;Bombahi äan die van Amboina, ’er by,
dat zy egter begeerden, dat de Negryen
op Cerara , onder Banda Haande, nog-
tans de Ambonfche HongiVlööt behoor-
lyke eere Zouden moeten bewyzenj ook
-hebben haar Edelheden de vaaft na de Z.
;OoHer en Z. WeHer eilanden, by hun
fchryvens van den z8ftc.n Februari 1693.
aan alle de Ambomeezen volllagen geweigert
, - en ’t laatfte ook zell aan de
JJandaneezen verboden , hoiewel zy hen
’t eerfle, alleen tot hun ondethoud, nog
totegeHaan .hadden.' En, volgens hunne
zordre van ’t jaar 1694. mogten die van
Banda ook geen paflen over Keffing ver-
der , dan tot Goeli Goeli, Hatiahoi,
-Kiflalaoet, Haja , en Rärakit verleenen.
Eer wy egter van die Hoffe van Nova
.Guinea en van bet Zuidland geheel af-
feheideri, können wy niet nalaaten hier
hog iets aan tehaalen vande reize, die in
’tjaar 1696., om te zien (zoo menwil)
o f men iet van de Heer Coeper o£ de zynen
veraemen kon, derwaarts gedaan is.
Deze Heer is in ’tjaar 1684. of 1687.
uit Holland met het fchipdeRidderfchap
naar Indien vertrokken, en behouden aan
de Kaap gekomen, alwaar zyn fchipper
hoögnooaig oordeelde, om hier een andere
groote malt in tedoen zetten, alzoo
die, welke hy nuhad, nietdogt, en hy
met regt vreesde , dat zy hier mede de
reis niet krygen zouden.
• 2 De Heer Coeper keürde dit veränderen
van mail af, behidlt de oiide, en onder-
nam de reize na Bataviä hier mede y doch
men heeft zedert noit taal o f teeken van
dit fchip, o f van yeraantvanditvolk ge-
hoort, dan dat ’er eenige jaaren daar na
een gerügt quam dat de zoon van den ou-
den Hedr van der Stel, die met hem vertrokken
was, op Madagascar nog leefdej
doch alles :quam op niets uit. Zoo dat
hy na allen fchyn met man en muis in de
volle zee gebleven is. O f men ’er egter
nog iets van ontdekken mögt op ’t Zuidland,
zoo wiert in ’tjaar 1696. deze vol-
gende togt ondemomen.
De oude Vlielandfche fchipper Willem
mfnre a~ M Wam*ng , ondernam de zelve met 3
¿¿gtna »t fchepen, te weten , ’t galjoot of ’t jagt
Zuidland de Geelvink ( daar hy ichipper op was )
in ’t jaar de hoeker de Nyptang, en ’t galjoot de
1 ^ ‘ Wezel, uit het vaderland den 27“en November,
beginnende die, na dat hy van
daar reets voor by de Kaap der Goede
Hoope op de Z. breedte van 58 graaden
eni8min., en op de lengte yan pzgraa-
den, en 3 min. gekomen was.
Den z8ßcn dito was hy by •’t eiland St.
’t Eiland Paulo op de breedte van 38 graaden en
St. Paulo, min< en öp de lengte van 97 graaden
44 min.doch zag, alzoo het dyzig weder
was, maar eertvlakkeh höek ’er af. Hy
bevönd dit aan de kanten, o f vän de W.
totdeZ. zyde, fchor, zorider eenig voet
itrand, en zonder vuilen, die men be-
.hoort te rriyden, zoo: dat inen tot op een
kanonfchoot na ’et vlak op aan Zeilen
mag j maar van de W. kant Hrekt een
f i f ontrent een kanonfchoöt in zee ,„ dat
men kan zien branden. . Hy vond in
’taanzeilen , zoo als ’t eiland N. van hem
was gelegen, 40 vadem vuile grond, en
hielt het daar öpO.tenN. längs de wal,
tot dat het eiland W . van hem was, en
zieh pas een musqüetfchoot verre van hem
opdeet, Waar na hy hier ten ankerquam.
Hy vond hier veel zeerobben, en hog een
andere fdort, by na als zeerobben, doch
die wel 18 voet lang, waren. Hy zag
hier geen groente , aan eenig fietbofcb,
en hier en daar tuflehende klipperi eenige
grpente als pietercelie § doch zeer weinig
j ook weinig gevogelte j maar Ving
op de reede veel vifch, als groote Heen-
braaflem , en in 4 uurön tyds wel 436
groote viflehen , als kleine kabbeljaau-
wen, met de hoek, en nevens de zelve ,
veel kreeften. Brandhoüt was’er niet,
ook geenverich water, dah alleen op de
hoogtens hier en daar in plaflen, ’tgeeh
zeer moejelyk af te brengen zou zyn ge-
weeft. Ontrentde regte ree is een brak
binnenwater , daar de robben uit zee
over eenige ileeilen , die dit binnenwater
, ' ontrent 20 treden verre van de
zee aticheiden , inloopen. Anders legt
dit hälve inaans Vvyze in een beiloten
kom , zynde ontrent een piftoolfchoöt
lang. In ’t zelve valt veel vifch, als fpan-
baars van gedaante, die rood vanverwe,
en zeer lekker is.
Als men de W . kant van dit eiland
maar myd , zal men het over al zuiver
vinden, en men mag ’er zbnder ichrootri
op aanloopen. Het is mooi hoog land.
Den 2den Deeember vertrokken zynde, *tEfland
zag hyden 3den ’t eiland Amfterdam. Het Amfter-
legt 13 of 131 myl regt Z. en N . van St.dam-
Paulo, op de Z. breedte van 37 graaden
48 min., en op de lengte van 97 graaden
44 min. Het is ongelyk, doch goed Vän
grond hier.
Hy ging hier aan de w a ld o c h vond
het zoo digt van bofeh , dat men in een
dag geen 4 mylen ’er op kon vorderen,
alzoo men door de ftruiken kruipen,' en
over de boomen klimmen moeft.
Hy vond ’er al mede raenfehen, nog
beeilen j maar alleen eenige vogels, mus-
kens, en zeerobben. Ook had een van
’tvolk (zoo hy meinde) een viervöetig
dier, als een wezeltje, en een als een vös ,
gezien, en daar was veel biesboich door
malkanderen gewäilchen.
t)e grond is ’er doorgaahs veehgrond,
die ontrent 3 voeten dik le g t, en dan
krygt men ileen als uitgebrande pliimfteen.
Zy is ook zeer mul , waaröth ae boomen
hier
hier niet hoogwaflehen, könnende geen
genoegzaame wortels in de zelve fchie-
- ten.Hy ving op de reede hier ook vifch ,
. en een fport van vaderlandze kabbeljaauw,
en ging den f den .dito tegen den avond
na^t Zuidland t’zeih .
Hy vergoede den 6deu hier de kom-
paflen- pp 20 graaden N. Weilering,
Zynde nu pp 37 graaden 27 min., -en op
de lengte van 96 graaden 47 mit). , en
zag hier ileenkroos dryven , ’t geen tot
de 36 graaden 9 min. duiirde.
' Den izden dito zag hy op 37 graaden
een zeerobbe, die hem al huilende quam
nafwemmen.
Den i 3dea verlag h y . de kompaflen
weder op 36graadenpmm., opde lengte
van 107 graaden 11 min. , vergoedende
diervan 16 graaden 4p min. N . Wefte-
ring.V Den 2oftendito dede hy dit weder
op 37 graaden 22 min., vergoedende de
kompaflen van 10 graaden N . Weilering j
en hier itonden de zelve niet ilil.
Den 2yflen Decembenzag hy ’t Zuidland
op de bevonden breedte van 31 graaden
78 min., en op de lengte van 130 graaden
18 min.
Den 28ften dito bevpnd hy by 2 pei-
lings hier de N. W . miswyzing van 10 .
graaden 44 min., en van 10 graaden 12
min. j werpende daar ook 48 vadem vuile
kraalgrond op 31 graaden 83 min., en
op de lengte van 133 graaden 44 min.,
die daar na op 27 yadem liep , en beterde.
I |
’t Eiland Den 2pffen dito quamhy onder ’t eiland
Rotte- Rotteneil, ’t geen op 31 graaden 70 min.
neft. breedte, en op de lengte van 134 graaden
27 min. leg t, ten anher, ging ’er den
3oft<-? aan land , en vond ’er een iluk
vuurenhout, dat waarfchynelykil wel eer
in een fcheepsdek geiteken, doch al lang
daar aan ftrand gdegen had , alzoo de.
fpykers meeft vergaan waren.
Hier was ook bi-andhout in overvloed,
daar, hy zieh dierhalven wel vanverzorg-
de, ' • . . •
Vlamta. Den ^ “Januari 1697. ging hy met 88
gaat op gewaapende mannen ( matroozen, iolda-
\ Zuid- ten, en officiereh) hier aan de vaile wal
land aan van »t Zuidland , daar zy ten u uuren
ewal* aanquamen. ;
Zy gingen eer fl O. op, vernamen niets,
dat tot voedzel dienen kon , en alleen
maar eenige groote en kleine wilde boomen,
uit welke groote als een foort van
lak o f gomme droop , waar van zy een
monfter medegebragt hebben. Ook von
den zy hier geen ander gevogelte , dan
veel kleine kakatoeha’s , en groene ra-
vens, o f parkieten met lange fpitze Haarten,
die zeer fchuw voor hen waren.
Wat hv Ontrent 2 uuren na de middagquamen
’er zag. zy by een binnenwater , dat zeer zout
was, en vonden aan dit Hrandjeyéel klaare
voetllappen in ’t zand, -zoo1, van bejäarde
lieden , als van hinderen zagen geen
menfehen, maar egter hier eh daar
grooten rook opgaan , daar zy , ook na
toe trokken , zendende. 3 man , j en 2
fwarten voor uit, om de menfehen, zoo
zy ’er waren , • niet te verjagen y doch
vernamen, by .die plaats gekomen , geen
menfehen. Zy’ bleven dien nacht daar
campeeren, en vonden hier eens een, en
daar na nog twee hutjens , die meeil onder
de voet lagen , zynde in zieh zelve
nog flegter , als die der Hottentotten,
van gebouw.
Den <5den dito verdeelden zy zieh, en
trokken in drie byzondere tröepen , de
eene Z . , de andere N. en de derde O.
op, 1 myl landwaard in.5 doch quamen
daar na by dit binnenwater, om yder
zyne bevinding op te geven , -weder by
een j doch hadden niets dan 1 o f 2 ver-
valle hutjens, , doch geen verfch water,
dat hen meelt ontbrak, gezien) weshal-
ven zy een kuil by dit binnenwater groe-
ven, waar in zy redelyk goed water vonden
, waar mede zy zieh in die groote
hitte, die zy hier gevoelden, behelpen
moeHen. Zy vemamen by hunne weder-
komH ook , dat dit binnenwater wel 1
voet was gevallen, een teeken dat het er- •
gens in zee zyn uittogt, of gemeenfehap
hebben moeH.
Zy vonden deze uitwatering ook kort
’er na watBeziiiden ’t zelve. Twee van
hunne fchuiten voeren dit uitwaterend 2w*anen
gat in, en vonden daar eerH 2, en daar
na nog meer zwarte zwaanen, van Welke
zy ’er 4. na Batavia medegenomen, en 2
’er levend gebragt hebben , als ook veel
vifch , zonder tot nog toe eenig onge-
dierte , klein o f groot, te vememen,
blyvende die nacht nog aan de wal , en
gingen den yd™ dito wéer na boord,
zeilende dien zelven dag , en de andere
fcheepjens ook op den iodcn dito nader
na de wal toe , daar zy weer ten anker
quamen. Zy peilden ook ’t eiländ Rotte-
neH Z . , en een de rivier Z. O. ten O.
van hen, welke de V'lamingna de middag
met 3 fchuiten, om te zien , o f hy geen
menfehen daar ontdekken zoude, opvoer.
Zy vingen hier fpiering met den hoek ,
doch vernamen anders niet, fchoon zy
dit binnenwater, of diezoute rivier, wel
10 of 12 mylen op geweeH waren. Zy
bevonden hier klaar op de Z. breedte van
31 graaden 43 min. te zyn , zy ontdek-
ten^hier ook een rif van 1 myl, leggende
1 halve myl van de w a l, en verzeilden
den 1.3dcn dito van hier, zendende, ter-
wyl zy met een Z. en Z. Z. W . wind
N. ten W . längs de wal zeilden , de
fchuiten nu endan eens na de zelve j doch
l kregen den iy^cn de wind O. Z. O. en
I 3 O.