ierde kruiden en aardgewaflen zoo wel
niet deren, als wel groote Manggas,
Djamboes, en andere boomen, die, al-
zoo zy diep gewortelt zyn, ’er vry weel-
drig eroejen j hoewel daar mede het
blaadje, zedert’t jaar kSjjo., e n ’tbranden
van den berg , gelyk wy hier na
breeder zullen zien, zeer omgekeert is.
Tuflchen Neira en ’t Hooge Land is
een goede Reede voor de fchepen , en
een zeer vermaakelyk gezigt aan weer-
zyden op die twee Eilanden Zy können
aan wederzyden ook , ’t öofter-
en Weitergat in , en op de Reede körnen.
Aan Neira ’s Ooftkant plagt in oude
tyden een fteene Reduit niet verre van
*t ziekenhuis te itaan, doch door fwaare
vloeden, en ’tfterk aanflaan van de zee,
is die met ’er tyd gehecl weggefpoelt.
Afge- Een. nette teekening van het eiland
beeid. Neira, gelyk men het van de Reede ziet,
als men tuflchen ’t zelve en ’t Hoog Land
legt , vertoonen wy onder letter A.
Na het eiland Neira komt het Hoog
Landein Land- van Banda, als ’tgrootile van alle
Banda, o f de eilanden , eerft in opmerking Het
Lonthoir. werd van de Inlanders ’t land van Bandan,
ö f oök wel van de onzen Lonthoir ge*
naamt, om dat hier van ouds een itadt
van dien naam was, en om dat hetNe-
derlands comptoir, daar onsOpperhooft
huishoud, en de fpeceryen van den Borger
ontfängt, tot nog toe de naam van
Lonthoir voert.
Dit Eiland, ontrent een quartier uurs
icheppens Bezuiden Neira gelegen , is
langwerpig , loopende meeft Ooft en
Welt, hoewel bet zieh in ’tOoftenwat
na *t Noordooften halve Maans wyze
ombuigt. Het is ontrent z\ myl lang,
en ontrent een halve myl breed, zoo dat
het na gifling 6 mylen in zynen omtrek
is. Het leg t, regt tegen over Neira,
in ’t Zuiden , en is zeer hoog en berg*
agtig, hoewel het aan de Weitkant wat
läget is
Voor a f , zullen wy eens zien , hoe
’thier van ouds was, en daar na vertoonen,
hoe ’tnu is.
In oude tyden plagt men een lladt aan
de Noordweftzyae dezes Eilands, Lonthoir
genaamt, onder welke de ftedekens
Madiangeen Lukfoy ftonden, tehebben.
Daar beneven was ’er een itedeken,
Gammer, dat in vier campons, o f gehüsten
, verdeelt was , en onder het
welke ’tdorp o f itedeken Woena ftond.
Men had toen aan de Noordzyde ook
het itedeken Ortattan , of Orontatte,
’t geen menwil, dat eigentlykOrangda-
tang , dat is , ’t volk komt, genaamt
wiord, om dat men van het zelve, als
wat hoog gelegen zynde , de vreemde
vaartuigen wat verder in zee kon zien
aankomen.
Het plagt, in de jaaren f ffo. en i f 60»
een van de grootfte fteden van dit. land,
en een van de voornaamile handelplaat-
zen te zyn j doch was in de jaaren 1609.
en 1610.*zoo klein geworden, dat,- daar
het invqorige tyden wel 1000 man ilerk,
en boven anderen met veel voorrechten
begunftigt was , het toen pas 70 man
opbrengen kon 5 ’t geen daar van daan
gekomen is , dat die van Lonthoir ai
hun voorrechten allengskens ingepalmt,
en zieh' van hen meeiter gemaakt
hebben. Deze zes iteden waren Oelili-
ma’s.
Op dit zelve Land heefr men ook aan
de Noordzyde Combir en Reai Rane,
(andersRanan genaamt) en aan de.Oolt-
zyde op eenen heuvel van ouds her Gelämo
gehad j welk Celamo dit Ranan , hoewel
het eigentlyk tot Combir behoorde , in
’tjaar ifp o. nog onder zieh had.
Als men den Ooithoek des Lands na de
Zuidzyde omging, quam men by de iteden
Oudendender en Wayer , welke
laatile nog twee ftedekens , Bogton en
Oeman, onder zieh had , maakende tc
zaamen, met nogdrie onbekende in naam ,
zeven iteden uit, die alle Oelifiwa’s waren,
zoodat’er in oude tyden in ’tgeheel
twaalf ofdertien iteden, groot en klein,
fchynen geweeit te zyn > hoewel ik ge-
loove, dat’er bevoorens wel meer waren ,
maardat, ten deeledoor gebrek van nette
aanteekening, en ten deele door de ver-
woefting van dit Land by fwaare en-lang-
duurige oorlogen, veele zelf haare naa-
men verlooren hebben, en uit dewCreld
geraakt zyn. Hier toe geeft my eenige
aanleiding, zoo de vefting Lakoy ,; dat
geen Hollandze, maareen inlandze naam
i s , als Ook de Perken , hu Walingeri
genaamt, doch van ouds de naam van
Walan (o f Waran, dat in ’t Ambonfeh
enBandafch , Banda beteekent) gevoert
hebbende , ’t geen zekerlyk beide mede
ftedekens , o f vlekken der Bandaneezen
zullen geweeit zyn.
Ook noemden zyCeram, Waran Ela
of Waran lla, dat is, groot Banda, om
dat’er veel Bandafche volkplantingen op
waren.
In tyden van oorlog was de ftadt Ortattan
altyd neutraal, o f onzydig , en
waren de verfchillende Partyen altyd ge-
woon daar by een te komen , om vrede
en verbonden tuflchen de Oelilima ’s en
Oelifiwa ’s te maaken, alwaar zy dan
gemeenelyk onder een grooten boom (die
by de Ouden heilig waren , en Ontrent
welke zy meinden dat iet Goddelyks ge-
vonden wiert) plagten te vergaderen.
Rondomdezenboom was een fteene vierkantige
voet, die ontrent twee voeten
hoog , en van binnen met aarde gevuld
was. Boven op die voet zatön deOrang
A 3 Kaja’s 9