W m
JË lÊ iÊt
Ï84 LMwieridatti effe \
ihtegdorenvfaciat vitam,a:tcrna inüeniat gloriam. ftamus
vtaduerds virtdte Dei protè&i.praeceptis euang<$j calcia-
ti ,fixo imm obiles grada,ne po flint per tepr^cipiti labe ra-
pi veftigia.Satamus fcutum fidei tertentes,vtin totum non
ppflïhtper te ia&a fom£ndahoftiscócrefcerë iacula,quippe
qua; lèmper in tétepercütiantur.Munita lunt noftra capita
caifide ialutis, ëft in ore verbum Domini, vthoftisiti
te collocatus gladio elidaturlpiritali,fternatur,padterqué
diflipetur,eflè aduertes lamftam fidèm,quam nos abijcere
cogebas.anim x noftra: clypeü, & fortëm & impenëtrabi-
lem & contextam loricam, quam nulla diaboli poffint tela
per tje perforare iilata. Tantam perfeuerantiam cernenS
Chriftianorurtt, dcfendendum ëft, inquis, me femel
fufceptüto Arrianum dogma,dicis taliahonefta voluntate
J errans.$entism.nihil eflè ih rebus humanis religione prae-
ftantius,eaq; fumma vi oportere defendi,defëndis gladio:
I at hós defendehdam nouimus religionem non occidedo,
lèd moriertdöpro Deo, vniuerlaq; mals h*c qua: tuinge-
ris fuftinendö,tali genere dcfendentes religionem qu$ tua
erudelit&s potérit vinccre. Si enim quilibet militum tup-
rum in hac fragili imperii tui militia tibi mortali mortalis.
fide feruaueritin aliquo egregiofacinore Sc acceptior fit,
Sc charipdfi perierit apud te, inanem hominem, fumraam
I confèquiturgloria,quodprote duce fuo morte bccubue*
rit .- quanto magis Deo aeterno Imperatpri fides eft feruan-
da a nobis clemcti§ eius militibus?Guh^è nosagereiufce- _
ptu cogat officium deuotionis, tujquia caecus fis.Chriftum
verü Deum yeti Dei filiü eflè non crededo^ quia fis firnpli-^
citerinfelix,quod azterpae mortktenebras minime euafo-
ris,voIüeras & nos redire ad veterem caecirate, vt tam nón
fimplieiter,(èddeteftahilitercumlumincyideremurami-
fifièptudëntiam. Nam&cumcognofcamusvnam mortis'
,damnationë eflè tibi,quia Credere nolis,&geminatü malu
eflèrtdb is firéie(fta noftra credulitate ad interitum redire
maluerimus,quoinodonospofletuispr£efumpferas, aut
falfis obfcquijs quae magis dum illiciunt, interficiunc, aut
omnib.tormehrbrü crudelitatisgeneribus a Dei charitate
feparad?Quis tanta fibi oblata feliditatemre(puat,nifi qui
fit te infëlicior, cum yideat confcffibne voeis vnius', C h ri-;
ftianusfum,aduerfafuccübere,l£taprouenire,patefiërire-
gna,aeterna parari imperia?Dicis,negate Deiiilium,autin-
terficiet vos virtüs regni mei,qua melius eft ab hofte Chri-
fti interfici, quaa Chriftptquaeft optimum a te Antichrifti
amico ma$ari,& a ChriftoViuificari.Quisnolitparticeps
aefdciuspatriarchate!£ pröphetatü, apoftolorum, marty-
ru m ,cun ótorumq; iuftorü inueniri, qua ïudae cuius tu ex-
ddftiimitator?In carcerepe’r Hërodé compeftilèntem tuu
punituseft Baptifta Iohannes : Iacobum ueuitia Herodis
in t erfe ci t,i n infularelegatusapoftolus Io hanes, cruci fixus
eft beatus Petrus,alligatus eft beatus apoftolus Paul us, re-
clufus eft carceribus, flagellatus eft, & fiepe lapidatus, in-
terfcétus eft poftrqmp. Sed hi cun&i illa gratiflimë (ufti-
& confiimmatâtn elle iuftida.Hinc èft quod te Viâo ^u^-
ftionatio illi dænibnes in tevincantür,quiàvi<5tbriâmnon
npftrorüfragiliü nobispræftet cor^oruta vi.rtuS,ïêd illiUS
clementiaille fufficit vires , vtintfer bmhècarnifi'cihifefcu«
inftrumentu duremus immobiles ,ythôdoloribusvulne5-
rü,non icljbusquæftionûfrangamUr,lèdpotiuserigarnuri !
Hinc verusèft Dfei cîiltus , in quo mehles colentiüfeiplaS
Deo immaculatas viâamas fiftunt, & arbitraris t)ei cflej
cul to turn quenquam tam fegnem ac ftolidum, vt non illÜ
ardor tanti cupidjnisexcitet&non armet,non inftiget,nô
ftimulet.non deniq; illis. tacibus àmoris inflammet, iquib. j
funt làn â ï(inflamati prpphètç,apbfto,li,àcmartÿjes;quemi
inquam , noftrorum non impiiigat animus inter manus
tuascrudeles pro Chrifto interfici, quem ad martyrij gloriam
8r culmina non tantum per hæc quætuminiftras, fed
etiam per crudeliora np peruenire vrgeat, quippe cuni Facile
fiiperentur tua fiipplicia,fi ipForum fuppliciorüm ante
oculos proponatur gloria.N ec ehim id q» làcérat,CQhlîdë-
ratur,vbi posnaehierces tanta prçftetur:mercedibusih cot-
r upti bilib us, tua,Conftâti, tor meta vincutur & cruciafcus
obteritur,mors fubigitiir, qùæcum inferatur,.magis vitare
paratur,doieret,lmperator,vulnera perte infli«5ta,fi ftatim
non Dciâmicos efficerenf. Ac cum tune vere viâûrps nos
præfiimamus fi à te^ppterDeipleâamür filium,tunc nihil
iàlutis amifiuros : quin fieri poteft vt tuis inanib. cedàiiius
firendoribüSjtuo nos potuiflè ac poflè vigore fubigi es ar-
bitratus,&credo adhuc fruftra arbitreris.Quoufq; tandem
abuterisDei patientia, Conftàntiî Quinimo hortor, hæc
pelles ex tenebrofis fenfib.tuis ilia infullà mes tua recipiat
meditationes quæ te poffintin viam ftatüere, quæducant
ad Deiregnü. Apprehede amoeniter quod te ducat ad cô-
uiuiü Abrahæ,I(àac,& Iacob,dei amicoru,tu qui aufus fu-
efis homo totius iniuftitiç,iuftü te çftiroarë,omnib.te prç-
ponens Dei iudicio fan 6he eccl efiæcofti tu tis epifeopisjfi-
demqj fan 6tâ quam femper tenuit ac tenet ecclefia, reprobans,
fueris nifiisi)lalphemiâ cpfacrilegi tui Arrij ore pro-
latam,nuncper fâtellites tuos,nun cediSfco tuo,nüc Ipiriti-
busjmmundis,refertporetuo prædicare, & iuftepetfeiSfu
euftorem Dei,& omnia lanSle ageritemyodtare,cum ad-
huc te ne que cru delior, neqj de teftabilior, net]ue in Blaf-
phemis maiorô quam quifqu am éorü regum, qui tyrânni
nuncupantur, fuiftèreperiatur: quæitalè habere in libro,
quititulatur,de^^fegib.appftaticis, quia iam apèrui tuæim-
prudentiæ,nucillud te lcirê yolo,qtiia nifi té mature con-
uerteris,nifi credideris, vthps yiniçü filiü Dei.lè'mper cum:
pâtre regnaflè,&nunquâ fuilTe pâtre fine filio,vnû etia elle'
regnü patriS'&vnici eius filij,yùamque deitatem polfidere
pattern&C filiü,inæternum te periturum: fiquidem Arrius
m agi fier tuus crcaturam dixerit Dei filium,& tu eiuldé ad
cælum cxtuleris vfq; laudibus blafphemiamf Nos té vrge-
mus,rogamus,impellimus deo fieri aroantiffimum,&tttte
iiuurkm,pàtiânpblsquæreris:fijcinahûdienitatiÿ'.tûçtue-
nendo,qüodamici Deifuerit\tfaâ:i,quâaduertimus &ipfi : ris céfnram,tanquam hçcfitteàperpetuiserepturactucia-
crudeli manu tua maëtari malumus,quam tuae cedere car- tibus,erigis luper domini làcerdotes luperbum caput,non | 2J.
nificinæ.Curnos exofos habes,cur tanta fieuitia perleque- adUertés Icriptum, Omnis qtttfeexaltat, bunuliabitur, & qui ft
ris,ncpequianosGhriftianpsfateamur,&jllibeatiiquorü humiliât exahabityr.Apoâolüs,guicum informa Dei eßet,dicfc$hilip.
feamus mentiqné pro yniep funtinterfeétiacontyrannis
de vnico,qué in nos perfe queris,dei filio, non ejlrapitia arbitrât
tuis.Dei filioJCürlè eiuslèfuos dixerint, dicitörereligiofi
us ejfefe oequaleDeofedfemetipfumexinaniuit,format»ferui dc-
Dauid fpiritus fan dus èx noftri perfona popuii :Sioblitifu-
mus nomë Dei nojlri<4f(itxpahdmus manus nofiras adDeualienu,
nonne Deus reqÜMtiJlaïlpfe enim nouitabfcondita cordis.quomam
propter te mortificamur totadie,*ftimatifumus vtouts oeeïfionis, Sc
tu Cóftanrius Arrianxidololatri^ mancipatusinterealm-
peratbr,Metuite,inquis,fredoresrecrudefcécis in veftram
n ecé in fanitE mex,Sc eftote mecü apoftat£< Hasc audics no
yulnerib.tuis meeferi vis-» lèdmagis përgtscxco &irratio-
nahilifuroreillorüinftinótu, qui infinuat fe menti mx, Sc
irtftigahtriëfeiü furore his fpiritus quib.tu quod Dei vnicü
filium negeS lacrificare dignofcèris, qui quiapér fe no cere
riobïs.nihilpoffuntjprotcgimur .n. magnitudine Dei, per
te nos latellitë.fuum perfèquuntur, qUosfibiinimicos eflè
irifeftiflimos lèntiunt ,exercentque per te amatöre fuum
feüitiam q viplcnciffime ppflunt,exiftimantesinterufentu
tuocarnificis fénoftra vlolaturos fidemj. dótftrina cunëta- I
runi eft faCEarufGripturaMm in Deifilium credere, prima
cipiensjn babitu inuentusvt bomo> humiliauitfe vfqué ad mortemi
morteautecrucis.lllt qui in forma patriS femper &fuit,& eft,
&futuruseft, quippeverusfilius,quippe,immutabilisSc
incôuertibilis,quia Deus fit totü potës filius omnip o té tis,
jppter noftram tamen faluté felè numiliare dignatus efl,vt
nos iacënteS, âtq-, depreflos, ereâos exal ta t olq; efficé^ét,
quçeius lanâahumilitas,te cane rabidüfecerit lafrare-CÔ-
tra eius diuinâ maieftatem, fola videns de iâcris feripturis,
quç piçter fulcepta humilitâtc feripta fuUr,pteriens ea qùç
æternam narrent eius diuinitaté. Quidad hæcrelpondes,
Gôftantiîcnicrebrofunt acclamantes Arriani dogmatis tui
epifpppij^epifeppü te eflèepifeoporü. rooriëtespropter
Deü vnicum hlium credis,an non credis regnüpoUcfluros !
cælortim ? Si credis.,- cùr adêius æternitatem nosimpëllis
negandam ? Cur non definis pérlèqüendo nos,qui fumus
credèntcs iû eom ? cur nobis es perifiqùietüs &femper in-;
ëltus,præbës te per fe curorë,violen t û,lub pacis vero ti tu lo1
hoftem ^
ï r ô D e i Filio. 185
hoftem fubdolum ? doleo quPÜ tarttâtibimetacquificris
mala.-lugeo te quod fis omni ék parce pofirus fine Ibe vit*
æternæ. Cæterum, licet tu h on gladijs tantum feindas
nolmét, fed & dencibûs tuis fis manderiS, taihfeh tuam ra-
biem, quod à deo prôte&i fuperaturi fumus. Gertum te-
ne,necin êo nos dcfpicere digneris, quod videàs corpora
noftra fragilia* quod eftenim potiffimiifapîehtiæ,rëâ:iàc
muniti valemus, habenrès Prnacus âc munimentaiheor-
dibus,acfenfibus noftris,vUde ntihc nos orUâtos vidëmus
ynde munitos ac ttiltos elle fentimus, VndehPs fapientes
cognofcimus, nifi quia & blalphëmiarti tuam vitemüs, Sc
mortalia corpora noftra cuoënfi gratâhtcr propter Dei filium
tradamus,fcietttes,qübd cuth tërrenum noftram db-
miciliu interficere vahieris, çæleftëquodhlbeamus, quia
interficërë non poflis Jdcirco etenim bona nobis, malaq-,
propôfità eflè noiiimüs,vr vis omnis prudentiæ noftræin
difcernëhdis bohis Uialifque verfaretur. quidftulcius nifi
jemefc vere iDeum negare ? Quidlapientiusiquam nefan-
dum tuum calcare caput, & Deo propter hocplacere fa-
ëtumîHinçeft quod perlpicis omnibus noftris viribus nos
ftareparatosin agoneiuftitiæ,fide integra,virrute deuoca,
mente ihcorruptàjàdaciem ftare,quæper teindidla eft,diuini
milites interritos. ' Fortitër etiam portatur à nobis
icutum fidei, vnde& protegente Deoquicquid manibus
, tuis diabolus iàculatur, extinguitur, quia calciatilunt ho-
j ftri Euangelico magiftetio, Sc armati pedes calcaribus.
j T u licetfisauguftus , Sc in te obteritur rugiens in noftram
, infontium necem fêrpéris, fiquidem mordere Sc fupplàn-
tare per te carhificem fuum non prasualear : prettii etc nim
nos per ce vult Deus,non vtiquè ad hoc , vttadem iterque
delèramus patriarcharum,apoftolorum,ac martyrum,(èd
v t coaôfci à ce vnicum negare filium Dei » mortem etiam
fubire non reculèmus. Non fumus vt tu adeoftulti acper-
uerfijVt malimus làlutariaexcutere, mortaliavërolulcipe-
re,non Itimüspraefidium cadeftis medicinæfugiences.pro-
lpicimus,quod èttimiicet ferro medicusfecec,cautërioV-
rac,finapis incendio ad omnem dolorem ægrum deducac,
tamen neclècarijinuri, exedi, morderique èfleinimieümi
quippe quod idçircb bonum fit, quia dolores ituitiles au-
rcrat per adhibiros falutis caulà dolores, vult hos Deüs
mortem morte diflbluere , tormentis temporarijs æter n a
cruciamenta difcutere,lupplicia futura perpétua tuis fup-
plicijs euacùarc.-hi videlicet qui cum vicam abftuleris à no-
bis,præfumamus magis poflè conferri^ Sc quidem propter
tempbrariam ,ætern am:prop ter fragile m & ca d u cam, in-
corruptibilem,perpetuam.nônfiifficerët?bicenlèsconfi-
tentes le Chriftianos tantum gladioeflè p leâendos, nifi
omnia genera iupplicioram eotnm inflixeris corporibus,
nihil intereft quo genere morns nos punire digm^is, duth
perhîëcadvitàmperfruendam admicramurætaHLdum
per hæc tua mortificetur rabics,nos contra v iu in ^ P ir .S i
enim milèrumputasqüodmalim quouis crüdeli fuppli-
cio pço'Dei interfici filio, v t qmittam æternam beatotum
martyrum gloriam,quocùnq1, généré eflè môriédum Icio;
dabo denique tibï multos qui in leëfculi? crudelius pereant,
quos interior aliqua fupputatio inflauir,&neruorum
lècum ludtancium dolore cohfrâxît.ïnrereft,ex qua caula,
hon ex quopendeam ftipire. Quid dicis, rexftùltiflime,
iniqueiniftalupplicia| inhuiufmodi pcenam mittorâte,
an iufte?fi inique, tua figeii tis erit crux, nonmeaquemfi-
xèrisîfi iufte, culpa mea me criminis mei, nonpcena tuk
torqiieÂncipiet.Cæterum quantum ad exitum,nihil in-
tereft, clalio pçr te an lanceà motiar , reftriótis poft térga
manibus an porreélis fparfift]ue,vtrum pronum,incuruü,
an retftum, & edi tu m nihil réfère ; vti'Um quielcehtettï toë
in ledtulö occidas,ari ceruicem mihi ftanti incidasgladio,
atv lècutf|apurâuferas:âiiadpalummë,ànad crucem alli-
ges,igne torreàs,an Viuutn humo condas.làxoprécipites,
än in maria Hiergäs,iio labandagine magnis viribus cöna-
tusvno vaftiffimo iâ u lorige àmemçüm caput ekcütias,
ànofnni fubtilitàte fubtilior lagitta dîut!flinie figèns, in
meo Corpore lüdas, cëntuth ftiillia licetfqrmas pcenarllin
crudelitas tuafaciati ExHisoitinibüs.ad inê fola pèr iftam
mottèmîllatâm,àtéperueniëtimiT>ortalitas,nôhboflum
nifigaudere cum tgliaingeflèris | quandoqtiidëm pethæc
Bibliothtfet.Patr.Tm. 4
Tuppliciafciens fim, quod polfic onitte finiri fopöficiunr. p
Nam &illàquæ extrinfccus fuiit 8é accidére pôlftè f per- -i
petiiam lædirïam arbitrôr : nihil iudiço ad me péftinërc, Yeponehâi-
■. alicësh'è an canès hieuim corpus lânieht, hæréàhtc'ôrp'ori fer \WAb.
jn e o foræ,liiminibusîllis^^crudeiibus te ekpëétahtè/nfiliitv '
iacens humi ^ngü ibusde nti b us ad ofla vfq; rèdigar, cum )
poft hæcothhiâ Deo.làluus fim. Cumenïm corpus tiieum
âëtis ferinæ î tâ m a n i t atis tué Viribus 'cö n fii m p lè’riSj I .
reficiet atquereparàbitrerum con 4 l0 l>&qûidëm ëx cbr^l
r«pto in æterttam incorruptibilitàtemiTibi Verb i niüfti'ffi-
mb përlècutori hoftro ventiirurn lîhë fine lüpplicîüih ÏCïr I
redebes, nec te putesîmpune lathriirh qui' nbmen ynïci i
Dei filiiVeftigiis tuis fubijciéndum cfenffierîs. impie nefa-j .
rieque caléahdum.Bëati Apoftoli vox fintCon- vjjm.
delicet fumuspbflèfluti,fi per tëintërfiCi,quâtn rièeàrëDëi
élegeriraus filium.Qnæreüelatio àcclàrfta^ cummpërb-
mnes hoscredentès Fulferit > famüli feiü^futufi beat! fern-
per in eius Cplloeati regnb. T U contra fi durahdum Cenfii-
ërisin tua perfidia ,futurüs in t en ebfis ex teriorib usideièr-
tor quippe militiç atqüe fexpugnatot “veiritatis^vôfun tatem
qui fecëris diaboli,vnde necëüefit te,nifi remet àb eius ex-
traxeris laqueis,cum ipfoïhë.xtinguibili ignetorqueri, fie-'
utferipram cftiHæcdicimus non quicquath ex nbbîs : de
vobis ehim præuaricatoribus,dë vobis blàfohemis, vnicü
Dei filium,Verum ilium elle filium nègantibus , Scde omnibus
in eum credere detre<ftaritibus f legimus àpud fan-
âiflimum prophetam pofitum, Vermiseorum non morietur,
&igniseorum non extinguetur. Futurus femper tii, fi i n hac
manferis amenda,in inextricabiles cénebras. Vt enim qui
Dei confitemur filium immortalitàtis ebnlecùti premia
perennilucepotiemur,ficceeiusnegatoremnecelIe eft ad
occalum Sc tenebras deferri æternas,'deduceris fllam qua
,tenesyiàm,non vtArriani tibi menriuntuxad cælum; fed
advilanimundiarcem, adlæuammalorum , &adimpia
tartara. Eftenim refugæillius, cüiùS omhem völuntatem
tu latelles illiufc jmplere repereris :'eft inquâilliuslçrpctis,
qui te ab itinëre verrit çælèfti, ad hanc renendam iniuftitiç
viam.Hæc eft ilia lara Sc Ipatipfà quam narrat d omin us in
^ârtgèUodicens^amlatàé'fiatiofaeftviaqmducitadinte-
ritum. Si itaque tibi confulere nôliieriS , te eflè inter illôs
dubitari non poreft,quôs beatuslohànnes J>ërcutir dites:
lam autem fcôuris ad radicem arborumpofitâ eft, jï quis nonfecerit
bonumfruäumexcidetur,&inïgncm fnittetur. Tuergo&bm-
nes compardcipes tu|, quöttiäm effis amariffimæ arbbres
fr uâus portances ir r^cis,quippe peccah tes in Deum, nifi
ad cælefte feceritis i ter trâhfi turn, ex cidemihi^ v t précipi-
tari venietis di<fto citi'us in alticüdinem profunda, vhdevi-
furus fine düfribtu ebs qubs nunc iniufte perlèqueris , vt
tune ille vrdit diuës LaStarum in finu A brahé, Ilaac & Ia^
cob,amicorum Dei &omnium pröphetarum;apöftblörü,
ac martyrü.Non eris,Côftand, illaeuafur.us fupplicià,nifi
primo in löco ynicü Dei filiu verü eflè Dei filiü crëdideds.
Dein de yt crebto diôfü eft * "S lèmper cü pâtre reghâuerit,
ac fi tregn ans, h Pc e ftfi ri e initi o äc fine confèflùsfuèris, at-
qUetèàdcathblicam eÇclefiam de riefando Arriaiiôrum
coetu tranftuleris, de morte fcilicëfcâd vitam, & confeflus
fueris vt nos confitemur Catholici pâtre & fiiiüih& lpiri-
tumlànblum perfeâam eflè trinitatehi, & vnam haberè
deitatem. Sic odis Chriftianos , & omnibus perlèquëriS
m odis, tan quam pbflit maleuolen tia tua eos vmCerë, qui
durum alperümq; iteiringrelfi cohtehiptüi licet, derilui, '
ödiöquè apiid tfefiht ^ tarnen in örnhi vicaprélehdpaupë-
teSjhümÜëSiignobiles fubiedi iniurijs tuis ëflèvèlint,cte=
dentes otnniaqùæ amäräeflè nblCuhfciir, proprët Ôeura*
pèrferehtes lè Vcturos ad exfmia præmfa illa quéapöftö-
liis härrat con fequenda ,illa qua necocülns vidit, bet durit
diuit^hecinArhomHtsdfcèrtdityqudprapdrduitDominüsdiligèn-
iibüs fe. Igitür quia illa diligentibus le repræfëhtabit Deus,
diligentes Deum Cüm tibi dilphcémüs , ciiiti pleCfimurl
te, Deo hos plafeeré préfutnimuS; fiequë ettifàporèftàîï-;
qüàm aücftóritatë habéré tua füheflâ lentédà ad nos ih æ-
terhümpühiehdös, cuth qih damnas dâmfiàndusfiS I Sc
quidem ad hócVt tii pèrpetuaslüasptih^S. Cétërühi ttöS
quôstorqüenslâniaS,interficiS;ætërhafufcipiehtgâùdiài
___ ; ..... j-Q :i . l: . . ....fogehs
Mat tb.j;
tuc.y.