BoerongKontoei noemen, en
dat eigentlyk de zwarte Reiger is , die
van de vorige alleen in Couleur verfchild.
Men heeft ook verfcheide zoorten van
Vylen. Uylen, en ongeluk-Vogels, die de Am-
boineezen niet geerne hooren. Daar zyn
’ei*verfcheide van die zoorten, als de
Nacht-Uyl ( die zy Boerong Swangt, o f
de Toover-Vogel, noemen) de Steen-Uyl,
en meer andre, die my nu niettebinnen-
ichietcn.
te,V elend kerle-Menüei,z edni hee ebfyt mdee nW’eer rzeeledr grreoeod-s , Muizeu, zdoieo tbee kbeeincdh rzyyvne n,. dat het onnnodig is ,
Zy laten zieh tegen den Avond hooren,
voornamentlyk ontrent de Pieffang-
Boomen, wetendede P/^ä»g-Vrugten,
die nog eenigzinsjhard en oniyp zyn,
met ’t Zee-Water, dat zy in hare vler-
ken dragen, nat, en zoo in Zeer körten
tyd , zache te maken. Déze zyn hier
in groote menigte , en doen veel ichade
aan die vrugten.
Van die zoorte zyn ook :eenigzins dè Vlicge^
vliegepde Katten , die men in Terndfe de Kat-
heeft, die de gedaante vafl een Kat* dbg teo*
de vlerkcn van een groote vleder-Muis
hebben.
Een van de zeldzaamfte Vogelkens, en
die by de Wereld zeer weinig nog be-
kend zyn, is het Vogelken, - dat de Vo*
gel-Neskens maakt van welke zulken
lekkeren fchotel eeten kan bereid werden.
Onder de Vogelen, die hier gemeen De Sw*
zyn, is anders de S waluwe, hier in groo- luw,
te menigte is , en van de onze niet ver-
ichild j maar onder de zelve is ’er eeh j N°sjes
die deze Nesjens alleen maakt, zonder maakt.
dat men van de andre Swaluwen hier iet
diergelyks verneemd.
Wy vertoonen dit Vogelken hier in
Prept by de Letter W . zoo als ons die rn pr,n.
- n K m 11h%rA "~tjSKI van 5Ternäre , ^ uitaeMô^ÿfej
toegezonden is.
Het Vogelken zelf is tuflchen den vier
a vyf duimen lang j, blaeuwagtig zwart
van verw van boven , zoo op de kop ,
als op den rüg, ’t l y f , de vleugels , en
dfe itaart, welke laatfte een weinig lichter
is. Het is zeer groot van vlerken ,
dieverrebuiten deilaart (dewelke kortis)
uitfteeken. De bek is koit en dik-agtig
blaeuwagtig doorichynende van verwe.
Zy zyn niet boven yo ongen zwaar.
Het is kleen van kop , kort , krom ,
en zwart van bek , en zoo van oogen 5
dog heeft even voor de zelve een witte
vlek, zoo groot, als’t 00g zelf.
Het is wit van buik, cenigzins met
zwart gewaterd, gelyk men o o k zo o een
flaeuwe witte watering op des zelfs vleu-
len beipeurd.
Het is kort en dun van pooten , die
ook zwart, en van driegeklaeuwde teen-
kens voorzien zyn.
De Vogel-Neskens zelfs zyn gemaakt
uit een zoort van kwallig o f korrelagtig
Zee-lil van de groote Oeflers, Kemas ge-
naamd , dat met een breede voet op de
grond van de Rievier vafl: z i t , en met
menigte fpier-witte kwalagtige weeke
uitwaflehen, alsSpongien, zigbeweegd.
Dit kraalagtig Zee-lil kleeft zeer vail op
den
V O G E L E N v ì k A M B O I N A .
den andren, en werd door de tyd zoo
hegt op malkandrén gezet, dat het als
maar een lichaam fchynd te zyn, zoo dat
■ men zeer veel mbeite, heeft . bm die vaà e.en
tetrekken. Daar zyn’er, die zèer blank,
en in welke zeer weinig vederkens zyn,
die men derhalven gemakkelykfl: uitwee-
ken, van de veerkens fchoonmaken, Van
een trekken , en van welke, met een
, Hoen gekookt, men een lekkere en zeer
gezonde kfagtige ichotelrmet eeten be-
reiden kan } ' maar daar is iiog een zwar-,
tèr, of bruiner zoort, die zòo veel niet,
als deze, geagt is. Veele keuren een
zwart Hoen voor een ziek Menfch beft
daar toe, om dat daar nog wel zookrag-
tigen nat van komt.
De beile VogelrNeskens (gelyk dan
ook de Vogelkens) vallen in de Moluk-
kos, o f in 'Ternate en wel ontrent de
Poorte der Moluccos , zynde eenige hol-
1<^ Klippen. in.Zee Benoorden Xuaboda, op
de Kuft van Gilolo^ gelegen.r Ook vallen
zy ontrent Münado op ’t Eiland Celebes,
Zoo onder ’t Eiland Lembe , als ónder de
I)atahans9 én andre Eilanden, in tatne-
lyken oyervloed, die jaarlyks wel 10 Pi-
kol gèven können. Ook waren ’er op
*E: Eiland Uieri eenige.
Men heeft hier overvloed van Hoende-
deren , die men voor 3 a 4 ftuivers het Hötfii
Jluk op de Markt koopxj dog als men ^crcn*
:een göed vet Hoeh hebben \vil, geld
net' nog al § ,^i o a 1 i vfluiveVs, na dac
het Zwaar is : want ik heb hier zulke
kloeke Haanen en Hennen gezien, dat
ik niet wete ze oit zoo groot in Holland
gezien te hebben} die byzonder op Boe-
ro9 Manipa, Bonod , en daar om itreeks
vallen , määr dief dan"ook wel eCfi halve
Ryksdaalder , ;of edn Gulden, hfet ftuk
gclden , en die dan als Kapoenen aange-
kweekt werden.
Men heeft ’er ook een zoort van Hoen- A} ^
.deren ,,die njet alleen zwarte yederen j Soeiaffi,
maar ook zwart vleefch, en zwarte ge-of zwarte
beenten hebben. Deze houden de ln- ? oen~
landiche Geneesmeefters allerbeft: voor de ercDi
zielten, om een kragtig nat te geven.
De Inlanders noemen die A jam Soeiaffi9 ;
als-ofwy zeiden, Dragon-Hoenderen r al-
zoo de Soeiaffi een zoort van, B.afilicuht *
'o f byna even eens van blad en; fmaak ,
als de Dragon is. '
Ganzen ( die hier' van' JayiTyti1 Md~ Ganten *
kaffer gebragt werden) en Endvogels S?En.^'
zyn hier in övervlöed, en derhalven voor ■ '
een ichelling 3 a 4 de eerile, en de laat-
Zy vallen obk.in Coets intsjina i (dog ile voor 10 a i z ftuivers te krygen
iläär niet alleen, gblykden VaderTachart
In zyn Siamfche Reize zeer onkundigter
hfederfteld) als mede* in Patani, en op
cJava. Daar vallen ’er SoRop ’c 2*<sftucs
Eiland Meffowal y maar die zyn zwarter
als de Terndtaanfche , zoo dat die laatfte
vopr de bbfte gehouden werden.
Öp ’t Eiland Oma in Amboina, en in ’t
byzonder in de klippen ontrent het Dorp
öma , heeft men deze Vogelkens in myn
latere'tyd5 öiede ontdekt, die Inen zegt
Zoo göed te zyn , dat zy voor de Terna-
. taanfehe niet behoeven te' w'ykcn.
Het pond van deze Vogel-Neftkens
koft in Ternate een Ryksdaalder, o f daar
ontrent, op Batavia anderhalve Ryksdaalder
, e n , zoo ’er weinig gekomen
zyn, öok wel twee Ryksdaalders.
Het heugdmy, dat ik ze te Amßerdam
vopr een Ryksdaalder in een Winkelover
t8 i zö Jaaren gekogt heb j dog nu zyn
Zy aaär byna niet meer te bekomen , en
die ’er nog zyn , daar van werd 7 a 8
Guldeft voor ’t pond , dat vry wat Dier
is, geeiieht.'
zy zyn ieder in hare zoort Vetter, en
veel aangenamèr , als die Vogels by ons
in Holland vallén, behalven dat dezé
TitSc iu fiel ^Iëruïînftégcyl j ofgëèls Van
finaak zyn.
Men heeft ’er ook zeer veel tamme
Duyven, die hier by ieder een yoor ver- Duyvcai
maak aangekweelct, en rykelyk voor de
kéüken gebruikt werden. Öok zyn ’er
Wilde in overvloed , die zieh meçft op
drie Eilandekens., ’t z y ontrent Haroeco $
en Caybobo , of by Manipa onthouden.
Hier mede nu meinen wy het yoornaam-
fte, dat wy oordeelen tot de belchryving
àtï Ambonfche Vogelen te behòoren, ge-
zegt te hebben.
Het is zeker, dat ’er nog verfcheide
andre zyn , dan die ik hier befchreven
hebbe, maar die zullen o f èen zoort van
de reeds befchrevene , o f Zòo weinig in
getal zyn , dat wy meinen hier mède te
können volftaan, alzoo ik niet wete ik
eenige- Vogels van belang overgeflagen
te hebben.
III. D e e l. V Ë R