Per opera
fin voluit
cegnotci
Dcus.
Getuft»
Düiinaintell'gimus
ea parte i
quædiuina&
ipi'a
eft.
B
lob.2+.
lob. I+. I
lob 3.
Wr*
c
D
cyiiarij ViBorimAfri,
aliud quam vnum ,v ifio , viderejdilcernere,quopa(fto &
in eo quod eft difeernere , ineft videre, & in eo quod eft
videre: inefteflè,vifione,atqi vtverb dicam non ineft,fed
eo quod eft vifio , in eo eft videre àtque difeernere,ita in
fingulis omnia,vel Vnum quidqueomniavnum. Extolle
teigituratqueerigelpirimsmeus, & v imite, qua à Deo
mihiesinfpiratus,agnofce Deum ,intelligere difficile,no
ramendelperatum.-nam ideo nolle fevoluir,ideo mundü .
& opera fuadiuinaconftituit, vt cum per ifta omnia cer-
neremus,Ady«f certè, qui eius filius,qui imago,qui forma
eft,à fe ad patrem intelligendi tranfitum dedit : Deum
igiturin qua natura,inquo genere,in qua vi, in qua poté-
tiaponimus?intelligimus?æftimàmus?velqua phantafia
intelligentix adtingimus?arque in cum prouehimur ? Et
cum intelligibilem eflèdicimus, certein fufflationeDei
anima nobis atque ex eo pars in nobis eft,quæ in nobis eft
maxima:adtingimus igitur cum eo,quo inde lumus atque
pendemns. Certè poll Saluatoris aduetitum, cum in Sal-
uatore iplum Deum vidimus »cum abeo do6kiatquein-
ftru&i fumus, cum ab eo fanefcum Spintum intelligentix
magi drum accepimus.quid aliud tatus intelligentue ma*
gifter dabit.nifi Deum nolle ? Deum cognofcere ? Deum
fateri?Et maiores noftri quæfierunt quid eflèt,aut quis el-
fetDeus,& hisab eoquiin eiusgremio lempereftrelpon-
fum eft ita:Me videtis & patrem meum quæritis.olim vo-
. bifeum fum » qut me vidit,viditpatrem, ego inpatre, & pater in
me. Ergo quid dicimus | Deum nempelpiiitum,& Ipirirû
vitæ : Diûum enim eft,vita pater eft, & item Chriftus fpi-
ritus eft. Et iplèrurfus dele dixit : Ego fum vita. Et:Vt pater
babet in fe vit Am,it a &filio dedit habere ex fc vita. Epdem modo
fpiritus fandus Spiritus eft,vtiqué 8c ipfe vica:Nam o-
ninia Chriftus accepit à patre & omnia, in quit, ei dedi. Et
item : Quæ babet,mea mnt. Ergo habet vitam, & vitam à
le eflè.Quare iftud’quia vbi vita eft,ibi eft,à le elle vitam:
8c li iftud icaeft.ibi eft intelligere fe vitam eftè, 8c quid elfe
fit viuere : & quid elle quod vita eit:coniun&a igitur o-
m nia,& vnum omnia,&vnafubftantia,&vère ifu*v'at*,vel
limuI,quod eft ipi»,vel eademqüe fubftan tia.
Pater igitureHe e ft, hoc enim cæteris principium,
& primum ad phantafiam fecundorum ." hie Dcus, is
cum duobus cæteris Deus , hievnus oeus,quia quod eft
viuere & intelligere, hoc ipfum eft quod eft elle, 8c duo-
bus iftis quodViuere atque intelligere , ab eo prouenit
quod eft elle. Nemo igitur lèparet Spiritum fan<ftum,&
prophana blafp h emia elle nefdo quid fufeipitur, quia 8c
ipfe de Pâtre eft,quiaiplèeft 8c filius,qui de pâtre eft:nam
que poft id quod eft elle,id eft exiftentia vel fubftantia vel
in altius metu quodam propter nota nominaconfcendàs
dicafq; vel exiftential i tatem, vel fubftantialitateimid eft,
»OTgii^^auVie^^eiJS-w^omnibus his eflèquod dico m a-
nens in fe,fuoafe motu viuificans potentia fua,qua cutfta
viuifieentur# & potentificantur,plena,abfoluta,fupero-
mnes perfediones omnimodis eftdiuinaperfedio. Hie
eft Deus fupra’«',{upraveritatem,omnipotenspotencia,
8c idcitco nonforma,»»» autem,& veritas,forma,fed non
aut aiftio:etenim omnia ilia aâiuasut,vita & verbu,motu
vigent,& motu operautür, vniuerlàlis aüt motus,qui prin
cipalis eft motus,a fe oritur : quid enim eft motus, nifi à le
fini mótus fit? Nam fi ab alio mouetur.eft quiddam aliud
quam motus,quodab alio mouetur; Et fi illud quod hoc
nefeio quid mouet motus non eft.mouere non potefttvn-
de enim moueat no habebit, Sin motus à motu nalcitUri
motus ergo àlènafcitur. Sed hoc elEDeditei pater vitam,
ei vita eflet.
Ergo motus,& vnus cft motus,& à lé motus.Et cùmin
parteoccultus fit,atq; inde hic motusapparésà pâtre motus.
Et quia à motu motus,ideo à le motus,&vnus motus,
vnde vnicus filiuà.Hic vniuerlalis in omnib. per que
faéfcalunt omnia. Hic vita omnibus quia quæ fa&a fun.t
viuunt omnia.Hicetià IefusChriftuscft,quia ad vitam fal
uabitomnia.Vniiserg(i^potus,& vnusfilius&.vnicusj^a
vnica vita,& vna vita,fbiàq; æterna.Ergo filius pa
tri: Vita enim pater,& vita filius,quæ «»*■/* eft; item motus
Pater, & motusFilius quæ eft.npq;enimibialiquid
accidensjergo 8c verbum pater,licet tacens verbum, verbum
tarnen, Öcverbum filius,& hpc&wf.Qujdquid enipi
vel eft, vel agit atq; operaruriw'ut, 8c vbi magis W/*, verbum.
Non enim vt hicaërlbnans verbum, led vthicali-
quid agens verbum. Vnus ergo filius, quia vnus motus:
vna vita,quia vnaiola.vita quæaeterna.Nec enim vita,quç
aliquando moritur. Nunquamautemmoritur,file fciat.
Scire àutem lè non poterit , nifi Deum fciat, & Deum qui
vitaeft,& veravitaeftjâcîbnsvitae. Hocfiitaeft,Dedço-
gnito cognofcetomriia:quiaa Deo omnia, & in omnibus
Deus,& Deus omnia. Hoc Ioannes clamat: Hæc eftau-
tetn vitaæterna,vtcpgnpfcant telolum 8c verumDeum.,
& quern mififtilelum Ghriftum.Çognitio eft vita. Porto
autem fiue vita,fiue cognitio rnotus eft vnus,& idem motus
agens vitam, 8c per vitam cognirionem,& percogni-
tionem vitam : idem ergo motus, duo officia complens}
vitam & cognoicentiam. A «y®- autem motus eft 8c xiyes
filius. Filius igitur vnicus in eo quod filius , in eo autem
q u o d * geminus. Ipfe enim yita.ipfe eognolccntia,v-
troqueoperatusadanimarum lalutem myfterio crucis:&
vita,quiade morte liberandi fberamus ? myfterio autem
cognofceirtix per Spiritum fandfcum; quia is magis eft da-
. tus & ipfe omnes docuit,& teftimonium deChrifto dixit.
Quod cft eognitionem vitam agere, & ex hoc Deum cognolcere,
quod eft vitam veram fieri, 8c hoc eftteftimo-
Filius vnus
& gemi-
nium de Chrifto dicere,Ita Dei filius Chriftus,id eft xips,
8c filius vita, & quia id eft motus etiam & cognofcentia,
filius eft opcrequo vitaeftlefusexiftens. Opereaute quo
cognofcentiaeft,Spiritusfan£lus&iplc exiftens, vtifiot
exiftentiæduæ ChriftiSc Spiritus fan<fti, in vno motu,qui
filius eft. Et'hinc & 4patrc Iefils»cx ore afi*ffiiniprocelfi,
& Spiritus fan (ft us, etiam ipfe àpatre, qüia vnus motus v-
trumq; in exiftentiam protulit.Et quia quae habet pater fi-
liodedit omnia: ideo& filius qui motus eft,dedit omnia
Spiritui fan ól o : omnia enim quæ habet,de me habetin-
quit,etenim quia & iplc motus eft, de motu habetrnon è- I
nim filius illi dedit,led ille,inquir,de meohabet.Principa '
liter.n.motus vita eft, & ipfa vita feientia eft & cognofcc-
Ieb*ij.
vtinhærensalreriinfeparabilisforma,fedvtinfeparabili-
ter adnexa ad declarationem potentiæ Dei patriseadem
lubftantia vel imago vel fotma.Illud igitur primum quod tiatergo quicquid habet cognofcentia,de vitahabet.Hçc
elle diximus,quod Deus eft,&filentium di(ftum,&quies j fuma trinitas,hæcfumma vnalifasujwww quacuncfcbahetpaatqueceflatio.
| Quod fi itaeft,po^ntixprogreftio,quae
non quidem progrelfio,fed apparen tia eft,& fi progrelfio
non dimittens vnde progreditur, led Cum connexione
progrelfio,magis autemüpparentia: nó enim fuit aliquid
extra quod progrelfio fieret:VbiqueenimDeus,& omnia
Deus ergo potentix progrelfioa(ftus extitit, isaiftus, fi fi-
lentium Deus eft,verbum dicitur: led eeftatio.motusjfi
eflentia, vita.Quod vt do.cuimus,in eo quod eft elle & vi-
Uere in eo quod eft filentium eft tacens verbum, 8c in eo
quod eft quies vel cefiario ineft vel occultus rnotus , vel
occultaa<ftio. Necefiarioitaqueexhac ceflatione natus
rnotus,öchata aélio eft,vel a lilen tio verbum,vel ab eflentia
vita. Ergo iftaeflèntia, filentium, ceflatio, pater, hoceft,
Deus pater: At vero vita»verbum, rnotus autaiftio .filius,
8c vnicus filius,quia nihil aliud quam vnum,vel vita, vel
termeafunt, proptereadixi „quiade meoaccipiet, &ad-
nuntiabit vpbis. Hocigitur laris clarum faciet,eflè quod
pater eft, & vitam quod,eft filius,& cognofeentiam quod
eft Spiritus lantftüs, vnum éflè,& vnameflè liibftantiam,
fubfiftentiastres , 'quiabeoquodeftefle.quæfiibftantia
eft motus , quia 8c ipfe, vtdocuimus,ipfafubftantiaeft,
gémi nans poten tia valet,& vitalitatis, & làpientiæ,atque
intelligentiæ, itafcilicet, vt ih ômnibusfingulis tria fint:
ergo Spiritus faruftus feientiaefc& lapientia : Hoc iraefle
probant facræ leeftiohes. Quit Dei mentim cognouit, nijtfolus
ftiritusllpfeJpiritus teftïmoniumredditJpiritui mliro.Qws te ftis
line feientia ? Erfcientiaipfa quia lapientia eft, docet nos
efl'e filios Dei.Item: Quis autem ferutatur cordaîquis feit
cogiratipnes fpiritus? Item quomodoad Icienriam iun-
gunturambo Weritaté dtcoin Cbrifio.'Vbi voritas,ibi fciétia,
verbum,vel motus aut a<ftio,magifque omnia ifta motus < quia veritas Chriftus,ideo 8c feientia,quod elt Spiritus S.
tiadiéla. f crgo lpiritusfcienti# : & Chriftus ëft fcientia,quia vèri-
PinJcntia
carnis
mors eft.
Ibidem.
^Aduerjus Ariüm, Liber J H. 2 J J
! Et itç.m : Non nïentior , teftimonium titihi perhibente confcien- 1 Magis autem vitaChriftus, quamqua & lubftantia: ergo
tia m tn Zpiritufdniïo. Q^idcft-enim aliud confcientia, \ paterinfiliocognofcitur.Vnde.>p«^ non [titisme,neepatre
èonlcieh-1 .I z S S S H Nunc noftra curii fpinta, fifeiretis me,fciretisetpatre.\pCum hoc quid çftfSdretisi me
,ft” " "rL*~ elle,quiaiplê& fcientia, quod eft Spiritus S.Item adillôs
I tas.er^o & Chriftus & fpiritus feientia. At enim Chriftus
vita î Quid fi fpititus vita? vnus enim vt dixi motus eft,&
eadem vïta quæ feien tia : quid enim in Chrifto dodus,id
eftjd Deo,& cum dico doaus , à feientia dico, quod fiue
à Çhriftofiueabfpiricu,vnumatqueidèm eftjQuidenim
dicit Paulus,curri vtrumque idipfum elfedeclaret ? Pru-
dentia verb Jpiritus vita eft. ;
Æftuat enim & Rebellât,ad répugnât le eu error, imp.ru-
détia,infcientiaj8c hoc pruderia carnis,quæimprudentia, '
6c quia Deum nelcit,môrs eftiçrgo prudentia fpiritus vira
atquçpaxeft : quo modo latin iundi ifti funt, 8c vnum
funr. Döceamus quod Deus 8c feientia fit 8c vitafquam-
quamabipfoiftaPaulus: Ö,inqnit,altitudodiuitiarumfapi-
entia et feientia Dei.Si c di du m ab ëodem: Multiformisfapien-
tia Dei. Hinc 8c fecretum D e i, hinc & Chriftus didus fa-
pientia,hinc& iüùd:r/ poßitü compréhedere tu omnib.fanctis,
qua fit latitudo,longitude, altitude,profundum,feireetiam fupere-
minentemfeientiaehantàtem tihriflï. Ita& feièntiâ'Déus.eft,
&n o s feientia libérât, lèdper Chriftum tarnen: quia iple
eft & feientia,& iahua,& vita, & & o m n i um per que
fadafunt oninia. Ergodt fcireifta,& etiam charitatemin
Chriftum habere dèbemus.’ Hæc arqué aliaplunma,&
i ^ Deum feientiam eflè, 8ç Chriftum, &Spiritum làndu,
làtis darum etiam.vitam eflè, vno licet làtis probatur ex-1
emplo.namiri aliislibns vberiusàd probaiiimus. Sieuti
enimpdter vitam habet in femetipfo , fie dédit etfilio vitam habere
in femetipfo.Item dicit: Stcut me mifit viuuspater, ita et ego viqo
propter patrem. Suntigitùr ifta fie fingüla, vt omfaia tria ifta
finit fingula, vnâ omni, ergo fubftantia eftpafer»ergo Fir ;
lius,Spiritus landüs, Deus y xajj? , vnum lunt,
quod fubftantia liras ,vitaliràs, beatitudo, filentium jfed
Cautelegc
nam nimis
oblcure Io
’ quitur, cû
; ait Patrem
elle verbu
I filens,&
! Filium ver
bumlo-
naos &ef-
(è verbum
rerbi, aliéna
enim
naefunr,
nec cum
C
Theologia
redle concordant,
niüduræ
ilix&ab-
fônx locu
tionese-
mollian-
1 tur Patrem
tfleVètbu
produili-
De,quia
générât
verbum,
fcdnunquam
ira
loquendiï.
D
Verbum
vitam elfe
quomodo
alius ha-1 ’
beatomquia
verbum eft, & verbum pater : ergo vna lubftantia.
Item, qni me mißt veruseft, et ego quaaudiui ab ipfo, ea loquor. ibidem.
Patetfilioloquitur,filiusmundo : quia pater per filium,
8cfiliusvirruteverbipatrisfaciromnia, ideft,fecumIo-
quensverbum, per verbum in manifcfto loquens facit
omniä.- Secum autem loquens verbum Deus eft cum fi-
|lq,qifia pater & filius vnus Deus. Iplèpr*terea dicit; A-
men,amen dico vobis,fi quis verbum raeumcuftodierir,
mortem non videbit.Etiplèrurlum ; No«i enim patrem,et J°an. 10.
verbum eiusxuflodio. Vcerque verbum, fed vt dixi. Illud I
quantum aut quale eftin !oanne?Propterea me pater a-
mat,&egopono^nimammeam, vtiterumfumameam.
Nemo illama me tollit,fedego eampono a me ipfo: licentiam habeo |
ponere eam , etlicentiam habeo fiimereearn. . Chriftum nun- Deu non
quam didumeflèanimam,tatismanifeftum eft: fed nec !dicitaof-
Deum didum animam. Et enim pater oeps didus,fpiri- mam*
fus didus. Item filius A«^?didus, Ipiritus didus ,& fine
dubio Deusrquippe cum ambo vnus iSeas.Érgö hxc,A«y*f
lupraanimam funt, fuafuperiore lubftantia,longe
aIiafubftahtiaanim£e&infèripre,quippeaDeo infufflata
&gen ita, & folaverc fubftantiadida» quodfiibeflèt fuis
in lè fpeciebus,&eodem pado vt hyle.Huc accedit quod
y i t i neus, vita Chriftus, & exlèvitavtique,lèd vtpatre
dante Chriltyis habeat cx lè vitam ; ergovitafuperiorab
anima.
Priqra enim & Zp&i, id eft, vita vitalrtas quätn anima.’
ergo illa iftodnu Deus & pater & filius.Qiyppe vt
ille Ipiritus,& hic lpiritus.& hic vita,&ille vita. Item ver-
burti & verbum , 8c caetera. Spiritus igitur habet potefta-
tem animam fumendi,pónendi,&telumendi.Etehim vi-
ta,p£aïèvita poreftatem habet fumendi ,poneridi illud,
^’ •--•■ ► ;- -^ - :- “ apudlè IoquensfilenTiiim,verbiim,verbi verbum:quid | quod fiiapotentia,luiparticipationiejf|agc--itt v, ,iuwevrlév;.ewtvewntii,m.M
etiam eftyoluntas patris,nifi filehs verbnmihöc efgq.mb- I anima adimaginem imaginispei fada. Faciamus hominem
do cum verbum pater fit, &filiiisverbiim, id eft,fonans ' adimaginem,etfimilitudinemnofiram.Etgoinfenot,8ciDeo
verbum atque operans :‘ e^go,inquam,fi&pater,&filius atque my»magis orta,vel fada. Nunquam ipfe neusaut
verbum eft^vha fubftahtia eft.Deinde iuftum,inquit,meü À«y«r> lèd quidem Aéy®-, non ille qui filius generalis vel
indicium eft, quia non quærofàcerë voluntatem mëàm^
lèd eius qui me niifit. ^Efgo vha voluntas, Vnde vna lubftantia
: qiiia 8c ipfa voluntas lubftantia eft. Verbum autem
ipfum vitam eflè fie ôftenditur: Non vultis ad me venire,
vt vitam habeatis. Deinde & in hoctotu.ro myfteriu
eft,qtibdexpono : Omneqüodmihidatumeftapâtre,
àpud nie habeo: Quia.ÿe'rôidem'motus eft quod eflè.,&
quod eft elle, motus e l l , &quia quadam intejligentia
prius eflè,ab.eo quod moueri.fed prins xÇQdfne», id eft,fe-
cundum caulàih :■ Ideo dédit pàter filio & motum, qui 8c
quod eft eflè hâbet:Ergo motum eflèfeft a «y«?, igirur qui
motus cft,habet 8c eflè : eflè autem vira eft &lcientia: habet
igitur pmnia,quiapatris habc,teffe:Efgo voluntatem
patris implet filiùs. Quæ autem voluntas? nifi quia cum
pater vita fit,motus e'ft.vitaeius> hæc voluntas eft,viuerè
façere alia. Hæc ergo r# A ^ id éft,Çh^rifti.- Quæèft,in-
qùit,voluntas patris qui me mifit? vt ex eo quod mihi de-
dit nihil perdam, lèd relurgere faciam id ipfiim poftrema
die. Hac enim voluntas eft patris meiyt omnis qui videt filium,et
in ipfum crédit, habeat vitam aternam, etindienouifiimarefur-
gat. Vidëre autem eft, Chriftum fcireDeum Deifilium,
vitam, & vitæ Deum , & hoc eft accepiflè Spiritum lan-
dum verbum,id elle quod vita. Hinc probatum eft,poll
quem ibimus: Verbum vitæ habes,& nos credimus,& cor
gnouimus,quod tues Chriftus' filius Dei. Totura myfte-,
rium Chriftus Dei filius, Ghriftüsvefbum,&.ipfum verbum,
vitææternæ verbum. Erg;o hoc verbum qu od vita,
8c hoc qui audit,&credit,y tique cognolcit Deum : ergo
&Spiritumlàn(ftum haber. Pronunciata hic plena fides
eft,quippe adilcipulis. Item ad Iudæos dicit : Me fi Icire-
tis,fciretis patrem meum. Neque me fcitis,neque patrem
meum. Et reftè. Quamquam enim & in pâtre filiüSi&in
filio pater, exiftentia vel fubftantiain vita, 8c vita in fiib-
ftan tia.inuifibilis tame n cum^f fubftantia, non in tell igi -
turhifi invita. s
Gencf. 1,
Anima ad
imaginent
maginis
fadta eft.
vniuerfalis, atque omnium, quæ per ipfum £a<5tafunt,fe
men, örigo,fons. Illius vero anima quomodo, aut
qui,& dixiflememinij& fuo loco eflednfturum j Ergo v-
niiiàrlàlis, quia Ipiritus ^ vitafnon animàîhabctpoteftâ-
tem ,ifemetipfoanimam poneie, &rutlum anunam fu-
mere.Deu?igitur 8c aips, vel quia vitafunc,vel quia Ipiritus,
viuunt,Sclèmper viuunt. Quippe quid lèvmunt. Ergo
ilia Wdojcc. Animz verb hæc cum adfumitur Ànimaà
d'diuiniSjid eft,à Aoyji.rieque enim à Deo. : A ^ e n im mo- 'verbo If.
tus eft,& motusanima,& mptus alemetipfo motiis,vnde fumitur.
imago &fimilitudo anima S’Aaytteft. Ergo cum adlumi-
tiir,nihil adiicitur yiræ : quippe cum ex vita ,.id eft, ex vi-
,uendi potentiaanimæ vitaijfit; Animam igitureumadfu-
mit Ipiritus., veluti adinfcriora traiicic pptentiam atque
a(ft|pnès,éum mundum&mundaaacóplet:ergo Ipiritus#
&maxinie A«y«j Ipiijt us, qiii vita eft, in poteftatè habet be
fumere.animam»&ponere:eum autem fumit, mundo ve-
luci hafcitur , 8c potentia eius cum mundo colloquitur:
cum vero ponit,a mundo recedit: & non operatur m mû- jq
i do earn aliter, nec ramen fpiritalicer. Hoc nos m ortem $OQtté
çms pominamûs , & tunc eflè dicitur in inferno, non vti- nimam &
quefideanima. Hincpept,ne neusanimam luamrelin- ’rclùmcn
quit in inferno.Ergo earn quia red icurüs ad mundu m eft; fir*
& ad eius adura fecum ab inferisducit, quafi/efumiter- -'alinA*-
gô animam,id êft,aélus,mundum irerumaccipir;&quia
adtusinmundoplenosac totos agir, 8c qui fpiritus
eft, &ahima,& corpus, rtirfus ergo fa nèHfica n d u m fui r,
quiarurfiis iftafulcepetat./ Iùit igitur ad lpiritum, &làn-
(àifièarusredit, cum Apqftolisegic, pöftfanètumSpiri-
tritum egit. Qui$ igitur eft Spiritus fan<ftus?ideft a«^;3 v-
nusenim motus, &ideodièkum;&fidifeedo,&præparo'
vobis,rurfusvenio.
Qu|s enim venir póft abitum Chrifti» nifi Spiritus S'. Uzn.16.
paracletus ? Id ita elle quod dico : y tparer & filius vnum
lintûtem quod Ielus & Spiritus lànètus vnum fintja'c proutera