' ibidem.
Deus quid
tót.
Quarftib-
'hes quid
fcft,ybicft.
Éffepri-
0101’ eftappäreret,cum lapientia & de Deo dacur vrique
Chnfto &Spimuifan&o :Ec cum diftüm eft, quod cum
Deo feipperfuerit,quod eftofteditur fimulcum
patre.- Dem de cum di&um,ante am um, non ergo dim in
came tuncGhriftusltempiior omnium creataeftfapien-
ria,fiprimogenitus Chriftus,fapieriria Chriftus.. Deinde
quod fequitur, Spiritus fitnctus: &imelleäus prudentittab auoi
Si Spiritus ländusprudentiacft, &intellcötus,fifcicnria
&db6h:fn a .Chriftus eft fine dubio, quiaipfe eft ab amo,
id eft,eX a:cerno,,& primogenitus,& quod eftatnplius,v-
n tgenittis.Hajc & alia inmultis rra&ata libris a me i^mot
probant non folum Deum.& Chriftum, fedetianiSpiritü
fän&um; Demus igitur vel aecipiamus Deüid efle,quod
eft piuqu m Sc principale viuere, quod eft verum & prin-
cipaie eflc.-non enim eft quod non viuit,hoc ipfum viuere
eiperacione ipiä confic.ere,& gencrare yitam,apercum fcr.
eimus.In eo vero quod vita cft,feientia & intelligentiä in-
eft: viiiit ergo Deus & yiuendoyiraeftDeus , & cum vita
eft,intelligentiä eft.Sedifiec tria vt vnum ac fimplex,& in
eo vt prineipale fir, id eft, hoc fit qu,od eflemagis exiften-
tiaprincipslis eft Deus viuens kneceflärio & femetipfum
intelligens. Hincenim,omniaintelligens,quia femetipsu.
intelligit^ Ömnium exiftentiarum eaufa eft, & ideo bm-
nia:ergo yica&in telligeiitia in id accepta,quöd eft efle intus
lemp.er öperantur,quod eft viuere. Viu'ere autemDeo
hoceft quod eft effe: Effeigitur cundta, vnus Sc omnipo-
tens Deus eft. Qmd jgiiur?luntus in fe operatur,vel fepo-
tius operatur vita ßeiineUigcntia ?. Quomodo iftayeluti
foris apparere potuerunt?& qui<|eft;foris aut intus «*
.Qugfietunr Phil ofophi Sc do.dfci adlegem vin/quidfint Sc
&vbifincjQuid fintjrubftantiam eorum vel exiftetufiim
vt ejcpiicemus vbi fine, vtrutn indc an extra, Sc in Omnibus
reliquis,an in vtroque6e vbique;
'UWarif ViBoriniAfri, | .... , ■ ;
ïicinéo quod eft efle ipfum *®y®» eile, vel pótius ipfiim »
ÿos nihil aliud eft,quam ipfum effe,hoc autem eft quod di-
xivere primurn , illud & vniuerfaliter vniuerfaleviuçie,
quamquam vt docuimus,fit ipfiim viuere,& v'ita,& intel-
ligentia definitar: nam porentiæ *«y«* etenim definitum
quidnam acque formatum eft : inrelligentiavero&defi-
niens, tarnen quia iftaintus iunt, & in ie conuerfa funt, o-
mnia «y»«?*«, incognita, &indifcretafimt rita Sc
Deus quod efteflè, id eft viuere, incognitus 8c indifcretfis
eft,& eius forma, id eft ,viræintelligentiaincognira&in-
diicretaeft, funtenim ifta nihil aliud quam efle quod eft
viuere. Quod cum infinitum,&formaeius inhnira eft^ibi
manens,& nihil aliud quam eflè exiftens : Cum aucem foris
eife cceperit.tunc forma apparens imago Dei eft,Deum
per fehlet oftendens, & eft *«y®f> non iam inde
Afl'yof» in qua vita & incelligentia,iam ^ quia cerra cognicio
Sc exiftentia,quæintelle(ftu & cognitione capitur,fed que-
admodum loris extiterunt iftâ, Sc vtrum ipia forma, quæ
intus eft emiifa foras eftj an féipfum eiecit? fed cum ilia in-
tusforma indifcreta ôdnfinira fit, quomodo Sç in ea quae
foris eft-,ilia eognofcitur,an alia eft hæcî-fed fi alia, non ergo
ab ilia uata vclemiffiöne,vel fua rootione : & fiit^vt-a-
lianon pârs,neceadem nec omnino v<s»«®«,.&deinde.vn-
de hæcapparuit.
De altero ergo duo principia, an de nihilo. hihilum non
eftfub Déo t . Deinde fi Dei potèntia vel voluntate
ex tide, non eft nihilum-Dei potential vel voluntas: Etenim
fi omnipotent Dcus,omnipórétia eius & caufla omnibus,
Scipfeexiftentiaeft. Num ergo quod reliquumeft dieerc
audemus, à fe owa hçc forma eft ? & quomodo cum eflet
in patre, in fcio pacre,an iubenfe ? fi iubente non ergo a fe :
an infeiente î eft ergo aliquid quod non porentia Dei full,
àtit eft quod fine illofuiticùro de :qüteius dicitur-lep-l
Hæc quidem nos in aliis fibris cxtquenter plene- j ma,iradi<ftümfit. Per quemiàâaluntomnia,& fine quo
que cradidimus. Verum nunciftafummatimbreuLter- | fedlum eft nihil. Quid iftud eft? tantalum confiifionum
quedicemusjAntel,, ScameA»^? vis&potenciacxiften- j quæ feparatio ? quæ fi non veritas vcl vita eft veritatis. Ad-
di ilia eft,quasfignificatur hoc verbo quod efteflè, Græcè 1 fit Spiritus fàmStus,quid infpiratum r.cbis fit, modo audi-
quod e ft'S «»«ft Hqe ipfum efle duobus accipiendum toradcendat,puraexponenresfimplicitatepandemtts>In-
modis:ynum,vt vniuerfale fit, & principaliter principale: tcrea vnum rhonec%fine tempore hæcaceipi cönüehire, ex
vnde in cæteris eflè fit j^lioque eflè cftcacteris quod eft,o- æ ter no fern per nullo temporis priheipiö , fed yt fit vnum
mnium poft vel generdm vel Ipecierum, arque huiufmo- vtrumque principium & generajor & genitum.Primum in
di caéterorum. Verum eflè primumitainparticipatum j rebusæternis,diuinismaximeque primismancntiaiquieta,
eft,vt nec vnum dici poflit,nec folum, fedper prælacionc I Sc in eo quo funt exiftentia, nulla fin per motum mutatioanteynum,&
ante{oium,vkrafimplieicatem,praeexiften-
tiam potius quam exiftentiam, vniuerfalium omnium v-
niuerfale,infinitum,'interminatum, fed aliis omnibus, no
fibi:Et idcirco line forma intelleehi quodam auditur. Be
praEincpiligencia potius quamintelligentia accipitur,co-
gnofcitur,creditur.Hpcilj.ud eft quoddiximus viuere vel
viuir,illud infinitum, illud quodliipra vniuerfalium omgcnérarunr..
Primus Deus,deinde , vel quicquid
alter eftj vel vterqüe,vt fpirims, vt viuere, vel vita, vt
intelligeqtia,ve! coghofcentia: anima verö fola motagene
rationes habèc. Hicc omri ia fic dócemus: De9,
id eft, tres potentias habens eflèi viuere,futelligeresita vt in
fingulis tria fint, fitque ipfe vnum quodlibet trium noméj
quo fe prxftat accipienSj vt fupra docui,& ijs multis; nihil
nium viuere eftipfumeflè, ipfum viuere j non autaiiquid çnim eflè dicehdum,nifi quod intelligit: Triplex igitur in
eflè,autaliquidviuere, yndenec«,. Gertumenimetiam fingulisfingularirav,&vnaiitasinTrinitate, ifta veró tria.
quiddamcft«»,inrelligibile,çognolcibüe. Ergofinonî*, | progreflufiioexponemufrOmniumquælunt,qu*que“efe
iiccAófp;,A.óps enimdefinitus eft,& definitor.-fiue eriim eft ie poflimr, autelfepotuerunt, éxiftentiam, vitam, intelli-
ratio , fiuccxiftentiæipfiiispotentiaifiueres illæ quasin- gentiamqueprorefum acfubftanriarumcaptU,& partici-
relligentia accipit,vt vniufcuiulque lie ci elfe : cognofcat pationes præftant, forti ra funt : Eft enim in omnibus efle
quod non cognofeit,nifi animaduertat & capiat quæ fine fiium, viuere fuum, intelligere fuum, fuumque fendre,vt
ilia , quæ præftant vnicuique fubftantiam, Sc hic aójjs, fint ifta vmbta vel imago trium omnium-fiiperiorum:ergo
rerumperquem ereataiunt omnia , vniuerfalis poten- j Deus cum fit, vtab omnibus, diekurj vnum,&fblu vnum:
ria,continens-vniuerfeliter omnium res , præftansad exiftentiam
vnicuique fua Sc propria. Ergo quia fua vnicuique
8c propria præftat , définit, Sc déterminât, edam
illud it facit. Imponendo cnim in fini to terminum rebus
ad exiftentiam lui vnicuique format rem , &inteili-
gentiam infiriitate fublata fubiieit. Eft ergo in-eo quod.
rerum eft potentia ad pariendas efticiendafqueexiften-
tias xây^-.ex eo autem quod definie,atqué eoncludit vnû-
quodque formamtribuens, «,eft iam exiftens,cum fuerit
eius quod eft eflè certaforma. Hoc cumica fie, videamus
an nullius primi, quod efteflè, fir ^iyêsjSi dieimus infinitum
, fi dieimus immenfum, indiferetum, res quitus efle
eonfiftit, non capimus,nontenemus,ergo xtr»s eiusnul-
lus eft. Sed quoniam fieri non poceft, yc fit quoqiïo modo
Sc fine;^®y». fuo fit hoc ipfum exiftens quod eft, infinie,us
Nonnulli autem dixeruntDeum elfe vnum omnia, Sç fiée
vnum : omnium enim principiuiil, vnde non omniadèd il-
lo modo omnia.Iftud.autem hacdecaufâ& primqm quidem
Deum, eflè vnum & foium. Ilia tria,quia non copu-
iationeconfiftunt,fedexiftendoauod'funt ipfô,Sc quod
alterumcredimus funt,neceflàrià vnùra,nec vllo modo
altérum. Sed de hoc fæpe di&um. Quod vero diâ:um
vnum om.uia, & nec vnum, omnium enim principium, la-
tis apertèdilucideque déclarât, patrem rerum omnium Sc
principium Deum : qui cum Vnum non eft, magi^ omnia
eft : quia & omnium caufà eft atq-, principium,Sc in omnibus
omnia. Qua: cum ita funterit Deus omnia, exiftens o-
mniuiuens,omnivjidens,&omniintclligens. Et quoniam
diximus, cônfici ab a âu potentiam ;fie enim fe primaha-
bent, vt cum fint omniaadiuina energia , id eftaé);us,&
Generatio
nss diuinx
planati*
eft,finedubioei^yeft fuuseft, fedlatitans,& occultus,vt f pperationes,riçceflaeiumeft,vtàDepprincipioomnium
pbtenà
: » \^imerjtn Anum Lth. VA
potendarum,vniuerfaliter vniuerfalium fons&origo na
fcatur ; Ifte namque rerum progreffuseft.vtcum omnia d
Deo,potentia: & adtus aDeo,qui fupra potenrias & adtus
accipitur,prta h * c efle credantur. Verurii cum si nobis di-
d am fit Deum a&um quendam efle, quod eft viufere,fed
hoc viuere quod fupra orane eft viuere, &ex£eterno,at-;
queinaJtefnum , viuere fimul intelledu acccptis, & e o
quod eft efle,_ & eo quodinfelligere, fed fic fimul, vcnc
phantaffequidemcopulationfsfit: neceflario autem vi-
uendf adkUjVti docui;,c6fitet.ur atque exiftit forma quam
' vniqerfalem potentiam riominamus, perfingulaillafor-
mata,quam ex omni exiftentia, ex omniiiiuentr omniui--
uericia, ex omniuid^nti pmniuidentia. H *c fingula po-
tentise vtnota Sc determinata; Sed cumin vno omnia,vel
vnum omnia,aut cum vnum omnia,vel ncc vnum,neco-
mnia, fic |infinicum ^ fitin€OgBitiun',iodifcernibili,<n-
' cognofcibil^-Et quod vere dicitur ««e*««, id eft, infinitas,
&indeterminatio.' Etenim omnium efle fit, & omnium
viuere,& omnium intelligere,& id vnum ,& fine phantafiaalterius
vnu:vndcrtec vnum, quia omniuprincipium*
vnde Sc ipfius ynius. Ex hoc cogimur iam neceflario & ilia
de Deo dicere,vt efus incpmprehenfibile fit & efle,&
viuere, & intelligere, nec folum vt incoprehenfibile eius
nia, & idciico nullum dé omhibus,ac m'agis ex quo orrf-
nia, ergo vnum &fblûm vnum i principiumenim omnium.
Vnde ttbn vnum otnnia hiaftehsin fe, neque in fe, ne
duo auditor accipias,fed ipfiim roanens vel manfio,qujes
quietus,quiefeens magis,quia à quiefeente quies,vtlupi a
docuimus. Vnde didluS eft Sc federç quafi in Centro rSr
jriitrotWii-jid eft^omniu qua: funt ,vnde vniuerialioculo
Jdeftjlumine fubftantiæ fpç.qua vel eflè eft,vel viuere, vèl j
intelligere,in eas *£> Vrwv.non verfàbili afpedtu videt,qtiia |dcrc in cen
& quies eft,-à Centro fimul inomnia vnus eftvifus; HsecjUo omnift
Deus,fed quottiodo Deus pater,& quis filiuS,àüt quomo
do filius ,, & poftea quomodp Iefus filius omnium eflè
principiûm,ante omnia eflè,eft omnium efle,prin cipium
non tarn quietam eflè eft,quam ipfam quietem efïè.Ôm-
niaehim quægenicafaétave lunt.ex motu genita fatftave Contraria
ftint.Motus autem ipfe, quo motus eft,antequam mouç- ÿum orcu*
turquies eft, cphtrariusenim ortus contrariorum fiunt, ,000^31"'
itavt Contrario ortu contrariiim vnde hoc brtum eft perçât
non èflè vt ex vita mors, & éx morte vita. Item ex eo
quod eft efle,&ex eo quod non éflè,eflèt.Ét item ex quic-
te motus, & e x morti quies.Sed aduertamus acrius, atqUe
audaciinrelligentia rerum igim , altitudinemqueviclea*-
fitefle,viuëre&intelligere vtneçefle quidcifta videantiir mus,vtpropofitaiftafunc, fidiligenscircumfpeéto.rad“
quodillefupraomniafit, quare Sc &«»*«©.& uerrat, reperiecefle exifteUtiatri quandam & in Iris, quo-*
<*«fr,&*|«,;fine.exiftendà, fînefübftantia,fîneintcljigén- mmphantafiaqu^ameftinteriré; namque çum Vira fit
tia>fine viradicitur : Non quidem per id eft, non cui adeft eflè,ex qua morshafçitur, eftetiàm morti efle,fi
per priuationem,fedper fiupialationetri.-omnia enim quæ I exmorte nafcituf vita.Itemqaç fi ex èo quod eft eflè, effivoçes
nominànt poft ipfum funt. : Vnde n e c« ,, fed
magis ^ ' ’o/il Eodem modo præcxiftentia , præui-
dentia,præcognbfçentia hotum quæ conficiuntur r Ipfe
autempræexiftens,præuiuens;præcognofcens, fed hæc o-
mniaapparentibuxfecundis&inrelle&afuntj&nomina-
ta.Poftquam enim apparuit tognofcèntia,& intelleiSta &
appellata ëftpræcognofcentia, eodemmodo&præexi-
ftentiaj&præuiuentia.- Etant quidem hæc, fed nondum
animàduerfa,nondiim nominata.Vnde&incognofeibi-
leomne quodDeüs eft. Sed quoni âtunccognolcibile &
habetur Sc dicitûr,cum eft ebgnofcentia : relatiua funt e-
'Mm, & fe inuicem tenën't i pariant,aut inuicem interi-
m«int,nondum cognbfcibile illud non fuit,quia non fuit
cognôfcentia:Non quo non fuit illud.-qüod'cognofeibilc
fibi fecit cognofcëntia , fed quia erat quidemquod co-
gnofcibile'eflè ppflèt,non quo çognofçibile effet : quod
tune fit &accipiiur , cum adintelligitur , quod&fin-
telligentiaefTe poffit. Hochrodp igitür-&in Déo &eflè
poteràt, & èrat ex hoc eegnofcibilê, quia & eflè poterat,
ex hoc erat,Cognofcëntia. Quid ergo ex h is? Quoniam fi
hæcppfteanatafant, fuerufitiri'Peo & fifuertvnt, quia
Deusvnùm , ifta vnum, & id quod Deus & ifta vnum
quia Deusi lftaidem ergo cognofqibile\& cognofeentia,
fed ita vt çognofçibile quod fit, hocfii;cognofcëntia. Etenim
dû virtushorum triuin ynafi^f.effè enim nihil aliud
eft quam viuere,af que ipfum viuere intelligere, eunr fit &
intelledlum eflè , tota vis fingulorum in éb eft quod eft
cognofcere,vel èflè Coghofcëntiam. Sed ëflè cognofçe'n-
tia non poteft,niü fit cognbfcibilërln his autemprimis v-
bi quod .eft elfe* ideft quod viuere , ôèqiiocUntelligere,
eflè çognofçibile non poteft, nifi ipfa cognofcètia nondû
apparens,fed felntus tenens, manenfque quieta,çeflans,
atque in fè verfa fibi fe çognofçibile præbens : cum enim
ipfà cognofeentia latest, at que apu d fe fit, focinfequs in fe
intrans,fed'naturalitêr metfainep t in quo ei ëflè eft ma-
nens,eius formæ eft,vt çognofçibile eflè poffit cum excita
cognofeentia velutegrefla fe circumfpicienscognofcé-
tiam le fecerit, côgnofcendofe fit cognofcibiieduumfa-
dla.Hoeigimr,fifaseftdicere,hocinquam,modoillttd
primum ». vnum illud folum,illud Défis, vel fpiricus,vel
fpirans,veUiîmen,vel luminans,velexiftens,vel omniex-
iftens,yel exiftentia, vel omniexifte ntla, veHiuensj vel o-
mniviuens, vel vita, vel viiientia-,,vel omniuifiëntia, vel
intelligens atque cognofcens, vél omniintelligens,omhi
cognofcens1, vel omniintelligentia, omnicognofcentia,
omnipotens , omnimodisperfedus, interminatus, im-
menfuSjfed cæcëris, fîbitérminatus & menfùs,fuper om-
Biblioth.Vet.Patr. Tow.q.
citur non eflè nécefferio erit etiam ipfum non eflè fi ex eo
nafciturq? efteflè : iréq; fi ceflàtio eft, motus,efle ceflatio-
nem necefle eft,fi motus nafcetur.-Quid igitur?nonne or-
tu contrarium contrairia,aut moti, aut non efle credütur?
Videtur ifa, fedcôntraeft : namvtraquemanënt,necin-
tereuntabæcernafubftantialifua qualitate. Quomodo
iftud fitjdicam,adfit Deus,fiet facilior explicatio. Èflè in
æternis hoceft effè,quod viuere,quod inteUigere.Sæpius
hæc & diximus,& probauimus. Id autem efle itae ft, vt
fintibi vifientesjintelligentefque fubftantiæj hasaccipia-
mus pro modo exiftentium res très,præftarë,&: participa-
tionefui cun<ftaretinere,& in noetis vigere, folaeflè fim-
plicia,diuina,æterna .* In mundaniS y ë rp& hylicis inéffe;
quidem , fed carnalibuS variis ac mortalibus fubftineri:
Hic ergo mors fi eft çorporum tnors ëft, & fi plenior ad-
hibeaturintentio , neccorpprum, id eft,in eo quod hyle
funt,fed horum çorporum,in ea fpe,cie,quç nune eft,éftè-
cfta quodam intérim diflolutio : fola igiturcorporïs fpe-
ciesdiflbluca éum in elëmènradifpergitur , manqntac
(une vnde vièturareparantur. Etenim-cum in mundo &
hylefitïquæeiementis certis femper exiftit,'& cum imagi-
nésülorum trifim j'hicquoque, idèft, inmfindb fepræ-
beant,quid mors agitilla‘cum & in fuis imaginibus ærer-.
na finrîlmagines dicp potentias per om nia à lineis animæ
defluentes. Cum igitur æternafint ifta^æterha Sc in hyle.
elementa,morsfi fola compofitafbluir,nihil ffinditusin-
terit. Vnde reète dicitur,. qiiod exvita mors cffiçiàtur,
qüod ëx.vigore viuerîdi eo mppfiti.cuiuslibct corporis fiac
vfquëadcerta refolutip, Sc rurfus in aliam compofitionc
iifdem.çün(ftis fiat ex morte reparatio. Hoc modo & elfe
in mundo accipiendüm,hoc modo hic & qùies,&motus;
àtin diuinis,quia nulla funt corpora,mors nulla,fed Sc vK
taalio modo,quippe ilia principalis Ôc vera, & idcirco ibi
progreffio non natalis,autfi placet , natalis magisappa- lri0rum
rentia ôc manifèftatio. Item illaalio modo eflè,& nonef- lia quaiù
fe,& aliotnoçus atque çeflatio , étenirn Deu^viuit,id au- ooffia».
rem eft elle ,8c intelligere, quæifta vnum tria conficiunt,
potentialtrès, exiftentiam, vitam, intelligentiani. Sed
quia ilia triavnum quodammodo fint docui: Vnum quod
libet tria f i t , fic ôc ifta tria vnum ffint, fed in Deo hæc
triaeflè funt, in filio viuere, in fpifitu fanèto intelligere,
ergo efle viuere,intelligere,inDeo èfle funt:exiftentia au-
tem,vità,intelligentia, formafunt:a6tu enim inceriore&
occulto eius,qüod eft eflè,viuere,,intelligere : Intùs enfin
îta funt& occulta,magifque fupra eflè, & fupra viuere,&
fupra intelligere Déus eft. Vnde & «iW<®^^.vel
Sc item dicitur, præintelligentia quadam inuen-
. t ' " j ' ' ' ‘
Imagines.
H