c
Apo. z.
fyhef. j.
DIDYMI ALE>
XANDRINI IN EPI*
STOLA M BE A T I 1 V D ÄE
Apoftóli cnarració.
Quod autem alt qüiaprslcriptl laut qumanituicrunt gra-
tiam domini luxuriam cui fubiedi funt, id eft, ad hoeper-
feripti iudicium,&c.(ficut nuperedi<ftum eftj confidcran-
dumcftneforlitanhocpoflitexponietiam de his qui fimi-
les Iudae pr^feripti funt vtiqjProphetijs.De illo namque di-
dumeft: & Epifcopatum eituaccip'tt alter.Et illud: Uuauitco-
PfaLiot.
tra mecalcaneumfuum, aduerfus do&orem paneseiusedens, ioan. i}.
quafi etiam huiufinodi impijs praefcriprum fit, ficutdcim-
pijs veteris Teftamen ti. Michael autem Arcbangelus, quado cum
dtabolo alt er cans dijputauit de corpofe Uoyfiynecfu'tt aufm iudiciu m
inferrebUJpbemia-.fed dixititmperet tibi Deus. Si/ubftantialiter
maluseftdiabolus.ficutiputantteirenas naturas ii.trodu
cfintes qui dicuntaliquidaduetfus eum crimini non fubftä-
ciae blafphemix. Si nequerationabilitet increpät eum dominus,
C A P. 1.
Vb'mtroitruntenim quidam hômines impij, qui 6-
lim prafiripti,&pradéftmafi tränt in hoc indicium,
Domini tioflri grattant transfer entés in luxuriam,
& fjlum dominatorem,&c. Omninö quoniam
lefus fcm cl populum de terra Ægypti libcräs;
dein ceps eos qui noti crediderunt perdidit: quidaiti homines
iropijferipcuramdiuinam quodam vtèrttes dolo atque
cum näturam hon hab,et,, vt inctepationem pro o-
pere nonböno fufeipiet. Sed dum & increpatürd creätote
dominoque cundoriim tanquam dum pollitexhocaliqua
vtilitas prouepirejöt blafphemiam arbitratus maximus Ät-
changeluS proferre quiequam aduerfus eum, licet decerta-
rerur pro coiporeMoyfeos.I^ed eft diabolus terrena fubftä-
tia. Habuicenim aliquando diuinam gloriam & fandam
Dei feientiam, licet conuerfus de magnitudine tanta ced-
derit.Öftendituritaqueex communilenfu.quemhabemus
de cundis rationalibus,quoniam cum funtarbitrij liberi4&
conuerfio fitfada diaboli,natura non malus eft,quomodo
nec ipfe qui cundos rtialignitate träfeendit huiufmodi eft,
licet aduerfarij huius contemplationis pratferibant pr*fcn-
tiEpiftol£e&Moyfeosaflumprioni,ptopter cum locum v-
bifignificäturvetbtim Archangelide corpore, Moyfcos äd
diabolumfadum.Nonenimexhistantümtaödo , fedin
omnidiuinafcripturaiTionftratur de cafu eius:&vnus mine
fermo eft, propeerea etiam diaboluSappellatus eft. Voluntatis
malignitace fubingceffi funt,earn fe prædicâre fimulantes,
præfcripti fcilicer,id eft, ad hoc præfcripti iudkium quo à
femetipfisdiiudicatitradifi funt improbofenfui. Hinam-
que propterimroenfamimpietatesn,cum eflentirtrpudtd,
gratiaDomini noftri IcfuChtifti in luxuria mutauerunr,per
ip (am fpiirciriam fuam negantes vnum dominarôrèm dö-
! minumIefùmChriftümeofum,qui pér Ëuangeliumfurit
vocati.Dchinc vtreuocet eos qui crediderunt, mahgnis&
impijs.oftendit quanta fit magnitudo domini quem nega-
ueruntipalam faciens quoniam ipfe eft qliifcduxitpopulum
ex Ægypto 8c fàluteril præbuit. Secundutn quoniam inßa-
bilesatqj mutabileserant, quidam eorum gereutes in ani*
rao quodin Ægyptohabuerantvoluiitatem, perdiditéos
différentes in cremo,licet Lberati fuerint ex Ægypto per fi-
dem. Hisitapræbbatis neceflàrium eft requirerequifint
quos dicitgratiam domini in luxuriàm trafaftuliflè,hoçeft3
impios& drains dodrinæ fimulatorfcs.-nifi fotfitan ifti funt
præfules hærefeos Nicolai tar um, nullam fpeciem impudé-
tiæ derelinquen tes. Siüe autem hærefîs ipfà eft voluntate :
poilu ta, cuiilsfitmérooriain Apocalypfiperlezabel, qua;
taper fornicationem elle deferibitur, feü altera contemplâ-
dum eft.Puto autem quia& de multis hærefib us quæ ccepe-
runtteraporibus Apoftolorumdiciturhôc,& autorib. ea-
rum, qui feilicet impudèntiam multâmque luxuriam finit
fedati,itavt ipfam fpurcitiam fiiam atque luxuriam idold-
rumfàcrificijspermifcercnt. Nam& Paulus de huiufinodi
hominibusitadicit: Etnolitc communicare operibusïmmUndis
tettebrdrum, tnagis autem etiam arguite, eaenim qua occulta ab eis
fiunt,turpe eft etiam diet. Turpia namque & vehementer tur-
pia faciunt,quafi rayftico modo,qui fedam Simonis magi
feqüantur.Poft hoc autem &; Marcioniftæ atque Valenti-
niani & Si thiniani riefanda cômittunt. Vn de & alia epiftola
de eis feribit dicens: ifti funt qui ïngrediunturin domos,& captï-
uant mulierculaspeccdtu inuolutas & lïbidinibus varijs dußas, &
fuboccafionereligionisaguntturpia. Quapropter in luxuriam
tranftuliflèeos dicitgratiam Dornini, per quam luxuriam
&effeduseiusnegant folum dominatorem & dominum
noftramlefiim Chriftum. Animaduertendum eft folum
dominatorem efle Chriftum,eo quod folus verus fit Deus.
Sic enim cum folus fit dominator,&dominu§Iefüs,non et-
pellit autoritäre patrem^dicens e i, Domine coeli & terra. Sic
neque pâter cum (olus fit verus Deus extraneum fàcit à vc-
ra deitate fîlium.D.dum namq;eft ante hæc de eo quod fit
verus Deus ifte folusdominâtor 8c Dominus lefus Chri-
ft us,qui eduxit popitlum ex Ægypto perMoyfen, qitib. ita
didis confequés eft vt non fit alter Deus Moÿfeos.Neqj.n. ' fratrum fuorum,offerenteseisquæ fâpiendanon funt, ma-
enim eius non eilen tiä dia boll nomen eft, vt fire quen-
Riteintcllij
ge diabolü
aliquando
habuilic di-
iiinam glol
riam , non
quidem il-
iam eflen-
|ialis bead-
cudinis, tjuc
in clara Dci
ifionc CÓfiftit
ter didum eft.Sicut enim in Iuda dicedumeft, cum fubfta-
tiam eius fignificamuSjhomincin dicentes eum,mores vero
cum diabolum appeliamus. Agnofientcs a Sal uatore qui
dixitdifcipiilis: Vnusexvobisdiaboluseß. Sicinifto nomen.
diaboli malam eius fignificat voluntatem*cum forte 'aliud
nomeüfubftanriameiusinfinuat.Etideo dixi forte, quonia
nonhabemusin diuina feriptutaclare dida nomina pro-
ptiarationabilium.Quod etfi lioneft, attämencommuni
nomine Angeli,eius fubftantia deiclaratur aliqua fcilicet ex-,
iftenspraerermalam©peratiottem,quöddumfegfict, dia-,
bolus appellatüs eft. ^ VaillisqüiinviamCain ablerunt,&in
errorem Balaam mercede diffufifiint,&contradiftione Choreperie
runt. Quoniam per omnia declarati funt cecidifie a verbo
veritatis hxretici, ofteridit eos diuerfis iubiedos malis.Di-
cit.n. eos in viam Catn ambulare, qui propter inuidiam &
impietareth necauitfratrem.Qui dum cöntriftati debuiflet
eoquod facrificium eius-fufeeptum non erat quod impie
indubitanter ob tulerat,& imicari fratremiVt & ifte pie Deo
munusofferat.ihuidiamagiscorreptusaduerfuS eum, ho-
micidaprimuSapparuit.Etnonin noC fold quieuit, fed etiä
excendenS impietatemfiiam,‘peccatorcircaDeum fadus
voluntarie.ivultu eius expulfiiäeffe,nihil iam putansin fe
Dei prouidenriaprouenirejfecundum omniaqua; habebat
fe autoritärem cfle credebar,&voluntatem fiiam.Pra;fentfcs
igitur hxreticos ambulareinquitin viam eiüs,&extra vul-
tum Deipropterignörantiam fados, fed etiam pr^ponen-
tes fem«ipfos creatori ilium fiquidem animalis natura;, fe
autem fpiritualesefle dicentes.Quaproptetnön rede diai-
duntea,qu£Evoluntimmolantesofferrc fe pütät, quoniam
prirnijtias fibimet,fecundas vero partes ofFerunc Deo. Ex
htiiufmodi enim nequitia atque fallacia , homicid* fiunt
: fed I
fplendorcni
ilium gtad«
6t donorü
fupernata-
ralium, in
G
eft alius pr*terTrinitaterri-Vnum etiam Moyfesminiitrare
dinofeiturfecundum quod didum efclße de meßripßt.Et il-
ludq>feripfitMoyfes inuenimus Iefuin impleuiflc. Quapropter
öc ipfe præuidés Prophet ix erucé, maxiuiaS habere
diuitiàs fe purauir improperium Chfifti:& non alite r quam
ille quid xir.miliigloriandumeftincruceÇhrifthCumér-
golefiisfitquiex Ægypto Hebraßoseduxit, confiât quod
non de humanitäre ex Maria procedente-.fecundum quod
de Deo Verbum didum eft lefiis,ficuti proxime d xit.: no.
bisautem vnusDomihusîefiis Çhriftus. perq’ieniomnia.
gis autem ad fiiam imitationem vocantes eos cum dicunt,
tranfeamusin campum.Dicit igitur cofderti fimilescffe Balaam
prteponentes pietati mèreedem oblaram ei a Regé ;
Madia.nita , vt malediceret eis,. qui D ê i beotdidione
fruebantur. Qtii etiam iniufticise mercede difnifi fünr, Num-iz’
vaticinantes en'minueniuntur, & pro fandpfpiritu fpiri-
tum erroris habentes , “ vnde eriani dant&ifti confilium
fornicarionis &idolorum cultuiae,ficut iliepro ditione po-
puli Dei. Htec autem de hæretiçis quilibet dicens, ad lu-
p^tjoraproficiat, 8t non tanTum in verbo fed in lirera qua 1
confiant,
I tuc.lj.
confiant, qu* etiam in Apocalypfi Ioannis tàrigunrur,
quod hæc habeantintellcdualiter falfi dodo tÈS, cum fint
amatores principatus atque fuperbiæ 8c præfulibus Eccle-
fiæ refiftentes,magis autem Apoftolis,qui ex Deo habent
vt fâcerdôtes fint.Hi namque Chore contràdidione fcilicet
errauerunt.Illé fiquidem reftitit facerdotio Aaron Dei
voluntate collatoj&propterconrràdidionem houa morte
mutilatus eft ipfe, & qui cum eo elfe videbâhtur. Hi qui
in dileftionibus veftris maculiscoepulantüYfine timoréfemetipfospa-
fcentes.NubesJineaqua qua a ventis circuri jeruntur,arbores auturn-
nales,infiuéluofa,eradicata, bis mortua,fluftusferocis marisjpuma-
tesfuas confufiones,fyderafeduchonesquibm,&c. Çum oftendif-
feteosqui ambulant in via Cain,&effufi funt iniufta mercede
Balaam,& eos qui perditi funt contràdidione Cho-
re.Sequitur diceiiS:Hi funt conuiuia célébrantes, quando
dilediones habentes coëpulâces in maculis fuis, dum carnes
polluunt proprias, & transferunt ad luxuriam domini
graciam, Proinde cùm omnia huiufmodi cum mul^o con-
temptufaciant,fine timoré femeripfospafcüc. Cùm enim
funt fub paftore vero ita degentes,fine timofe &fine rcue-
rentiac^nftituti, quiq; cpmparantfemetipfos fandis nu-
bibus plucribus iuftitiam. Quæ nubes vriq; veritatis funt,
fecundum quod feriptû eft : Nubespluant iufiitiam.Ev.yfq; ad
nubes veritas tua. Quibusplenis im bre fpintuafi mandatur,
nepluanr fuper indignos.Veruntamé licet nirantur femet-
ipfüs prçdidi viri comparare nubibus fandis,atramen nubes
fiiht fine aqua , non habentes m femetipfis feientiam
Dei* Quod qui perceperit, habetin femetipfp fontemaqua
falkntisut vit am aternamjta vtjluant de intelligibili eius ventre-,
fiumina aqua vi«<e.Imitancurigitur ifti nubes. Etiam arbori-
bus femetipfos comparare contendutit, quæbonosafFe-
runt frudus,cùm fint vtique arbores bonæ,& licet hoc fa*-
ciant ifti,arbores tamen aurumnales &fine frudti funt.Nâ
bai
____________ *6s
tis eorum,quib. inipiè eger.unt, & de omnibus dur is qua loquuti funt
contra Deumpeccatoresimpij.Hifunt murmuratores,querulofi i fecundum
defiaeriafuà ambulantes,& os eorum loquiturfuperba,mirantes
per fonds quaflus eau fa.
 D L E C T O R E M .
HAEfuntyLeftor humaniftme,quas ex feiMmthë membranis
feripto co dice,mu Ita fane mduftria,cùm lectionem liter arum
obfcuritasplurimu moraretur, Didymi in Canonical epijiolas enar-
rationes inuenimus. Etfi, quantum éx ipfa coüigerepotuimus com-
pofttionc, aliquapaucula tarnen defiderari videantur, banc tarnen
tailuram iam nunc reponere non erat integrum.Si verb vel cafus,vel
nojlrafortajfe indifquirendis veter urn Itbris fcdulitas,id tncommodi
refarctuerit, tibi Ilia aque atque hac legenda no fris typis communi-
cabimut.Tu boninoftram interim confulito operam.
DIDYMI ALE
XANDRINI LIBER
"’ C O N T R A M A N IC H Æ O S .
F R A N C IS C O T V R R 1 ANO SO C IE -
T ATI'S IESV INTERPRETE.
Y i l a oppofitio contrariorum fitextotö*
quin fint in eis aliqua cötrariorum commu-
W nia. Verbi gratia, album quod eft cotrariiim
" nigro,& nigrum in ijs can,turn,quibus difFe-
, ..w ..... ,.r,. .............. runt, contraria funt, cum hàbeantalioqüi
licetpromittancmentientesfrudum habere febonum,ar- communem colorem,& qualitatemtnihil enim eoru,qu£e
guuntur tarnen eum nö poffint vuam & ficum ferre hi qui taliafunt,priorem oppofitionem, quam communitatem
fpinæ funt & tribuli,& arbores fine frudu. Hæcautcm o- hâbet.omniaenim poftilla,quæ habent prius communia,
mnia& fpinæ tribuli opportunafunt vt igne crementur. oppofitionem fortiuntur. in communibus autem non eft
Siïper hæc itaq*„quod fine frudu funt, euenit eis vt etiam contrarietas.oportet enim colorem effe, & qualitatem efe
râdickuseuulfifecundc) moriantur. Quia peccantes con- fe,vt fit album,fimiliter in nigro.adeundem modumvir-
fequenrer habent mortem,& ifti fecundopeccant,hoc eft, tris &vitium prius conueniuntin communi ratione quali-
a d u& fen fu , fecundo etiam mori dicuntur. In eis igitur j tatis & affeâüonis,quàm fine contraria.Si igitur duo prin-
quifecundomoriuntur,etiam hoc dicédum eft, quoniam : cipiaingenita funt, & hæc funt contraria; vel çx toto funt
antefidem mortui funt, cùm in impietate malitiaque de- contrariajvel funt aliqua eorum comraunia-at nihil ex to-
gentes, & vifi funt à mortuis per pcenitentiam furrexiffe to recipe contrarietatem,habent igitur hæc cömuhia,efle
.accedences adEuangelium. Q\jando deillo refleduntur fcilicet,& fubftantias efïê,& liquid aliud in eis commune
ad impietatem,fecundo moriuntur,de quibus dicitur:Me- reperitur.çotraria veto eafacitefïèalterü bonum,âltetüm
lius erat eis non agnôuiffèvïamveritatis, quamagnofeentesreuerti malum.-efle item alterum lumen,alteturn tenebras. Prius
pofl fergMW. Vnumnecèffario confequens eft,vt cùmfecun- autem cogitatur efle ea fub ft an das, quarn cogitenttireflè
dô moriuntur, eradicari videantur, vt nullam fpem habe- bonum & malum.Contrârietasigiturfton eftcircacomuant
denuo germinandi. Blafphemances enim in Spiritum
fandum,remiffionem non habent peccatorum,neqi nuc,
neque in fiituro feculo. Repræfentat igitur hæc feriptura
conttirbatos mores, & pertürbatum incelledum hæreti-
corum, cum dieit eosfluclttsferecis mdrisjpumantesfudsconfu-
ftones, per quæ turpiter immorantur vniuerfa fornicaria ce*-
leb ranees circa eos cum quibus copulari feftinant, augen-,
tes maliciam fuam & lumen fe efle fimulantes, apud eos
qui funt in tenebris conftituti : 8c imitantes patremfuum
Satanam,quiin lucis Angeluni transfer matijr. Verumta-
men licet hanc fantafianl celebrare valeant, tameti fÿdera
funt erroris, quibus.daligo tenebrarum ætërna fetuàtur*
Tradenturemm tenebris exrerioribus,sdumfiierit eorum
lurtieh extindum.I«.v enim impiorum extiiigeutur. De huiufe
modifyderibus dicitiir:Quæ cadic ficut foliafici & viileæj ■
dum verafydera,non folia fedfrudus funt vèræ yicis,&fi-
ci.Scriptum namque de huiufmodi iuftis eft: Eulgeb'untficut
claritas firmamentii& intelligentes eruntficut ^Jfr^jproptçrea
namquefanditefurgentésà mottuis cum incorrupribili
& fpirituali corpôre,Solis &Lun^ 8c fyderüm glori* com-
pârâtur.Diximus ptiùs de his qui vocati funtco qüod præ-
lcripti,& quod prædidum de eis fitjficut de Iiida p'roditore
, quodverèfirmacurexhisquæpofteàfubiungit Apoftolus,
dicens : Ptophetautt autem dé his fcptlmus ab Adam Enoch,
dicens : Ecce venit DoMtiius mfanftis mtllibui eius,facere iudtcium
contra omnes,& arguere omnestmpiosde omnibus operibus impietania,
fed circajppria.pofitum auté eft dfe ea ingenita. nihil
autem eft ante ingeriitum* ateftante hæccôtrariaaliqüidj
id fcilicet s quod dixi efle in eis commune* ergoüonfuht
principiaingenitâiquia hæc ingenita funt contraria.quod
autem ineft eis com munè,ante ipfà contraria eft,non funt
igitur ingenita principiâ, quia ante ingenitum nihil eft.
1 Sin Verù dixerint,nofieflè contraria ratione ingeniti,re-
perietur igifür comuné eorum hoc. Sed rürfus quia malü
ingénitè eft malumi&bonum ingenite bonum,reperietur
ingenitum malum cômune amborum;&ingenitum bonü
commune item âmborum. Si enim bonum fineingenito
mort pôteft repériti,commune autem eft ingenitumjcom-
mune rurfus erit,quod neceflàriofequituringenitumjhoc
autem éft bonum. fiverôdicantnonefle cômune eorum,
eflèingenitum r namquatënusalterucrum eft ingenitum^
rtô eft alfervim ingenitum j eritigituringenicum vel bonü,
vel mâlum, non autem bonum & malum. Quare fi repcr
rietdr bonumingenitum}malum critgenitum.
Alirer.Omne malum eftpuniendum.nihil, qüod puni-
éndumeft,eft incorruptibile.nullum igiepr malumcftin-
corruptibile, quin fitincorrupcibiliter co'rriiptibilè. nihil
corruptibile eftingenitumjeftautem malurn corruptibile,
malum igitur nôeftingenitum*Nullum.eft malurn fecundum
lubftâtiam,malurn autem efle, êft affedum elle qua-
litate malitiæ’fcilicet.at affedum efle qualitace nô eft (ub-
ftantia,malüigicurnoneftfubftanria. Omnia contraria fe
Bibliotb.Vet.Patr.Tom.4 *