rfui deze laätfte reis ’er zoo naauw niet op-
gelet, en toen te laat bevonden hadden,
by fchoonen en lichten dag door de onzen
misleid, en van agteren verrafcht te zyn,
waar door zy genoodzaakt wierden zieh
°P genade eh ongenade over te geven.
Zoo haaftwy Lonthoir, nevens de andere
voörnöemdeplaatzen, verovert hadden,
hebben die van Combir, Celamme,
Ouden Denner, Wayer, en die van de
eilanden Rofingein en Rhun , de vrede
verzogt, diehentoegeftaanis, mits, dat
zy al hunne fterkten afbreken, en al hun
gefchut, geweer , verdere krygsvoorraad,
en ook hun land , aan ons zouden over-
leveren , erkennende haar Hoog Mog:
voor hunne Opperheeren.
Eindelyk quaraen die van Lonthoir,
met hunnen aanhang , mede om vrede
verzoeken, die hen op de zelve voor-
waarden toegeftaan wiert 3 maar vermits
zy dit zoo veerdig, alshetbehoorde, niet
■naquamen ,, en onder de hand nieuwen
opliant zogten te verwekken , gebood de
Heer Coen , dat zy aanftonts aan ltrand
verichynen zouden , omdaar, alsborgere,
in alle vryheid , en zonder eenig verlies
van hunne goederen te woonen.
Eenigenvanhengehoorzaamden, doch
Nieuwe de meeften zyn na ’t hoog gebergte ge-
moord vlugt, alwaar die van verfcneide ändere
door de fteaen zieh by hen gevoegt, eenNeder-
zen ge-* *&n£k ondferkoopman , een affiftent, en
jdeegt., een jongen, doodgeflagen hebben.
Zy hielden zieh langen tyd in dat gebergte
, daar hen de onzen alles aflheden,
waar door zy genoodzaakt wierden,
met eenige vaartuigen nu en dan , ten
deele na Ceram , en voornamelyk na
Keffing , ten deele na Goram , o f deze
en gene Z. Oofter, en Z. Wefter eilanden,
de vlugt tenemen, ’t geen egter
eenige jäaren daar na , na dat ’er velen
van deze’ hardnekkigen, onder onze eerfte
Landvoogden van Banda gefteuvelt waren,
gefchied is. Daar wierden ’er ook
wel 800 op de fchepen verdeelt, en na
Batavia verzonden.
Op dezewyze zyn de verdere eilanden
van Banda , te weten , ’tHoog Land ,
Poelo Rhun, en Rofingein, zynde ’t laat-
f te , dat wy nog te veroveren hadden,
door het grooc beleid van dien dapperen
Heer Coen , ingenomen , en verzekert.
Welk laatfte egter ontrent Poelo Rhun
niet gefchied is, omdat hen die inwoon-
ders ftil: gehouden hadden. Ook hadden
de Engefichen tot hulp van die van Poelo •
Rhun , op een klein eilandje , digt by 1
’t zelve gelegennegen ftukken gefchut 1
geplant , daar zy hen in hutten , agter i6u,
een borftwering behielpem Höewef nu
die van Poelo Rhun, volgens belofte ,
al hun geweer , gefchut-, enz. ov.erga-
ven , hebben de onzen egter van dat gefchut,
op dat eilandeben, niet gefproken,
op dat de Engelfchen niet zouden können
zeggen , dat wy hunne vaftigheid,
Volk, or gefchut, aangetaft hadden.
De Engelfche bevel hebber}OmphreyFilts
Herbour , met zyn ichip de Exchange
in Amboina voor het kafteel' Vi&oria
leggende , en van deze onze verovering
berigt bekomen hebbende, fchoot 13
eerfchoten , om ons met de zelve veel
geluk te wenfchen ; en deze verovering
van Banda word daar ook jaarlyks op den
11 den Maart nog geviert;
Na dat nu dit land volkomen in onze
handen gekomen, en op de voomoemde
wyze door ’tfwaard verovert was, hebbende
onzen ’t zelve van de meeftedezer
hartnekkige en trouwlooze fchelmen,
waar van ’er veel-naMacaflar vlügteden,
gezuivert, maar egter verfcheide over-
geblevene kinderen der zelven na zieh ge-
nomen , in een fchocJe beftelt, en die de
Duitfche taal, en lezen eh icbryvcn laa-
ten leeren , gelyk ik zelf uit de mond
van een oude Poelo Rhunzevrouw, wel-
kers moeder-dusdoor de onzen opgevoed
was, gehoort hebbe.
Die doodelyke haat egter der gevlugte
Bandanezen tegen ons is by hen zoo on-
verzettelyk gebleven, dat het nog velen
van ons het leven gekoft heeft. Dit
hebben de Cerammere, in ’t jaar 1630; op
de Bandanezen fterk roovende , en die
van Tobo , in ’t jaar 1631. en ook die
van Rarakit (daar ’er veel van hen na
toe gevlugt, en zieh nog onthoudende
waren) doen blyken , wanneer zy in
’t jaar 1634. den koopman Baltbafar
Weyntjes, na Banda gaande, en den ön-
derkoopman Abraham van der Pias , en
ook die van Goram , wanneer zy in ’tjaar
i 5f 8. den koopman en Fiscaal Jacob
Bor nee , zoo jammerlyk vermoort, be-
halven dat zy , en de Ooft Cerammers,
ook gedüurig hunne bitterheid, envoor-
al in ’tjaar 1 ö ff. en op meer andere jaa-
ren, Zoo aandeAmboineefche, als aan de
Bandaneefche handelaars, getoont hebben,
niet tegenftaande zy in ’tjaar 1637. door
den Landvoogt Acoley weer in vrede aan-
genomen waren 5 om welke overtreding
m ’t jaar nS4p. die van Rarakit ook w ä
ernftig door de Heer de Fläming (gelyk
wy onder de ftoffe van Amboina zien)
aangetaft zyn.
Z ESD E
z E S D E H O O F D S T ü K.
B
Anda’s wyze van Beftiering door de Nederlanders. De R,aad van Staat.., Magt des
: Landvoogts in den zelve. En de, andere Leden in dien Raad. Staatvoering des.
Landvoogts. Zyn inkomen. De Gapitein. VOppeihooft ™»XontJioir. De
Fiscaal. De Soldy-boekhouder. De Gcheimfchryver.. . Xie Opperhoofden van
Poelo A y , en Wayer. DeRaad *iGerigts. De Weeskamer. DeVergádering der.
Kleine en Huwely.kszaaken. De Wondheeldere. De Werfbaas. Lyit der Land-
vpogden. De Heer Sordas gedrag. De Heer Admiraals wmderlyk kven. De Heer V k k
eenigzins inzyne bedryven hier bejehreven. Zyn gevankenis en vervoering na Ceram. Zyn
vertßng door. de. Heer van Gorcom. ' De. Heer Acoley,’s verrigtingeii. De Heer van
Diemens komfl en verrigting in 'tjaar 1638. hier. De Heer Weyns befchrevcn. rfls ook
de Heer van Dam, De Heer Com jlegt gidrag. De Heer van Quaalbergs beftiering hier.
De Heer vanZyll befihreven. De jonge Heer Cops in zyn beftier aangepterkt. Als ook
de Heer Coyett., En de, Heer de Haze. Het gedrag van de Heer van Eps in zyn be-
ßier.
, , EzeEilanden van Banda zyn, ze- '
mSVan f 1 dcIt dien ® van haare vcrove'
bdtiering # J ring door de Nederlanders , als
door de andere Landen in ’t Ooften , hen
eygen, en van hen bemagtigt, door
Landvoogden beftiert, die door eenen
Raad van Politie, als een Raad van Staat,
het opperbewind over deze ganfehe Land-
voogdy hebben.
Deze Raad vergadert, na het believen
De van den Landvoogt, o f wel na dezaaken
v zulks vereiiehen , eens of tweemaal ter
week, en dient, om alles, ’tgeen tot
Magt des welftant dezer Landvoogdy behoort, niet
Land- na den zin van den Landvoogt, maar
voogts in volgens de byzondere aan hen voorge-
de zelve. {¿jjreven prdre van- den Opperlandvoogt
en deRaaden van Indien te Batavia, eerft
te befluiten , en daar na te doen uitvoe-
Endean-ren ? Van al het welke de Landvoogt
den incHe thtvoerder , gelyk daarom zyn titel ook
Raad. Landvoogt en Beftierder van Banda is.
Vele egter dezer Landvoogden hebben
fetoont , dat zy dien Raad, niet tegen-
:aande deze ordres -, volkomen na hun
eigen zin, en zoodanig wiften te beftie-
ren, als o f zy ’er maar alleen met magt
van teftemmen, en hunne medeledCn ’er
maar als ftomme perfoonen gezeten hadden
, »wetende zieh zelven altyd o f met
dien Raad , o f met deze zelve ordres een
anderen draai te geven , te dekken.
De Leden van dezen Raad zyn gemee-
nelyk de navolgende , en zitten in dezen
rang : de Landvoogt, de Opper-
koopman, de Capitein , het Hooft op
Lonthoir, de Fiscaal, de Soldy-boek-
houder, en de Geheimfchryver, die af
leen dient, om de befluiten op te maaken
ordentelyk te boeken,, en aan döor alle
de Leden te doen teekaien, waar mede
hy ook de eenige Notaris is. Het zoii
können zyn , dat het Hoofd van Poelo Ay
mede een Lid was 3 doch wy weten dat
niet regt.
In ’tjaar i<S8a. ordonneerden haar Edelheden,
dat de Winkelier, nog Caffier,
niet in den Raad zitten zouden , ten
wäre de Fiscaal ook Caffier was.
Het Ampt van den Landvoogt is hier,
gelyk op alle andere plaatzen, daar de E.
Maatfchappy Landheer is, zeer aanzien-
lyk. Zyn magt, fchoon maar zyne*orr
dre volgende, die egter veeltyds overtre-
den word, gaat zeer verre, en die hem
tot vyand heeft, is half (zoo niet geheel)
bedorven 3 daar zyne vriendichap in te-
gendeel yemant in weinig jaaren zeer ge-
lukkig maaken kan.
Het ftaat in zyn magt alle mindere be-
dieningen met kennis van zynen Raad,
die hem zeer zelden, dan tot haar nadeel ,
hier in tegenftaaazal , te vergeven 5 maar
de hooger Bedieningen blyven meeft ter
believen van haar Hoog Edclheden op Batavia
3 en fchoon ’er van den Landvoogt ,
enzynenRaad, al eenige der bequaamfte
nu of danmogten aangeftelt zyn,(’tgeen
hy aan de. pen niet hooger dan totBoek-
houder, en aan het krygsvolk niet hooger
, dan tot Sergeant, doen mag)
zoo heeft , nog ’t zelve , nog eenige
andere aanftelling der minderen , eenige
vaftigheid , ten zy het door de Hooge
Regeering van Indien eerft goedgekeurt
is.
Hy heeft, gelyk alle andere Landvoogden,
een byzondere lyfwagt, uit een Staatvoe-
fergeant, corporaal, em S o f zo gewaa-
pende foldaaten beftaande , van welke V00gts.
nem gemeenelyk over a l , de fergeant,
o f corporaal, met iomanvolgen, gaande
met 4 mannen voor , de Landvoogt in
’t midden, en de <5 andere agter hem.
Zyn inkomen (gelyk dat der Landvoogden
van Amboina en Ternate), be-Zyn in-
ftaat in zoo guld. foldye ter maand, inkomen.
24 R ders koftgeld, en 10 R dcrs voor het
onthaalen der gaande en körnende buiten-
opperhoofden ( wanneer zy aan ’t kafteel
vereifcht worden) fchippers , en andere
lieden van buiten , die hygewoon is , zoo
L 3 lang