verdeeld. Zy geven een grootc misiland
aan die fraeije Vogel. äf
Als nu ’t ,vlee(ch ’er üitgehaald is ,
werd de rüg wat h o l, en ingebogen on-
trent de nek , waar van daan zommige
hebben beginnen te gelooven, dat hec
W-yflcen de eyeren in* die holle rüg van ’t
Manpekenlegt, dat loutere beuzelingen
zyn , ? alzoo dat kuiltje daar toe zeer on-
bekwäam * behalvep dat het Wyfken
ook van' Zoo een kuiltje voorzien is.
Des zelfs ‘Ternataanen noemen dczen Vogel
Naam. Manoeco. Dewata , en ook Boerong Pa-
poeiva^l dat is, den P’apoefihen Vogel, en
ook wel- Soffoe o f Sioffoe.. De Amboinee-
fen noemen hem Manoe Key-Aroe, dat is ,
den Vogel van Key, en Aroe , om dat-die
lieden-hem in Banda, en Ambon te koop
bjrengen.;'
Die van de Aroeifche Eilanden, welke
6 f mylen Beooften Banda, tuflchen
en Nova Guinea leigen) noemen deze
Vogel Fanaan.
Manoeco Dewata o f de Vogel der Goden
noethen hem deTernataanen, oardat
de oüde Heidenen hunne Goden Dewata's
noemden , een naam , by de Maleyers
flog zeer, wel bekend.
Wie hem de naam van Paradys-Vogel
ga f,r o f om wat reden hy die draagd.,
blykt my tot nog toe niet. Mogelyk
van ?t oud gevoelen dat hy altyd in de
Lucht,’ en dus dan by de Geeften enGoden
der Heidenen fweefde ; dog hoe ¿dit
met het Paradys over een te brengen zy y
kan'ik niet begrypen , alzoo dat niet in
de Lügt y nog om hoog j maar beneden
op der Aarde was. En noch ilechter
komt dit uit als men op -t Land ziet, daar
zieh die Vogel onthoud , o f daar hy gevangen
- werd , dat zeer. verre van die
Plaats legt, daar het Paradys geweeftis.
DePlaäts, daar hy valt,is tot nog toe van
die gene, die’er al eenige kennis afhädden'*
kwalyk gfeoordeeld ’t Eiland groot of
kleen Key.{Jo mylen Beooften Banda.gelegen)
o f Aroejeen ftreekEilanden, nog
r f mvlen Ööftelyker, en nader aan Nova
Guinea'-leggetide) te zyn. - ' .
De'feden des zelfs is , om dat die Inländers
Jäärlyks in Banda (een Landvöog-
dy ^ "daaf- zy önder Haan ) komen hande-
len, en,, onder andre Goederen, dan ook
die'Vogels daar mede aanbrengeh. V
. Q'p Key komt deze Vogel noit j -maar
-wel öp de 'Eilanden van .Aroe, dat eenigj-
-zinS' mede zyn Vaderland, hoewel hy
nögtans van daar niet eigehelyk oorfpron-
kelyk ii ,;/ dog dit ftaatvaft , dat hy ons
dpör gee'n andre,? dan döor de Aroee-
fen, äängebragt werd. r
Deze Aroeefen verhalen ons, dat de-
zc Vogels alle Jaar, op zekere vafte tyd,
namentjyk in ’t fVefter-Saizoen, dat hun
drpoge MoeJJön is , uit het nabygelegen
NowGmrm (haarrecht Vaiirlanifov
hun Land in .de wind op komen over-
vhegen, en dat zy daar zoolanaoverbly-
ven, tot dat deOo/i- o f de ihgfn-MoJö»
aankomt, op welke tyd zy gewoon zyn
weder na haar Land vliegen.
isJ e/ eden > üat de Aroewefen ons
van de Neft, jpngen, o f van ’t uitbroe-
den dezer Vogels, niets weten te berichten.
Waar nu op Nova Guinea (dat een zeer
groot Land is) ’t recht Vader.land dezer
Vogelen zy, zou men , by nader kennis
van dit Land daar de Bandaneejen , en
Ceram-Lauwers Herk op vaaren , metter
tyd gemakkelyk können ontwaaren.
H^t is zcker, dat hy op’t.voörftedeel
van Nova Guinea, Onin genaamd , niet
valt_,. welk deel yan ’t recht Nova Guinea
icbynd afgefcheiden te zyfi j hoewel
t egter aan een vaft is , waar uit men
fchynd te mögen giiTen, dat hy noit
Noordelyk.er, dan vier Graden bezuiden
de Linie, komt.
Deze Vogels vliegen noit allecnj maar
altyd met troepen vaq 30 a 40 by mal-
kandren , gelyk de. Spreeuwen. Ook
heeft reder troep een Konin'g, , o f Weg-
wyzer, die niet het zoo genaamd. Ko-
mngs-Vogelken j maar een zeer fohoone
veel grooter Vogel, en die. veel uitne-
piender van couleuren, dan de. andre, en
Qoraahrpod. van oogen is., - v
' . Heze Koning is , na ’t zeggen der Hun Ko-'
Aroee Jen , zwart, met roodevlekken nin2-
cn gewoon altyd. vry hooger, dan de am-
dre Vogelen van zyn troep v te,vliegen,
qen welken zy oök , om geen reden ter
wereld, als de fterke wind het hen
maar niet belet, niet verlaten zullen.v
Zoo ’t nu gebeurd (gelyk het zoo wel
yoorvalt) dat deze hare Koning door
een zwaren wind , ofdoor. eenig ander
» S » tegen de grond geworpen werd ,
Ivallen zy alle te zamen mede.:na beneden
, niet willende van daar weer op-
yliegen, voor dat zy hem zien voor uit-
vliegen, behalven dat zy ook dobr ’t
wonderlyk geftel van hare pluimen zoo
met können, als zy al willen.
Hier döor gebeurd het w e l, dat zoo
een gehcele trop gevangen werd, want
de pluimen en vederen van deze Vogel
zyn zoo gefteld, dat hy onmogelyk voor
de wind vliegeh kan , en altyd genood-
zaakt is zig in de wind op te begeven
vermits zyn zagte pluimen anders voor
uit, in ftukken waeijen, en hem.t’eene-
maal zoodanig verwerren„.dat h y ,, bui-
ten ftaat gerakende van zieh langer te
beilieren, noodzakelyk moet ter neder-
ftorten } op hoedamgen wyze- ( wanneer
.hem de wind van agteren overvalt., en
in de vederen zoo waeid) hy meeft gevangen
werd.
In ’t vliegen maken zy een groot ge-
fchreeuw j. even eens S Spreeuwen}
dog hare.ftem is wat Herker, en wat
meerná die der Ravens gelykende., en
deze hoord men voor- al vry fterk, als zy
döor zoo een wind van agteren in nood
zyn, doorllaan. jj
De Anßefen weten de zelve , zoo zy
zeggen , ook wel levendig te vaogen j
dog .alzoo 1 niemand met de zelve, om
haar fei byten, en wilden aar.d i kan om-
gaan, en men ook haar koft zöö: niet
weet te krygen , o f by. de hand heeft-*
flaan zy de. zelve, om van alle die
moeite maar beyryd te zyn , ten eerfteri
dood. » '¡
Zoo ras,deze V.ogel$ op ’t Land van
Aroe komen over vliegen * pnthonden.zy
zig , een trpp by een , op zeere hooge
Boomen , ‘ ‘wa,ar op zÿ.cde zelve zien zitten,
om enige ro.ode;beziën,, die aan de
zelve valien* to.eeten , dat waarfchyne-
iyk de roode beziën van de kleen-bladi-
ge Waringin-Boom Zyn. Het gebeurd
ook nu en dan wel* dog zelden., dat er
maar twee a drie by een zitten* Zoo lang
hären Koning daar ilil z i t ,, ,zit ook de
geheele.trop Itil, en zoorasdieopvliegd ,
volgen zy hem alle. w • ,
Om nu deze Vogels te vangen, fehie^
ten de Inlanders de zelve van beneden met
Hompe pylkens , en dp de allerminfte
wonde valt hy ter.heder j dog’die’er van
hen nog beter op afgerecht zyn, maken,
eer zy daar komen, kleene groene Huis--
kens in die Boom , waar in zieh pas eeñ
Man bergen kan , en die ’er zieh in be-
geeft, terwyl zy op den dag elders uitr i
gevlogen zyn. Tegen den avond na Zons
ondergang komen zy weer op .dieBoom*
en dan neemd hy ze met zyn py.lken zoo
wel waar , dat hy ’er altyd eenige. van
krygt. Andre, beltryken ook wel eenige
takken met Vogel-lym, of Zetten on-
trent deze beziën eenige flrikken , hoewel
zy die meer ontrenthetKönings-Vo-
geltje, en om dat te vangen , in ’t werk
Hellem Zoo deze Vogel in zyn vlerken
getroffen werd , blyft hy no^ wel wat j
dog niet boven, 3 a 4 uuren in ’t; leven.
Zoo ras zy ’er een gevangen heb-
ben , fnÿden zy hem de pooten a f , halen
’er het ingewand u it, en: droogen
hem dan eenige dagen in de Zon. Andre
berooken hem ,■ eenige dagen voor het
inpakken, metSwavel , pakken die dan
tuflchen twee plankjes in, en hangen die
in hunne Rook-huiskens .op.,S tot dat zy
die na Banda mede nemen , daar zy een
halve Rykxdaälder, en zomtyds ook wel
een heele ( als ’er weinig zvn) voor ieder
krygen j dog. op Aroe zelf kan men ’er
3 ° 9
een. voor eep otide Spyker , o f een Huk
oud Yzer, krygen.
Opze Schepen.* ;öntrent Nova Guinea
zeilepde, hebben< die by Mbyrhrndz^am
Weder wel by gehfcele troepen: in de
Lucht, tuflchen Aroe,eri dat Land (daar
een Zee van. ‘pntrent cog i 8.a 20 -mylen
breed tuflchen' beiden is ) : zien vliegen 5
welk. Vak zy in körte tyd konnen over-
zetten. . - f i - ; . j 'r¡¡ftw i
Vfapneer ’t.riu zbmtyds gebeurd j ¡dat
zy.wegens de teil^rken Oöiten-wind niet
wedpr na haar:Väder.lzind}konncn vliegen^
dan.yallen -hare. meeft:plujmen uit’, ; zoo
dat.zy dan niet voort können,. en gehpod-
zaakt zyn te wagten !* tot zy weer nieu-
we gekregen hebben,
; Gelyk een -fterke. wind vari agteren
tdppdelyk voor hen isalzpo;.is^ook'eeö
al te iterke wind van Vareif haar mede
¡zeer nadöeligr*iticormende, met geen van
gif -.beiden. vliegdn j .maar.- een-¡matigfe
wjqd van,vör.en: i?rbeH. voor haar. 'Zoo
zy nogtans gewaar werden^ dat;die;Wind
van voren benv^at ta fterk.werd,{vliegen
zy ten eerfteh riecht op. tot zöö
verre , ; dat ,zy> boven den wind korben ,
en daar op damals dryven.' önö ftmS
. Men kaq dezen Vogpl in de warme’Län-
den niet lang bewarein: want ichoon mep
’er geftooten rPepcr )( dat! göe<i 'fg)> in
¡ftroid, bedervenZyegter wel. 'Zoomöde;,
al befmeerd • bien die’ met Spyk-olie, en
al ftroid men- ’er Gamfer in. ‘ Allerbeft is
,’t , dat men za in de'Zon wel ter degen
nu en dan eens droogd y i die dan met Gam-
fer bcftrPid , en ergens in dicht wegfluit,
o f weg - pakt, mits dat meri dib egter
zomtyds ook iah weer eens in deZön ver-
lue.ht en droogd , en dan al weder zoo
behandeld , o f in: eeii dicht toegekhlkte
Bamboes bewaard, .veanieuwende z’om-
tyds de Gapifer; eens .Dus kan men ze
goed in Europa brengen , daar zy ’t : be-
derf zoo veel ¡niety ;als in Oofl-Indien,
onderwörpen zyn. 2
Öns völk' bewäardi die Vogel <alleen , Gebrüik
als ietszeldzaamSj.inhuhne Cabiöetten van deszelfe.
Vogels j: de Moören, gebruiken -den zel-
yei),¡ als pluimagienrop hunnchelmetten,
wanneer zy -optrekkeh ■ o f tert Oörlog
gaan, en voor; aL op. hunne Feeft-dagen ,
als ; zy ‘fsjakdlile y of met een SWeerd ö f
Spies in de harid (even als iri de Pyrtchicä
Saltatio der oude'n) alf voorvechterSfprin-
gen , danflen, en-gely k als een Spiegel-
gevecht aanrechten zulleh.t Ook binden
zy wel zoo een Vogel geheei ," of ’een
deeldes zelfs, aan den rüg van hun Swaärd ji
hoewel de: Aroeejche 1 daar toe. vry• wat
te groot, en daar toe zo'o bekwäam nfet',
als wel de Papoefche’, ö fMolütede is$'..dpg
idaarom zyn zy , ’ diesen AW&ftheis%i&-
I ben , dan gewoon die Vogel in tWeen-fö
Q.<i 5 dey-
*