fugieado, contrariusiiii fuerat. Deinde rex Pcrfiirum ne-
can iufltt cuftodes carceris. Caufa mortis regij pucri Manes
, pér faam fuperbiam fuerac,caufa quoq; mortis, Cu-
ftodum erat,per fuganu Quicrgo mortis eft caufa; ifte-
neadoratidébet? Nonne oppórtuitlefumimitari, qui
Mefepo- ! me quaritis, finite hos abire ? nonne oportebat
camiç vi- : cumlqna dicere | toUiteme&proiicite in Mare,propter me enim
dclicec; tempcfiasifiaï Fugit Mancs de careere, & venir in Mefopoqui&
di£ tainiâ. Sedoccurritillifcutumiufticiæ ArchelausEpifco-
nlsfosi * * Græcum auditoriumconfticuens, eriamPhilofo-
ftius _uï phis xudicibus eum redarguit jne ft Chriftianiiudicàrent,
habuit ad adgratiam aliquidiudicafl'eviderentur. p ix ite rgoAr -
ucrfuî Ma chelausadManem : quod prædicas,"narra. 111e vero os
d Chaifid Eberts can<luam iepulcluum apertumà blafphemia ; à
exeuntg * Gtfeatore primum incipic, dicens, quod veteris Tefta-
librum (cr menti Deus ignemfeipfum dicit; cuiuseric filius illequi
ittone Sj. dicit, Ignem volomittereinterram ? Sioderiseum, qui di-
rofcripfir, cicj Domnns mortifient &viuifi(at, quare honoras Petram
D qui Tabitham quidem fufcitauit,Saphiram autem morti-
Grxcus ficau“ } Si oderiséum , quod etiam mortem paraucrit,
faélus ha- quare non oderis eum qui dicit.: Ite in ignem sternum î Si
beeur à < odiftidicenrem; Ego Deusfacienspacem & creansmala -, pçr-
'mulds. quirequid dicat lefus, non venimitierepaçem fitper terram fed
Hierom in g[a(Hamt Amborum funt æqualia d id a : ergo c duobus
S ö ip r ^ aiterum fit neceflèeft: Autvterque bonus , pcrcandem
elefiaili- locutionem, auc ft irrepiehcfibilis Ie fus hæG dicens, qua-
coruffl. re vitupéras eum quiinLege yereri fimilia dicebat ? Poft-
! Archelaus ea Manes ,& qualis Deus qui ob exeat ?. Paulusenim di-
1 Epifcopus cit ; In quibus Deusfeculi bates obucauit mentes infidelium , vt
redarwiic non Jflmdeat ill is nomen Euangelij. Arcnelaus vero optime
Manem. refeilens : ,Lege ( inquir) quod præcedit paululum ; five-
Dcui.+.z* ro eft obfcurum Euangehum noftrum inperditis efi, obfeuru. Vides
Luc.12. 49 qUO(l in perditis obfcuratur? Non funt enim San&a danw
»^«#*Nunquid autem (blus veteris TeftameniiDeus
Mat, zj. , obçæcauit cogitationes Infidelium1 ? Iefus autem ipfe
ij*, a f. -j. \ hóhne dixit, propterea in par abolis loquor,vt vident es non vi-
Mat.1t.34 géant i Non quod odifïèciilos, volebat ne vidèrent, fed
propter indignitatera, quod oculos fuos ipfi obftruxif-
2 ÔQ3 i fenc*
Euanae- Vbienimfpontanea prauitas; ibi & impedimentum
lium, per- gratis : Habenti enim dabitur.& qui non babet, & hoe quod vt~
dins ob- \ ditur habereaufereturabep. Quin etiam vt quidam inter-
fcimim. J ptetantur, & hoc dicere non fuerit ineptum: Quoddici-
1 1 ^ tur Deusexcxcaffe Infidelium cogitariones, in maloex-
cæcauit, vtfanctarcfpicerent. Non enim dixit,obucauit
ipforum anima m, fed cogitationes infidelium. Hoe autem
e ft: perinde, ac ft diceret, obcæca fcortatoris libidino-
fas cogitationes, & feruabiturhomo, excæca finis rapa-
citatem, Sc faluabic^jf homo. Sed ft non vis de hoc ira
lênrirë, e ft&alia interpretatio. Obcæcat&Solhppos,
& e x oculis laboran tes,male affe^os propter luminis vim,
non quod Sol habeat vim excæcandi, led quod corrupta
videntium natura videre per fe non polfit ; Sic & infidèles,
Xgro tan tes in corde , non pónunc videre diuinira-
tis radios.Et non dixit : excacauitcogitationes-, vt non audirent
Euangeliàm ; léd , vtnon intuerentur Jplendorem Euangelij Do-
mininofirïiefd Chrifit.Audire .n. Euangelm omnibus licet,
gloriaaütEuangelij, folisChriftigermanisdefinitur&a-
peritur.Loquebatur Chriftus his qui audire nó poterant,
inparabolis. Difcipulisautc feorfim diftbluebat parabolas.
Splendorglorix, illuminatis, excaecatio autem In-
fidelibus. Hæc myfteria quæ nunc Ecclefia enarrattibi
catechumeno, non eft mos,Ethnicis enarrare. Nee enim
Ethnico myfteria de Pâtre & Fxlio Sc Spiritu fàndfco deel
ara mus ; quin & Catechumcnis non adeo aperte did-
mus myfteria ylêdlxpeoblcurius dicimus vtfcicntes Fi-
deles intelligant, & qui nefciunt non corrumpant. His
Scalijs-eiiifraodi plunbus profternebatur Draco , tali-
bufque concertacionibus Archelausiüperauit Manem,
ira verurfus inde fugeret perinde atque anteaexcarceri-
bus.
Vitans autfem aduerlarium > venit in vicüm quêndam
viliffimum, quemadmodhmSerpens in paradifo j reli-
6to Adam adEuamacceflltiSed Archelaus Paftor bonus,
Quibus profpidens , fuga illiusaudira» cito aeeurrit & j
Ibid.
Excacare
quothodo
Deus di-
catur.
P
Myfteria
Ethnicis
non mdi-
inda.
Manes ab
Archelao
dilpucan
Lupumperquiliuir. Manes vero vidensaperteaduerfa-
rium , exceflit&fugit, deditaurem hanepoftremamfu-
gam. Regis enim Perlarum fatellites vbique perquiren-
tes,fugitiuum ilium compréhenderunt, & quam ab Ar-
chelao habere debebat fententiam, hanc regij Miniftri in
illüm tulerunt. Comprehenditur Manes quem adorant
ipfiusdifcipulij&adduci tur ad Regem. Cui rex expro-
brauirmendacium & fugam, irrifit leruitutem eius,a®u-
fauitfilij caedem , damnauit propter eum fadam eufto-
dum necem. Itaque excoriare Manem lege Perfica man-
dauit ; Sc corpus quidem reliquum bellijs deuorandum
tradidit, cutem vero qua tahta illius improbitascanti-
nebatur,tanquam vtrem, ante portas fiilpendi curauit.
Qui lèipfuro Paracletumelïè dicebat, & futurafe feire o-
ftentabat, fugam fuam Sc comprehenfionem nelciebat?
Huius Manetis difcipulitresfuerunt,Thomas,Buddas>&
Hermas. Nemo légat lecundum Thomam Euangelium,
non enim eft vniusex duodecim Apoftolis , led vnius ex
his tribus Manecisdilcipulis. Nemo corrumpatur abani-
marumcorruproribusManichæis,quicriftibusaquismoe-
ftiriamieiunij.ftbiinducunc,quiFaélorem quidem cibo-
rum calumniantur , cibos tarnen optimos quofque vo-
rant, qui docent, quod qui herbam euellit, in illam mu-
tabitur.-Agricolæautem & holitorumpueri,in quot tranf-
formabuntur herbas & gram ina i T o t annis holitor falce
fecabac herbas, vt fiepe vide mus,in quam ergo ex illis mu-
tabitur ? Ridiculaveredogmata,& curpitudineyirape-
rati oneque p lena.Ide m quandoque homo, cum elïèt Paftor
ouium, & Quem lacrificauit,& lupum occidir;in v-
trum igitur mutabitur? Multi homines,pilcescapiebant
& aues aucupabanturfm quid igitur mutabiincur antiqui-
tatis nepotesManichxi.quinon opérantes, ea quælunt
operantium deuorant ? Qui eos quiadferuntlliiscibos,
hilari facie recipientes, pro benediiftionibus, malediólis
inlè&antur î Gum enim ignorans aliquis, illis panent ad-
ferc, paululum (inquit) extra fubftfte,&benedicam cibi:
deinde in manus recipiens panem ( quemadmodum illi
qui ex illis pcenitenciam égerunt,confëlfi funt)Ego tc(di- '
cit Manichxus pani) nonfeci, &execrans ,proijcrtinal-
tum, & maledicic ei qui fecit ilium, atque ftc faiftum comédie.
Si oderis cibos,cur hilari facie intuèris illos adfe-
rentem? Si dantihabes grariam, curfaélorem & Opifi-
cem omnium blafphemas? Etrurfiis : Ego te (inquit) non
feminauijfeminetur feminans te: Ego tenon melTui falci-
bus,metatur metens te: Ego te igne non coxi, coquatur
quicoxitte. Pujchra fanegrariarumadfcio ! Magnaquir
dem hæc mala,led paruareipeäualiorum. Lauacrumil-
lorum coram viris & mulieribus enarrare non audeo. Ve-
rcor.dicere,in quo ficum intingenres dant miferis, quod
per Silycum tradiram manifeftatum eft. Viri enim in
fomnijs hæc imaginarentur,& mulieres in puerperfis.Poi-
1 lueremus cérte os noftrum hæcdicencesmeque enimGrç-
j cihisimpuriorcs,nequeSamaritæmagisarhei, nequclu-
! dæi magis impij, neque fcortatores illisfuncimpuriores-
Scorcacor enim,ad vnam horam, per concupifcenciam finit
operätionem : condemnans autem fe fceleriS, tanquä
poilu tum, feit fe lauacro egere, St agnolcit foeditatem fa-
cinoris. *
Manichæus autem in medio alearis ponit ifta, atque ft"
mulos&linguampolluit. Abemfmodiorc, o homo,
capies doélrinam* Hoc femper obuium, olculo falutabis?
Nunquidpræter aliam impictatem , hane folam non fu-
gies foeditatem,fceleftilque potiores omnique proftituta
aeteftabiliores. Annunciat hæc Ecclefia, & do cet attin-
gitquefordes iftas vr tu non polluaris : diert vulnera,vt tu
nonvulnereris. Sufficitautem,hæcfolumfcire tibi, fed
experientiailia difcerc,caûc. Tonat Dcus, Sc nos omnes
tremimus,illi autem blafphemant ; fulgurat Deus,& omnes
ad terram inclinamur , illi verp nefandas in coelum
móuent linguas. Iefus dicit de Pâtre, qui Solem fuum facit
oriJri fùper iufios & inïufios, &pluitfuper bonos & malos : Ac illi
dicunt.quod pluuiæeXquadam amatoriainlàniafiunt. Et
audentdicere, quadfit^uædam Virgo in eoelo pulchra,
cum iuuene pulchro, &more Cameiorum aucLuporûm
illos quoq} tutpfe concupifcenciæ tempus habere: cum
; fiunt
Manes cj
pens.
Manes ei
'coriattf
Perfide.
f Thom*
nomine
Ëuange.
lium, eft
cuiufdjg,
Thoraaf
fm ^
difcipnli
Manetis,
Manichti,
pepotes ij
[antiquitaJ
tis.
uanidia
panem cs
me.lari,
execrlmr,
G
Olculo là'
lucarc obuium.
Manicb®
tonalité
bJalpbè-j
manu
fiunt tempeftaccs , fiirendo illnrn inftare virgini, acillara
quidemfugere,huncautem infequi, arque cum Currendo
iudare,& ex illius fudôre pluuiani eile.
Hæclcripra hint in Manich^eorum libhV, hæcnoslegi-
H*retico:|‘miiSinon credehtesdicenribus, propterveftram enimle-^
■ lihros j^curitacem, etianl perditionemcüriolelcrutàbamUr, led
Dominus liberabitnosabeiufmodiërrore. Vóbis autem
h &ficutlunafirmdta in ftculum. Cur n ori veren tur id quod
feriptum eft,tó vtefù ante Luciferüm genui te: & quoi effet tàfiàiu
vt Soldumurtu,& ante tunamgenerationesgenerationumî Q u ç
quidem ad hominem teferre, longe ineptiflîmlim» 6c iffl^
pietateplenumefferi SedIndæfquidem,mbreiherèduli*
taris fiiæ,in his & àlijseiilfmodi didlis fquohiam irâvolût)
male fint affeôli.NoS vero, eu m iam pietatém fidei recépemjij.
i4 m I
Hxretici
athei.
dectaleodium contraDraconem, vtquemadmodüm ille rimusjvnum Deumpâtrem Dominiadoremus» Nam qui
* n fi d i atii r cal ca n eôj fie v os capuc illius conculcetis. Me- omnibusvim gignendi impartitùr eümhâc fàcultate priuare,
impiumlàncfueric. Etcredâmusin vnum Deum
Patrem,vt antequam de Chrifto doiftrinam tradanuis, fi--
des Vnigeniti firmejur in ani mis AuditorUmjÄ abhisqüi
in medium prolati funt de Pâtrefermonibüs , nihil omni-
ho feparetur. Patris cnim nomên,fimul cum ipfius ndmi-
nis appellatione exhibecintelligendum&Filiunî.Qüem-
admodum fimilirer Filium quls nominans, ftarim&pa-
trem intelligit. Si enim Parer , omnino Filij eil pater : & ,
fi Filius, omnino PacriseftFilius. VtigiturexillaloCurio*
ncilnvnum Deum Patrem ommpotentemjattofent, cceli & terra:
vifibiliumqUe omnium & inuifibitium, & in vnum ïefum Chri-
ftum j non arbirretur qpis minus fantfte, cùelo &terrà po^
fteriorem elle ordine Vnigenicumipropterea aritê iliorum
nominationem, Patrem Deüm nominauimus, ytfimul
atque cognouerimus Patrem, nofeamus & Filium : nam
inter Patrem & Filium , nihil eft medium quôd
ftat. .
Eft itaque Deus, multorum quidem abuiîue diélus pater;
vnius vero & folius natura & veritate Vnigeniti Filij,
domini vero noftri lefti Chcifti parer : non in tempore pa-
terelïèincipiensjlêd femper Vnigeniti pater eXiftens.Nott
enim fine proie antea, deinceps lententiam mutàuit * fed
anteomnem fiibftanriam-& ante omnem lènfiim , ante
tempora & ante omnia(ècula, parriam dignitatem habet
Pater. Hac magis quam alijsdignicatibusvenérandus,&
non affe&ionepater fà<5lus,non ex coniunâiôhc,bon pèf
ignorantiam, non deficiens, no dimihutiiS,noü alrerâtiis.
Omne enim donumperfettumy defurfum eti\ défendent d Pâtre
luminum.apudquem non eftmutatidnü vel conuerfionis adumbra-
tio. Paterperfechis,perfe<StumgenüitFilium, omiiiatradidit
Geriico: Omnia (iriquirj tràdita mihifunt d Pâtre mtd.
Et honoratur Pacer ab Vriigenito:^ Ego enim,inquic Filius*
honoro Patrem meuni.EtrutCasficut êgo mandata Patris met eu
ftodiui,&obedio Utiindileätone* Dicithusigitur & iiosfîmul
cum Appftolo,bénedifttis Deus & Pater domini rtdfirt ïefü Chfc
fit,pater mifericordiartim & Deus tùtius confolationii. Et fle&i-
musgenuaad Pattern, d quo omnis paiefnitai in ctelo & in terri
nominaturglorificantesipfum per vnigenitum. Qui ènimne-
gat Patrem:&f ilium negat : Et rurfiîs, qui coitfitetur Filium,
& Patrem habet. Gognolcentés quod Dominus tefus Chrifius
èft ingloria DeiPatris. Adoremus igitur Pacrèm Chrifti, fa-*
miheriris quie didla funt vobis:quje eöfonantia veftrorum
adiila ? quid luci cum renebris ? q u s EcciefiaegraUitas,
ad Manicha’örumfoeditarem?Hic,ordo,hic,fcientia,hiCj
grauicas,hic,p n ricas, hic, & afpedlus, mulieris ad concupi-
lcendum,damnacur:hic continentix patientia, hic, Vitgi-
niratis 5qiialisangelisdighitas,hic,ciborum fum ptiocum
grariarum actione, hic gracitudo erga vniiierfi Opificem,
hic, pater Chriftj adoratur, hic, timor Sc tremör pluentis
Virgmica- tJocetur.hi^rotiantem Scfnlguranrem glorificamus. -Pa-
Qd*q«a- fcar>s firbnl cum Ouibus, &fugelupos , ab Ecclefiäque
bisAngelis. non fepareris. Oderis & illos quialiquandoin talium fuf-
peum tp- picionem inciderunt: & nifi prius tempore experiarisil-
^antein ]orum pcEnirentiam,nonprius ceipfumilliscredas.Tradi-
l!us ” taed tibi MonärchixDei veritas , agnVRegerminado-
B-iiaicadi. eirinarum: lis probatus Sc expertus nummularius,bonum
junt, fufpc recipiens, ab ömnique Ipecie mali abftinens. Q uöd fi&
^ t i de li*- jp,g talis aliqnando füifti,agnito ertöre,oderis illum.Nön
r"* deeftqui cönfcrar falutem, fi euömueris venenum, fiex
1 cordc oderis,fi defeceris ab illis, non labijstätum,verum
■ & inen re. Si adoraueris Pätrem Ghrifti Dertm legis &
Prophetarum, fi cognoueris bonum & iuftum, vnum Sc
eundem eile Sc vere Deum : Qui omnes vosconleruet,
cullödiensalapfu Sc feandalo, firmatos in fide,in Chrifto
Iefu Domino noftro,cui gloria in fecula feeulorü, Amen.
CA TÉCHE5 IS S EPTIMA ILIVMINATOKVMy
feubaptizatorum Hierofolymisi extemporanea: De Patre, Et
leätoax EpiflolaadEpbefios, Huius rei gratia fieäo genua
mea adPatrem ex quo pàcernitas omnis in coelis Sc in
terra nominarar, & reliqua.
\ C demonarchia quidem Dei fufficientervobis htf-
jLX. fterria die diiftum eft; fufficienter autem dico , non
prodighitare, hoc enim prxftare morralis natura omnino
non p6rell,*fed quantum elftonCeflum infirmitati no-
ftra:. Turn Sc atheorum hsereticorum mulcifidos errores
&diuerricula perfe*uti fumus: quorum fordes* & ani-
mar.um venenum excutiebamus*illorumqueUUgas com-
memorabamus,non vr ijs inficeremur, fed vt mulco magis
M M
Pâtef fine
fiiió tfle
poteft)
necidtcladuerfus
illos deinceps inllirgamus* Sc quæ fürttfalutiferä dorem Cceli Sc terræ,Deum Abraham Sc Ifaac& Iacob irt
cuius hohorem,prius ex oppofito nobis,hic Templum
dificatumcft* Nonertimparierrtur hireticos qui vetus
Teftamentum a douo feincluht; fed Chrifto fidem habe^
mus.dicenri de Templo,nefeitis quodinhisqust Patris metfunt
verae fidei ampledtamur. NunC verö dignitati monar-
beas Pa- c^Ia5» Patrumnomenfubne<Slentes, credamUsin vnum
prDomi-’ eum Patrenl* Non enim folum in vnum Deum
|i/rtoihi oportet credere,Verum efiam patremeundemelle vjriige- . , _____
leCuchri- nitiFilijDomininoftri Iefu Chrifti. HanC doClrinampie öportetmeejjel Etruilus: Auferteiftahinc, & nonfaciatisdo*
recipiamus: hacertim, excelfiöraludxis lapimus,qui V- mum Patris mit demuth ff^ r i4ri«iw:(^ibus,tnanife'ftiffiiDe*
• numquidem Deum efledogmatibus fuis coniprehendüt priusillüdqüoderatHierof6lymistemplum,dömum Pa-1
(tametfi&iftudperidololatriam fiepiusnegaüerint)Pa- | trisfuiefleconfitetur. Quod.fiquis ob incredulitatem
trem autem efte illum Domini nofttilefii'Chiifti, hoc nö I ’
Pater ab
ÄtefnöFi.
linen ge-
nuit.
M a t . i i. i f
loh. 9. 4p*
loh. tf. io«
z.Cor.i.j*
Efhe. 3.1 tr
paternitas
omnis à
Deo Fakire
«
ioh.t.iê.
Dei Patris
'templiim
erat Hie--
rofolymis
D
Iuclarorfi recipiunt,fuisipfbrum Prophetiscontrariafenrientes,qui
| rrores Co loqu u n tu r i n fa cris ferip tu ris; Dominus dixit ad mefitius meus
innm. es tu ,ego bodiegenui te. Illi vero fremunc ha£tenus,&con-
| neniunt aduerfus Dominum, & aduerfus Chriftum eius*
/ exifti mantes, Patti fepoflegratifi Cari firie cultu FilijVigno-4
rantes quod nemo venit ad Patrem Uifi per Filium quidi«*
ciry Ego fum ofiium i Et; ego fum via*, Q_ui ego Viam * q u i
dueft ad Patrem deuicat, Sc qui OIlium negar* quomodo
ad Pattern acceftus illipatebic ? Conrtadicunt autem &
its quiinSpiricUjinPfalmo lcripra furtt; Ipfe inuocabit me,
Pater metis es tu, Deus meus & fufceptor falutismea, & ego primo*.
genitumftatuam ilium, excelfum fuper omnes lieges terra* Si enim j
haecin Dauidem vel Solomonem Vel quempiam alium
quideincCpsdiCli flint, torferinc, doeeknt , quomodo fe-1 ;
des eius qui hxc prophetauit a pud illos lit tanqtiam dies cat-
Biblioth.Vet. Patr.tpm.q.,
piuresadhue habere voluerit dem6ftrationes,de eo quod
pater Ghrifti fitMundieftedor; dudiat rurfus ipfiim dieg- ^
tem: UoHneduopafferesaffe Veneunt ,&vnus ex his non cadet fuper
ten amfine voluntate Patris met quiin coelis efi} Er tejpicitevo*
latilid cceli, quid nonfeminant neque metunt neque congregant in
honed,&Pateimeusccelefiispafcitilia, Etillud: Patermeusvf-
que modo operatur,&ego opetoti Sed ne quis ctf firhplieitate ioh.f. t-j*
aUCverlutaimprobuate * hominibusiuftis xqualemtfle
Chriftum opinetur, ex eo qnod dicat; Ajftndoad Patrem
meum, & ad pattern vefitum, bonitm fnerit illi noräinatim
'excipere,quod Patris quidem vnum eft nomen,multiplex
autem virtus operatioUis« Er hoc tile cognofbens* aico-
bat confidentCr * todoad Pattern meum &adpaireth vefirum.
Nondi\it,adpdttem noftrum * fed diuidens, prirnum dick
quod era t proprium ,adpatrem wie«»/,qni eius pater eft natura,
dein de C\ibdh,patrehiveftrum.(iu\ eft per aaoprion&m
, Mm j Quam