à icripturis
alien uiiK
Lucianiftç
Eu/èb.
Iliytioam
loan. 14.
B
Veritatem
cflc C.hri-
ftü quid
fit.
loan. 14.
Patnpalfia
nor um ha;
refis qua-
tis.
quoniam Elios cum a&ione vita: pater autem fecundum id
quod eft efte , vira Sc fecundum quodeftvitam efle, adfcio.
Manet ig'tqr pater, Sc iropaffibilisraanet. Operatur filius,
Sc in manifeftacionem ducit. Et Deus incus operatur, exi-
ftente a&iorte iiixtapotentiam.Et in patre, Sc in Elio iuxta
adtionem a&io eft. Ifta huiufmodi oporter reuocare ad ilia
omnia quae prxpofuimus, fiueDeus eftA«»'©'. fiue lumen
dceiFulgentia^Eue filentium 8c effatum, Eue alia in quibus
vnum Sc Emu! Sc «(“«uisWapparet, & ingenita generatio. V-
bi ig*tur habet Idcum c[ti6d Emile eft dicere?rqua
caula dicirur ? Semper SC myfterium totum hoc eft: Vnus
Deus Sc Pater Sc Films Sc Spiritus fan dins, vnus Deus.Simi-
leergoquomodo vnus Deus l At^o^^n eceflario vnus
Deus.Stenimvelutnorifimul,ncceflarioduo> fiautemfi-
mile illud alterum,neceftario air erum ipooio-u,, ei go necef-
firibalteriusfubfiantix:IftiAriani,ifti Lucianiftx, ifti Eu-
febiani,ifti Ulynciarii,ledabijcicnresaliqua, auferentes a-
liqua, & mu tantes, orhnes diueife opinionis hxretici. Hue
accf dir, fi «/*«««««* pater SC filius # quomodo dicit Saluator:
Egofuni vent as 1 Si id quod di&um eft vSruiri eft, filiuS dim
fir veritas: minor pater, fimilis qui fit veritaci, non Veritas.
Quanta blafp hernia ifta?Siauteri> veritas Deus, veritas Eli*'
us, fitutiipft filius dicit, Sc verddfeit,«?*«»*^**» Deus eft filius,
non ergo duplex's fed vria femper veritas, Sc yalde foils*
Sc deorfum valde , quod eft limile veritaci, quod forte
in mundo eXiftat fimilitudovericatis, vbi Sc error , Sc
corruptio * Sc omriis paffio. Ipfum ergo veritatem efle
fubftantia e ft, non enim aliud fubftantia* aliud veritas:
quod enimfimplex,hoe veritas, (implex Deus, fimplex
filius, veritas Deus, veritas filius, Sc Deus Sc filius vna veritas
: Veritas enim in femetipfa veritas: Item fi fimilis ve-
ritati eft filius, id eft, quod Emile eft ducit, qu.ee ducit ? fi
atttfmveritas,inveritateni ducit. Sed enim ad Deum du-
tir,8c Deus veritas,in veritatem ducit ergo. Sedimpoflibi-
le , cumipfe veritas non fit, in veritatem ducere: Veritas
ergo 8c pater, 8C filius, ficuti Sc dicitur : Quern mittit ad trie
pater, ifie ad me veriwt. Ex iftis omnibus non folum conclu-
ditiir, fed manifeftaemciturcanfeffio, extra mutationem
c(fe motum in Deo: Non enimlocalis neque cunt paffione
generatio, aut corsuptione, aut augment©, vel miniiti-
i one,neque aliquaimmtttarioue,eft enim mouere ibi, Sc
Imoueri ipfum quod eft efle fimuISc ipfum, Sc fimpl X, Sc
incelle&u , vnum irt vfro, ficutin potentia, SC a&ionev
Semper quidem, ?j*oySrty in eo quod eft efte, fecundum in tern
agere ab eo quod eft efte, filiu$,& pater. Sed ficuti di-
6tum eft, SC in filio pater Sc in patre ftliusmum timorex ifto
nafcitiir, effe nos ifta dicentes quafi Partipaflianos ? Mill-
fnm differt ferpentinum dogmaa veritate, illi enim Defum
folum efte dicunr, quern nos patrem dicirous ipfum fblufn
exiftcritefm Sc effedlorem omnium, 8c venifle non folum
in m'undum, fed 8c in carnem,Sc alia omnia, qux nos fiii-
lim fecifte dicimus. Si enim dicimus patrem, patrem: Sc
filium, filium: vnum 8c dicentes, Scideo A®y^»id quod v-
num, non folum vnum dicentes,led vnum Sc vnuiri. Aliud
autem impaffibile, vnum aliud pallum, quomodo ergo
Patripafnahi fumus? Deus enim nec procedir a femet ipfo,
neque in manifefto actio eft,neque velucin motione:quod
intus motio veluti noneftmotio, autem qui fit in
motionispotentia, magisraotio Sc adtio efty fertur potentia
fua in efFe<ftionem corum qux funt ? quo eniin Aay®-^
hoc caufe eft corum quae funt, quo autem c4ufe,bocnon in
fe man et femper, qui fit in eo quod eft Et fecundum
hoc I ft ifte inuerfibilis Sc immutabilisy fed in ijsqua?fun£
iuxta genera eorum, qux funt alius Sc alius, ipfo q uo vni-
Uerfalis eft, in patre maidens idem ipfe. Paftiones igiturvbi?
neque in pafre,nequcfin filio: fed iuxta quae funt
genere fua non recipierida.virtutem totam S a«/«, quodli-
bef vniuerfalis: vnoquoqueexiftente , SCillo diftribuen-
tefuumproprium,vt Angelorum,porenciarum, throno-
rum,dominatiomim, poceftatum,animarum, Sc fenfibi-
Iram.Sc ipfius cafnis. Paffio igicur in iftis, Sciuxtahxcnon
hoCeft, filij.- Secundum carnem ergo Saluator paf-
fused,fecundumfpiritum autem quod erat, fine paflio-
he. Vride difFert noftrum dogma a Patripaffianis. Non
enim filium efte paffio e ft, Haiti di&um , nec facere' ali-
E Pauip^flj
oivndcd..
«ftifirio
Diuina
humano
iudicio X-
ftimanms.
Marcell.-
Fhotin.
quid nec loqui : Diuina enim potentia fine paffione
fiunr omnia, Sc iftamagis fua , Sc f ubftantialis , Sc diuina
motiaeft, non paffio. Deinde deifto non fuerdnt Pa-
tripaffiani, fcddecruce: Quod pater crucifixtfs eft dicentes
facrilegi; Impaffibilipaffionesimplicantes, Sc nonin-
telligentes, necefïàrio aliquid impaffibile efle , fi e f t aliud
quod patiatur. Nos tarnen impaffibilem Sc fifiurd dicimus,
iuxta quod autem caro faótus eft , paffibilem.
At verb miferatio, Sc ira, 8c gaudium, SC triftitia, Sc alia huiufmodi
ibi non funt paftiones,fed natura, Sc fubftantia.
Si igitur (piritus beneuolentia, ipfe per fe optimus, quibuf-
dam in vitam,quibufdam in mortem eft * non fua natura
mutatus, fed patientium materia Sc voluntate , fignatu-
ram immutabilem diuinitas pro accipiencibus aut vt o-
portet, auc aliter adfici dicitur,vel pati Ï quoniam a no-
ftris fenfibus qux diuina funt xftimamus. In fenfibilibûs
enimiuxtâ quod animal eft animal, hoc eft, anima vtens
corpore. v el corpus animatum, iuxta fenfiim pati dicitur^
vere autem neque per femet folius animx funt paftiones,
mulco magis fpiritus4«V» Sc Dei. Impaffibilis enim diuina
natura eft. Difcedant ergo Patripaffiani , quoniam
nos 8c patrem dicimus Sc filium, ipfum folum paffibilem
iuxta motum inhyle«. Difcedant Ariani,quoniamnoSna-
turx filium dicimus, ante omnem creaturam genitum.
Difcedant 8C >0* dicentes Chriftum efle , quod a
Deofàdtusfit, qui Deus eft. Nos enim filium dicimus
naturàm , Sc a patre ipfum efte , Sc in patre. Difcedant
MarCfelli Sc Photini difcipuli, ipfum enim verbum dicimus
in carne fuiftè > non aliud verbum efle, Sc aliud hominem
, in quo Chriftum dicunt efte, fed ipfum tóp»carnem
iridnilfe. Illi enim dicunr eftè SCDeum, Sc tóp», 8c fpin-
tum. QüarCum autem filium , id eft hominem* qui ex ^ 1
Maria, quem afîu.mpfit&•'*,&, 8c vt minifttum rexit cui 'i^photini
homini diciirït, Sc federn paratam efle. Exciderunc ergo à
trinitate. Si autem man et trinitas (ola,ipfe homo Sc tóy<&,
quem tóp»tnos fiipra filium demonftrauimus. Non autem
hoc fignificat: 8c tóps, caro faiftuscft» corruptus tóps
iricatnenj conuerfus eft, fed *«3*r»per quem effeâra fiant
omnia * Sc omniaeffeótus , Sc caro faäuSeft, vcincarne'
cum effet , totum hominem fiia paffione Sc morte iuxta
paftiones corporis mercaifctür. Si enim non eraé ipfe homo
de Maria, quare eXinaniuie femetipfum ? E t quid eft'
formant fértiï aecipens i Sc qtiid derurfus eft , ér tóps ca.
ro faftus eft Ï Difcedant Sc Eafilij , ô/s$ino». Non enim
'•paiom dicimus, & veritate?, Sc iuxta Synodutri in Nicxa-
polL Siceriim Sc pater , & filius vnum ambo, & fem-
per, Stfimul ambo,- Quod autem
“W ^ ^ d ic u n t , St fi confitentur filiiim à patre habere
fubftantiam, fed aliud quidam dicunr , dicentes neque
generations filium * neque faciendo efife à Deb,, fed com-
pulfijiftorumduorum, Scgenerationis Scfadendi, Vel-
, utilapidiS Sc ferri, atque inde cmicti fianTmam. Ifta dicentes
óccülti Ariarii funt. P'rimum riqn generatiôfte dicentes
Dei filium efle , fed fa&ura, quod dogma eft Ä-
tij, faâura enim eft, qiiodà coröpulfu exilic, & ex nibi-
loeft. I^on enimd ferro auf lapide flamrha, qöod maxime
A riusinfen us fàpit. Etfi cqllifiö facia eft, fuicquan-
do non fuit : & fi compttlfum faciendi 8c generationefaisais
eft filius , prxexcitir feétio Sc genetatiö ante quam
fuiftèt filius. Pofteriora autem ifta. Quomodo ergo com-
pulfio i Ét boc Arif deinde : quömodö ifta collifio : &
quorum Sc in quo ? Nunquid voluntatum in Deo COtt- ’mentu del
curfio ? Nunquid paffiondm autdifFerettriarumy maxi-Chrifli
mè contrariaru m motion urn. Et fi iftud paflus eft pater,-iuitatc‘
qui eft fine paftione, SC non ex fua fubftantia äpparuit ei
filius : collifione enim duarum aut voluntatum , auc
paffionuni , nec voluntas fa<5tä e ft , nec pafiio , multo
magis nec fijbftantia à fubftantia paterna, fed extra qux-
dam fubftantia, quxexnihiloexifterecde^«ad patrem.
Sufpicari ifta impia blafphemia : Diximus de t
Sc fufficienter diximus : hoc enim nobis propofitum.
Quomodo autem fi filius, Sc femper cum patre
eft , Sç procedit , & defeeirdit, & afeendir,Sc mir
titur , Sc facit qux voluntatis funt patris, Sc quomodo
imago cum fit Dei , in dextera fedeat D e i, & quid fit
dexte-
H
'* Ariij com-
C.hrifti,)
. corp9 quale
nunc fir.
Vidtorini
confcffio
detrinitatc
dextera, Sc quid fsdere, 8c quid cit perquemferftafunc
omnia, Sc quomodo omnia,Sc quid eft quod nihilfa&um
eft fine ipfo, Sc quomodo Sc ipfe voluncacem haber, Sc qux
facit, voluntate patris facie,Sc quomodo perfeShis,Sc a per-
fe6to patre vt imperfe&us Sc corpus accept,8c nunc corpus
jfertiScfi fandlum fpiritafe, Sc fimile eorum hominum, qui
qui poft fan6ti erunt, Sc quomodo femperque qui mouea-
tur, Sc a fe genitus potentia qpidem patris. ifta enim omnia
«^«ajan detiniunc. Si quis dignu$ fit intelligere,.8c in ifto libro
■j-Videtur
cnobis
fuifiefecü-
dilibri déchus:
Na
paulo poft
vtetur ipfe
Viftoûni.
9.teftimd-
niorepeti-
toexpri.»
0 libro
c , ’,,
Vt ipfe aic<
Et eiufmo
difiincille
vt facile -*
quiuis iu
dicarcpoffit
fiedfe
totiuslibri
fummam
à diligenti
aliquo le
Clore per;
ftriftara.
Nos tamë
îeligioqua
dam vécu.-!
ôiifimièx-
emplaris ‘
mouit ne
D
quid ndUa
remus',
quod ta-?,
men vide*
bamnrno
bis & ex-
eufate Se;
teftèfaClu1
eadéfiint
& altéra.
inuenieefidera lie efle, Scpermittente DeOiScIefuChri-
fto domino noftro, Sc fpiritufen&o dicimus, ne quis blaf-
phemiterintelljgensmeumdogmadixerit, omnia enim a
fan&a feriptura Sc dicuntur, ScTunc. Dicemus maxime illud,
equogignunturmultx hxrefes, quod Euangelia, Sc
Apoftolus, Sc omnis vetusferiptura dc Dep quidem dicic
omnia, Sc de Icfu Chrifto , hoccftdcA«y«incarn.ato,hic
enim myfterium falutis noftrx egit, hie nos liberos fecit,redemit:
in iftum credimus fecundum crucem, Sc iuxtarefur-
redionemamortuisSaluatorem noftrum, idcirco Paul us
dicit: Non enim iudicaui quicquam feire in vobis, nifi lefum Chri-
ftum, &hunc crucifixion. Confitemur igitur Deum patrem
omnipotentem,confitemur filium vnigenitum IefumChri
ftum, Deum de Deo, lumen verum de vero lumine , for-
mam Dei, qui.habet fubftantiam de Dei fubftancia, natu-
ram,generationem,filium fimul cum patre confubftantiatu
quod G r x c i a p p e l l a n t , primogenitum ante confti-
tutionem mundi, Sc primogenitum ante pmnem creatu-
ram, hoc eft, & ante fubftantiam vcniendr8cgenerationis,
&reuiuendi,piimogenitam a mortuis hip», qui fit omnium
vniuerfalis xip> autem ad Deum, xip» in poftremis
temporibusincarnatum, Sc cruce yincentem mortem
Scpmnepeccatum,Saluaroremnoftrum,.iudicem omnium,
femper cum patre confubftantialem Sc o/uun»», poten-
tiam adiuam apatria potentia Sc geneEantem, Sc facientem
omnia, Sc fubftantiam exiftendi omnium, Sc generatio-
nem, Sc reuiuifeentiam: quoniam vita eft xterna,& Dei vir-
tuSjScfapicntiadpfum jnucrfibilem,mutabilemiuxta quod
adjjx eft, 8c quod femper tips eft: iuxta autem quod eft creat
e omnia, Sc maxime iuxta in hyle adioncm impaffibili-
.ter patientem. Vt fons aquarum immutabilis , impaffibilis,
extra omnem motiopem,cnm fluit,Sc in ftumen ad-
uenit, iuxca alueum & genera Sc qualitatesterrx creditur
pati, femperferu^ns potentiamaqux fuam, Sc ficuti ftumen
irrigat terram , nuliam diminutionem fentiens , ad hoc
.qUodeftefle aquam,fic Chriftus ille eftfluuius,de quoPro-
pheta dicit f Q^ityigat, & infundittotam terram, fed Chriftus
tbtUs onqne irrigat, Sc vifibuia Sc inuifibilia, flumine
vitxomniurbeorum qux fitnr fubftantia irrigat: In quo autem
vita, eft Cnriftus: in quorigatfpixitus fan61ms: in quo
potentia eft vitalitatis, pater Scr Deus,«totum auteth vnus
Deus. Confiremur ergo Sc ^>iriturn fan&um ex Deo patre
omnia habentem,7f hoceft, IefuChriftotradente illi
omnia,qux Chriftus habet a patre^ Et ifto huiufmodi mo-
do fimulconfitemur efle hxc tria, ex ifto quod vnum, Sc v-
num Deum, *«/ip0uni« ifta, Sc femper fimuISc patrem, Sc fili-
um, Sc (piritum fandlum ineffabiii potentia. & ineloquibi-
li generatione filium Dei,lefum Chriftum, A*pst qui fit, Sc
Deum, Scimaginem,^cf’ormam, & ehara6lerem, Sc reful-
gentiam papris, Sc virtutem, Sc fepientiam Dei, per qux ap^
pareat Sc declaratur Deus in pofentia omnium, Sc exiftens,
Sc manens, Sc agens omnia fecundum adiionemfilij, id eft;
Iefii Chrifti, quern incarhatum, Sc crucifixum, Sc refurge-
te m a mortuis i&afcendenteprin cxlos,8c feaentem ad dex-
teram.patris,Sc iudicem futurum venireSc viuentium,mor-
tuorum, patrem omnis creaturx 8c faluatorem,Sc yoce, Sc
toto corde eppfitemur femper , • Gratia Sc pax a Deo
patre, Sc filio eius Iefu Chrifto,domino noftro, ftp: iftacon-
fitenti inoninia fxcula fxculorum, Spiritus, japientia,
fubftantia, vtrum idem omnia, an alteraafe^Jpuiee?\
Ecfiidem, comraupione quadam, an vniuerfitatc?Si com-
munione quadam,qpidprimum, quid alio,8c qua com-
taunionc? fiyniuemtate Sc ifta,.Sc qux differentia, Sc qtix
communio? fi d fe inuieem altera om ni m odo, alterain alia
vt fubie^um, aliav.tfccidens:^niuxta alium aitipqmjno-
dum ? (Si igitur Qmnlmpdus altera., Sc alterius
fubftantix. Sed nihil omnimodis alterius fubftab^
tix, eorum enim qui funt genus , Sc; magis genus in eo
quod eft efle. Sed quoniam efle dupliciter , Sc jpïûm$ «n
dupliciter , eft enim verè effe > eft 8c folum efle. Si igr
tur^« verè °». » Sc folum ad omnia«*& Sc folum «> ad fb-
lumw&fiuc, ouMuivpütfi ue, dicuntur, non oronimb4.
dis altera funt : participatione igitur Cuiufdam communion
nis omnia qux fiint, ad altera funt.
Ëtenim quod iS’LZ eft, hóe quod non.«» eft, öpponi-
tur , quafi contrarium fecundum priuationem nqlla par-
ticipatione ad fe inuicem, ergo nec alterum. Sj igitur
qux funt, etiam differentia fint Sc altera, quadam tarnen
communiofte eadem func , Sc fecundum iftum modum
8c eadera Sc altera funt, 8ciftud duóbus modisfiue altera
in identicate, fiue cadem in aleericate, fed fi eadem in alternate,
magis inalteritatem vergunt: Si autem altera in
identitate , maxime identitas appaten Quid igitur iftis
coucinat hinc perfpiciendum, De Deo 8c A«y? hoe eft, dé
patre 8c filio Dei permiflïi fufficienter d idum, quoniam
vnum qux duo. Di<ftum Sc de A«y? , hoe eft de filio & de
fpiritu fanâo , quod in vno : Si igitur qux duo, vnum *
Sc in vno duo, illud vnum in quo funt. duo, quoniam cum
illo eft, 8c ex xterno cum ipfb femper, qux fimul funt fibi
inùiçem eadem, duo vnum funt, neceffe eft igitur ifta i-
dem efle. Quomodo iftud fit: Audi, vt dico , Ante o-
mnia qux verè funt vnum fuit fiue ipfum vnum , ante-
quam fîcçieflè vnum. Illud enim vnum oportec diçerë
§c intelligere, quod vnam imaginationemalceritatishar
b e t, vpum folum , vnum fimplex , vnum per concef-
fionera, vnum ante omnem exiftenriam , ante omnem
exiftentialitatem, Sc maximèatite omnia mferipra j
ante ipfum«/. hoc enim vnum ante«/- Anteomoem igitur
eflentitatera,fubftantiam, fubfiftentiam, Sc àdhuc omnia
quxpotentioravnum, fine exiftentia, fincfubftanriaj
finèinelligentia. Supra enim hxc, immenfum, inuifibi-
le,’, indifeernibile vniqerfaliter, 8chi$ qux in ipfo, Sc his
qux proft ipfum, etiam qux ex ipfo. Soli autem fibi & di-
fcernibile, Sc definitumipfa fua exiftentia, nona6lum ,vt
non quiddam alterum fit ab ipfb confiftentia , & cognp-
feentia fui, impartile vndique, fine figura, fine qualitare,
neque in qualitate:finequalitate quale, fine coloré »fine
fpecie, fine forma, omnibus formis carens : Neque .qupd
fit ipfa forma, qux formantur omnia, Sc vniuerfalium 8c
partilium omnium qux funr. Prima caufaomnium princi-
piorum, principium omnium intélligentiarüm,prxintel-
ligenriaomnium potenriarum, Fortitude ipfa inorione ce-
lebripr,ipfo ftatu ftabilior.Motipne enim meloquibili fta-
tus eft, ftatu autem ineffabili fiipefeîatiuà motio eft, Con-
jtinliatiqne Piimidehfior, diftanria vnïuerfaaltiöf,definiti-
Qrvniuerfocorpbrë, Sc pafo r omni màguitüdihe, bmni
iricoxporaji puripr, omniintelligentia Sç cbrpbre penetra-
bilior,omniumpotentiffimus, potentia potenriarum, p-
mni genere, omni potpntia ,oriini fpeciemaius, totum verb
qiix funt omnia ipfem exiftens omhi,totb maius, cor-
poraliScineorporalijOtnni parte magis pars in enarrabi li potentia,
pura, exiftens prxomnibus, qux v erè fiiot. Hie e fc
Deus, hie pater,prxintçlligenria,prxexiftens Sc prxexifteh-
ua,bearitudinemfiiam Sc immobili inotione femetipfum
cufcodiens, Sc propter ifind'non indigëns aliorum , pçrfe-
«ftus fuper perfedos |tripotens in vnalitate , fpiritus pèrfe-
btus Sç fiiprafpiritum* Non enim fpirat, fed tantum; ftiri-
tusÆ m eo, quodëfi ei efle, (piritus;föirahsinfemêripfifii,
vr fit fpiritus,quoniam eft fpiritus infeparabilisafemctibft),
ipfe fibi Sc locus, Sc hahitator in femeripfQ manen? , ^lus
in fqlp, vbique exiftens, 8c nufquam fimpiicitatp ,ynbsqui
fit, trespptentias couniens exiftenriam omnem y yitam p-
mnem Sc beatitudinenr. Sed ifta omnia Sc vhüm , Sc fimplex
vnum, 8c maximè in potentia eius quod eft efte, hbc
eft exift^nti? potentia , yirx Sc beatitudinis qfib enim fcfi
8É e^iftit potentia, qux fit exiftentix,, J'ac-pbtentia eft vitx
& beatitudinis ip fa per femecipfam, Scjdcp Sc i|ifius,
Sçyiuere, 8c agens^habens fecundurnipfam
usin çyiftëntem^^éxif^èpriam,iridiftefnibftisf^
. no, diuinit?s,febftantialitas »beatitude^' intclligentialitas,
fe
Depattï.
Alterius
perlons a-
Iia fed pro