àfFcéiibusobnoxia&ccaflività libera ti tuerint. Exhac
enimadillam cranfimus. Sediermom diuinocredcntes,
futururnque ccrtà tenetues, veluti fi iamin ca conftimti.
fimus, irafumusaffeâi. Siroilirerintelligarous&eum,
qui de hacimagine eft, fermonem per prædiaionem <jua-
daro Dei Sermonis formationeen, Sc natiuitatem, vitam
denique noftræ fimilem aprè declarare,fic tamen vt otnnts
vitiofitascxcludacur.
.1.Ergo fi fibi præfiniuit huraanænaturæafluropttonem
Deus.calpacarentlodæi, quiipfuraaacifiserunt.
B. Caruiflcncculpa, itnonprædiétumiplis initier per
legem Sc ptophetaspion alienigenas Jed cognatos & con-
fanguineos, & in eodem cxercitio legalisdifciplinæcon-
(litutos, quo abftincrent à Deiin Chrifto nece, Sc ne contra
legem agerent.absquc ratione Sermonem percamem
occidentes. Ideo nihil cx vanis illis garriiibus vtilitatis
nerceperunr,lcgeillégitimevfi. Nonenimlegiadhæren-
tes, 8r dpueroincainftituti,ininfciua, immo pcrditione
lenefeentes ilium rcicciilenr. Ad genres,quibuslexlata no
fuit,& quæ inlege educatie non étant, neoue urea initiru-
tx , bene dclegirimè vixerunr, fibimetipfis lexfaaxduum-
que conditorem amplexx , ex ijs folis, quæ ab rpio fa a a
ldnt,Deum ipfum efle crediderunt.
Ü. Quandoquidem in præccdentibusdixiftt.inyittutum
perfedfione hos aflimilari Deo,teque di durum rece-
piiii, qtionam id per vittutes paéto fiat : à re perimus, pnmùindicinobis,
quxfitperfeélavirtus.
B. Adinirabilitcr ó earn caput, & precise quxrens,quis
perfetftus virtutis finis fit,démoliras re vigilanter ad ilium
reipicer e,& quafi (liquident inuentumfir quod defidera-
turYeum tuxipfius vitxproprium facere veils. At ego in
vrroque pariter hxfilo. Idenimvel oratione complétai
yel deroqnijrare.quod ratio cognouerit, etiam meum in-
telleaum (uperate dico.Fortaflts autemSc omnes,qm Vn-
tute claruerunt,eius perfedtionem fe aflequinon poffefa-
tebuntur. Perfeaioenim in alijs quidem omnibus, quæ-
cunquefeniu metimur, terminis quibusdamfinitispera-
pitur, velut in quantitate continuafic difereta. Omnise-
nhn-in quantitate menfura, proprijs quibusdam terminis
continetur. Vbi qui ad cubitum refpicit, aut ad nurnert
decadem, Gognofcit Sc id vnde ctrpit ,& in quo dclijt, in
quoIcilicetexiftcreperfeaio lolet. Invirtnteautemvni-
cum ab Apoftolo perfetSioms terminum didicimus.quod
ipfainfinitafit,8c omni carens termino. Nam magnusfile
acfublimiprxditus mente per hanc perpétué currens,
nunquam advlteriorafe perueniffe dixit. Neqienimii-
tis tutam putabat elle à curfu inftitionem. Nullum c-
nim bonum propria natura terminatur, fed per compara-
tionem contrary ornnino finitur : quemadmodum vtca
morte,lux tenebris,& robur infirmitate. Queroadmo-
dum igitur finis yitx principium mortis e ft, Sc fobs occafus
principium caliginis,&bonxvaletudinis amiinoprin-
cipium infirmitatis : ficcUrfusàcurfuïirtntisinftitiôprinclpiumfitcurlüsvitiofi.
Ideorcéledixi,nullis terminis
propriis fubiedtam eileyirtutemitNam quod terminis có-
prehenditur, non eft virtus, Virtutem verà perfetftam Scindeterminatam,
&infinitam, magnitudinis & quanmatisCxpertem,&
omnicomprehenfionefuperiorcm,Deum
dico, qui propriè Sc prmcipaliter eft bonus, cuius natura
bonitaseft &immenfiflimayirtus. Quandoquidemigi-
r nullus alius eft yirtutis terminus, quim yitiofitatis op-
Numen autem diuinum contrarijnon capaxeft,
'i t idei
L x J r } ( _________________________________
yirtutem,quæ perficipoteft,negligamus,quxplanèfanûè
& infinitum .-etiam is,qui yirtutem obit idem omnino,&
bei patticepseft,qui abfoluta eft virtusgtdeoqi terminum
nonhabet. Nccellario etiam eius,qui participât, cupiditas
cüminfinito concurrens, 8£ vnà feie extendens, infti-
tionem à curfunusquatn habebit. Infinita igitur &im-
ménfiffima abfoluta yirtus intelbgamr, qu* quidem ipfe
Deus eft. . . .
A. Et quonWdo quis viam aut opus aggcedietur, quo-
rum finem-Sc perfcaionemexpedtare fibiq;polliccri non
potefti Q^omodo veto yirtutem capeflctabquisdeeius
perFedtione deipera'ns ? ,
Nè quandoquidem id , quod in quæftione propoft-
tum eft JacompreKenfum, oratio nofttademonftiauit,
concionaiur:Eftoté perfeefti,quemadmodum pater veftet
cceleftis pettedus eft* Quibusverbis non cumomnino
incomparabilis&rationcm intelledurnque ruperantedi-
uinanaturanpsmetvtextendarhuSjiubet:* (^id enim fieri
nequitjfed vtilliusimitemurbenignitatem , & facilita-
cem,o mnimodamque b.onitatem , & ornnem crgja proxi- j
mumintimae mfterationisaftedumoftendamus, etiamfi
fit inimicus & infidiator. Omnia enim omnibus fuppedi-
tat Deus, & affatim quafi de fonte qùodam mânare facie.
Præueniamusdonis vtilium rerum petitiones , a ne mine
fccundum dignitatem bonorari. Capeflamus igitur pro
viribus virtutem, leuibus& crebris ad ipfam falcibus alîi-
licnccs,etiarafi ad fu mmum pertingere nequaquam poffi-
mus. Nam in ijs, qua præ cæceris pulchra lunt, ipfum to-
tum licet conicquincqueant, vel partem aflequi,lucrùm
haud vulgare eft. Ecenim fi maxime fontein aut vas aquarium
ebibere non poftumus , num proptereadebemus
conceiîa fruitione mederi ardori fitis î Aut quia vt vniuer-
fumaerem attrahamus, fieri non poteft ,ideo ncque relpi-
rarc debemus ï Aur quia totam diftèrendi artem non ici-
mus,ne prorfiis quidem fari debemus î Omne igitur ftu-
dium adnibendum, ne excidamus ca perfedione, quae cÔ-
tingere poteft. Q^in ipfam rantà magis ampledi debemus
, quant o viribus noftris fuperioreft. laudabilis enim
efteius copiofior poflcflîo. Idco mihi videtur perfedio
virtutis, fi quis femper feftinet, vt in bono plus fiabeat, &
iuftitia iniuftitiam déprimât. Ineffabiliter enim periudi-
cium diuinum ad trutinam appenfis ponderatisque mo-
mento temporis ijs, quæ ab vnoquolibet in hac vita fada
funt, prout vel virtus vel vitiofitas fiiperaueric rémunéra-
tionem reportantes , ad noftri fimiles aggregabimur.
vnà cum alijs aut honorandi præmio^ut aÔiciendiiup-
plicio.
A. Q^ae lunt fpecies Virtütis," ï aût num fieri pot-
cft,vtipiamredèpervnamaliquamperficiamusî None-
nim quilibet poflunt quàslibet præftare.Forraffis enim fie,
vt quis aliquos propter paupertatem hofpicio excipcre
nequeat, qui tamen temperans & iobrius elfe poteft, aut
fuftinere tentationcs,autdocerepietatem. Aliusitemlar-
gitur pauperibus ad vitam necefiària,alius gratis miniftrat.
Quid igitur, num per iftarum vnam aliquam ærerno fup-
plicio liberari poteft 2
£. Omnis quidem virtus excolenda eft ijs , quibus ra-
tionalis vis à crafiis rebus obkurata eft,&apud e os,qui ve-
1 rè finit fanae mentis. Omnis aucem vitiofitas abominan-
da, vtpotc quæ virtutis aduer(aria e ft , noftræ repugnans
naturæ. Porro virtutis aliqui fpecies quatuor eue dixc-
runt, forctcudinem}prudenciam, temperantiam Ôc iufti-
tiam ; quæ pulchra quidem funt,(èd humi repunt,& inna-
cant terræ, funeque demifiîora,quàm coeleftis ilia fublimiras.
Fortitudinem enim dixerunt,quæ vitijs refiftac? temperantiam
aduerfus affedus robur & vidoriam : pruden-
tiam jinciuitatibus optimam Rerumpublicarum confti-
tutionem : iuftitiam quælaudabiliter curat vitæ cuinsqj
fortem. Idco putarunt ordinem quendam fe fàncire, fi
cohibuifient modi exceilum in eo quodin vtramque partem
nimium eft : fublimius autem aliquid neque cogitare
neque eloqui potuerunt | &C quantum inipfis fuit, vittu-
tçm in ijs tantum quæ ccrnuntur, incluferunt, nihil arbitrantes
ipfam habere vel fublime, vel quod ccelorum dc-
cQii fimile fit. Nos autempræceptorem eximium ilium
Apoft.habemus,multas quidem fpecies virtutis receofen-
tem, tres autem præ cæterisomnib. infignes, fidcm,(pem,
charitatem. Quarum fides quidem dac hominibus ea,
quæ fupra natura m func, intelledilibus adfcribenseum,
qui adhuc circumdatus eft indumémo crafiæ mareriei
multis affedionibus obnoxio. Nam quæ Angelbrum &
reliquorum carne carencium ordines ignorarunc, horum
humiaffixis Ôc in terra verfànribus hominibus feientiam
I largitur fides ,5c inftruic e o s, addücens mentem ad rega-
' lem,&nullaformaexpreflum thronum,&perexquifitum
réfùlgëntemque fplendorcni piincipij expertis ôc incôi-
' ruptæ naturæ caliginem fenfuum depellens , & fi quid
crailuiïi ÔC nubilcium ex illis eft , à mencc poftquam ab-
^ fterfitj
Dialogues I I I .
fterfi^fàdt v^ adiiindffocij nihil abfurdi ctediht cbm
niiikim ; pLiornm ôbliüione per abhttiottem & lâùacruni
fadà>qnafi femper Virgo &ïneô'ntaTninàta apparefts,
^.-Quid fibi Vult Dominus, quum'àit: Â diehisàutetii
loan» is Bapttßxire^num cceloruth vimpatïtUr, '&violtnti rapitint
Muil i StMkvus antem^quodomnis fviolentia^ condemna-
tionè^maledidibne cligna fit. quomodoigitürintelli-
gernushoc Donum dictum ? i
B. Quia loannes pi knus eius temporis regni Ccelorum
aduentu m hominibüs annj^fteiauit ,ôc Seruatpr dein ceps
aduenit: quifirmiter& fin cere credunc, perfummum ex-
ercitiùm& fortitibnem termînoSterrætrânfCehdehtes,&
adafteduum mortificationem translatiin corpore, ÔC ex
eo obftaculà fuperüolances -, niortificähces cohcupifccn-
tiascorporisïperânguftam & laboriofiotcm yiam invir-
tutibu s ingredierttes,fe violenter coguntj.àd primiuln fu^ '
pernævocaubnîscômpellentes i y tin quit diuus Ap.ofto4
lUS. * : .
A. Quid fignificatî)omihtiideëôaelin loannedicens:,
Etfi vultürectperejjtceftElm,qut ventur'useH ? Scimus aütem,
quôdIoannemHerodesdeclarauit,ÔC<fuomodbfurfusE-
lias hic idem ëritj
B. injpiritu& ViïMie Êiià ante fe milium in fuo VnitiCum
Deo hominisaduentuEliâm Itteritó appellat. Itempto-
ptergrati^âçqiialitatem, &adminiftrationisfimilicüdihë.
Principium enim &finis duorümTeftamCntorulnfilit Io-
annesi Finis quidem Legis i principium verb Efiangelij.
Hoc eft, alterius qüàriri legalis inftitutiottis & vitæ mâgi-
fteri Sittiiliccir ScEliâm expedamusinfecundo vniti cum
DeohottiinisChrifti aduentu, paululum præccdentem,
quibftendat finem quidemeflcpræfentis inftitutionis &
vitæ,principium autemfuturæ. Quemadmodum aucem
necatus eft loannes , ira&ipfum ab intellediliHerode
propter yeritateminterficiendurncredimus. \ r
A . Quomodomaiorinter natos ex mulicribusloan-
hes Bapriltaeft î E tli prophetafüit, quid amplius hâbuit
quàmprophetaï Sicenimdicit Dominusin Euangelib.
Quare autem maior omnium teftimonio Seruatoris per-
hibituscft,qui filb ipfius pattios obcurauit ?
BiVaria mihi de hbc videtur éfle dedarario.Et quidem
anteomriiavobismetipfis fatentibus, ^uodmaioromnibus
mortalibus, ÔC eXcèlfioïpropheris teftimonio Domini
perhibeattir loan nés, no habemus vèrbum viuente ver-
b o præcel lentius, quodteftimoniö eft Vóci in deferro claram
noftram,natiuitatem re ipfa cuenire, ôc illiusmattem
fecundum carnefticx ipfis pfogredi.
À. Etquomodbquum ChriftUs ipfum omnibus ma*
iorem teftecnr.tur fus idem diéic, Qui autem minor eft in regno
ccelorum, maior ïpfo eft.
B. Ne hoc quidém citraduplicem & varium intelle-
dum eft acCipiendum. rriplicem enim nobis hæCverbà
fenfum refetunr. Vnum quidem,quod minor ipfo fecundum
carhem ipfe Dominus effet, quum femeftri tempore
poftillius concëptibhem inhabitaueritperpctuæ viigini-
catis matrem ,ex ilia corpore circumdatus,fecundum vni-
onera irtdiüulfus.&icbirtmiftioneliber,quemadmodum
ex magnb illo Gabrielo difcimlis, quiDciparæ id annun-
ciat. In quit enim : Ecce Elizabeth a cognât a tua eiiam ipfa con-
cepitfilium in feneftute fuà,&hic ei fextus menfis eft.Minor item
eft Ioannejquùm homo cefnitur, maior autem quùm De9
effe intëlligitut GÜriftus. His autem cedit angeîorum lo - 1
annis refpeâù ëxcellehtia. Nam qui omnibus angelis pu-
caturordine &: natura minor in regno ccelorum, m àio ri-.
pfo eft fecundum naturam ôc generationem. Ioannem e-
nimüle vilis Herodes decollauit,vnus autem angélus,qui
illiS omhibüS minor eft \ infinitos Herodes in tempotis
momento pètcuflîffet ôc perdidïffer. Vnus enim àngelus
egtefTus ex caftris i Elaiæ&Ezechiæ tempore, centum o-
dtogintaquinque millia alienigenarum hoftium in teni-
pbris puntto proftraui t peri mens. Quern verb hobis alium
certiusexhibetfenfus ? quis minor quidem in regno coe-
lorUm^maibr autem Ioanne ? omnino eum, qui à Domino
filius tônitrui cognominatuseft, Ioannem Theologu.
Ille enim cum rnulto timoré etiam iuffus rangere Verbi
vercicem carnem geftàritis non audebat,hicaucem plus o-
mnibuslibertatis habens,in diuinacoenain finu Domini
recumbens, paulb pbft fupcr ipfum fan<5tumvnicicurh
Deo hominis peétus feferedinat, vtEuarigelium docet,
de eo,qui ipfum proditurus erat,querens. Innueratenim
ei Petrus, qui dilcerec quisnam euer, ^ui ipfiim pfoderd:.
Non mater,quæ pepërerat, non Iofèphus qui nomihaba-
cur,attamen pater eihsnon eràr,non loannes Baptifta, no
Angelus, non Archangelus, neq; alius quisquam incarna-
ti Dei Ôc verbi aufiis fuit attingere illud formidabile pë*
6tus,fuper quo hic loannes velue parer fiiperfiliiim dimi-
fusrecubuic,ihdede Verboverbuchhaufît, atqueomnibus
fub ccelb intonuit illud : Inprincipio erat verbum, & ver-
hum eratapud Deum,&Deus erat verbum. i Illedrüiriüm ôc fa-
...........ParatevtasDomini,& teiïasfdcitefemitas, eius. Sed oc-1 crbfanélum Spiritum in fpecie coluihbæ yidic tantiim fucafionibusdevôceàverbofumptis,
rationem exneuttius ! per Verbum incarnebaptizatumex ccélisyolàntemi hic
i quidem dignitate, pro meà tamen viri'li defirigulisred- j autem in fpecie linguæ ignis fuperfuùm ipfius propriiim
dam. Maiorefgoomnibusinternatos mulierumioànries, accepicçapüt vnà cum condifcipulis in die Pentécoftes,
quèd,quùm adhuc in vtëro materno efIer,noftramque vi- quemadmodum magnus ille Lucas Ad a deferibens de
uih hbhdum âtrigiftet , vaticinatus fit, inftrumencb ma- r Apbftolis membriæprodidic. Ille capite trunCatür pro-
ternalingua vfus.Et in tenebris lacens,lumen in aluo fern- ! ptef làfeiuum feortum, quod cum frarribüs rem habebat,
■ pcrvirginis Mariæincarnatura nonignôrauit,'ïulgpveve- ; Hciodis vxorem,qûæfuerat anteâfracris eius : ' hictoh*
, lu ci per foramen aliquod,per oi eius quæ geftabat, ample- j demnatus,quipro Domino ad fepulcHrumrnigràretjdei
1 xu Ôc ofa^o Deurogeftantis puellæ haufto, eleiiacus ma- ' inceps mbritur. Ille baptizabàc tantum àdfeâccedences,
tcmdinguaexclàmauit’: Vndemihiboc,vi materDoniinimet Spintttmautemfandumneminipfæftatëpoterâc i quiaB
Matâdnteî GratUS feruusDominumcognouit.ôcgefti- iplb bapùzatieranc.:hicynà.cumreliqüis Apoftblis rëbà-
1 eus exult are in ventre ad miniftérium ÿerbiimpeilitur,ad . puzabar, Ôc ad perfedioriemmanüsimpbnertteS, Spiritu
i præueniendum id Ibrdàn.enl,Ôcparandum ipfifecundum taudumlargici funt fidelibus ad figribrüm ÔCprodigioru
carnem » quod pro nobis erat lauacrum. KMàior autem . èdiuonem.lUe maior omnibus iritèfriâtoSmulietum elle
1 prophetiseft» cjubd ipfum,dë^üo ftliyatidhabantur, vir f teftimonio maioris perhibicus eft : hiclümënmundi vo-
dit m carne, illiusque verticektfcèçigit^qiio Cohtrert^çun t : càtùs à vfera ,.ôc irigenità j. ôc femper çxiftehte tnâghâ illà
vniuerli,qüem otniies patriàrchæ Ôcp'rüphetæ per fomma- i luce'. Illé ë vitä exceffic nullo fadofigno , neque prorfus
aut&f'niàràtahtùmimaginacifuiic , antè viuci cumDeo i vllb edito miraculo i quemàdmodum de ipfb perHiber ^
lîbînmS Verbi diuiharh.à|paritibné yitàdcfuhdi; Quèd | Eùarigeliu in,neque quid quaitf äuditbeoriim , quæ fibi il-
auteth ihutus fadus eft Zacharias , poft<|uam illi filij.pro- : lic futüra eranc : hic vnà cum CHriftb federe,ôc fuo nutu
etc at i o annüridiàta ftliffet, id hon ex coh lie rtiâti oneco - itldicarc tribus Iftaelis a Chiifto prædicahte promiffionc
lpediàlë Angeli profedùmdico: ( confuetaEnim cràt illorum
vifioei,qui purélcgtihdffiçiolando lèmïebacjfed
pertypùm illius lilentij fequicuHilentiumlcgis. Natb ve-
rp puerb linguapatris rudüs refticutavcfej figuifiçahs e, fi-
lentio ôc ftenlitate atque feuio voce'n) geneianjhocelt,ex
antiquata,& ad feriitim redada ftenlique tada lege, acin-
fdécunditaçe ludæorüm , qui eamaccepeiàntj neqj quic-
qüam ex prophecatum' vatieinijs vali cacis p er cd^erànc, né-i
queihcelléxeranc I u da i ca m Der <$ciy etbifecUn dum p^tu -
111 y Biblioth. Vet. Tom .^i ,
âCGepicVriàciimdiibdeèim: Ulenusquam beatus pronü-
clatur, lieer îhagtttis efïèt inter hbminës: hic demonftra-
cibnem âccipir eius,quàd m.aiorfit$ à bearo Deo ÔcSeruai
cbfë rtoftro Iefu Chrifto , qui ihquitipfis : Amen dicovobisi
niulHftfopbeu^ vidérequa i>idetis,& nonvi-
\?ûni,&audih,quiauditis,&nWaüdierüm. Veßriautetp beats
funt oculi,quia videtis i & aures, qüia auditif. Quod loannes
pLopheta fit, d innés credimus. Ille appropinqüante ma-
crifuæ ea, qùægcftabat fitium fine patte, matrem ireueri-
Mm m' 3
Matth.ty
Luc. io.