3"® B E S C H R Y
Twee mylen ten Z. O . van ’t voor-
noemt eilandje heeft men ’t eiland Koerè-
kofe, dat 3 o f 4 mylen in ’trond is, en
t geen pas ten N. Q. 00k een klein
eilandje leggen heeft.
Even ten Z. O. van Koerekofè heeft:
men het eilandje Tewer , dat zy o f 36
mylen ten O. van Banda legt. Dit is
zeer bergagtig , z mylen in ’trond, en
voi klappusboomen, die veel olie geven.
Ook is^ hier een hooge brandende Berg,
die in ’tjaar iörp. met groot geweldvan
een beritte.
Twee o f drie mylen Z.Öoftelyker, en
dan niet wel nog eens zoo verre , heeft
twee kleine eilandekens zonder n'aam,
oidan nog z{ mylenZuidelyker ziet men
teilandBoen, dat eendriehoekverbeeld,
en ontrent 3 o f 4 mylen in ’t rond is,
hebbendè in *t N . O. 1 myl van de wal
een klein eilandje, en in ’t O. ten Z ., pas
buitendat klein eilandje, een rif van wel
J*mylen in ’trond leggen, waar op zieh
Jiog twee kleine eilandekens vertoonem^.
Twee mylen fchaars vlgk-J5fi2aii3erT
Boen legt het eilaad-Caadar, meed W.
ten N. £H_0 .'te5 Z . geftrekt, zynde 3
mylen lang, en 1 groote myl breed.
Drie mylen Zuidelyker (wel zoo Oofte-
lyk ) ontmoet men ’£ eiland Cau wer, dat
meed Z. ten W . en N . ten O. geftrekt
legt, ’tgeen ook zeer bergagtig, wel 3
mylen lang , en 1 o f myl breed is.
Z y bakken hier veel potten, diezy, ne-
vens haare A'tap m Banda te koop
brengen.
V y f ofzes mylen Zuidelyker heeft men
drie eilandekens, NoeiTaTelo (dat is de
drie gebroeders, o f eilanden, in ’tAm-
boinees) in een drieiprong, z o f 3 mylen
van een , zoodanig legg&n , dat ’er
een raainJt Z.Jcomt, en ae twee andere
zieh in ’tN . W . en in ’t N. O. vertoo-
nen, zynde geen myl yder groot.
In ’tN . O .| 8 o f p mylen v an ’t Oofte-
lykde der drie gebroeders, legtTiando,
een groot rif, dat meed W . ten N. en
O. ten Z. wel 13 o f 14 mylen in ’trond
gedrekt legt, enwaar op zieh drie eilandekens
, twee in ’t W . en een in ’tO .,
yder ontrent van z mylen lengte, en zeer
imal, vertoonen.
Twee o f drie mylen tenO. van dit rif
legt een ander ontrent van de zelve groote
3 doch Z. en N. drekkende, en pas
z o f 3 mylen van ’t eiland groot Key in
’t O. ( waar van wy daar na, gelyk ook
van Aroe, breeder fpreken zullen) gele-
V I N G E V A N
gen.
V y f o f zes mylen tenZ.O.vanNoeffa
Telo leggen twee kleine eilandekens meell
N . O. en Z. W . van een gedrekt, van
welk ’tN . Oodelykde Toenjotokki genaamt
is.
Vier mylen Beooften Toenjotokki vertoont
zieh een r i f , dat wel I0 mylen
'9 enwe* 3 of 4mylen O. en W .
uititrekt. Het loopt in ’t N. met een
bogt om van z o f 3 mylen, en gaat daar
dan na ’t Z. zoodanig om , dat het aan
teiland Key Watala in ’tN . vaft legt,
g O * het in ’t O. ook tot tegen klein
, Op dit rif leggen vier eilandekens, yder
* Sl ? mylen in j aHe Z. en N.
F “ ® 1 De drie eerde beginnen in
tN.digt by de zoom van ’t rir, en gaan
zoo Z. aan , dat zÿ ontrent 1 myl van
een leggen 5 en even buiten ’tr if 1 myl
van *t Zuidelykde dezer drie eilandekens
ziet men nog twee zeer kleine 1 myl O.
^ van een gedrekt 3 doch het Zuidelykde
van de vier, Moey genaamt, legt
wel y mylen van de drieNoordelyke, o f
wel van ’t Zuidelykd der zelve, zynde
digt aan den Zuider zoom van dit rif,
ontrent i myl van de N. W . hoek van
klein KevL^-pelfigpfl-. i r n —r^ r.
>-^Een myl Beooiten die drieNoordelykde
eilandekens j op dit rif leggende , en 1
myl Benoorden de N. hoek van ’t eiland
klein Key, legt het eiland Key Watala,
dat is, klein Key, dat N. en Zs aan de
W. en O. kant ruim 4 mylen lang , en
O. en W.watfmaller is, zieh zelve byna
Vierkant vertoonende , uitgenomen dat
men in ’t N. een baai met twee finalle
hoeken, die meed N . W . drekken (ge-
y k ook de baai loopt) heeft. En in
t O. buigt ;de wal wat uit, gelyk zy in
t Z. weer wat inloopt.
By den O. hoek dezer baai in ’t N . W .
pas ’er Benoorden , legt een#eilandje op
een klein rond rifje, dat aan de wal van
Key Watala vad is, en z mylen Ooftely-
. r>IS *fr nr*S cen, dat wat grooter, en
m t O. ten Z. mede âïêf êen klein rif ie
aigt er aan bezet is.
^ y f mylen ran dat eilandje, ’tgeen ten
W. van Toenjotokki z mylen legt,
ontmoet men ’t eilandje Fadool, dat
ontrent 3 mylen in ’trond is.
Een mylBezuiden Key Watala legt het Kiew
ander deel van klein Key met zynN. W Key*
hoek, die voor aan in ’tN . W.-4, doch
wat Zuidelyker 4 of y mylen verre, maar
3 myftn breed is , zynde aan zyn W .
zyde Z. enN. wel p , doch in ’t midden
f of 6 , en aan zyn O. kant ruim zoo
lang, alzoo zieh die als in een driehoek ,
met een punt na ’tN . , een na ’tO ., en
een na ’t Z . , met een eilandje daar by,
en pas ’er Bezuiden, vertoont.
In ’t N. heeft het een groote ronde
baai, die wel 4 mylen lang, en ook wel
zoo diep is, meeftN. N .O . drekkende.
Ook ziet men nog een klein baaiken aan
de Weftzyde dezes eilands , ontrent 4
mylen van de Z. W\ hoek gelegen. Het
is wel 34 mylen in ’t rond. Twee
B A N D A. 3 9
. Twee o f drie mylen ten Z. W . van
des zelfs Z. W . hoek legt een rondagtig
rif" wel van ,10 o f iz mylen in ’t rond,
waiu: op zieh twee kleine eilanden van z
of 3 mylen in ’t rond, meeft O. en W .
geitrekt, 1 myl van malkanderen vertoo-
nen. HetOoftelykft, zynde ’tkleinfte,
is Ketember genaamt, leggende byna aan
de ^Oofter- gelyk het ander aan den
Weder-zoom van dit rif.
>, Een weinig Benoordep den O. hoek van
Iclein Key doet zieh de TL. hoek van ’t eiland
grpot Key op., . waar op de Negry
Eiad bekent is.
Groot Het zelve ftrekt zieh meedN. tenO.
Key. en Z . ten ,W- ter lengte van ip o f zo
mylen, ujt, enisin ’tN . 4 o f f , en van
’tnüdden a f , en zoo verder na ’t Z ., 3
myien breed.
„ Men ziet daar maar .een, klein baaiken
in ’t W . ontrent het nndäen des eilands,
en eep eilaudekeii er yoor leggen, Höe-
danige -twee ändere zicB~4 o f y mylen
Npprdelyker Z. en N . 1 myl van een
yertoopen , zynde de wal daar , van de
voomoemde baäi tot pas Benoorden dit
laatfte^ eilandje,. wat ingebogen 5 en dan
legt ’ct-nog een eilandeken in ’tN . j pas
I myl van de wal, op een rifje van z of
3 mylen in ’t rond , .dat aan wederzyden
aan de wal van dit Key vaft is. Ook
buigt de Oöfterwal in ’t O. , en zoo al
veraer tot het O. N. O» (en daar wel
’tmeefte) zieh uit, van waar zy dan na
’t N. ten W . weer wat met een vlakke
bogt inbüigt. /
hunnen Tempel, te gaan, en hem daar
om een goeaen uitfläg van hun werk,
reize, enz. aan te bidden.
Eerzyzichi totditgebed begeven, rig-
ten zy een groote maaltyd voor ’t ganfeh
dorp aan, eil flagten eenige verkens, en
bokken , waar van zy een gfedeelte aan
hunnen God , ftaandeop eenltok, en op
een vierkante verhevene plaats van fteen,
ontrent twee voetenhoog, öpofieren, en
na dat het ;zelve een halVen aag daar ge-
ftaan heeft, kotht zeker pCifoon, waar»
ichynelyk hun Priefter, en die daar van
leeft, dit na zieh neemen , aangezien
de zelve geen ander inkomen j buiten
een vrye wooning by dien Tempel,
heeft.
Deze gebeden nuvangendeze inwoon*
ders niet aan zonder een menigte van
grillen, engrimatzen, die voor af gaan,
gewoon zynde dan eens op’hunne knyeri
te vallen, ,dan: weer eens hun aangezigt
te ftryken , en dan weer eens beide ae
handenbpvfcu. ?t hoofd te houden, hoewel
zy geen_ beeiden hebben , : voor welke zy
die grillen aanregten. "
Zy vallen doorgaans bruin.van weZen,
hebben eert goede lengte: of evenmatig-
heid van lichaam , en zyn van lang ge-
kruld hoofdhair voorzieh.. Van aara zyn
zy zeer.gedienftig en goedaardig 3 ook
niet diefegtig 3. maai- getrouw, en veilig
om met hen om te gaan.
Yder dorp heeft drie of vier Orang Kaja
’s, en yder Orang Kaja, weet, hoe veei
ingezetenen onder hem ftaan. In tyd
van noöd ftaan deze dorpen malkanderen
by. - Ook voert de Orang Kaja alle ge»
rigtszaaken onder hen u it,. hoewel men
Dit eiland wort gegift Pp fö mylen
Ö. Z. O. van Banda te leggen, en beide
rieze eilandert groot en klein Key zyn ----— —
hoog cu twMgagtry iap a , | «wadei^ 'fI^~Man ^yp^gewaad , .nog aan
te , in opZigt vätr fiäare gehegten, niet zyne itaathouding^—emige^verandering
veel van Leytimor in Amboina verichil-
len. Men heeft ’er ook verfcheide rivie-
ren, en ’tis ontrent40mylen in ’trond,
zoo dat men wel drie dagen werk heeft
om dit eiland rond te fcheppen.
Deze volkeren oorlogen dagelyks tegen.
mailsanderen, maakenae malkanders oor-
IpgsgevangeneP tot flaaven , die zy dan
aan de Bandaneezen voor een gering geld ,
van 10, 12, I f o f 20 Ryksdaalders ten
uiterften, verkoopen, hoewel zy dat wel
aan hun eigen vrienden , buiten weten
der zelve , even als die van Celebes en
Bali, doen.
Wat nu deze Keyaaren verder betreft,
d^be" zy ftellen uitdeoverlevering hunner voor-
fclreven. oudersvaft, dat God hun land gefchapen
heeft, zonder dat zy , die zeer botte
Heidenen zyn, daar iet verder van weten
te zeggen, of iets van zyn wczen op te
geven.
Wanneer zy ’t een o f ’t ander onderne-
men, of hier of daar na toe vaaren, zyn
zy gewoon in zeker huis, waarfchynelyk
of onderfcheid tuflehen hem en feen
gemeenen Keyaar, befpeuren kan, dan
alleen, dat zbmmige onder hen negen of
tien goude ringétjes in de ooren dragen,
en een kleedje van baften van boomen,
of ook wel een blaauw badjoe aan-
hebben.
Hunne huizen zyn vàn Gabba Gabba
gemaakt, met Atap gedekt, en drie of
vier voeten van de aarde op ftutten , en
zomtyds wel op klippen aan de zeekant>
of längs ftrand, gezet.
De dorpen , waar mede de onzen in
’t jaar 1624. al gehandelt hebben , zyn
Har (waarvoor zy toen geankert lagen)
Adeylar, Oerato, Soevat, Eli, Onbo-
tayl en Wayea , welke zeven te zamen
wel 4000 koppen in tyden van oorlog te
veld konden brengen.
De hoofden dezer dorpen hebben geen
inkomen , en zyn zoo wel als de ge-
meene man , genoodzaakt , hun koft
met viflehen > en van hunne boomen en
landvrugten « die Calappus , Orangie-
appels,