coejart/ V .C .
A
Apte. 1.
Hebr. 9. '
Ephtf.2.
I Significat pater,hgnificat filius,hoc&ipiritus lanctus.De.
pjtre in Pfalmo quinquagefimo nono: DeusrepulifiinoSy &
defiruxïfti hos. Et infr.b edifii metuenttbus tefignificationem vtfu-
\ oïitt a facie arcus.De fi! io in Apcfealypfr. ApoCaJypfisïefit Cbrtfti,
quant deditiüi Deus ofiendereferuisfuis, &figntfcamt,mittens per
Angelum fitutn feruofuolöanni. Defpiritu lanóto ad HebraeQ«
Nanfinefanguine, quern offertpYofe&propbpuli ignordhtia^Jigni-
ficantebotfjp'trtwfaniïo. -
Euahgeliiitn Dei patris, Euangehum filij, Euangelium
fpiritüsfahóii. DepatreadTimotheum: Et fifiuid altudfaiia
doftmaüduèrfatur, qua eftfecundum Euangeliumgloria be'ati Dei.
Defilio ad EphcCios-.Interficiens immicittamtnfemetipfo,&ve-
niens Euangefeaiïttpicem. Item ibi:Tefiiseftiin niïbieft,Deus, cut
feruïo injpirïtumeo inEuangêliofilij eius. De fpirftu fanéfcqin g- piftola Fetri: Vobis au tem mónfirauerunt bac, qui vobis Euattgeli-
zAuèrunt injpirttu ftntto. .
B
i.Ccr. 41
If*1.11$.
•Mcam verb inceiUgentiam acfeutata-iaeraium iue-
rarum explicauo ldnge cxcedic a c fiiperat t quippe quae
purgatanecdum lit y crafTxque in riobismateriei mliltis
morbis obnoipamveftem nondu mdepofuerit. .Namfo-
cordia depreflus, ad Deura qui iiiftuseft,ipfefi6n iuftuse-
rigi nequeo: non ip fum acjcederemihi fas cA,vt de corpo-
reotom& corporis expertium^dejudreiji de prouidentix
rationibus crudiar,qUum & Qpifex, & D ux , &Guberna-
tor'fi't omnium ; non vt cum Rege ac Domino mifer ipfe
verfari poflunr: quippe qui capite imdo hattenuseum
compellarg audadernequeo , quum mundi adhucfimu-
ladta circumferam,&corruptaimaginequafi crapulagra-
uatus, ad tei'ram allidar. Ad fummam» queries diuina-
rum rerum iirbbmicatemdntueor', mpx vertigine torre-
ptustremo, illorum inftar, qui de excelfo montis Venice
ip immenfum mare prbfpedanr. Vcl idem accidit mihi,
quodijs, quidum & lx(i$ ocuUs, &IÜuxitpater,illuxicfilius,iÜuxitfpirftusfan$us.De pa- | , p-,u rb. .m. erid. ie, fo- ie. cxI -
fcere.iUuxit'mimdibwvérit. Defilïo in Pfalmo cemehmo kiaiànimilradiorum cop ia .,So rte abijalplendote,.vi-
feptimodecimo : Btnidiantquivemt in nominl pommivim dendifacultatemarmmmr. Quapioprercqmdcm eïlftl- fe rta ..
femnm&tUxitmbi,: Defp’moTana a in Ppopheta.- N»S tpauijfilentfj ope m.tuytendutnt fle :,e «m ne, f,|ro t(n f e H
Æ n i ^ m t ^ W à m m ProcoquodiUuxitJpiritusmeiù ; fimmumS,muidiæmeïicomeome mfimulecisi quau qui L
rwernimUmLmumlCracldmtVommm. fadlitatemobfequod^anataaturnFtaterepellar^quuin
s * J- .v I diuinùs ille Dauides canat:M«/f<ï tu Domtne^qut Deus es meus,
V 1 Tsî I S admirandafëcijli : nemo'tibipdreffecogttàttAopotefi. Equidem bac
** * • . I annunttaui àcprotult 5 fupra omnem numeYum amplïficàtafunt.
_ ; — à-----------— — r-— - j item: Magnoincoetuiujlitiamannuntiaui. Eccelabtamea,Dotnine,
notnomprimam , ficut ipfenofti.Iuftitiam tuant meo in
7T 7 C AlDTT T T " T Tl T \ cordenonoccultaui:veritatemàcbemficmminfaluando me tuum
V J / r , J JA . X 1 5 V 1 X V X sxpofut. Mifericordiam & verimem mm frequente in conilio
non celaui.T a Auiâem y Domine -, miièratioàem tuam mul- I L L V ST RI S DIAL
O G I I I I I .
ïiplicem nobis diu ne difterfô., Indern qùum princeps
Apofiolus^çxcipiaitiVtddreddendumrationenieadejpe^uzm
foûemus , ad quemuis de hac fcifcitàntem parati fimus.
Paulus'etiam clàriffimè claihet, eflenobis iplius veftigijs
inhærendum, imitandumque Chriftum : qui prqfedq Ôc
ipfe diuinituspr.æ.cepit.vcquægratis acceperimuscum a-
lijs vi,ciffim gratis çommunice.mus: omneique vires in hoc
'çontendàmus'»oVtdmmàh'obis inè^iïnïinemàb ipïb crédita
Jj)uibüs continentur ex^ _
flunum de rebut grauibus , frofofitarum C a fa) to, fe r
Conßmtmm, Theochttrißum, Andream, G rc g o rium [ P J
talenta, quo augeantUriduphcemus': ncii vanohaec
filentiocànquam in ccrradefoderiraus^vnà cum ptaüo il-
lo delideque ferliO>'de quo prodituta eft in Euângelijs, ad
tenebras extimas abijciamurj Metuendum mihi potius,
quàm filendum arbitror.
Eftehim faptenmprtticipiutn, bontïni timor: quemàdmô-
dum vateS iliererumdiuinarum prudens Dauides loquitur.
Praîclarum iànè, certo iudicio conhderareque filere
j}omnum.lßdorum.LetmtiumßmtemporeCitfa
ruts àfierais e r a , & Ctmfinntimfoli de-
cens XX. tot os armos com-
morabatur.
P I A LO G V S P R IM V S.
. ......... ......... t àcmuhdéquidçmquafimutûm.açctUçifixum: in prædir
re, quàm quidein diii fecundis auris i càtione verb diuinorum bperum ad omnes illuftrem^p
ex animi fententiavclafaciunt, non | perpetuo vocalem e0èi Sicnimirura & fummacumyo-
fontadmodum vicinis de locis iolli- lûptate muti diuinis in rebuS erimus rtihilo^inus eas
citi : fed fi cooriatur aduerfus vehe^ abfque filehtio tra<äabimüs,exorantes diuinum humen in
y V I nauigantingens &lum majgiis
ta
(ilemium
aux ptz-
dicdtionc
notait)'
rcquiraffl
plmehfqi ventus j qui tdmpeftate eon-
y citata mortem paulo ante fecure na-
___ ^uigantibusminitetur: tumvero tran-
^uillum aliquem portum offerrifibi magno defiderio ex-
petunt. Itaque poftquam oculosbmnem ad terram ob-
ledamfibi circumtuleruht,ic nufquam appellere fe p o t
fe vident: quod vnum rcftat, forte proximam aliquamad
infulam claiii adiumento dirigufatnauem & acnulla non
ratione faluti luae coniulunt; Ad earn delati prdpius, v-
bihorrendo mortis^ ptriculoferuati, fein tutum fubpro-
montoria receperunt: teiles grati animi vocfes ad omnium
SeruatoremDeum emittunt. Itaiios etiam; pater
optime, qui ptodfeUbfum Vit&huiusmare traijcimUs, ab*
furdarumque qpinionum fludibus m'ultiplicitei: exhau-
fti, nullum vfquim rarionis participem portum inuehi-
mus: adbebignitatem tuam nos conferimus jvtque nbs
cum de adorandafacrofandta^ue Trihi'tate, turn alijs ia-
crartim literarufo capitibus a'udiisjbbfcctamus: he cum
infipiefttibustircumueniamiil^ fed confirhiatidodtrina j
Caligo & admbnitidni fuauiffim^ tuae obfequuti, e mundi huius
metis ha- cempeftate pafiliatimbafmettacite^j fubducamlis,&par-
tBanz. di- jticipem animi naiiiCulam nofttim iri fecretutrt ab omni
,,,n'c feu^u Chrifti portum agere ftudeamus. ___________
ijsfane, quae animo peiniciem adferünt:>his vferbis: Adbt-
beto,Dotntne,cuftodiamo'rtmeö,& circumUbrAtnea quoddam0-
flium, quo coerceantur :n^ve cor meiim ad fermonespra-
uosdeHe<3;erepatiaris. In iliis vero, diuina qu£ funt, &
in quibus viuit animus: Aperito labrd fnea Dovune.aclaudem
iuamosmeurtiinnunciabit. Quampbrem meritb adinter-
rogationes veftras iterüm acemgar, fic cameiij vt&Deum
orationis nöftrae Ducem conftituam * & veftris ad hunc
fupplicationibusinnitar. Libetenim illos imitarijquilu-
dos equefires perlubentetfpCäann Solent hi curfum in
certamihibus äd eos , quos tauorc fuo compleduntur,
tametfi ad fuinmam illi celeritatem nihil reliqui faciant,
vi&oriaä tarnen Audio de fellis gradibufque fuperioribus
quafi töto cum vifeerüm motu, acclamatior,:«bus vti.-ocu-
lifque vna cum curfu CirCumädUsjaurigam (vti quidem ar-
bitrartturipfip maiorem ad impetum excicanr. Quin & e-
quosacclamando cohortantur, pröque flagello raanum
ad eos procendunt , & indice aigico proximos fibi fe*
riunc*
Neqimalastantumfticant.fednonnünquarn&dentem
exacuunc,öc vultu mihätur, & totos foad ftadij curfores e-
rigüt, digitifqj gefticulando qüsfacere fibi äd conlequen-
düp r^mi umvideantur, iiidicant. Atqj haeerton eofaciut,
giialia ef-
fc pauu®
feriptapa-
pri debefcur
laco*
bus Deura
ppcllaric
iminum
.atteni'
.atcrlu.
' :neft
’rinccps.
Ù
*lterö Iu:
cn filius.
quod ad viéforiàtii quidquam momenti adfcranc : fed
fuam erga illos, quidecertant, beneuolentiam amörem-
que tarn voce quàm geftu expritnun t. Idem vt & ipfc fa-
ciain, amiciacfratreS, quos equidem maxime fufpieio,
meum me ftudium ^rgavos cogit. Namapudvos, quia-
giliter Virturisfiadium percurritis, &adfupernævocâtio-
nis premium crebris & expeditis falribus contenditis,non
quxdam propric mea leuiaque proferam: fed quaecunqUe
clarorumbeatorumquepacrumprata peragräns, de illorum
a eQ)oiic -
i s effeà '•
»ociti'm
ieTtjni-^
f 'c cogiT
»tiones
|egeneral
pone hu.
rofèto collegi. Quorum rofie aquaiarere Dei ac Ser-
exeo fund vt flam ma & lux de igne, cum igne-,in igneexi-
Aunr. His enim rebus equidem vfus haec dcclaraui, ob-
fcure fane rcmexplicantibus, fed ab imagine tarnen nod
prorfus abhorrencibus. Filius ergo qui eA in patre, de cp-
dem ptodijf, Sfcum patreexiAit, ôcinfinids facculiserit,
quemadmodum ipfe inquit: Ego in patrefum, &patereßin
me. Quibus verbis & ©andern vtriufque naturam fiue ef-
fentiam,&nullàex parce diueriatn vtriufque diuinicacem,
& parem denique pofeAatem effefigriificat. Riirfus quum
ait, Egodepatrefumegrejfus,atqueinmundumveM: diuerfita-
tem proprietatemque perfoiix demon Arat. Porro diuinus
fan<5tiflimufque Spiritus non ille quidem eA genitus, fed
procedic : atqueeoipfo quod depatre procedit, à patre
tanquam caufla oncur. Dauides quiaem, façrofandx
Ttinitads enarrator: Domini ferimne, inquic, confiabilitifunt
coeli, à-Jpiritu oris ipßus omnis coelefiù exercitus. Quibus & ilia
Zacharix verba funt confencanea: Eobußafint Zorobabeli,
& lofe de ci facer do f i s , & populi màntts, quoniam ego vobifeum
1 fum, & Sermo meus, & Spiritus meus. Hxc Domini omnipo-
j tends verba filnr. PaterigiturnoneAgenitus,filiusgeni-
dis,(pinrra procedit, qux tria fiintinfeipfislumina. Non
confunduntiiriTucenteodem lumine, lucentxcernurn,
indiuiseperhypoAafesiiheperfottasdiAinguuncur, & fine
monis,quicarnem adfumpfit, mananrerigfnrur; & àiu-
gi fknguinis indidem orci riuo, rubro colore cinguncur,ro-
tumque mundum fuaui odoris fragrantia replent. Qui
Scfplendore fuo firmamendluminaria vincunt, & vitæ
fèrmohém continent. Quorum ellychnium nunquam
dcciditj&lucernanoncomminuitur, & oleum nonäb-
fumitur, 8c lampasnon quaflatur, & flam ma non extin-
guitur. Nam crucem geftantpro virga, Euangelia pro pe-
ra, caritatempropedoacfiftula, quibus omnibus Chrifti
gregem rationis participem pafeunt. Quam obrem, viri
optimi? fic ea proponite, ‘de quibus pecùnâratum accefii-
ftiSjVt qui diuina horum femina mefluri ex me,h©mine cc-
teroquivilijfitis.
A. Quandoigiturexnonnullis voces quafHam abhor*
rentes à ratiöne 8c execrandas audimus, qui 8c de vnigena
DeiFilio&deSpiritu fànâoadferunt,ilium quidem crea-
tum, patrique diffimilem : hunc vero mini Ari loco ac con-
ditione efle, nonnullas etiam his abfurdiores abiedioref-
que de vtroq; commend opiniones: per earn ce caritatem
obfecramus,qua nos vt liberos tuos complederis, vt quid
de diuina&adorandaTrinitate fit Aatuendum , breuiter
nobis exponas. _
B. - Omnebonum donum^munus omneperjeäum defupernis ori-
tur,&aluminum patre defeendit: quemadm odum diuinus vir
Iacobusinquit. At qualiumnam, non immeriro quxfiue-
risjluminumî Nimirum & proprium, 8c princeps, & ve-
rum lumen e A ipfe Pater, ficut Ioannes ille cognomcnto
Theologüs his verbis feripfit. Hæc e A ilia promillio,qnam
nofmetexipfo (filiofcilicet j audiuimustDeum éflè lumen,
confufione funt vnum effenda fupernaturali, 8c con-
iunótione mentis vim fuperante , 8c diAantia nullam di-
menfionem admittente. Atque Vd tres hypo Aafeà Deica-
tis vnam eflenciam in tocidem rtâruràs nondiuidünnitav-
nitaseffentixfontemilium Deiratistribus öAijsxtcrnüm
I fluentem, in vnam fiue perfouara fiue hypo Aafin heque
commifeet neque contrahit. Ergo & pater lumeii e fi, &
I filius eA lumen,& Spiritus itidemfiin«^us:&nihilotameii
minus hi tres vnum lumen exiAunt, quodeA fupra ouine
tempus,& ante fxcula, 8c expers principij, & perfohas tres
habet, &,tres hypoAafes, & tres Dominos,& thronos tresi
& crinam luccm,& trinum fplendorem, &lucis xqualita^
tem, immutabilc,nulli obnoxiura diminudoni, caliginii
! expers, inui6tiira,intericui minimefubieârum, vna effen-
Ida, pote Aas vna,vna gloria, vnum regnum, vna diuinicas,
j vna voluntas, aäus, imperium. Denique non nifi Vnftas,
xqualiras,idenriraseAin Trinirate, extra proprieratem
ingeniti,&geniti, 8c procedentis: vnaquaquaqi hypoAafi
fingilladm&exiAertte,&exAitura, non aliquando orra,
nondefinente, fedeodemfemodofemper habence, ac
manentecitramutationem omnem. Semper enim exAi*'
tit Deus aepater,qui quidem femper eft pater vnigenx fi-
lij, Sermonis fubfiAentis, à quo taótafunc vniuerfa, quibus
& caliginem in ipfo nullamefle. Deinde filius quo-
que lumen eA, ficut iderh Ioannes ait: Etat is lumen verum,
quod in hunc mundum veniens omnem bominem illuminât. Quin
&ipfum hoc ab omni crafia materie caligineque fecretum
lumen, quod omnem naturam intelligejntia'prxditam ac
rationis participem illuminât, in Euângelijs inquit : Ego
fum mundi lumen. San&um etiam Spiritum lumen efle, di-
uino Dauidi adlen tiens, aio. ht lumins{tdt) tuo lumen videbi-
mus. Nam in Deo aepatre filîum &ipfum Deum,atque in
filio patrern: Spiritum autem in vtroque cernimus,quem-
admodum filius ait: Pater in me eß, & ego in Pâtre. Quividit
mepatrem vidtt. De Spiritu vero inquit: Spiritus veriiatisyqui
depatreprocedit. Itaque in lumine,quod e A pater, lumen a*
liud, nimirum ipfiusfermonem acfilium cernimus; & in
lumine quod e A filius, Lumen Spiritum videmus^Quam-
obrem ratione'confèntanea tria in fèipfis lamina intelli-
gantur, omni fine tamconfufione quàm feparatione vni-
ta. Extra quàm ^uàd omnipocens ille Deus ac Pater , qui
fupira vniuerfa eA, non effcgenicus, non ortus ab alio, tan-
quam caufTa:Genitorautem & caufla ipfius filij,ficut fons
fluminis, ficut Sol radij, ficut ignis flammae, horum ergo
ficut funtilla quidem cauflæ, non tarnen hæc ortu prxee-
dunt: fic filius eA qdidemis à pâtre, tanquamà Caufla &
Genitore, ab aeterno ineffabiliter genitus.-non camentem-
pore poAerior, non inferiorpoteAate, non inæqualis ma-
ieAatc. Nimirum fomper&in patre, 8c ex patre,&cum
patre exiAit,^iq; fine confufione,fine feparatione, fineim-
mutadoneadefi.
A. EtqurpoteA:is,quiexpatregenituseA,&exi}r, cum
patre & in patre exiAere ? NamquodfemeleA genicumy
atq^ab eo, quocondnebatur, exijt:quo pado rurfum crit
ingignentc?
B. Nimirumfiliusac Spiritus non hominum more per
fluxionem feâionémve , auedimehfipnemex patrepro-
dieruttt: fèdvt ex fonte fluroina, quæ quidem ex e o , &in
epy8c cum eo funt: vt ex Sole radij, qui iri eo, & cum eP, &
&diuus ille Spiritus femper adeA, vnaque cum ipfis
ab omnibusinteliigenriarationeque prxdins creatisado-
rarur. Nemo in his vel prior é A natu, vcl poAerior : non
accrefcit, non imminujturinAar luminis, qiiod fub fen-
fumcadir, vel inAarearum,quxfupra mundum funt, co-
piarum. Qme quum vniuerlx natura fua idem exiAanc,1
(quemadmodum &animi hominum rationis participes i-
dem natura fua funt omnes ) partim tarnen ordine,'partim(
Aatione, partim adfiAendiminiArandique munere difte-
runt, ac per incrementa, & mutanones, & conuerfiones;
libera animi corifilio vel in melius vel detcrius propen-
dentes,nonaliqua daturalineceffitate itiagis minufvede-
generänr, ,exceilendbus alijs alias fecund urn ea i quèin-
dicauimus, difcrjmina. Quin & homini luminis cppel-
lacio tribuitur, & foli, & lunx, 8c vario reliquorum frde-:
rum chorö : quorum tarnen maximo numeroluminum,,1
de materie conAandum , multifque parribus ac modis
inter fe diuetforura auiAor eA & opifex verum illud &
expers materieilumen, nimirum Deus 8c pacer ,• qui eft
fupra Omnia, aimvnigenafiliofuoi diuoque fpiriru, in-
corporeus, fub adfpeäcum non cadens, omni & nafrna
& cognitione foperior; Quifiliumgenuir,& fpiritum
produxit ratione.fecundum naturam ineffabili, fine vllo
tempore, ante fiécula. Non enim quidquam vel maius
velminus natu , non quidquam prius cxiftehs aduenci-
tiumve diuina in Trinitate vel ante-fxcula fuit jg ^ - eA
;hodie,vel deiheeps crit. Nimirum tria femper e xironr,
tria funt èiufdem fan&itatis, tria firaül experria princi
pe,
pe, tria agenda, cria fimul agenda 5 tria in cade m fórma,
P crfo n a rû
propriew-j
D ifcrim c
inercati
luminis,SC
crca io rü ;