1701. waar van ik U Ed. op myn koninklyk
woordverzekerenkan, gelyk ik 00k reden
heb, om te gelooven, dac ’er, om
vrienden te maaken , wel zekerlyk op
zal geantwoord zyn.
De Heer Beernink , die dit nog niet
gebeten had j en daar zeer over verzet
Hont, gaf daar op den koning van Boni
een fnuifje , in hoope , van dat ’er wel
mfieruit komen zouae, daar zyn Ed. niet
in inifte, alzo'o zyn tong nu wat los be-
gonteworden: wantj voegdehy’erby,
nog maar onlangs zyn ’er allerlei flag
van Engelze lakenen op de Bafaar ge-
Weeft. Doet men dat hier, wat zal ’er
dan niet wel op Mandhar, dat zoo verre
Van de hand legt, gefehied zyn.
Schoon du de koning van Boni den
n Heer Landvoogt verfcheide dingen zei ;
die zyn Ed* niet w i ll, verklaarde zyn
Hoogheid egter den zzften dito aan ze-
ker vriend ( die.’cden Gouverneur weder-
om zeide) dat hy verbaaft geftaan had,
dat de Heer Landvoogt wiit, dat ’tEn-
gelfch opperhoofd op Banjar gefchenken,
niet alleen aaii den kohing van Goa, maar
00k aan Crain Bontofongo (nu ontrent z
o f 3 maanden geleden) gezonden had.
Hy zeide nog wel iet meer daar van te
xveten, maar dat hy, alzoozyn Ed. hem
’er niet verder ha vraagde, het daar toeh
by gelaaten had , om geen fchyn te geven,
dat hy ’t Macaflaars höfby zyn Ed.
Zögt fwart te maaken, temeer, daarhy,
en de koning van Go a, zyn ichoonva-
der, door zyn Ed. eerft verzoentwaaren ; |
doch zoo de Gouverneur, zei hy verder,
my, als een Bondgenoot, in allen ernft
daar na vraagt, kan ik niet nalaaren zyn
Ed. dit te zeggen. Ook is dit de eerlle
maal niet, dat de Macaflaaren de gedag-
ten hebben laaten gaan, qm met vreemae ;
Natien buiten de E Maatichappy aan te
fpannen , om daar door weer tot hunne !
oude heerfchappy te geraaken.
Den i ften September kreeg de Heer
korviP” ^ eern*n^ ^oor den Fiscaal Jacob Vosy en
den Sabandhaar, Arent •van der Myl'y be- I
de Negry rigt, dat Arbel'eko in de voorleden week \
i°n<L de negry Vlaardingen niet alleen door- i
kruift en rond gereden, maar 'tot hun
.grooter verwondering (hoewel zy hem
dat niet lieten blyken) zieh ook verftout i
had by hen in huis om een praätje te tre
den, weshalven 'zy twyffelaen, o f Radja |
Boni hem dit omfwerven ook wel uit zyn
Ed naam verboden mögt hebben, kon-;
jiende anders niet wel bezeffen , hoe hy |
zoo ftout zou durven zyn.
Om'dit nu nette weten , Het de Heer
Beernink hier over Aroe eteko ftillekens
door Marcus Sandbeek ondcnziken, die by
hem ging, onder voorgeven van zyn
fchoone kamphaanen, en nloye päarden,
eens te zieu.
Na eenige ortverichillige redenen be-1701;
kende Aroe "feko aan Sandbeek, dac hem
uit qrdre van den koning. van Boni, en
van den Gouverneur verboden was in de
negry by de Holländers , o f digt onder
5t kalteel te komen ; en dat hem al voor
twee maanden gelaft was, dat rqnd ryden
na te laaten, en in zyn campon, o f erf^
te blyven ; doch, na dat Sandbeek hem
’t geÎchenk haarer Edelheden uit laft van
den Gouverneur gebragt had ,> was- hy
van oordeel geworden, dat hy nog zoo
quaalyk by haar Edelheden, als men wel
voorgaf, nietilaan moeft, alzoozy hem
anders geen gefchenk zouden zenden.
Weshalven hy ook geoordeelt had, met
eens rond te ryden , . fchoon tegen ^m
Poni's laatfte ordre, zoovçel niet tezulr
len misdoen, waar op hy zieh dan, niet
altyd in zyn huis opgefloten könnende
blyven, ook verftout had, omnu endan
een lugtjè te gaan feheppen.
Op dezen zelven dag fprak de Heer^yn Ed
Landvoögt ook met den koning van Boni fpreekt '
in ’t breede over de moord , door Aroe met Aroe
leko aan Dain Mabani, halven broeder van ovet
Aroe Beloy Sopings ryksbeftierder, be-moor^
dreven , en zeide dat hy wel zien kon, ,
dat zyn Hoogheid , en de koninginne
Regen te van Soping , niet anders zog«
ten , dan die geheele zaak maar van faun
halzen te ichuiven , en de uitfpraak aan
de E. Maatichappy te verblyven ; maar
dat hy nu verzogt zyn Hoogheids gevoe- *
len over de ftraf, die men hem zou be-
höoren aan te doen, om , als men daar
over vonniiîèn zou , ten naaften by te
können giften , waar het met die zaak
heenen loopen zoude.
Aroe Pont zeide daar op : dat ik hier
over fwaarigheid gemaakt heb , kan ik
niet ontveinzen. Men had hier zeer ligt
een einde af können maaken, zoo Dain
Mabani 's broeders die moord op heeter
daad gewroken hadden met de wet van
vergelding , en dan was het, volgens
onze wetten , uit geweeft, zonder dat
dien wreeker van zyn broeders dood iet
daar over. had behoeven re lyden ; ma^r
na dat my Aroe Belo zeggen deede, dat
Zyn broeder zoo veraaderlyk vermoord
was, dat hy gereed ilont om zyn dood
opentlyk te gaan wreeken, was myn
pligt hem dat af te raaden, en te be-
laften:, dat hy ’t vonnis der Bondgenoo-
ten, en der E. Maatfohappy, daar over
afwagten zoude. Daar op nu is die zaak
al fiepende gebleven, ten deele door de
tuflenen beide gekomen dood van de Heer
van ïhÿe, ten deele om dat die van Goa
niet eerft daar aan wilden tillen, en zieh
ftil hielden, en ik heb , u«t inzigt van
Aroe'feko 's vrienden; mede de quaade
man niet willen wezen ; waar öp ik dan
Weder, lia dé Heer van tbye 's dood, na
1701.5 Tsjinrana gegaan. hen,,, zonder dat. over |
die-zaak zedert iets gedaan is.
, Wat de zaak. nu zelfs betreft, ’t- iß b.ui- ;
ten alle tegenfpraak , dat Saena en- Dain i
Mabani, beiden., zieh leelyk misgrepen;, ■
en. daar by. aaa }koe leko groote redeqen ?
gqgeven, hebben, .001ftraf na onze, wet-. !
ten daar ovet te vorderen ; temeer,. aliz.qo, |
men grond heeft, om vaft te fteUen!v dat. '
op die minnebrieven ook de, converlade, i
en vleefchelyke gemeenichap ,, wel ge- !
vqlgt is , een zaak , voor Aroe iT?eko te
iinertelyker, omdax. Dain Mabani fimpe-
lyk een ’s prinszen- zoqn , enzyn moeder 1
maar een gemeene Majeitze vrouw was,,
daar Aroe Peko van vaders en moeders kanc
zyn. adelyke ftam^ onbefproken uifrekenen
kan ; ai het welke hem egter geen regt
a f, om een. prins te vermoordenv 1 Hy
ad voorzigtig gedaan, met zieh by dac*
regt maar te houden 3 maar ^*dat yoqr-
regt heeft hy door zyn bedreven moord
onwederfprekelyk verlooren, en daar j
door, by aldien de tyd niet te verre was
verloopen, na onze wetten de dood verdient
; doch nu kan men hem , myns
oordeels, niet anders doen (ten wäre men
de grootfte bpichijddiqg t^ wefeld onder
alle de princen wilde zien, die niet zop-
den toelaaten hem nu te dooden ) dan hem
te rampaflen , of te bannen. Tot bet
laatfte.zal ik noit myn ftem geven, aan-
gezien dat van ’t uiterfte geyaar iß , en
qm dat Banjar, daar de Engelfehen nefte-.
len , hier te digt by legt. Dierhalven \s
, ’tbeit, hem van zyn goederen en waar-
digheden te berooven. Een ftraffe, die
hem, en alle de Bondgenooten beft ge-
ly k t , en daar geen van allen iets tegen
hebben zal ; maar tot flat van zyne reden
zeide. hy mede , dat men daar mede niet
lang wagten, en zyn Ed. wel bezqrgen
moeft , dat de daader niet ongeftrafc bleef,
zoo hy aan de vrienden van Dain Mqham i
en aan de verdre princen ,. eenig genoe-
gen wilde geven. Indien ik , zei die
vqrft:, den naam niet had , vanaltehaaftig
te zyn , AroeTeko had al lang uit de we-
reld geweeft; maar ik heb liever willen
afwagten , wat myn broeder (de Heer
Gouverneur) en alle de princen daar af
zquden oordeelen.
Radja De Heer Beernink, verblyd ; van dit
Goa’s uit zyn Hoogheid verftaan te hebben,
mttie hem voor dit berigt, en hoorde
Engelzen toen nog van hem, • dat de brief, door de
oplanjar. Engelfcncn van Banjar op Borneo aan
Radja Goa gezonden, in ’t begin der voorleden
maand door hem beantwoord , en
door een vertrouwden Macafläar zonder
pas derwaarts gebragt was zynde daar
ook Anac Branirsy of eenige van ’s ko-
nings lyfwagt, die men zoo niet weg-zend, by geweeft:, zonder dat zyn
Hoogheia iet verder van den inhoud van
die brief; dpß. kpnings; van. G°a. Wift te170;;,-,,
zeggen> ,,
Mit. het voqng zeggen-dan, zoovanv , .
Radja Boniy als van alle de andere ondèr- degedàg. '
taftte princen, bleek; klaar,. dat-, fchoon ten der
men in ’t eerft gemeent had, d o rnen al«°nzen
les. maar de E.. w^atfehappy zogt op. den^A®_
hals, te fchqiiven ,. eiv ’er; zieh buitea tenp-pte| ‘
hqudeo.,. om- 'daar na met haar- vonnis,
zoo zy: Aroe ^eeens; ter dopd gevonniit
had,. den, fpop; te dryven-y. h.et- zèer verrei
van daar , maar dajt hetveei eer een mis-
flag van de. Heer van %hye., of wel van
de E. Maatichappy geweeft was,, van. ten
eerftea niet een aopdvon.niß over hem ge—
veld^ en dezaak dus ruftig en, onbevreefi:
ten eiade gebragt; te hebben.
Na h etz iih nu liet, aanzien; Was te
denken , dat die van Goat wel: tegep. het
ftraffed van Aroe 'Teko j uit andere iqzig-?
ten van ftaat , wezen , en dac de ko-
ni.ng: van Teilo dezen. vorA , afe zynèn
vriend, op ’t fpoor volgen zou ; maar’tis
ook zeker, dat alle de ändere Bondgenooten
den koning van Boni mede zouden
volgen, dewelke mede voor een vonnis, Die alle
om hem te rampaflen, zynde, zoo kon«oor,t
zyn Ed. verzekert wezen £ wat ook
van Goa daar tegen mogten ftemmen, dat
de meèfte Bondgenooten voor deze ftraf
zyn', en dat dierhalven: de' E. Maatfchap-
py , haar, ftem daar, epe mede geVehde, ù
ftaat maaken kon , dat zy gcenzins be?.
fpot , maar haar gezag iq zyp volle kragt
behouden, behaiven dat aan de Bondge-
nooten en misnoegde party daar medé
grqot genoegen gegeven zpude worden.
Qok fneedmen dan vpor het toeko- Dat om
mende aan de Grooten, by diergelyk ypor-rvcel re<j®-
v ai, ¿le quaade voorbeeiden en de g e - ^ 00gn
volgen van dien af, alzqo zy daar uit ze- voor ons
keren ftaat zquden moeten maaken, dae’t z-ekerfl:
men qver hen zppwel, als over.de
ften, regt doen, en hen om hunne hocige
geboorte geenzins verichoonen zou, dat
hen zekerlyk fterk beteugelen, eh de E.
Maatichappy by hen ookveel aanzien eri
ontzag geven zoude.
. Uit het bevoorens aangehaaldc is ©ns VetfchiJ-
wel gebleken, dat haar Edelheden eerlt e"
beft oordeelden Aroe l'elio ftreug en met haarer Eide
dood te ftraffen , hoewel zy daar naidelhedeti
weer aan de Heer Beernink laft gaven ; zyn
om in der ftilte door de voorfpraak en
’t tuflehenkomen der Hoven van Boni en
Soping pardon te doen verzoeken ; maar^yn gj
als-men de zaak eeris in zynen grondtoont aan
befchoude , was het onmogelyk om haarEdel-
hier vap iet goeds te hoopen 1 1 ~ j , en deIvi>:.ihbnecr*aeon2 ed-e halven zoo ongeraaden om daar aan tety^^ %
tillen, dat ’er eer middel was om den he- om par-
| mel en de aarde te vereenigen , dan om d°n vooi
-
Ar• oe Pont daar 1t1 oej te brenn. aen * alzoomemant van alle de vorlten meer , dj an- Kveörnxnoeen-
Aroe Pont, voor Aroe A'eko vreesde , enken.