Andre* Arcbicpifiopi C/tfuret CappaSocu, (
Deus va-
rijs ir.odis
jhbmmcm
lad falutem
jptouocat.
intel-
- ligacur
picrtiihidos>
qu* *n
gelicDoam
mittuntur.
Deus mile
ricordi.im
facrificio
potiorem
ducit.
B
Chriftum
nihil eom
ptxtermi
iiflc.qux
adfalutem
hominum
Cap.ii.
s i * ! . . - . I P W 8 _____ . I ! ■ ■ ■ ■ ■ ! 1 1 . . . , ,
quCtur Deiiiimirum §Huseffedus,bonifquepaternisat- • rens.cundifque viuentibus vitamlargiens, & incredibili
qiie defitijs tüto potitubs. - g ? ' ; g | \ \ münftitiapreftata*. Per alia auteiMùlio^riiodô defetibitur,
Timidis autem,&incredulis,& execratis,& bomicidis,&fomi-
cdioribm>&knijicisOidololatris,& omnibiu mendacibus,parsil-
lorurn eritinftagno,ardenti'tgne & fulpbiire,quod eft tnorsfecunda.
Dc.us falutem pqftiam auidèfitiens, ad iliorum bonp-
ruro h«fcditatcm,quaeipfcnpbis praeparauit, partim qui-
dem periaeta &iücunda; paftïm rurfum p ertriftia Sc acer-
ba,ad officium faciehdum fiibinde nosHortatur. Modo
namque lüpërn®Hiè5ttiialem Iplcridorem obocülós nobis
prOponittmodó rurfum jöblcuram dolorifquc plenam
gehehn* ignis acerbitatem.in memoriaïn reducit;quovel
stern* gloria defiderio,autinfiriit* confufiónis metu,dü
tempus iïhicopèrcmin-bonum.Cum repudiatis & execra-
tis c*terifque, quradfecundam morterii condemnaritur,
timides quoque,hdC eft,in fet^ndis laboribus Sc mölcftijs
effeeminatos > neenoninluda córitra diabolumignauos
Sc quafi frados recerifet. V ti.nam eum,qui facrificip milericordiam
ameporierecpnfiieuiripcccatoruriiquecóuerfionem
magis quam iliorum morepmdefiderat, bönis ó-
peribus ita placemUs propitiümqüè reddamus,vt dona ilia
Si beneficia,qua;nö folum per fermones èxhortatorios,
veiiim etiam per opera Sc afflidiones nobis conriliare'ftu-
duitjfëliciter confeqüaniut.Cum enim lat illi eïfe potuif-
fet ad bonum tantum nos exhortari, & d rtalo ab fterrere;
Sc poft hoe slotia aut pcèna digtyos, honprare aut punire;
nonfuit hi fee contentuf,VerurH patiquotjae noftri caüfla
Voluit; qiiS hac racione deque voluntatis nóftr* liberta-
temlaideret ; nequequicquameorum qué ad noftram
medicinam&emendationemfacerent, prariermififfepa-
lam appateret.Ne proinde in vanuffiDei grariam fufeipiajiuis
j verüm per conuerfionembonorumqueoperum exercitationem
beneficia ilfius'èfficacia in nobis faciamus;
quopromiflbrumbonorum thefauto tandem potiamur,
in ipfo Chrifto Deo noftro, cum quo Patri Sc fando viui-
ficoque Spiritu fit gloriajnunc, Sc fèmper, Sc in feculafe-
culorum,Amen.
De Angelo,quifanftamciuitatem illi ofiendit, eiufdemque
muroi&portasdimetitur.
C A P V T L X V I.
S e RMO V lC E S lM V i-T E R t lV S .
T 7 T venit ad mevnusde feptem Angelis babentibuspbialasptenas
neque enim vnius generis exemplo tanta ilia erga genus
noftrumbeneficiomm;multitudo,v&diuerfitascommodc
deferibi potçft.
Et bakbat inuvum magnuïri & altum, habentm portât duodecimo
in portisAngelorduodecim&nomna injcnpta^tufunt nomma
Auoâecim tribuum filiorum ifrael.
Minus magnus & alrusEcâefiæ,eftChriftus. Hic enim
propugnats& cuftdditiü.^,quiyÿrr9nïiuiri'fiïnâ:a;hadfci-
uitate..Qaodecim aùtem illius p’ôrtàe duod’ëcim fynt Apo-
ftoli; per quos intraitum fimul & acce fl iï m adPatre m na-
âifumus.Ipfi verb peculîare fnbfidiü & robur accipiunt,a
duodecim praftantioribus propriufqvad Dcum acceden-
tibusÀngelis. (Propiusautenj illiad Déum accedunt ef- ]
demqlieaffiftunt, qui maipri prjeditffiintfcientia & fan-
(ftiiîionia. )Si enim vnumquemliber Homme fidelem Ah-
gelum,qui:cuftbdisfidiquepardagogimunus obear/orti-
tùm credimus, quatô iüftiùs credere debtmus primosEc-
clefiîcfundatores, verbicpieEuangeliCi profeminatores,
adEuangcliiprædicationem Cos ex Angeltshabuifïèad-
iutoréSj'qui primas inter omnes obtinebant.Cçtemm nomina
tribuum fpiritalis I(raelrs,Apoftolicis jngreffibus in-
feripta dicuntur.Nam cademin externi fenfilifque Ponti-
ficisepomidë, olimquoque fècundnm tempusinferipta
continebantur.Ad pitefentem autem norninum inferipti-
onem quod (pcâat, illaprædarum curæôc follicitudini,
quam Apoftoli circà fideles habuêre, téftimonium perhi>
bent. Sed neque Apoftolus Paulus quoque incaflum omnium
Ecclefiarum cura Ce tangi,fiiümq; cor, quo omnes,
quos per Euangelium genuerat,capere poflèt,dilatariprç-
dicabat.
‘ Ab Oriente porta tres,&àb Aqttiloneporu tres:& ab Atiftro porta
tris-y&ab Occafuporta tres.
Quadripamta portarum figura, 6c triplex earundem ex
plicatio,fah<ftiflîmæ adorandæqùe T rinitatis agnitionem
perquadripartitumorbemdifFufamfignificat j qute fané
agnitio per viuificam crucem obtigit nobisjfiquidcm portarum
Cbmpofitio Sc difpofirio eiufmodi eft,vt evueis fpe-
ciem prç fe jterat.Sunt enim digéftæ ad formam duodecim
boum^qui mare æneum à Salomone conteôlum fuftenta-
bant,tripartitumque Apoftolorum quaternionem.fandtæ
Trinitatis præconem,defignabant;& quatuor itidemEu-
angeliftarum ad quatuor térrç fines emiffioriem.Per quod
étiamfpiritale fàcri Baptifmatis mare, quod mundumd
peccatis expiât,per myfticum Salamonemconiftitutum Sc
tfeptemplagis nouifimü,& locum eft mectim,£iiens:Venl>oße- ! inftitutùrh,adumbrabatur.
. E
Cwchri.
lafpj.
«fi&aliù
Pr*t«ca
multis ((.
b«s affimj
CurChti'
(lus Ecclt.
fi? ïnùijiîî
Apofloloj
ciuitatis
iciulai;
postas
efle.
F
Apoftoloi
prçftamif
fitnos Av
gelosliÜ
adiunâot
habuiûf,
j^uid (igni
heent no-
duo,
deomrit
lacis poui
iiilciipu,
^uadtipjl
tita poni-J
rü (igui;.
decimbf
busluliu
latum
Mos Ange
lorum in
curandis
nominib.
agris.
dguando
Cbriftus
Ecclcfiam
fibi dcfp6-
fàucrit.
D
^uidfit
/piritu in
montem
ait u afeen
dctc.
Lumen
j Eedclix
jChnltum
dam tibtft>onfam,vxorem Agni.
P e r h*c planum fit Angelos non Temper calamitates
& plagas inferre fedperitorum medicorummorc inter-
dum quidemlocäaftedla ferro incidere j nonhuquam verb
mitia phäfmaca vulneribus adhibere. Qui enim cla-
dem pro meritis &plagam anteirrogaueiat,nunc Ecclefite
beätitüdinem.Theologodemonftrar. Seiteautetn fpon-
fam Agni vxore appellat: Quando namque veluti Agnus
occifuseft Chtiftus, tuncillam proprio fanguine fibi de-
(ponfauit.Qüemadmodum enim Adamo dormienti ade-
pta eft cofta,ex quadeinde mulierformataeftjita Chrifto
per fpontaneam mortem in cruce confbpitb;fanguine qui
ex latere illius f undebatur,Ecclefia coftituta, ipiique propter
nos patienti confociata eft.N
Et fuftulit me in Jfnritu in monteminagnum & altutft, & often-
dit mihi ciuitatetnJanßainHierufalem,defcendentem de ccelo a Deo,
habentem claritatem Dei.
Cum fpiritu in montem fe abduiäum affirmat , mente
& intelligentia i rebus rerrenisad cosleftiunr rerum con-
fiderationem fefc fubire&um fuilleiridicat. Permontem
porro magnum &alttim,fublimcm mundic(ue captufilpe-
riorem,San«ftorum yicam dfle infinuare videturrln illoautem
tnonte vxor Agni;(iiperna videlicet Hierufalem aDeo
condecorabitur,ihgentiquegloriacumulabitur.
Et lumen eitufimilelapidipretiofo}tanquam lapidtldjpidisficut,
cryftaUum-
Lumen EcclefiaeeftChfiftus; Hicautem per Iafpidem
inftar cryftalli lucentem delineatur,tanquam perpefilo vi^-
•Et muras ciuitatis babebat fundamenta duodècitti, &in ipfisduo-
decim nomina,duodecim Apoftolorum Agni.
Fuydaméta murf,inquic,beati funt ApoftoliiTuper hos
enim Chrifti Eccïcfiafundatà eft.Quorum nôriiina in illis
veluti in tabula quadam inferipta finit, ad cômodam eo- full<,Jira
rum qui légunt,aut legere yolunr,inftitutionem.
Et qui loquebaiur mecum, babebat menjurdm arundineam au-
ream,vt metiretur ciuitatemO portas etus & mur um.
Menfura aurea vtrunque & menfiirantis ( quem in hominis
quoque fpecie cèrncbat) excellentiam & digniraté; J
& menfuratarrurfum ciuitatispræftantiamfignificat ;'cu- |U
iusmürumChriftumeflèiam antèindicauimus. Menfii- H
ratur autem hæc ciuitasnonabhominibus,fedab Angelis Curfup<5
àd defignandam fingularem naturarum fupermundana- toaebra j
rum munditiam & iapientiarmEftpratereafupernæ illius !nlélurclî
ciuitatis magnitbdo &eleganciapræ caeteris,vt verifîmile
fit,illiscognira. Permurumautemdiyinæmxinitionisatr
que proteftionis feptum,in quo Sanifti tutè euftodientur,
accipi hocloco polie ai bicramur.
Et ciuïtas in quddropofita eft i&ïongïtudo eitu tanta eft, quanta
&latitudo. Etmenfuseft ciuitatem in drundtne aurea per fta-
diaduodecim milita-,& longitudo,& latitudoOaltitudo einsaqua-
liafunt. •
Quadrata haéc duitas déferibitur ad defignandum im-
motam illius firmitatem. Quod enim fecundum profun-
ditatem,&altitudinera, Sc logitudinem acquilaterum eft,
illud cübusitjuibufdam appellatur. Figura autem cubica
prgçæteris firma Sc ftabilis habetur. At verè duodecim
Cutdui’
fapciH
ha quJ”
dra»^
feribat“1
millia
Comment arises in D-.lom Apocalypfin.
lilliana
(dafta
infieerc
Ti-f-qw*|
jyfticam
iü-1
lificatio*
|uodcna-
is numej
bnfc
Lltiplic*
i.ApO-;
,lie* do*
rin* V-
itatetn
mificac.
’ B
Inrusex
Ipide.
rduo'
cimpie-
ifos laies,
duo-
praA-
iftolos
notari.
riftudt
C
1Mjlliaftadiorum,qubt ciuicas.de qua hîcagitur,habere af-
LodecimJ fejitur,illius forte magnitudinem dénotant. Nam,vt Pro-
| l i a n h e t a Dauidvaticinatur, illius incolaefuperarenam maris
mrUHic- multiplicabuntur. Fortaffis per,duodecim Apoftolorum
feîem- | numerum, per quos ipfa inhabicatur, & feprenarium, qui
j jpfe itidem myfticus eft,fa<fta quadam calculatione & re-
lolutione quod quæritur inuenietur. Etenim prædiéta
‘J^ jd u o d e c im ftadiorum millia,mille feptingenta&quatuor-
'JL iJ decimfigna,qu* vulgo milliaria appëllâçur,conficiùnt;E
quibus mille inter mi nabjiis vitæ perfedionem infinuant:'
Septingenta aùtem perfe&am requiem : Quatuordecim
verb duplicem Sabbatifmum,animænimirum Sc corporis
quietem.Bis enim fèptem conftituunc quatuordecim.
Etmenfuseft murum eius,centum quadragtnta quatuor cubito-
rum-,menfura bominis,quaeft Angeli.
Menfura profunditatis murieratcubitorum millequa-
draginta quatuor; duodenarius enim numerus in feiplum
multiplicatus, qui Apoftolicædoftrinæ vbertatem ob o-
culos nobis ponit,hune nqtnerum àbloluit. ■;
Et eratftruftura mûri eius ex lapide lajpde ; ipfdvero duitas au -
rum mundumfimile vitro thundo.
Structura mûri eius lafpis.,quæ beatam fèmperque ver-
nantem Santàorum vitam demonftrat, vt làepè iam ante
diétum eft.Aurum autem eius diciturpurum tanquam vi-
rrumjad fignificandum iliorum fplendorem conlpicuam-
que claritatem,qui in ea habitant.
Et fundamenta mûri ciuitatis,omni lapidepreciofo ornata.
Duodecim fundaméta,funt duodecim lapides pretiofi;
c quibus otfto in lummi Sacerdotis rationali olim inlèrti
erant,quatuor autem mutati lunt ; vt hincappareat noui
cum vetereTeftamento confenfio ,• fimulque iliorum ex-
cellétiapatefiat,quiinnouoilluftres exftiterunt. Apoftoli
igitur omni virtutum genere prnati, per lapides pretiofos
deTOtancur.
EundamentumprimumjaJpii.
, Per lalpidem,quiadSmaragdi firiiilittidinem ad viriclifoD
Pctatcm rendit, probabilefit,D.Petrum Apoftolorum Cory-
C»dêfi-| phæum fignificâri ; vt qui Chrifti mbrtifieationem in fuo
Lri,& corpore yfque portant yvegetamque & vernantem chari-
n ” tatem erga ilium fèmper oftéderitjqui etiam per feruidam
fidem ad locapafcuadux nobis exftitir;
Secundum, Sapphirus.
Quod hic lapis ccelefti cor po ri alfimiletur,qùarë colore
I Barthoio-
m * i vinU -
tes adam-
I brat.
P e rT o p i-
zium B-
Matihxus
figmfica-
■pphiras
■pis dioi
laulifym-
putn.
Septimum,Chryfolithus.
Per Çhryfolithum, qui rutilante Ipicndore au ru m re- J Chtyfoli
fer|, beatus forte* ßartholomxusadumbraturi liquidem |^IUSP'
diu'inaprædicatio,pretiofaquc virtutumfuppeliex, hune
adfnodum mirificcilluftrauit.
Ottauum,Beryllus.
Per hune maris aé'rifque colorem mutantcm,& ad hÿa- Bcryüns
cinthinum accedenrem,admirabilem Thomam .r c fignifica- *<1P ’rhô t -I ! -° ■ matclaïus
ri venlimue nt;quippe qui longa per mare peregnnatione
vfque ad Indos peruenit,eà ad procurandam iliorum po-
pulorum falutem à Deo miflus.
Nonum,Topaz,ium.
Per Topazium,qui rubri eft cblofis, neque carbunculo
abfimilis,la£teumque liquorem, qui ijs opitulari fertur,
qui ex oculis laborant,emictit,beatus Matthæus fignifica-
tus videtur:Namis&diuinozeloegregiè fuit inflamma-
tus,&fanguine propter Chriftumfufo dignus eft habitus,
qui per Euangelium eos,qui corde cæcutiebant, illumi-
naret modoque genitos fidei lade potaret.
Decimum,Chrjj'opraffus.
Chrylbpralïum, qui auri coloremaüro ipfo altiusim- ! — -•— ,
bibitjbcatum Thaddæum;qui Abgaro Régi EdeftkChri- I
ftiregriumperaurum, eiufdemautcmprtemperprairum praijum 1
defignacamprædicauic,fignificâri exiftimo^ ' infinuatur
Vndecimum,Hyacinthus. , , I F
Hyacinthum,qui cærulei aereique Coloris ipéciem péi: SirabnetU
fegerit,ad Simonem tanquam charifmatum&gratiarum ^e*ötc(n I
Cnrifti zelatorfem,cçlefteque prùdentiam haud vulgärem thustjt-
fortitum,haudincommoderetuleris. ipnmir; | .
Duodecimum,Ametbyftus. . |Amcthy- 1
Per'Amcthyftumjqui ignisforttiàni jfpedàfttibus ëxni-
bet,Mattniam fignificâri cpnijcio; vt qui in litiguarum di- /
ftributionecoelettiigneaffatimûtafflatus;& öbinflärila- unvbrar.
tum Deo,à quo eiedus eràt,feruiendi Sc placendi defide-
riûjidôneus cenfus, qui in prolapfi Iudaelocüfiifficeretut.
Hax autem ex ijs in medium attulimùs,quæfan<5hiis,£- Epipnahij
piphaniusde lapidibusiftisdilïèruit, tribuumque liraelis
Principibus accommodauit,idque ad iliorum exercitati- bus opinid
oncm qüimhæc qùafi ænigmata fuo forte tempore incî- probabili»
I dent.Ôeveritate quidem nônullàm coniedpramfacien- tantum, g
tesjacçùratara autem eârum rerum tiotitiam foli Deo,qui , G
j ifthæcpatefecit,relinquentes. Interim Apoftoli funtvera_'Apoftoli J
g \ Ecclefiæ fundamenta lapidefque verè pretiofi. Et hic qui- ^ ^
quoque caeruleum,quem vulgo Lazarum appeliant^ex eo | dem huius,iftevero illius lapiili virtutetn& proprietatem xzEctlcd^
fieri aiunt,beatum Paulum figtiificare arbitrör;fiqiiide ad refert;omries autem in communi,quicquid ih fingulis pul fundaxneii,
tertium ccelii aliquando raptus,animoq; in cçlum iugiter
defixusxeo pertrahere ftudebat,quotquotipfi parebant.
lalcedo-
■us &Cat I
BncUlus
■■ Andre*
pibuti.
. . . . . chrurp&excellensexiftit,hoctotumfibivendicant, etfi ta* k
non eodem femper gradu. Eapropter ad Viluiri omnes ro-
r w gatoscüpiOjnelententias,quashicappofUimus,quaficp-
Tertium,Calcedonius.
bdnculus,cuius hoc loco nulla fit mientio. Spedadum eft
fcamenne forteTheologlis per Calcedonium carlmncu-
lumdcfignauerit. Suntenimeiufdem propemodum co-
loris.Cail?uculus autem B.Andreas Apoftolusvocaripo-
teft,vtpote fpiritus igne luculenter accenfus.
Quartum,Smaragim.
Per Smaragdum,qui viridem colorem fortitur, oleoq;
nutritur,necnon per^iicuitatem&venuftatemex illo rau-
tuatur, Ioannis Euangeliftae prardicationem infinuari ar-
bitramur.Hic enim animi deiedionem (ex peccato ortam,
diuinooleolerenat »excellentique T lieologise gratia afli-
duum fidei vigorem nobis prjeftatk
Hicfapis Sacerdotali tationali ndtoinferebatür,fcd car- adasreprehedantjneque enim virturem, quamvnialiclil j
Quintum, Sardonix.
Per hue humani vnguis colorem, cum quadam perfpi-
cuitate 8c claritate exprimentfem, lacobum denorari pro-
babile credimhstQliandoquidfem vnus Hie ante omnes a-
liospropterGhriftumcorporismortemluftinuit, quam
vnguis fuo colore delineat. Vnus hie etiam abfquevllo
doloris ferifu abfeindi folet.
Sextum,Sardius.
> PerfavdiUm,qui fuluo pellueidoq; coloreignetn zmui
S o i f i ' ,im tuniores Sc vulneiraper ferrum inflida fanapdi
1 D M fdrtltdrj viftutis pulcliritudinem Apoftoli Philippi defi-
gnati arbitror. H«c enini diuini Spiritus igile ihcenfa,fpi-
ritaliafedudoruni vulnera per diabolfinftiltuS &fraudem
:illatd,refdcilkt& cUrat. , .
■ uanpcliQ
wcSma-
Tigdumi
■ phtni»
atdonix
acobo
ipoftolo
(lirailat*.
P*rdius in'
f pilippU
bouenit;
Apoftolo quafi propriam tribilimus, Alijs adimimus, aut | ■ tcs
mutuam carum cohoerchtiam amputauimus,aut ebnimri- 0b,ncsjfti
niorem negamus. Verumpetdilpartitam diuerfitatc;per-'' ter Te cou2-
fedam earum connexionem atque focietatcm indicate ncx*-
voluimus. Vtquaeinftar eaten* fibi mump Cohaeteanr» > ^ ^
rieque a le inuicem diuclli quearlt;
Et duodecim porta,duodecim margariufunt 5 & ftnguUporta e~ ;
rani ex fingulis margaritis.
Port® 4uodecim funt duodecim Chrifti difcipuli; per ijupdictat
hofee namque Sc hoftium, Sc viam vita cognouimus, qui portas, to»;
quidem duodecim funt margarit* ex vna pretiofitmarga-* tideiflqae [
rita,netype Chrifto fplendorem lucemque adepti. , jasdbode^
Etplatea ciuitatis aurum mundumjanquamvitrumperlucidu. cim' Apoi
Cum vna fimilitudine eXada,ccelefii illius ciuitatis ve- ^oiosedV.
nuftas plenaque bonorum eiufaem notitia tradinotipof- Vna
fitsfed ad earn remvarijs opus fit exempiis & fimilitudinl-
bus,propterea ciuitatis illius plateas Cryftallo auroq; myh .
do alfimilat; qub hinc quidem eius pr£ftantiam Coloril2[; artatein j
elegantiam colligamus; inde Verrieiiifdem mundi'eiem & expfrtnf j
claritatem; quae duo apud noS in vnum fimuj conuenire n0li F°^c‘
haud facile ibient-Haec autem omnia fandus Euarigelifta i
vidit,quantum &quateriuspofcuit;fiqulclenrexquiutalu- |
pern* ciuifatis'bognitio excediiprivnem aUdifum * omne-
que mentis & fenms captum.
Et temptum non vidi in itla-,Dominus enim Deus ommpotertste-
plum illius eft & Agnus._____________
Quorfi|ti