7 0
k,
Y
*
S. Diadochi EpifcPboticcs,
I patitUr profund am fiaei,
quod eft aqua obliuio- f
:1IZ- — ->- Jiivij pompleiiiur. SimplH
non enim patirur prorunuum naei,nis, vt cutiofis cog! tationi b ils i! lud «.uuipiciuui.ouupuci-
| care ergo intelligenriæin aquis èius nauigamtis, Vtficad
por cum voluntatis Dei perueniamus.
Quando mens non poßit fentire fenfu cordis, ßuegußu anima
tdorrn culefiium bonorum, licet id vehementer defideret.
C a p v t X X I I t
NEmo poteft, vel diligerc,vel credere legitime, ft le ipfe
lui accufatotem habeat. Cum enim corifcientia noftra,
feipfem arguendo ccmturbat, non finitur mensodo-
rem coeleftium bonorum fendre : led potiùs in ambiguum
ftacim diftrahitur, ita vc propter antegrefiàm expei ientiam
fideiferuenter quidem id appetat i affequi tarnen in fenfii
cordis per charitatemproptercrebros, vt dixiy morfus, 8c
acculàtiones confcientiæ non poffit. Cætetùtn Vbi nosipfi
feruidiore oratione,&: artentionepurgauerimus, cum ma-
iori in Deo experientia optatum adipilcemur.
De duplicifenfis cofporis, & mentis : & quomodo fenfus mentis
excitandus fit ad gußandum iceleßta.
C a < v t X X I V*
Sîcùt ad ea quæ nobis pulchrav!dentur,fenfiis corporis
nos quodammbdo per vim incitant: lie ad ea bona,
quae non cadunt fub alpeètum, fenfiis mentisnos lo-
let deducere, quando diuinam bonitatem deguftarit. V-
numquodque enim fibi cognatum, & congeniium omni-
no appedt : anima quidem vt corporis expers, cceleftia bona
: corpus verb,yte terra, terrenas voluptares. Ad expe-
rientiam igitur fenfas materiæ, & concredoniscxpertis ft-,
ne errore venieraus, ft materiam corporis laboribusatte-
nuauerimus.
Devno fenfu anima fecundum operationem in ßatu innocentsa,
& dtuifione poil pm at um, & de fenfufimplici anima a Spirits
fancto.
C A P V T X X V,
IPla fan&æ hoftræ cognitionis operatio edocet vnum
quidem efièfenfum animæ naturalem ac rationalem,qui
induas poftea operation«propter peccatum Adæ diuilus
eft ; alter urn verb ftmplicem, qui fdlicet a Spiritu lan&o
ipfi animæ aduenit, quern nemo poteftcognolcerc, nift ij
tantum, qui le à voluptatibus vitæ huius propter Ipem fii^
turorum bonorum, libenter expediunt| &omnem appeti-
tum le n fus corporei pét temperantiam marcefcere faciunt.
In hisenim mens, quia per vacuitatem Iblicitudinis integra
fenitate mouetur, diuinam bonitatem, quæ incxplicabilis
eft, fendre poteft, & fuum gaud i um cum corpore fecundum
menfurara fui profebfcus communicare, rationequa-
dam amatoriæ confelfionis interminata exultans. In ipfo
enim, inquit, Jperauitior meum & adiutusfum, & refloruit caro
mea, ex voluntate mea çonfitebor ei, 1 æ ti tia enim qua rune anima
& corpus affteitur% admonitio quædam certa eft vitæ
immortal is.
Quomodo oporteatperturbationibus car ere, addifeernendas cogi-
tatïonesy&vtrim aDeofmt tnijfe,an à D&mosït.
Y G a , p .-y T X ,X V I .
dolos taachinànitür, otiofafit ; qüod qüiderh idetitiy qu*
in cönfefiiplätiöfte verfeme, euenire (blet,tunc maxttnè,
cùm fundum eius ita iniufta turbacum eft.
Curpaucifint.qiiï peccatà fuaperfedèàgrtofcant : & quid faciendum
fit,pt bpcfacere poßimus.
A P V T X X V I I .
l ) Au6iflîmorum eft , lapfus fuos perfeôtè cognofeere eo-
JL ruiiiy quorum mentibuS nôiïquàm e i’cidiè ritièrboria
Dei. Quthiadraodürn enim noftri corporis oculi cùm
feni liint, cun&a poftunr cernerez etiam culicesin aerevo-*
licàntes : cùm verb turbati funt, àut huriîore quodam fuf-
fulb lèpd, ft quid in eorum alpeâunî incurrat grande,
hôc ténuiter cer nunt : minuta verb non fen dunt; anima,
fi ardórem ex cup idi tare mundi collegium ftudiosè re-
ftrinxerir, etiam valde parua errata pro graüiflîm's duccns,
lacrymas multas, cùm îriultagratiarurn addone, continen-
ter Deo offert. Iuflt enim, inqùit, conßtebuntur nomini tUô.
Contra verb fi petleuerecin cupidïtâte mundi,cùm quid eft
ad cædem perdneçis, aut aliud quid magno dignum ftippli-
cio, fent it ilia quidem fenfim , alia verb errata ne ftgniftcad
quidem fibi vult, imnio lâeperiumerbin virtutibuseadu-
c it,& pco eorum defenlione non pudet miferam orarione
vti vehementi. ; '
Quomodo Spiritus fariftus animampurgett & quid fitySpbiwn
fmetum extinguere, & cenir'fiatè. És
C a p V t X X V I I M
SOlummodo Spiritus fahifti eft purgare meriterii: hifi
enim ingrediatur fortis ille, 8c diripiatlatronem, nun-
quam prxda eripietur. Oportet igitür in omnibus pace
anima: Spiritum fendtum recteare f Vtlucernam cognitionis
, lemper apüdnos lucentem habeamüs, ipfa enim in
penetrali mentis femper lplendeate,noufoIüm illi anUäru-
lenti 8c tcrtebricofi d^monum äppullus patefiun t,fed etiam
magnopere langueicunt, ab illo landlo 8c glonofo lumine
deprehenfi. Idcircb Apoftolns zityjpiriumnolite extingüere,
id eft, ne per maleficia,& prauas cogitation es Spiri tu rivfen*
dam triftitia afficiatis, ne lüö illo Iplendore vos definat
protegerCi Nec enim aicernuro >11 nd,& viuificum Spiritus
landti exti ngu it ur, quin potius illius triftitiaf hoc eft, aue r-
fio, mentem fine lumine cognitionis obfeuram 8c caligine
ci rcun fufam reünqui t.
De vnofenfu mentis antepeccatum; &,diuifione empropter peccatum
, & quando appetittu irrationalis cum rationalt cofi-
iungatur> &confenttar.
m G A P v t X X I X.
a PorteteoSjqui certaiit, animum femper extra pertür-
badonum.flu&us conferuare, vt mens cogitadones
ineyfrentes difeertiens s bonas quidem, & d Deo millas, in
penu merooriæ recondar j rtiatas verb 8c daîmoniacas ex
apothecis naturæeiiciad Marc enim cùm tranquilluin eft;
V (que ad fandumeft pifcäto i ibuspet fpic u tim,ita vc tune nt*
bü.ferë ibi pifeium eos lateat ; cùm verb ventis agi ta tu r, te-
gic tempeftate turbida^quæin placida tranquiliitatelargi-
ter fàcit perlpici. Ex quo fit * vc ars eorum, qui pifeatorios
KNum, Vt dixijfenlumellenaturalemanimæ, quin-
qûé vèrb fenfus plané differre totidem vfibus, arque
munerïbus parcium corporisj lànélus 8c benignüs fpiritus
Deinosdocec. Mens tamen propter peccatqm inobedi-
entisein totidem ipfius animæ motus diftrahitur, quocirca
vna quidem pars animæ ad palfiones fe adiungit, vnde,
quæfunt vitæ iucunda, eum voluptace percipit : altera verb
rationis^ac intclligentiae motu, fæpenumero deledla-
tur: quatenus mens noftra ad coeleftia currere, cùm continentes
fumus, expetit. Si igitur veniamus ad habitùm
contemnendi ea, quæ mundo lunepulchra, pocerimus etiam
àppetitum animæ terrenum cum eiufdem apperim
compote ratiortis eotiiungcre, communicadone Spirit us
fendli in nobis hoc dilpenlàntey; rafienim hæcdiûina bo-
nicas efficienter penetraiia animæ noftræ Iplendore
iiluftrauerit, non potetimus inoiuiduo,i J eft, >
toco fenlu bonum deguftare.
Quomodo*
tapit à de pcrfeft\
Quomodo, & quandofenfu mentis difeernatitur confolationesve-
ratafa]ßs.
C A P ;v T X X X.
SEnfus mendseftguftus perfeiftus,quores difcemuntur.
Qyemadmodumenim ^uftu, qüi eft lenlus corpóris,
bona d malis fine errore, cum redfè valemus, difcernen-
ces,eaqux lunt fuauiatappetimus, fic mens noftra, cüm
cosperit integra fenitace, & in multa curarum vacuitate
moueri, poteftètiam diuinam confolationem affatim fen-
tire, & a cofttraria nunquam rapi.' Vt enim corpus cum
terreni cibi fuauitatem guftat,experientiarofenms nabetab
crroréliberam, fic mens cüm fupra prudendam carnisglö-
riatutj fentire poteft fine ertore Spiritus fendd confolationem.
Gufiate enim, inquit, & v'tdett quoniamfuaujs eft Do-
minus, memodamque habete guftus fine obliuione per
opetariónem charitatis adptobandum potiora,vt Apofto-
lusait: & hoc orq,vt charitas veftra magisabundet in l^ien-
tia, 8c omni fenlu, vt probedspodota.
Defalfaconfolatione Satanaperquietemfomniimmilfa: & quomodo
mens per memoriamferuentem nomïnis lefu> tam dtf-
cutit,& Satanamfugat.
C a ï V ï X X X I .
SVm mens lioftra confolationem Spiritus fendH fentire
Hom Jpiritïult.
ritus fendli. Tóraénimaffeâa ilia inexplicabili dulcedine,
nihil aliüdpoceft tunc cogitare : quoniani lætitia quadam
yefiementi perfunditur. Sin autem vllam prorfusdubita-
donem, aut foedam aliquam cogreadonem mehs in illa
gratiæ operatione concipiat, quamuis femfto nomihe Icfu
vfa fit ad propulfandum malum , & non magisad amorèm
tantum Dei incendèndum_,f iéhdUm eft, cónfólationetri
illam falfa fpecie lætiti* à fallace dæmoneprOficifci : lætitia
verp ilia eftitifiilfe, 8c non intima, quippe abinimico pro-
mcifccns,qui animam vult adülterare. Cùm enim viderir
mentem experiendâm fui fenfus ftudiosè gloriari,tunc qui-
bufdam,vt dixi con(oJacionibus,quæ boriævideântur,ani-
mam cqnfolatu t , vt ab illa molli, & hutnida dulcedine ré-
laxatam, lateat concubitusfraudülentus diabpli. Hinc
igitur cognofcemus fpiritum veritatis, &fpiricum fallaciæ.
Memo enim poteft diuinam guftarç fuauftatem,’ aut ama-
rum dæmonjsfenfu éxperiri, nifi fibi perfuaferit gratiam
quidem Dei in prpfundö mentis habitare : malos verb dæ-
monescircum fundum eordis commorari,quod quidem
vellcnt dæmones, vt nunquam apud homines, crederetürj
ne cùm mens hoc perfe&è cognofceret,recordadoneDei fe
aduerfiis eos armarer.
ccéperit, tune Satanas animam quodam feniu fi-
mulacae voluptatis confolatur per nodfcurnam quietem,
quando leuiflimum fomnum,& breuiflimum <^pit. Si igitur
tune mens ita parata reperiatut, vt nomen Domini Iefii
feruenti memoria retineat, & hoe lamftó &gloriolb nomi-
n e , tanquam atmis aduerfus dolos eius vla fueric, recedit
quidem diabolus failax, fed poftea ad bellüm per le cum
animagerendum accenditur. Ex quo rurlus'fic, ytrnens
perfedlè iam fallacias dastnonis agnofcens, magis proficiat
in expedentia difcrerionis.
t)ebonaconfilationeanima, quomodo turn per vigiliam, turn
per quietem fomni exijlat, & quomodo per falfam confolationem
nitatur diabolus faüere animam in fomno.
i C a p v t X X X - I I .
BOna confolario aut per vigiliam exiftic, aut etiam per
vilumin lömno, cùm quis daturus fe quiey, in feruida
Dei memoria cum charitate eius veluti conglucinatuseft.
Failax verb cpnlblatio femper, vt dixi,fe infunditin leuem
lomnum pugilis cum mediocri Dei memoria. lila enim
vera conlolatio, vtpote à Deo profiçifcens, apertè animas
fpiritualium pugilum cunj multa eorum lætitia hottari vult
ad charitatem : hæc verb falfe, quia vento quodamfalla-
ciaelolet animam afflare, niritur fiirripere per lomnum ex-
perientiam ipfius fenfiis mentis, memoriam Dei intégré
conferuantis. Si igitur, vt dixi, reperiatur illic mensbé-
nèmemor Domini Iefii, dilfipat quidem illam auramini-
mici, quæ fiiauis elle falsb apparebat, moueturque ex-
ultatione ad pugnandqmaimeo, tanquam habeacdein-
ceps, poft gratiam velut fecundaarma ipfera de experien-
tiagloriationem.
Quomodo veralatitia Spiritus fundi afalfadamonisdignofia-
tur : & quando diabolus aggreditur dtetpereper falfam con-
folattonem.
A P V T X X X I I I.
Sl'anima certa morione,&non animo fa^a ad charitatem
Dei inflammecur, quafi volens edam trahere corpus
ad ptofundum illius charita tis, fiue per vigiliam, fiue
quemadmodum dixi, cùm lomnum capitis, in quo diuina
gratiaoperaturj nihilque orilnino aliud tune cogitet, quàm
hdc folum, ad qüod eXçltatâ eft,fcire elfe pperadónem Spi-
De duplici charitate, naturali, & Jpirituali, &de vtriufque
conditione.
^ C A P V T X X X I V .
A Lia eft naturalis charitas animæ, & âlia qnæ ex fenfeo
X \ .(p ir itu proficifcitùr, illa enim cum vOlumùs; noftra
.motionemoderatecietur. Quamobrem facilèàdæmoni-
bus diripitur,nifi prôpofitum voluntatis noftræ vi tenea-
mus. Hæc verb à Spiritu fenefto profeifta tam vehementer
apimam ad charitatem Dei infiammat, y tom ties partes
animæinexpl icàbili fii3uirate diuini ampfis,in infinita qüa0-
dam fimplicitateafFedionisglurinenturTuncenim mens,
tanquam grauidata Ipiriruali operadone, fontem quen-
dam charicads, & gaud ij proferr.
De gratta Dei, quomodofola omîtes animi motusturbidostran-
quillet.
. C a p v t X X XV.
SIcut mare,cùm türbatur^oleoinfufo cedit nlfura fui
tempeftas, lenitate o|ei procellam excènguente : fie anima
noftra, cùm leniturgratià Spiritus fanâi, iucundè trâpr
quillatur : cum gaudio enim cêdic vi<fta ipfius gratia, ficat
ille lànélus ait.* Veruntamen Deo fubieda efio anima mea, vi-
â a , inquam 4 Spiritus fi néii grâtia, quæ iplam animam in-
explicabilis fuauitatis vmbraculo tegit, ideireo quamuislæ-
pè cam dæmones tuncirritentj manet tamen expersiræ, 8t
plenagaudij, cui eniro gratia aduenerit, in eo permanet, fi
ex metu Dei animam fuam fine Vila intermifiione incundi-
tateafficiat; iis enim, qüifih vita fpiritüali ceridnc, feecicnî
quandam caftimoniæ affert timor Domini : timor enittl
Domini, inquit, cajlus permanet in feculum fecuti.
Quomodo anima, & quando pofiit fentiregioriqm Dei, & de
fu/lacia diaboli ofiendentii lumen, vel aïtquid jplendorisfi-
mile.
C a p vv t X X X V I.
V fE r a o ,c um fenlum mentis audit, feeret videre oculis
jL^I glofiam Dei, fentire enim eum diçimus quodam gu-
ftü qui dici non poteft,diuinæ confolationis, cum quis animam
purgauerit,non autem, quod appareat ei aliquid co-
rum,quæ(uba(peâum cadunt, fî^quidem'nuncperfidem,
& non per fpeciem am bulamus, ficutaïc beacus Paul us. Si
eut igitur eorum, qui certancÿvel lumen, vel figura qùæ-
piamad lîmilitudinem ignis appateat, neample&aturhu-
iufmodi yi(hm : eft enim fallacia inimici manifelfo.quæ quidem
res multos fefëllit, qui propter ignorantiam à via ve-
ritatisdeflexerunt. Nos aucem fcimusqubd quamdiu fu-
Bibhoth. ^ f .P ^ T ôw .4 . R r r 3