A M J 3 0 N S C H E
i66tl
Schry-
vens van
de Claffis
van-Amfterdam
Beant-
woord.
V y f
Taal
Predikana
ten hier.
De buiten
voordeelen
aan de
Taalkondigen,
See.
weêrtocgeftaan.
Duitfchfe
School
opgericht.
D, Wal-
rand
overleden,
en
D. Spiljardus
aigezet.
Ook ontfingen die van Amboina ichryvens
van de Claffis van Amfterdam, wel-
• in ’t laatfte van dit jaar weder ant-
wòord toezonden ,- met bericht van de
bloejende ftaat dezer Kerkçn, nu met
vyF Taalkundige Predikanten, te weten
D. D. Spiljardus, Walrand\ Caron, van
de Sweerden, en van Akendam, voorzien,
die om de drie maanden by beurten de
Kerken en Schoolen in het gebergte beugten
, om door hunnen yver en neer-
ftigheit den tragen Inlander meer en
meer op te wekken, alzoo de Schoolen
door gebrek van noodige boeken, die
zy van Batavia wel eifchten, maar niet
kregen, grootelyks vervielen, en de kin-
deren fterk verliepen.
_ t de_ maand van July quamen ’er van
Noelg Laoet flegte getuigeniflen van
den Krankbezoeker de Graaf, als dat
hy zyn ampt en verdere ftudie traag
Waarnam. °
Haar Edelheden vonden ook goed, by
ichryvens van den ztfften January dezes
jaars het bovengemeld afgefchreven bui-
ten - yoordeel, aan de Predikanten, die
de buiten-Kerken..bezochten, en in ’t
Maleitfch predikten, voor hunne bui-
teff-gemeene dienften weêr toe te ftaan.
Ook oordeelden haar Edclheden by haar
ichryvens van den zpßen November
het Catechizeeren onder den Inlander
van veel meer vrugt, dan het Predikenjl
voegende hier by, dat de Mooren van
Ajer Sakoela (by de Laha J indien zy
geen Chriftenen wilden werden, van
daar op een andere plaats moeften werden
gelegt.
Den izden December wierd ’er ook
eeh Duitfche School, briefer cfeiffch b o ö l
meefter en Ziekentroofter Bertrand op-
gericht.
Ih ’t jaar 166$. is de wakkere en zeer
Taalkundige D. Walrand in November
overleden, dat een groote flag voor de
Kerk van Amboina was, waar by nog
een tweede van geen minder - gewicht
quam, dat D. Spiljardus niet alleen zeer
ergerlyk in zyn huis met zyn Huisvrouw,
maar ook zoo buitenfporig met andere
buiten ’s huis geleefd badde, dat men
.hem, na verfcheide vergeeffche verma-
ningen, geheel en. al van zyn dienft had
moeten afzetten, dat al den ¡ ¡ ¡ j | February
gefchied was,' waar van zy egter
geen kennis ter wereld na Batavia (gelyk I
behoorde) gegeven hadden.
Den 11 den April dezes jaars wierd be-
floten (alzoo men bevorens Papiften,&c.
over kinderen had laten ten Doop ftaan)
geen andere Getuigen over iemand, dan
van den Hervormden Godsdienft, te laten
ftaan, dat eenparig goedgevonden wierd
van ftoel a f te kündigen. Ook quam
o . Spiljardus dit jaar in Juny van hief na ea -
Batavia buiten d iU te\ertrefcken
verfcheen den i>dcn July daar in de Ver»adenng,
g jjg | de Krankbezoeker Bertrand
daar den ¿4«en September quam.
jn t jaar 1664. Wierd D. van A ken-
dam van Batavia door haar Edelheden
(Xonder de Batavifche Kerkenraad ’er
«juge kenms van te geven) belaft na
letnate (waar na toe zyn Kerv.'ook
v an van BRa tra via D. Smodn° dê e hBiue rc kw, «ds owore" édre
18 van Rotterdam gezonden, geko-
■nenj en aan het Kafteel geplaatft.
Den Z4JITO Maart wierd als" Ouderline
op Honimoa Francifto Mole, Pati * 5
om-born, gekoren, een man die daar
lang opper-Meefter geweeft was;
v T , 'Van . ^ icrd in January, D. van
voigens eenparigbefluit van den Kerken- deSweer-
raad en van de RegemigfV alzoo zyn i“ ^
Eerw. nu zeer Taalkundig was in de
plaats van.D. PFairand, % Homiftdf
geplaatft. Zyn Eerw. weigerdc dit in
t eerfte, verzoekende na Batavia te ver- -
trekkenj dog nanj het uit Politycque
redenen, en andere inzigten, egter den
verwieg)1’ ewel hÿ daar weêr alles
Petrus Sibelius, na Banda van Ba-D.Sibe-
ia gezonden 5 dog door fchipbreuk in Hus hier.
Temate(alwaarxyn Eerw. den dienft tot
de komft van D. van Akendam waarfee'-
nomen had) en daar na hiergekomli,
• was in April met de Heer Landvoogd
van Dam , hier wqgens de dood van- de
Heer Landvoogd Cos in February ver-
lciienen, lam na Banda vertrokken.
^ r i^ o v e r tb e r Bîéek, dat D. van den MoeiV
t e * | p ; met den Kerken- lykheden
- rad overhoop lag, in zoo verre dat de mct D-
zelve hem naderhand als geen lid meer d™
erkennen wilden, alzoo zfn t S S Z Z T
na Honimoa had willen gaan
ddaattD ddee KKneJrkeantara',‘aadJ vVaern-f iAf m" bhoeinbah eintnde’t,' tdSec Wbiapl -
voorleden jaar iddj. geenfchiyvens van VIÄ ver-
haar Eerws. bekomen-had,-giften dat°“g
î ct veroDgd «hteTchip
zyn mede zou t’zoek geraakt
In dit jaar hadden die. van Amboina
wel een redelyk getal.-van boeken, dog
in verre na zoo veel ’er niet bekomen
alszy ’erden iiden September in ’t jaai
looz. al verzogt hadden,.
Z7 beklaagden zieh zeer over het verlies
van den Heer Landvoogd Cos, als
zynde geweeft een zeer Godvrigtig
Voefterheer van de Kerle en yveraarvoör
den welftand en de voortplanting van het
Chnftendom. Ook . verzogten zy by
haar fchryvens den ioden Mai om nog
een Predikant, en dat de Graaf top
Pro-
IÖÖ4.
Die van
deRegee-
ring onttrekken
zieh den
ICerken-
dienlt
Tyd der
Kerken-
vergade-
ring.
In't jaar
i665:.de
Graaf tot
Proponent
ge-
vorderd.
D. de
Graaf in
Banda
overleden.
V a n . . d e n G O D S D I E N S T. ^3
Proponent mögt gevofderd, in foldye
verbeterd j en dan, even als de Proponent,
D. Joannes van der Wee, op
Noefla Laoet gelegt werden.
Omtrent dezen tyd onttrokken zieh
vèricheide lieden uit de Dicnaaren der
Jß. Maatfchappy (onder voorgeven dat
zy leden van den Politycquen Raad waren)
om tot Ouderlingen o f Diacönen
verhören te werden, dat hier by die van
de Règeering (even als o f het beneden
hun rang was , daar in het Vaderland in
de meefte fteden de Heeren Borgermcc-
fteren zieh verweerdigen als leden in de
Kerkenraden te zitten) zoo in treiri ge-
houden werd, ftaande niet toe, dat
iemand uit den Raad der Regeering daar
toe mag verkoren werden.
? Men had ook goedgevonden alle
maandçn op den.z^en (buiten dat ’er alle
drie maanden nog een byzondere verga-
dering was ) behoorlyke Kerk-vergade-
ring te houden.
In ’t'ja a r 166y. wierd de Krankbezoeker
de Graaf, voigens verkregen
verlof van Batavia, den 13den April, na
behoorlyk onderzoek van zyne bequaam-
heit door D. van de Sweerden ( waar
mede hy eenparig genoegen gaf) voor
den Kerkenraad alhier tot Proponent
gevorderd, waar van by fchryvens van
den 4den Augufty kennis aan den Kerkenraad
van Batavia gegeven, en zyne verdere
bevordering by nader gelêgenheit
verzogt wierd 3 waar op die van Batavia
den iyden November daar aan fchreven,
dat zy ’t verzoek van den Proponent de\
Graaf voorgedragen, en daar op tot ant-
woord bekomen hadden, dat hy eerft
eenigen tyd m Banda zou gebruikt wer-,
den, om hem dan naderhand, op aldaar
gégevene preuven van zyne bequaamheit
en neerftigheit, te helpen.
Na dat men ook met D. van de
Sweerden veel moeite over zyne verplaat-
zing ná Honimoa gehad had, wierd zyn
E e rw., door tuflehen-fpraak van den
Heer Landvoogd van Dam, van den
Kerkenraad den zden Maart weêr als een
lid van de vergadering, dat hy zedert die
moejelykheden niet geweeft was, er-
kend, en die ook nu eerft fchynd na
Honimoa vertrokken te zyn.
,Den 14^01 September fchreven die
van Amboina aan de Eerw. Claffis van
Amfterdam, doende een eifch van de
noodige boeken.
In ’t jaar 1666. maakte deze Kerkenraad
den zyften Augufty aan die van Batavia
bekend, dat D. de Graaf by de
komft van den nieuwen Heer Landvoogd,
Pieter Marville, ten eerften in foldye
verhoogd, en na Banda was verzonden,
alwaar- hy weinig maanden na zyn
komft , noe weinige goede preuven ge-
geven hebbende, overleden is. Cok p ^
maakten zy bekend, dat D. de Buck Buck na
ter order harer Edclheden in February na Ternate.
Ternate vertrokken was om die Kerk te
bezoeken, dog hadden vernomen, dat
zyn Eerw., na zyn werk aldaar afgedaan
te hebbèn, tufTçhen T ernate en de kuft
van Manado nog fworf.
De Kerkenraad van Amboina klaagde Klagten
ook over de groote moejelykheden, die der Predir
zy met den Heer Marville gehad, en die ^ re“e
zieh ( gelyk hy byna met iedereen over Heer
hoop lag) allenthalven betoond had een Marville;
beftryder van het Kerkelyk recht,, en
een vyand van de Predikanten te zyn.
Den i4<len Juny had de Commifîàris En van de
Politicus, de Heer Rumphius, over D. Regee-
van de Sweerden geklaagd , dat hy pp ” nS over
Honimoa met zaaken, die de Regee-
ring aangingen, als met ’t bouwen vap Sweer-
het huis van den Predikant, en van de.den..
Kerk, zieh bemoeide, enzich tegen de
Regeering aankantte, waar over die Regeering
hem buiten den dienft voor een
tyd wilde gefteld hebben 3 maar hier omtrent
wierd van de Kerkenraad geoor-
deeld, dat by zoo een gefchrift der Regeering
het ganfeh oordeel van den Kerkenraad
afgelneden , en benomen wierd,
weshalven zy niet genegen waren op dit
gefchrift te antwoorden.
I Den 3 den July geraakte zyn Eerw. in
Gerichts-gefchil, en wierd hem ’t Avond-
maal ontzegt.
Daar op matigde de Heer Landvoogd Waarop
zieh aan, D. van de Sweerden van zyne de Land*
zitting in vergadering en*van zyn ampt hemvoor
te berooven , tot al het welk de Ker- een tyd
kepraad |yn Agtbaarheit onbeyoegd oor- afeet.
deeldfeT áiZbo enc gene, die de Predikanten
aanftelden,hen ook moeften afzetten,
dat het werk van Kerkenraaden, Gaffen,
en Synoden 3 dog geenzins van de Regeering
was.
Dit bewezen die van den Kerkenraad
zeer kragtig met den 7p. Art. van de
Synodus van Dordrecht, in ’t jaar i <Si 8.
gehouden, die de Predikanten, na Indien
vertrekkende, by de Gevolmagtigden der
Claflen moeten onderteekenen.
Daar op liet de Heer Landvoogd D0g zcer
door den Politycquen Commifîàris den onbe-
i4<fea July bewys vorderen, van dathy in voeS<L I
’t regt der Kerkelyke, by ’t afzetten van
D. van de Sweerden, &c ., getreden was.
Dit wierd zyn Agtbaarheit klaar ge-
toond by een omftandig bericht, waar
by bleek, dat het ftraffen en afzetten
van alle Kerkelyke perzoonea uit kragte
van den voornoemden Artykel aan de
Kerkelyke wel uitdrukkelyk gelaten
wierd, waar mede de Synodus van Emb-
den Canone 33. in ’t jaar 1/71. (daar de
op