■ l g I
Sub fangtfi
e<> fudoic
•»agnaitfy
fteria' tcfta
IaVebaiit. '
• Sanguine
fudate re*
' eft prater
naturam.
£ Chriftui
Dominus
.. egdbat]
ly tab Ange
B
rQtja' ratio-
. ne Angelus
.affatus fit
Cl» rift um
Iudxorum
i aduelftis '
Chiiftum
j acculatio-
1'edomnes
aperte fal-
I & , : t
•Matth, zi.
Chriftus
ad regnum
luuiomm.
petituS)fu-
Dominus
quam pr*
niregniau
fiLus'Io
cuutioncm
ÇurDomi-
■ terroganti
dCaD
GSd'Ha Ve
*J ftiiquaHe-
|èïïé^itïirj
jffii induit,^
iÜiusinrio
centiam
propalam
Velbs Candida,
qua
Dominos '
ab . Hetodc
indutnsfu
i.t> indxofu
column «as.-
diuitia natura nön p ro u e nïre o ften d ac:; Fa ft uteßemm fu-
dpreiusficut guttaftngutnis decurrentis'in tenant. Süb qua re
v tique magnum {âcramenturrireëtümlatebar. Nam licet
in senti terroré quifpiam conruriatur; fùrivmeque meticu-
‘ lotus habeat u r, n oiï i de o tarnen ob fohim'm e tu rà i vel ob
folam attirai iuÔàm, fanguiiie fudare folitiis eft. Eapto-
pter fanguôieô fudöreperfundi, rés éft plané prætérnatu-
ram. Atplacuicnihilominus Ghtïfto,vt hoc qiioque in'fe.
fieret, quo nirmrUm tiraiditatis foils,pauorifq; nuxus, qui
naturænoftræcôhærebat, hoe modo abftergeretur, pëhi
tu(q-,ex ilja profligaretur. y
^Apparuit autem tili Angelus decoelo confortant ilium. Nônid-
eo icmdura eft, quod is, qui ab vmuerfa coeleftium virilité,;
non abfq; timoré, & rremore adorarur, &gIorificatur,
Angëlicontoïtatione.egcret; verùmvtilludimpleretur,
quodin magno Moyfi cantico ea de re proditurn extabat,
nempe illudiÈt conforcentillum omnés filij Dei.Enirnue-
■ rô propterfumitium rei miraculum, Angelus noncitra il-
lulîrem laudem iprönamq; adorationem, èiufmodi ora-
tione eum afFatüs cred'i potëft: Tua Domine eft virtus,tua
éftpptentia. Tucnimaducrtnsmortem, aduerfusinfer-
nutn 6c diaboium, dumgenushumanum ab iü i s f t e r a s y
viâpriam & regnum ©banuifti. - '
Etcumfurrexijfet ab or»î«ô«e.Ôéhocloco,deq;Iudàeotcu-;
lô,&fequen tib us, vfq; adi llnchdr dtiXtt tint illtun adPtlatum,
fçriptum eftin Euangelio Matth.
C A p v t X X I I I .
■OEperunt autem ilium accufare. Accufabatur Chriftus
à ludæis Varié ; Aftillôrum accutâtio fide carebät;
quib'pe.cum resipfavoces dépromeret accufatoribus plané
contrarias-. Nunquamenim ille, ne Cæfari centum
dirent, probibueratjimôdilèrtisveibis oppofituminiun-
xetat. Reddite, in quit, quafuntCafaris Cafari, & qiu funt Da
Deo.
Sed nequevnquam qubque imperium affe Aauerat} i-
mo véràcùm turbastotïe in vno hoçeflent, vt regem eum
crearent, iptèj illis defertis, teceffit in montean. - Qualem,
quæfo,iniquiilli calumniarôrèSÿTnilitaremapparacum vif
derant apudillurn, vt deregni affeétatione ilium accula^ I
rent? Eequod vnquam illei qùpd vllutn omnino fallu m ,
aüt fuperbiyauc artogantiam iâperec, diétô, aut fa<fto prae
fetulerat? Nonne Vicôs,&ciuitateshominum curando-
rum Cauta, pedes obire palàm cernebatur ? Qüare ipfiet-
iam Pilàto eiulmddi aeçutatio vana, nullaq^omnino pro-
bâbili ratioue nixavitaeftiVndepercuniâatio illa,tuné-es
i rex Iud^orumi aliud nihil erat, quàm tacitaquædam ac-
cutatorurnderifio. Etfi intérim pérhaîc Chriftum Dominum
reuera regem elle,non negetur.
Et vt cognouit.quod de Uerodispoteßate effet, remifit eum ad He-
fOdern. ÇhtiftusDominus dPiiato ad Herodern mifius^ab
'éodemq; de multis interrögatus, nihil quicquam retpon-
dio Nèque enimèpus érat, ythominem nihilproriusre-
tpontionedignum in medium adferentem, vlio omnino
içfponfo dignaretunmaxiiiiè veroqubddôtârinæ triden-
dætempusiam turn nullum eflèt.Sed neqî deeebaè quoq;,
vt coelelliafignacoram.illoederet, qüfpræftigijsïpeélan^-
dis,quàm dïumævir cutis miraculis; c ogn o fee n dis auidipr
erat* • Do minusproiiide cempus illud lilentiumpoftulaie
cernénsjtacuit omnino* •
SpreuitauteviiMm üerodes, cum exerc'tiufuo. Horoô o-
mnipratiönis fchiudeftitutus,nümen illud vènferândftii)^'
•dmniquej.éultu 6c adoratione dignum ludibrio habet.
Gaetérum per quæilIe-Ghnftum deridet, per eâ ipfumab
oipni prorftis noxà,& iniuftitia aliënum étlë propalàm de-
clirat. Neqvénini eandido veftitu GOnueniénterillumin-
düitlëtvfi qùod façinus diëio vel t ïü à defignafler. C^are'
Iudæi quoq; hîç confunduntur, falfieque accufationisrei
peraguntur. Quandoquideraeum , quein de multisac-
càlàuerànt,eandidavelteornatum, a bHerodistdbunaii
decedere cpufpicäntur. Nam êtfi tptum ^ q«od Hérodes
h ic; feGitiirrifip nis.taiitûm eau fa fe cëratiat tarnen idipfijm,
quod, fçciç, non fécifletv ft quid iufta ira dignum in cd dè-
prehendiflèt.
Quin Pilatus qtföque Ghriftüm Herodis fententia, nihil
mali, aut morte dignum admififte publicèhocipfo de-
monfttat, quddpto tribunali (èdêns, principestàcerao-
tum, & rhagiftratiis popîuli ira compellat : obtulifiis rnihi
hunebominem, quafi äuer tèntempopulum, w ecce ego cor am vobis
interrôgans,nuUam caufam tnttenmn homme ifto,exhis, inqutbus
| jSècçffeautem bdbebat,&c.pûroportcbat,vt vnum dirnit-
terer eïs-pèr diem feftum^pfôbabilé fit, poftëàquam ludau
mRomanprUniditiönern & poceftatein iamdeuenerant,
R omanbrum du ces id i 1 lis in d« 1 fi (le, quod fecuiidum pa-
triac ritu‘m,legitimum apud eos erat. Inter hæc autem con-
ti n é ba t u rq uoq;, v tvnusé fiagiti ofor u m hominum numéro,
populoaddiern fe ftu m do nare’tïir, hoc éft, libera in orte
dimitteretur. SicSaul quoq; Ionatham ad populipeti-
tionern y-ica d on au it...
Dimittenobis Barabbam. De Barabba.deq-, Simone Cyré-
næo, quemangariaucriint» fçriptum eft-ad Eirahgelium
Matthäi. :.
| Éilia lerufalem nclitefiere.C u r Chriftus Deus,& DominuS
nofter,quandotrium phantismofécrucem adibat, mulie-
’res, Qu«e:plangebanc& lamentabâ'ntür èiim, àd'eô ob eiut-
rtiodi. plàn6tuni & ludltim non commendauit,vtoblique
quoq; reprehendérit?Qu iâ ad cru ci sfü ppl i citi m (ponte
cpntendebat.Iam licet illi,qui ad cruciatum inuitusrapi-
tu r,com m iferatio n on n ull u m folame n adferne foleatj ^
taméh crucem èüpidè^^ytrbqj'affeä:adti^çiüfinddi {ympa-
tia rhbleftiam parie veriùs,qûàm leuamén-.
Quïaergoillæ moeftæ afflidæqueeumlugebant, quem
æquiüs erat, plaufu laetaque acclamatibneéxciperej quip-'
pequi mortem iàtp turn éxtindlum j diaboium aebellà-
tum, &infernumeuerfum, 6c conculcatum abibat; & ob
id tacité illas mcrepatvquidque pöfthäcfuturum fit palàm
denunciar.^ Quæetiam dcnunciatiotum èuehtüm îô.rtita
eftiquando Roman orüm gladiusludæorum prouinciam,
& leroiblymorum ciuitacem^mitérandum in modum de-
populataeft. * ; %' r
Quiafiinv'vriiiligno,&c. SeipfumDdminuspropterVi-
tam diuinam,immortalëm3 &incorruptàm,quæincarne
illiusabdita latebat ; Turn etiam propter pperum viro^-
rura, frucluumq» vbèrtatem viride lignum vocat. Huius
autem ligni fru<5tus,erant,vi ùifica doâxina,diuinæqtie ad-
monitiônes,&exhonaciones,&c. Quod autem hoc loco,
Chriftus vult dicere;eiiifmodiéft ;
SiPilatus Romanorum prsetes , eiuiHeinqué milites s
me ralem,hoç,eft,tatitavirtutedigniratçôrnatum, tanta
ignominia 5 c dédecoce affecerunt, torque malis onini ex
parte cireumdederunr, quid aetés'bellicofiqueëôrundém
Romahorüm cxercitus. pbpulo yeftro, hoc eft j Iudseis
facient , qui aliud nihil funt j quàm quoddam aridum 6c
in&uctüofiim lignum ? In quibus nihil deprehendent
niftum , nihiladmirationedigntim ? nihildenique taie,
propter qtiod éon fentan eu m c rat,, vtÿënia vos dönarent}
aut àliquam /àlütém ' poj^ili yeftri raEiôncm-'hâbëreftt^
Qujd aliud ergô reftat, quàm ycVbs tànquam aridum &
inutile lignumcömburänrfhöcfeft, vndiqueoblideant,
& inçaptiüitatem redigant,&: prppterimpiecàceni, quam
in Çhriftum Seruatorem exèreuiftisi mdrti & interiiecio-
nidèdant3'
_ ; £ruàfixeruntet(m, érlairohes. De Chrifti Domini criicifi-
xi on e, vfq u e ad il! u d : Erat autem & fuperferiptio fcrïpiafuper
eum,lit efis Gratis, Latin is,&Hebraicjs:bie efi Rex ludkorûm, feri-
p t urn. e ft al i bi,n é mp einEu a n gel i oM a 11 h.
| V nus autem <khis,quipendebant,latronibus. Gur Matthäus
6c Marcus vu;umq; làt-ronem conuitia in-Chriftum detor-
iifte aiïerunt,Lucas vero al ter u m ta n t uni; 1 n i ti oÿ te rq ; la-
troaequè ac cæreri. Iudæi Çhrifto ihfultabat : foriàn quo
haerarione,gratiamillorùm emer)ti,venia potirentur, auf
aliquod faltém poén^tum la^ameiltum confequeréncur.
Poftéaquam vero bénéficie, quod à ludæis éxpeiftabahc,
lefe fruftratos viderunr; alteréjatçénibus, illenirnirùm,
cùius Hic fit mentio,refipuit,-fociumq;, vt tha refipifeeret,
gramteradmonuit.
Aft y ri de hi'cjeà mm iràçu la , qiiæ circa ertreem paulo
poft a c ci d er a n t, n u lia adhûè vidiifet, ad mentemredijt?
| . M
gUjtusH,
M?!? faff, •«uditus .
i‘" fonte«'
Ptodanij|.
wytnani
Iu'dïos v
l»eie fioe^fl
'bant fui]/
|è?ibusj( j
ÎÂ.ôiibus;-1
pnaihaa:
ad POpnli
perinonc« 1
^jCur Dom»
<àus miilic'
icsquç pü
gebant.ti
'non corny
Mçndaii '
Etfi mots
Domini a-
liqno Icnti I
Ipfaufuta i
■dcpoiaci-
lio-iamen
vehememi
te)
mcctoicm
\ànobis eÇ
Chriftus i
t e c de ligtiun
P |
rGuiulmoil>
fïuéius fa-
rddeit ? li I
‘'jllud ligni.
;Çqiiod Chn
it US CI
Uadsi tà:ÿ
duu.&in.
fruftuoluB
lignum.
jyterq; j$
tro initio
&■GöuhriitfitanbDatf
'tur,& q"»' fece*;
îiiùt. a
'Lau®
ùcrliis.F*'
narflinl0-.
*cium ad î
* fortaffis
»Indci
ouimiuüt
VChrißö
(a in p*»>s
niuriaon
redundant.
,ucas ex-
iet quod
latthnu*
Marcus
H lauo-
'um hifto*
‘âpiatet*
iterant.
B
.hriftus .
cundum
d tantum
1 ctuee, a
’ inferno,
tbr. n. :
fi SanAi
jperint-^:
olâfecuncnamïla
uibutior
é, accepe-
^tilfimi,
ceftjda
C
Cur .2.
6hzc,fir
Chryfoti
fentê-
'fitmulum,
hac
. ë state
[Ecclefi*
nitionë
m tuera i,,
n licet y
? ‘ 7. '
». 12.
minus
ciadhuç
‘ us inci.
.ftuofdai
petfii
ttaJaete,
|D
nnulli
[ludxis
'ifto ex
ce ad-î
pendë-
d ilium
Uîtfi
Fortaflisex oratione, quam I es V s C h r is t v s ina-
gnacumfiduciaadDeum, tanquamadpatrem tranfmit-
tebatYPaterMcbatjgitbfie illis, quia nefciunt.quidfaciunt.N am
&perinde cum eo loquitur, atq, par cum pare, &Patrem
vocat, & cum magnalibertate; dmitteillis, cla.mat. Non e-
nim dixit:Dötnine,rogo te,vt hanc illis noxam condones;
fedümpliciter,dimittei//w,inquicbat. Oftenditper haecautem
, qua? Iudari per iniuriam & contumeliam in ilium
committebant,eapropter vtriufq; naturae,&diuinitatis i-
dentitatem, inipfiusquoquepatrisiniuriam & contumeliam
redundafte.
^ Matthxus itaq;&Marcus ad alia feftinantes,ea tautüm
expofuerunt, quae initio circalatronesaccidcrant; quod
reli quum vero ei us hift o ri x erat, i d praetermi ferunt. Lucas
autem prioribus,tanquam ab alijs iam expofitis miffis,qu ^
Matthaeus & Marcus omiieränt, profecutus eft: nempe v-
niuslatronispcenitentiam, noxaeq; agnicionem > exordio
ab orationdilla Domini fadto: Puter ignofee illis, quia nefeiunt,
quidfaciunt. Per hanc enim ( vt paulö ante dicebatur) pro-
babile fit,altemm latronem ad compun<ftionem, cordifq;
contritionem perüenifte.
Amendicotibi,bodiemecutneristnParadifo. Quomodohaec
Dei, & Domini noftri promillio latroni fadla , nimirum:
hodie niecurn er is in Paradifo, expleta eß ? Quod Chriftus Dominus
nofter fua diuinitate implerctomnia, & in cruce e-
rat fecundum camera, & in ccelo (ecundum diuiriitatem.
De cruce rurfum depoiitus, 6c in jnferno erat (ecundum
animam, 6c fuas nihilominus diuinitatis virtute latronem
! in Paradillim inferebat.Forfan latronem,qai in ipfiim cre-
diderat,priüs tranftulit in Paradifum,qudm ipfe ad inferos
delcendit.
Adillorumporro cauillationem, quiita argutantur:
quomodo latroingreftiis eft in Paradifum,cüm Sandi, iu-
xta Apöftoli doCtrinam , promiflionem needum accepe-
rint? refpondet D. Chryfoftomus in hunc modü: Ecquid,
quxfo, in com modi eft, etiamfi larro in Paradifum illatus
dicatur. Nequc enim Paradifi deliciae f«nt bona ilia, quae
Deus nobis promifit: Non äudis Apoftolum, bona, qua?
nobis promillä funt,eiufmodi efleaflerentem,^«.«»^ oculus
vidit, nec auris audtuit? &c. Paradifum autem, & Adami o-
culus vidi t,-& auris aud iuit,& cor ilh'us com prehendi t .La-
tro ergo nondum recepit bonailla, quaeexpeeftamus; neq;
enim Devs ferios in Paradifum illaturum promjfit, led in
ipfii m ccelu m; neque ille praedicabat regnum Paradifi, fed
regnum ccelorum.
Erat autemferehorafexta. Hxc vfq; ad ilium löcura:^ bac
dicensexpiraüit,expoütz funt in Euangelio Matth.
Vidensautemcenturio,&c. QuodChriftusDöminusan-
teprxdixerzt,vi6e\icev,Egofiexaltatusfueroaterra,ompiatra-
hamadmeipfum, hoc opere iam nunc expiere incipif. C
C A p v t X X IV .
E T ecce duo ex illis] ibant. Quandoquidem difeipuli illi,
qui caftellumEmausyerlum irer faciebant, meefti de
Chrifto tanquam de eo , qui ampliùsin viuis non ageret^
in ter fe dilTerebant, ( hue enim tendit hæcillotumoratio ) H „ vlu
Et nosß>erabamu$,&c.Vroptercz Derninusillis fe adiungens, Inas difei-
ipfosftupidos, cordeque & mente tardos appellat; hacra* ^J1105 c
tione animos iliorum ad refurreäionis fidem paulatim ■
excitans. Nam etfi refurredlionisfamam, cum per mu-
lieres, tum perPetrum & Ioannem quoque adfe perue-
niflènon diflîmulant;atramenqua;eaderereferunt, tanquam
fide adhuc defticuti referunt» aiunt enim: Sed (Emuliere*
quadam exnoßris, terrueruntnos ; neque enim foeminas
vocct ftu-
pidos&con
de Iaidos.
Difeipuli
mulieiâ de
Chrifti
fuxreftione
diAapio
deiiriis ha*
bent.
Difcihulî
Chrifti durî
ad creden-
dü Chrifti
illas aliquam omnino veritatislucem in medium attùliflè
putabant : Quod autem de refurredlione coram expofu-
erant, hoctotum ex quadarn animi perturbatione, ftn- !
füumque illufione ortum credebant. Scd neq; illud quo-
que , quod Petrus & Ioannes de folis linteaminibusin
monumento repertis teftati fuerant, certum finis veræ
refurredionis argumentum cenfebant» idque cum ob a-
lia, tum ob id maxime, quôd fe ilium non vidiflè affirma^ jné,&qwi^
rent; (ubàmt cmm-.&abierunt quidam ex noßris admonumen- i F
tum, & ita inuenerunt,ficut mulieres dixerunt-, ipfitm verb non in- P * ® “1“*
risV& pro-
phetaram
oraculisre-
furreAionë
luam proeutes
uenerunt.
Et ipfe dixit ad eos, êfiulti. Chriftus Dominus, a tantail-
la eaeckate, difcipulos modis omnibus liberos efle volens,
vererumoracula,&vaticiniainmemoriamreuocat,Moyfeque
&aftjs(acris vatibus in teftiinoninm adfeitis, ea e-
diflerit Scexplanat, qusin iliorum didlis obftrula iace-
bantjhoc eft,dignis ea reddit clara & liquida,quae apud in-
dignos funt, manen tq; femper oblcura.
Etappropinquauerunt cafieüo. Quia vero, vt Euangelifta ex-
ponit,eorum oculitantilper tenebantur,neeum agnofee-
fenr,damSeruaroris noftridodlrinain iliorum cordare-
cepta, viam ad fidem ipfis aperuiilèf; ob id, vbi primum eo
addu&osanimaduertit, vt verbis illius acquidcerent, ab-
folutcq; crederent, ftatim natiuum vulcum illis pate fecit}
attamen apud eos non manGt:Etipfe, feribit Lucas, euanuit j !
exoculis eorum-,neque enim Domino poft refiirreótionem e- Era ocuii
iufmodi cum difeipulis conuer(atio,& vfus erat,cuiufmo- aPerirÉt« .
diantè. NamquèmamsrAjpfdctmm, maiorem^nea- a S S » *
morem in iliorum peiftore exxuatét, raró admodum cum !®,fr£®oi1c
illis agebat. jconciPewt.
mnfurgtmvadem bora, rtutrfifuntmltrußkm. Hoccft, IcurDomi
-eodcmillo tempore^quoDominus c confpeiSa iliorum !»“< s J T
(eft fubduxit, nihil cundati, ftatim Ierofiylymamrediere.
Veruntamen, neque eadem ilia hora,vndecim fimul coti- jpuhs nm
...... ...........„ , , , , gregatos eompererunt,neq}eodem ill o temporis mpmen- verfa,CIai
pit eriim tnulros ftatim crucit tiamnum affixus harens, ad to,qua de domo IesV comperta habebant,retulerunfftd {«ftiotem
veritatis lucem trähere. Quare etiam Centurio, qua fie- poft aliquot horas, intraquasnimirum,icxagiHtaftadio- ficnt
bant,animopertra<ftans,glorificabatDeum. Sed &n on - rum interuallum, quod iBterEmaus & lerufalem interiacebat,
eos conficere potuifle,probabili
Dominos
bos feriptu*
raru nodos
aperit fed
dignis ant
iqd ignis.
Dominus
lâtiiperdif-
cipuloi ü o-
culos, ne
dim igno-
feexentte-
dnm
[mentis ilnulli
quoq-, ex Iudais animo compunifti, reapcdlora tun-
debant, mentifq; oculis ad Chrifti agnitionem conie&is,
ab impietatis, quam contra Dominum exereüerant, pefte
liberijVt credi poteft,euadebant,audaxq;& nefarium iliorum
facinus, qui Dominum in crucem egerant, detefta-
bantur. Etfi id fortalfis ob priricipum, qui ad ipe<ftaculum
aderan t,metum & immanitatem non aperte.
Et ecce vir mminelofepb. Qijomodo lofeph Dei 8c Domini
noftri I e s v C h r i s t i corpusfepeliuerit,& mu-
lieres vnguenta detulerint, 6c Dominus ex mor-
tuisrefurrexerir, totum id explicatum *
eft iam ante.
, . ....... . eerat. , Inter quod
etiam temporis fpacium DominusSimoni vifus eft.Vnde-
cimigiturduobusindicarunt, Dominum verèrefurrexifi
fe, & apparuifle Simoni; duo viciffim ea vndecim difeipulis
expofuerunt,qu? accidetant in via;tum quomodo eum
in fra&ione panis cognouiflènr.
Dum autem hacloquerenturßetit lefusin medio eorum. Oculis
eorum ab omni nube iam liberis , apparet illis Iefus;
neq; de fenunclöquicur, tanquamde altero j fèdfèipfum
manifeftum exhibet.omnefque bono animo cflèiubet.Il-
li autem praïadmiratione,viqueadeè exterriti& confter-
natifunti vt pro Iefufpeiftrum aliquod, aut ymbram aliquam,
fèfê confpicari exiftimarenr; Dominusautem eiufmodi
cogitationumflucftus fedare voleqs, verbum confuetum,
&apudillosprotritummoxdepr#niitj aitenim :
fax vobis. Qu6 autem firmiter, citra vllam hjefitationém,
feillum ipfum eile credanr, qui mortem perpeffiisfuejrat,
oftendit ftatim, fe tanquam verum Deum (huic enim fbli
occiiltacordium fenfapatent) intemain iliorum contur-
bationem minime ignorare.
Quid, mepiit,turbatießüi &'cogitationesafcendunt in corda
^raividetemanus meas, &c. Commonftrat illis manus, 6c
......pedes^^
Difeipuli
Chrifto.in
panis fra-
Aione co-
gnito, ftatim
fefè lis»
rofolymam
tulére.at
non ftatim
perae-
nenuu.
Dominos
ciua vllas
difeipulis
claiè fcfè
manifeftat.
Difeipuli
prz admira
tione, 5c
ftupore,
Chriftum
fpcArü die
eziftimant.
Fax vobis,
Chrifto fa
miliaris.
Solit>eo
H h