& palmam arbbrem fruéfcum plenü proferentem *jjm tetr
ra moxexfUirevtappareat/ut vt tciticampiena^rpGam
& ad meiîèm paratam fubtus ptotendat, rurfilfq; diuinb
præcepto oriaçur.V èrum'nonhabët ratipnetn fimilitudo.
Nam fi terra animi&dexeo eft,quod animata prof^tt/eir
jpfam anima cieÂicuiti Nam quianimàm educ^ifiiiç fiiàm,
! nue proximii morcuus omfiino & exariimis eft,^talé ç^u-
: fam eijciens. '
A. Num igitur, quandoquidem homines yiueritia &anK
mata générant,edito in lucc infante inanimüs reli&us eft?
B. Verum nihil aliud quàm organum homo getierat,ani-
mam aute immittitpéus. Nufquam enim iniciiptura di-
£tum eft-.Producat millier animam viuentëm rtëqüe quôd
Eua concipiens,aut Sara,aut Elifabc ta produxerit.ani ma,
fed quod genuerit infamem puer um. Cur cætëroqui plu-
rimæ matres générant fbla cbrpojajänima deftitutà,liquidem
poterät animatum producere fcétum? Aut quare fce-
tummortuûe'nixcC, fupcr eo lugent &plorant$cnon mox
animam indunt mortuo;fiquidem denuo fas erat animam
generate ? Quo modo verb quoduis animatum ferro difle-
éfcumautlaniatumi moX fànguinem profunditinftartor-
réâtis,&circùmquaq; fubefaçit fubicaum?Terra verb a-
rata,paftinoq; difïe<fta,& in puteü effp.fTa non. claniat,nonl
feddit fànguinem, non rulaefit, non eontradiGit percuflo-1
ribuSjVtanimâta omniafolent^Quomodo verb alliumôc I
cepæ, dut aliæplaritæ cultro vel falçe amputatæ fanguine
non perfunduntur,liquidera animatæfunt/etûdum Ma-
nichçosvaniloquos & ftultos,qui foetidam maledicétiam
in fuis animabuscircumferuht ? Omné autem animatum |
rerrenum (Scmarinum ornnino erit,& fànguinem habens.
Non igituranimataterra eft,neqj quicquam plantaiü,aut
iuminariü. Nufqua enim de his inquic paginafacra,quod
infpirauericipfis natum vitæ, quemadmbaü inquit de,ho- j
mine. Àbfit igitur à te proculquifo illorum deinen tia &
delirium. Omne enim animal fibi Emile générât, bos bo-
uem,fimiliter & equus equum,& caprea,& tigris,&oneri-
bus portandis deftinaca iumen ta,b eltiçq; crudiuoræ,vnü-
quodlibet fuam naturam eamq; folamgeneràt. Quomo-
do igitur terra quum vnius naturç fit,toc queat animas generate
alterius generis & in æqualium animalium, ni fi d i- 1
üino mandato animarentur quæinde producuncurîQuo-
modo verb &aquæeidem.diuinQ iufluiobnoxiæ,quu luit
vni9naturç mollis &fluxæ,innumera genera natanliüani-
matorum,cæterorumqi ßcaliorum pifcium cartilagineoru
in vno cemporis mornéco confimilicercum terra excreue-
runtî Quires molles & fluida produxit corpora animata,
folidaq;&lapidea,in abyfîo fluitantia,adæquata moribus
magnicudine,cuiufmodifuntphocæ,balenæ,priones,gau
rij&c.horribiliadiiftu & afpeëf u in profundo degentia a-
nimalia,quorü non eft præfencis cemporis expofitÔîQuo-
modo igitur,fïquidem yna nalfcra animata eft aqua,innu-
mëraeffluxerunt genera natadlium&yolacilium , aliter
na(centia,& aliter viuentia, & quidc diuerfo viblu viuen-
tiamunc quidem f uper terrain, nunc verèin aquis vi6lnm
quccrentia? Niliaci fünt in Ægypto crocodili, ad occiden-
talem Phifo nem canes fluininei:Euphratæi gryphçs,palu-
fires ranæ, & apud nos echini & cygiii. Atqueinniimera
quis inuenerit amphibiorum genera,quç nunc quidem in
pratis & medimnis lemina colligunt^aut herbas coined ur,
vnà cumccrreftribusanimalibusmunc verb in aquis nâtâ-
tiâleuioresfluuiatilium cikos comedunt: quodÔCcrudi-
uora exterreftribusfacere folenc. Scdad propofitumfèrr
moné gubernacula vertamus,prophetica fequutidogma-
ta.Nufquamenim terrain animatapi pronuncianc, feddi-
uinayirture & fpiritu animari ex ippu llu lân tia : dîuino
quidem Dauide canemc,Mittesfyiritum tuuni,&creabuntur:
Efaià verb velue irtperfonaDei inanifçfto damante : Ego
Densquifeçicalum & terrantqui datflatum viu omnibus tal-
, tantibus eam. ;
1 A. Nibil qUod mugit, aut rugit inànimum eflè dicimus.
J quomodp igitur rugit terra,fiquidé inauimata eft,& quo-
mpdo mugit quando çbheutituri;
B. Similitérbc mare fubterraneis fpiricibus intumefeens,
quafi ftridorem aliquc m aut mugitû reddic.- Ecenim illud
f«penumeroeuaporânte.piofandiæfiu commotum & extindanS,
fonitiimefficir,aJlidêns Leinëtipfutp piocellisvt-
hementioribus.'Quiefcente veioflatu, véhitinanimatum
haudclarpatjfedfbpitumpröfunditatistrariqüiilitateha-
b e tv Cçteroqui nû putatis. aquariavafà,vel dplia animata
eflè,quae àudimusftndëhcia^& înugienciâ, quùm pénétrât
aèriuVfpiritus?bccifaverb cjrpra &cxcoriatasGÜïuis confiât
ipfam pëllem inanimam efle.In vtrem verb cute çpmmu-
tàta,&"fpiritu dfftéca, deinderurfus compreffione manuü
npftrarum en\iflb flätu,quomodqfiridbrem qUè,daihjaut
mu'gitum reqdit ihanimata,? Quomodo item mùfico fbr-
uiensinftrumento.duifiuhominis varié illo vtentis quod-
ti.is carmen efficitùr, ac tain lugubriter quàmfpfn/flèper
fiftulas tefoharîNüriïigicuranimàcas dicemus qubdinflâ-
tse muficisinfonaht infirumétis liominu m excogitatione?
Item cithararum çhordaS} & tympanoruin pelles tinnitus
& fonos edunt,perq-, taôtum eins,à quo renétur, fhepunt.
Adhunc modum cogita8c tërram,peralteriusalicuiusp-
_përatiphem,mugireôGcpnçùti.
A. Quomodp igitur tres illi pueri ominém çreaturâm animàtam
innuunc,canentes in fornace, Bénédicité omnia opera
DominiVominum,celebrate & exaltateipfum in fecula.Benedici-
rcif«ge/i,cçli,tcrra,fol,luna,afira,rores,pluuiæniuales,gla-
cies,niue^lux,cenebræ,nôttës,dies,montes,çoilës,jnare,
Humina,& omnia qu* fcquumur ? NainhoCyefieiliaaniu
matafjgnificaturi I ' ||| , -
B. Atnon ornnino animàtas ofiendit eflè illorum fan*
dorum hymnus, pratter homines, eciam beftias,& cetos
&c^tera terréftria Scaquatiliâi Angeli enim behedkunt vt
rationales fpiritus,& minifieriales; coeli autem,nô ferme-,
né & voce,fedfuppedicacione im'brium & firma conftitu-
tione.Sol auté & luna,ex ortü,& mutua^viciffitudinecur-
fus &radiorum ciaculatiônibus.Præcerea proceffione or-
dinara Lucifer quidem diem annuntiat.Hefperus verb di-
nerfum.Pleias confpeëia fècuritatemnauigantibas polli-^
ceturjoccidens verb diuerfum . . . àliquado quidem
ad matudnas, aliquandp yero ad vefpërtinas partes
axem fleétens,noblem 8c lucem fignificat. Terra verb fruJ
(fiibus benignicer fouens m or raies,laudat Pomïnü. Mare
pro^pericateprofedionum, & lignis permeabilis,pifcefqj
nobis proferens & conferuans Dominum laudat.Anima-
lia autem bruta,&homines:nos quidem cum ratioùe laudes
offerimus,illa autem portantialaudantes,& yota faci-
entes, ordinate ab illis gubernata, & in timoré çphibita,
Dominum praedicant. Nihil enim minus quàm pro nobis
ipfis,etiam pro iumentis oraré confueuimus.
A. Siinfirmamento fixafuetaftra&.luminaria, confifiit
autem immobile fvt dicitùr^coelurn,quomodo curric per
ipfumfol &c luna,non fe cant es ipfîus fubftantiàm ? Quo-*
modo item in glacië figi poteft ignïs,ita yt non foluatiir. ?.
B. Non funt fixa,fed lub firmamentd.aptata, & fërüntur
quidem in æthere leuitate naturae,currunpverbfub firma-
méntQ : illius quidem refrigcrationefecundum proportia
onem ad inferiora corhpulfà, verum:aeriS fubieâa cralïi-
tudine fublatai Omnibus enim creacis leuior eft ignis na^
tura,ideoq» angeli eriam hanc forritifunt, Quifacitangelos
fuosß>iritus,&minißrosfuos jgnüflammam,inquic in melödijs
Dauides.In Epiftolis^autem Paulus î Aé'rafiiperaht lumi-
näria leuitate ignis. Penicus autem ad firmamentumap-
pellcre,aut eius aliquam pfartem inHammare non pofTunc,
propter afpiransdefiiperfriguscoeleftium aqùarum. '
A. Atquomodo Ventorum yiolentiain aftranon impin-
gunt,aurimpediùnturçurfu>
B • Spirant inferhè flatus, & fiib fole feriinturnubes,vt in
alto mendie videre licet,quomödonubib, agitatis füper-
j upl^ns.inumbretur fol. Flatus autem yiolentia terræxon-
terminaqUumfit,mëritocommoiictabyfïum, &inaera
fpargit piHuerem.Qupmodo'verb flatuum visexiguam a-
liqiiamdbmum aut lapidem mouere quû non poffitjrnö-*
uebic aliquando vel cransfëret folem quauis ciuicatc ma-
iorem,aut ad aftra cobidec?
A. . Si nihil ad hominum natiuitarem coferunc ftellæîtieq;
poflunt inde indaganqiiænobis.accidutjquomodoin na-
tiuitate Chrifti exorta efi,quæ riiagis dux viæ fie ret ? Aut
quomodo illi régaléagnofeentes ftellâ,ad irër fufcipiehdü
moti funt^d adorandum, puerum per fiel 1 am deduiti? 1
1 . ! ; \ 1 - S g § :/V B.. C^tiia
i —Ouia SamoritaiiiSt Sadiiucd ahgelos non recipiebät, | xnlcges fidniim.fediuxtapicutcni m Dcüm pr.mam li-
*.riroftcllamaOeelumDiuos£uangeliftavocat. S ed& bimetipfi.&deinecpslfaapohllp arcumciiioms acutUm
aftrisimplnfum äd Chriftum trahtns, draulto-1 cultmm adhibuit.Neque fccundum aftrottomiamdfdd.-
rnmDeorumerrorcmortales teducendo, velut ftellaip|uinampromi(Goneracxfterili&:deacp.tacoprorttfobo-
„IniranBelmn v i* adorationis diiccm. Nonenim alia tc | lern & procreatutum crcdidit,cum qua ab adoIcfonna&
B L ad adorationem excitati funt, quam opinion« <ni | flofendatate vique adipfam cania«m,&cxttcmam fene-
S f f f i Quum autem remiffior& infirmiotmagia faftafu ftutem verfatuseiat.Nunquam certe'iillonomiaparuit,
ilTet oeudeificaci hominis natiuitatero, quiftellas funda- ne tune quidem,quum afttotum opifex per tentationem
L t &ordinero ipfis prafcripferatue intellefta etrantes filium immolare ptatcepiffet. Neq; aftra fequens, fed Deo
illiChaldaei,confirmatoadiupplicandumanimo,expiata obediens,ChaldsamcumMefopotamiaSynaepermutat.
errore,fuaeunt fponte,tanquam Euangeliftqdtprimi pra-1 Obfecroautemacu.mendludtoum, praclariffime Con-
cones Gentium de diuiqi homin>>aduentü,Surgentesigi- fftanti.vtin priefenn facro ccetu paullulumaufcukadi gtaturpropheriaeximij
Efaia audica,clamant:P«er«afiöfj?ns- tiatacente,aftronomicam genehm noftram, quam cuftau,
X rnm Um eß mbit, & vmb'mir « mm im iltgni umfilij i tuis.exphces mthi.quainam fiderum fit tarn miftio, quam
Dcusfortis, nommMr,pmufSt ,Ck,{M,fumi[uu^ eöaunaiotdonecdiuinav.tmteacfapient.aiubuetfis qu*
Hocautem quum ante quingentos annos ab^llo jriro fan- d te agitantut dogmata, tnrfusper fobrjetatem & doftn-
a 0 ntxdiaum findet,licet illi nonaudiuiflent.tamentei- nam mehotibus in teexcitatis , quemadmodum&abex-
nfademonfttarunt, legi &ptophetisvacahtesIud*os in- celfoApoftölodicitur.demoUtislcgalllims.&viciffimex.
piaaemoiiuiaiuui, ivg. ■ —..............— ,
telligenti* expertes eile, atque ita in fide pirgun t, Quod
veto non ftella, fedintclleailisqasdami& rationalis po-
teftas fnerit ille Magornm dux,ex ipfa difeimus tum m oti-
onetuminftitntione. Nam ftellatü illiquidem q u i fem-
pet funt mobiles,nunqüam d motu quielcunt.-quæ verofi-
XX fnntnonmouentur.Hæc autem vtruinquerccipere vi-
detur, nimitum q u *& mobilis elfer, & fixa,atque etiam
________t a t in E J.nm n n r , Onod altatisEuanncUcis, nenumaftada, Sc in melius reftituta
ducebantur.fcfe intetroganti-i Rfi i - /I____- dH « TnJninnim ) biirküriK ilf fflf
alratis Euangelicis, nequitia frad a , & in melius reftituta,
paceque.cum meis dogmatisreconciliata, & illis qui vnà
ad audiendum hunc fermonem excicad funt, illæfis abeû-
tibusnecimprobitatis gentilicisquidquam fecumafpor-
tantibus, Dauides quidem audor ille diuinorum carmi-
num Cubijciat,Haceßmutatio dexteualtißimi:eximius autem
vates Efaias acclamet in perfona Dc.i-.Ego [um Deus iüe,quifa
citpacem,& maUinmeliusreuocat.
Pfal-76.
tfai.tf.
ab iis qui ducebantur,fe le fubduceret: ita vt mterroganti-
ciipacem^inaiammc^,^,^
bus ipfis, Vbi eft natns ille texludteomm îjntbatns lit tex A. Faffca mihi d.cend. poteftate a fand, rate v e t o oratto-
Herodes.aetotaHierofolyma, & diunlgatns ditlinuspat- nemaufptcabot.novt cortnmpam præfentes, fed vtirem
tus, lateque (parfus d Magis.proptetadeptum vite ducem. petniciofam abicautns.Qnandoi|itut Mars centrum te-
Rurfasantemapparens,conftititfupraantrum,vbiinfans nensindomofua, qnadrato afpedu eum Mercunb cen-
«atjinqui't eximmsMatrhseus. Natu nifipetinrermiffio- j ttum Lunte,qu^plenaeffemc.ptt.m genetat.oned.ntna
nemapparuifl'etjnonfiiiifetcommotaHierofolymainter- jntueyir.efhcnhomicidas& .nterfedores^mtametomm
to a t to eM aV o tnm , nequeitfitamsfniffetHemdes,de ‘ vfurpatores&pototesfangum,s,ebrms.etommatos.dtetefeaudiens.
Nifiintelledilisaliqua&rationalispotenua moniacasnotitiasabfconditotommyfterioramfcnitates,
illaftellafbifTetmonvtiqueeiusquinatusetat, miniftram magosfacriflcos,&qutefiinuftislimilla:fipræfemmnnl-
fe declaraftet.Nuncaatemquödcirca reges fieri foletjVO- li„saltetinsbenefacæfellÇafpea«sfit.Rnrfns.dcmMats
cat quidem,&præceàensdbtinus hic cuilbr deducit ad te- intuens Venetern afpedu quadtato.fi non ^ afp ed us altr
m M Ë M poftquam vetoad portam latiotis p la t« ve- coins ftellte benefieten, centto.adultetos efficu,tem cum
■ M M i u b e t , vfque dum adnentû fototibus & matt,bus habentes. Venus cum Lnna.nfint-
i^lbrnmfegifienificaueritsficqnedeinccpsadipfosreuet- bus&dom,busSa.utm/accedenteSatut„o,apptobante
insadtedumaureum, Scad regem intus ièdentcmdedu' Marte,efficitmuberesagrorum Cultrices,&arcnneauræ
eft^tohkftXqnidemcôfpicbnr,angeb.santemeffein- omninmqnevutbnmopetumgnatas.confuetndtnemha-
I B S S S d u x , Qutenamcaetèrbqutvobisvi- b ^ m .S c o n c ^ b e n t e .c ^ q m ^ v o l a e tm t .^ .m -
dettneile m ^m aUtolajNumft)bOmnino dices maximü pedientibusin hoc easmaricis. Viriles autem efficlt mulie-
cffe^dmfolelî^Quis igitur quum eftin medio coelo con- | resin Capricorno,m Aquanq,lèdmre venmeamfirbces.
ftimtus toer™quMt,quamnam vtbium aut vitotum p « - In vitis autem efbamt contrat,nm, f, cum Marte fitm A-
cbToftéda^au^quamnamdomum quafidigitodefignetî riete. Qnofit.vtneqneantvelmetu,vêlai,cmn|trnmts,
Gsmpara igîuirftellam cum foie, velue . , . . . , ade- velattecoutmerebbtdmes.ptoptettnclmaconemaftro-
lephantem, Scaiimmdiuin“ madomntumma^iro^mct ru ^ ^ ^ g e n t i l i c i j erroris enuntiafti fabulas,
uitatem,vebmcum camclo c ^ to q i. mnuus j igitur Scegoaudadetaggrediar caquæd tc dida
funt,&fund* vel arcus vicefermonë ytens rcfellere cona-
bor,ne ad Martern & Venërem,noftras ftellas, cædiü cau-
fas referas. Prius autem obfecro vt difeere velis, poffe hominem,
fiquidem velir,libidines & adiones vel caftigare,
yelpenitus excutére. Atque equidem excutere fôléo peï
conïcientiæflagella.&permemoriàmineuitabilisiudicij,
quod vitia prohiber.Sed &principumleges, ante tentara
cornienta, & anguftias, atque catapultarum fupplicâfolo
auditu rerjum terribiiiunv, quæ funt in cômpenfatione de-
li6torum,modeftum reddere pofTunt honiînemintempe-
rantcm,& obtundere làfciuientem vigoreifn iuuentuds in
qualibet regiojae/me feriptae fint,fiue non fcriptæ,ta apud
nos,quàm genees. Nam apudaliquoslex feripta,apud ali-
os verb confuetudo valetXëgibusenim qui deftituti funt,
patrios mores pro legibus duëunt. Quorum primi Seres
funt,qui terræ extrema hàbfiates,pro lege habentpàtriam
confuerudinem,ne quis feottetur; neve prædetur, ne quis
adulterium commicat,né ftatuaS adoret, ne dæmones vè-
neretur, ne prorfus apud ipfos imago fic,aucfcôrturn, aut
adultéra,aùc prædo,authomicida,aucfur. Et tarnen nul-
j lius horum liberam poteftatem coëgipilla,de qua tu dicis,
lucens igné Martis ftellameque yi compulkquemquam i-
?pforum interfieere gladio prOximum, aut lapide percute-
UliaCem,VCUUlL.UUJ a - a i a i w . v / ,,° v . •>
quam maximatum vtbium defignet (upetne.immtnenslW
le luminarium rex , quomodo Hellem exiguam Oftendetq I
fpeluncam dicam.fi nó angelus fuitjpropinquum terrae in.
lublimiitetfacicns.&dominum indicansïFaceflant.guut
hinccumfuadementia, quiftellamvnacüm vniuicüiuiqj
noftrumnatiuitateoririputant,fabulofinugatores,cueadem
motiente ftellam quoque deficere delitantes.Quum
enim duo tantum bomines eflent in mundo, Adamusin-
quam&Eua,plenum erat afttis ccelum.Rurfufqueiubla-
tispetaquas tempore Gigantum omnibusammaus natu-
ris.prtcteteos ofto qui cum diuinoNqaferuatl funt: non
fimul ablata funtaftra cum illis, quiaquadeleti funt,neq,
velpaululumafuüteceflèruntordine. ■'
A. Quomodo verq Scriptuta aftrologum dielt Abrahamumiaut
quomodoKaliosinuenimus pluiimo^.quipx
afttis multa qu* fiunt apudnos pttedicüc, velutiquod Ute
infans adültüs.in bomicidam euafurus fit,aut adulterUmt
ille veró in fóbrium, Semodeftiotem, Stfortunatuin, beneficio
fideris? „
B. Patriärcham quidemAbrahamum hiftbnaaftronomu
vöcans,nufquam'ponicipfum pro dijs habuifle v?l coluifr,
fe ftellas. V.erum ad agriculturam, & imbres, &ficcitates,
tempeftatefque ipfe pbferuaflépatriatcha creditur, vt qui
patte genitusefTetgentiliThare, &.cumChald*isveria-
rn< «Tu« mrtit-iriidinem Deotum credebaut. Non enim iu