tiermuirrifioficntilium philtfophorum, Ve erroreprofm.Relig.
nlMcm,aliiOTTO6);aTOm<ra^<^«r*4itum,vtI^[hago- I IbnumantiquiffimoîVcmmcmis eras Anaximander çter-
cas.-alij aquam genitalem vtHippon : alij »lementum ab e- nam illam motionemhunudovetuftlorem efle dicic »
lementis.alij harmoniam.vt Dinatchus : alij fanguineni.vt que aliaotm,allaintenre.Itaque fides AnaXiraandio adht-1
Crytias'alij fpiritatn>alij ynionem, vt Pythagoras: 8c prifei beridebet. Notineverbcelebratur Archelausquivniuet-
Anifni co-
mutatiodiuerfa.
Quptdehisfententiæ ? quot philofpphorum 8c
fophiftarum contendentium magis quàm veritatem in-
uenientiunijargumemationes ? Verùra efto,deanimo inter
(e defendant ,'nunquid verô de cæteris concordes pro-
nunciaruncî Acqui aliusvoluptatem eius bohum,alius malum
, alius rurfani medium inter bonum'& malum appel-
lat.Eius porrô naturam alij immortàlem, alij morcalem ef-
fe aiunt,alij ad paruum aliquod tempus per manere: alij in
beftiarum conditiones deuoluunt, alij in corpora indiur-
duadiftbluunt,aiij ter ad corpora tranfire, alij ter mille an-
norum circuitum ei præfiniunt.Etqui nee centum quidem
annosviuunt, de tribus futuris anïiotum millibus pollicé-
tutHaec igitur quidaliud nominanda Hint, quàm vt mihi
fanè videtur,portentum,aut dementiàïaut infania,aut hçc
fimulomnià ? Qupd fi verum aliquid inuenerunt,autea-
dem proférant,aut alijs alij aflendantijntunc 8c ego libens
eis obtemperabo. Verùm illi animi animum diuellunt, atque
in diuerfas pattes trahunt,alius in aliam naturam,alius
iti aliam eflendam,materiam ex materia mutantem.Fateor
enim,crebram rerum conuerfionem moleftè ferre. >îiinc
immortaiisfam,&gaudeo : nunc contra mortalis fio , '8c
CotraPy
thagorica
Mecempfycoöm.
fttads principiumeflè calidum&fiigidum ftatuit?Sed huiç Platonis
magniloquus Plato non âflèndtur,qui rerum exordia,De- doftrina
um,& materiem, &exemplar efte dixit. Iam verô perfua- ^c.na'Ur4
fum mihi eft.Qujdni verô cum philofôpho, qui louis cur-
rumetiamfecerit,crediturus fim ? A tergoautem faitcius
difcipulus Ariftoteles , qui magiftrum obfcurius fabrica-
tionem illamæmulatur. Illealiaprincipiadefcribfafacere
nimirum,& pati.Ac id quidem quod faciat, nullare affici,
videlicet ætherem : id verô quod patitur, quatuor habere
qualitates:ariditatem>humiditatem,caliditatem,frigidita-
temdiorum enim mutua inter fe mutationeomnia & oriri,
& interire, defatigatusiam fum , fur fa m ac deorfum opi-
nionibusia&atus. Verum Ariftotelisfententiæftabo,neqj
vllaamplius fententiatumultum mihi cqcitabit.Sed quid
agam ? nam fanes hisvetuftiores , animi mei neruosinci-
dunt: Pherecides, quiaprincipia efle dixit, Iouem, Tellure
m ,& S a t urn um :lo ue m ætherem, Tellurem terram, Sa-
turnum tempus. Ac ætherem quidem producere, terrain
autem ferre:t,empus verô elfe, in quo fiantomnia. At inter
fenesillosetiameftæmulatio. EtenimhæcomniaLeucippus
nûgaseïTeexiftimans , pdmordiaefièdicitinfiriità&
immobilia>& minima,& fabtilia farfamferri,plorptmox in indiuidua corpora foluör , aqua^q,fio act, ii ignem & aë
fioignisrpadö poft nec aërem,nec ignem,fedferam me fa- rem*fieri:craflaautem infrafabfiftere , m aquam acterram
cit pifeem me facit. Itaqueviciflim firatres habeo Delphi- I conuerti:Quoufque tandem taliaedoceor, verimmenmnosfeum
vero intueor corpus!,perdmefeo , & nefcio quo 1 hil addifeo? Nifi Democritus ab hoc errore me liberet,de-
ninemve , ancarnem,anliipum,an monftrariS',initiaeflc idquodlic,&id quodjion fit i Ac^id
Qua fint
Philofb
nomine id vocem nöminemve . ^
taurum,an äuem,anTerpentem,andraconem, anChimx-
ran.In cütnäiäsfenim beftias, ab illis (apientias ftudiofis co-
mucor,terreftres, aquatiles, voluCres multiformes , ägreifteS,
cicures,mutas,vocales,brutas,rationemunitas.Nato,
volo^fablimis in aereferor,{erpo,curro, fedeo. Offertau-
tem fefe Empedocles, &c arbuftummefacit. Cumigitur
hominis animum philofophi Concordes deprehendere no
poflint,mult6 minus de Dijs, aut mundo verum pronun-
ciare potenint.Etenim ea fortitudine prsediti fant ^ ne ftu-
porem potius dicamiNam qmfautn animum inuenire ne-
qüeuntjipforum duorum noperiedtabuntur: & qui faum
corpus ignorant, faperuacaneumin mundi natura indagä-
da laborem famiint.In naturae cefte principijs alij fammo-
pereadtferfantur-. Vbi Anaxagoras me exceperit,haec do-
cebitiMens omnium eft initium, eaque caufa & omnium
phorani dotninaeft,& ordinem confufis praebet, & motionem im-
iudicio,na mol3jlibus;& difcrimen cohimixtis:& omatum inornatis.
cipfa.nD* Hjeccum dicitAnaJcagoras,amicus mihi e ft, & ipfiusfen-
tentiaemefabijeio. Atobfiftuntilli^Meliflus& Parmenides:
quorum hie poeticis etia verfibus praedicat , hoc quod
fit vnum &^ternum,&infinitum,& immobile & cuiuisfi-
mile efle. Rurfasigitur, nefcio quo pa<ftoin hanc opinio-
nem concedo : Parmenides Anaxagoram animo meo ex-
pellit.Poftquam autem mefirmam habere fententiam cxi-
ftimo, Anaximenes vices excipiens,contrarium vocifera-
tur. Imö dicb tibi,vniuerfam quod eft,id aer eft: qui den-
fatusSc concretus, aquafit’.finrarefcat8cdiftundatur, x-
ther&ignis:in faam vero natiiram reuerfas, aer liquidus:
fin denietur,inquit, mutatur. Et rurfas in hanc quoq*, fan-
tentiamtranfeo, 8c iam Anaximenem diligo. Sed Empedocles
contrarius obftat,minas iadlans, 8c ./Etna magnum
clamitans:Principia omnium y fant inimicitia & amicirta:
quarumhsc congregate ilia diflipat, & earum contentio
cuntfta facit. Definio autem ea&fimilia efle,&difli milia:
& infinita,& extremum habentia:&xterna,&fa&a. Euge
Empedocles telequor, etiamvfque adcrateresignis. Ab
altera autem parte ftans Protagoras, me diftrahit, dice ns:
T erminus 8c iudicium rcrum homo e(b& qu? infenfas ca-
dunt,resfant>qu£e vero in eos n o cadunt,ne in nature quidem
formis exiftunt. Hocver6 farmone aProcagora dcli-
nitus, dele&or, quod aut omnia, aut certe plurima homi-
nirelinquanrur. Aliunde autem Thales veritatem mihi
faggerit j aquam vniuerforum efle primordium ftatuens,
& ex humido cundta conftare , 8c in humidura refolui, 8c
terram in aqua fern. Gur igitur Thaleti non crediderim,
F Pherecidis;
phiidfophia.
quod fit,efle plenum.Qupd vero non lit,efle vacuum,ple-
num autem in vacuo, velconuerfione , vel figuraeflicere
omnia. Portaflisautem pulchro Democritp aflèntirer, Sc
vnàcum eo ridere vellem , nifi à fententiamededuceret
Heraclitus,fimul & plorans}& dice ns:' Vniuerforum exordium
eft ignis. Duæ autem ipfius afleeftiones | raritasiSç
denfitas,quarum alterafâcit,altera patitunaltera coagmé-
tat,altera feparat. Ab unde iam fatur fam,atqueetiam tot
principijs inebriatus.Sed &illincEpicurus me adhortatur,
vt nequaquam pulchram faam de atomis & de vacUo opi-
nionem,contumeliaafficiam,nam horü multiplici &mul-
tiformi complexione cumfta & oriri,& interire. Non con-
tradico.tibi Epicure, vir optinjeded Cleanthes capite ç pu-
teoelarb,fententiam tuam derider. Itaq; Scipfevera prin-
cipiahaurio.peum nimirum materiem;ac ftatuo,terram in
aquam migrare,aquam in aërem ferri, ignem ad terræpro-
xima accedere: animum autem per totum mundum pçne-
trare,cuius parte aliquam nos aaeptos,animari. Cum autem
horum tantus fit numerus , alia mihiab Aphrica multitude
affluit, Camcades & Clitomachus,eorumque fe-
£tarores,qui omhium aliorum placita conculcant, ipfi ve-
rè plane pronunciant,vniuerfaincomprchenfaefle,&ve-
ritati femper falfam quandam imaginaiionem efle proxi
mam. Quid igitur agam poft tanri temporis ærumnasiquo
patfto tot opiniones ex animo meoeflundam?Si enim nihil
comprehenfam eft,& veritas homilies delerit, & celebrata
philofophia vmbras potius conle&atur, quàm rerum feie-
tiam comprehenfam habet. Iam verô alij ex an tiqua tribu,
Pythagoras &tribules.eius, graues&tacitumi,alias mihi
opiniones, quafi Cercris quædam initia tradunt, atque et-
iam illud magnum & arcanum ipfe dixit : Omnium ini-
tiumeftvnio , è cuius figuris&numefisplementafiunt.
Atque eorum cuiuslibet numerum,formam,& menfaram
itademonftrat : Ignem quatuor & viginti triangul is redis
perfici, &quatüoræquilateribuscontineri. Vnumr
PMhag0*
tribules.
Ignis.
quodque autem æquilaterum fax triangulis redangulis
conftare. Vndeeumpyramidiaflimilant. Aeremautem
odo&quadragintaredistriangulisimplerij&æqualibus tforma &
lateribusodo contineri. Æquiparariautemfiguraeodto- ifigura- |
norem fafliium , qua^ od o triangulis æqualium lateium 1 Acr‘
contineatur , quorum fingula in fax redos angulqs diui-
dantur. Itaque Anguli omnes fiuntodo & quadraginta. |
Aquam aurem centum & viginti conrfaeri, 8c comparari J A<îa3,
figuræ viginti fafliium,quae ex aequalib. con ftat, 8c triangu- j
lis æquorum laterum faxies viginti. Ætherem Vero pethei Actked
[ Vin» i:é
I Digitusfa-
* midigitüs|
I Dodrans.
I ß
I Multi mu'-
■ dj & 1 n H-
! nitLcxEpi-
I euro.
De Lucifero Pmfatio'ad P mm V. Vontificcm. |
■ 3Ü ö 3 ^ S ^ u‘n4uan§u^sae^ua^hbi later um, Sc fimilein j
eflefiguræduoàccimfeiraum. Terram compieri triangù- y \ T T 1 T JT TT T J T 1 T 7 T > T
lis o d b &quadraginta, cbutineri autem fex trianguUs æ- j \ ^ ± L I \ £ I T
qüàÜum laterum,& cuboiimilem eflè. Gubum enien lex | ^ ' ■ A ' . i . i j r w a V T T
quàdraftgalîscphtineri.qnqiamlTnguliquatùortriaHgu-j O V J v j 1 i Vj A , 1^ A . IV 1 Jl n IN I
loshabèaht:vcrammatimomiiiadanyquatuorösvigiati. J ^ j y C O X S T A N T 1 V M „ C O N T A N -
Mundui* igitur I^thàgOL'asUametitùr.',,EgoverôrUr-jT IN I j ^ A G N I F> j My>, AVG. OP VS C VLA,
iumnunrincamatus»domum, patnatrf, vxotem, liberos ÿ per g & Ioah.Æ Tili,, Tiliuth «, Meldenfam ffiMißdiim Epilcopum édita,pair.,
contcmno, ÄeqUe amplius euro : venirn m ipiumæche-
remafcendo,&cubito à PytHagora fuppto, jgnem ttjett
ri incipio. Nccenint fatis eft mcturtoucnnicü nifréftam
ego magnum illudanimal, magnum corpus-jmagdus an;-
mus.ipieinctrlumvenetûjikidimetiaræcheiemynceribtE
louis imperium. Vbi vero merifus tucro. ôt lupiter ex Dcnotl parcendo inDeum deltnquentibus Liber I.
lnoueritmuotanguloshabeatlgnis rurfusexcoelode- quodmorienditnißtfroDeifilio Liber I. /
Ï
ido: &oliuäsc0medens,firas,acolera,quamprimom | fem£-'lß0i£j;forentfia£ ^ clcerjlm f r iMQfer-taii];iorgntiUjn &
iquam mccoufcro, &per vlnam ßcdigirum & ièmidi- At^ „ aßllldL„lif„ „m,
gitüm, humidamnaturam metior>&prohinditatemeins | , ' ■ /
fant aukem haec ï
Lucifer i Epifcopiad Çotijlantiumïriip.pro Âthanaf. Libri duo.
De Revibtts Apoftaticù Liber I.
De non cQnueniendo cum btreticU&iber I.
Ex præfatione loan. Tilii Epifcópi
iupputo, Vt Neptunun^|poque doceam,quantum fit rtia-
re,cuiimperat. Nam terrtm quidem vniueffam viia die
pbeo, & humerum éius colligo,- 8c meniuram ,&figuras.,
Perfaaifum enitn habeo, me ne dódrantem quidem tqtjus
mundi prstermiflutuiïi, cura talis 8c tantus hm. Prater-
ea etiam fttllarum numerum & pifcium & beftiarum no- j
in , & mundo in bilancem impofito, facilèpondus eius j ^
poflum cognofceïe. Hadenus quidem animus meüs his j g
rebus intentus totiüs vniiïerfitatis imperium affëdat, | ^
profpiciens autem Epicurüs, mihiait: T u quidemarriice' ^
Mcldcnfis ad Pium Y . Poncificem.
I Atetnt
F principià
vnum duntäxat mundum dimenfas es, cum fint multi
mundi, & infiniti.. Itaqile denuo dicere eogor multqscce-
los,alios setheres, eofqu'e mültos. A g i veto.nop amplius
morans, comparato paucotum dieriim commeatu, Epi-
curi mundos perägratö. TerminQS igitur Techyh & Ö-
ceanum,facile tranfaölo. In nouum(autem mundum *, 8c
qiiafi in aliam ciuitatem ingrefliis, cünda paucis diebus
metior, Illiciterum tranfeendo in tertiüm mundö: pöft-
cain quartum, 8c quintuin, decimum, & pentpfimum > Sc
millcfimum,& quo tandem vlque i Omnia enim iam mihi
ignorantiae tenebra fan t: & nigra fraus Sc infinicus er-
| ror, &imperfedacogitatio,& incoroprehcnfa infeientiai
nifiipfos etiam atomos innumerare velira, ^ quibus tot
mundi orti fane, vt nihil in exceflum pratermittam , p,ra-
fartim res tarn neceflarias Sc vtiles, vnde & domus cfaita-
tis felicicas pendet. Haec iraque enärraui, vtcontianeta-
tem,quaein eorum opinionibus eft, patefacerem,&inqiii-
fitionem rerum quam fafeipiunt , 8c infinitum vagäri, Sc
nullo termino contineri, eorumque finem elfaitfax-
plicabilem atque inutilera: quippe quodiiul-
la re euidenti, &ratione perfplcua
confirmetur..
\ Vpereft Vt enarrem, vtrum opens iftius
f author , vt Sc plerifque dôdiffimis, Sc i- 1
^ pfi qiibquc, peri ti Aim o diuinae iapien-|
I ix Soiomoni euéniflè dicitur, fab vira
rterminum in errpneam opinippem fit
nôhnulliLücifcriahpsilliùsdifaipulps in
îiærericorum numçrü afcribânr. Meum non eft d e tantis
vjris fententiam fetrè, fad ingenue dicam , earn turn faille
Êcclefiæ ihtegritatem, v t nullam prorfas contentionem
perçipèfatiquin è vejftigio notaret: nbn quod infignes vi-
ros imagiriationis veiopiniohis cuiufdam occafionc darn
tiaret hÎEièfeos, niili eonlm aftertiô etiam de re graui pc-
nitus maioriim dogmatibus aduerfaretur : Concordiæ ta-
menaC pacisEcclefiæadeô fait ftudiofa, vtneminimam |
quidem anfam fedidonibuS ac dilfldiis præberi pareretur. |
Quapropternihil huic magnP;confeflorimagis VitîôVer- j
titur,1 quàfa nimia duritiesatqufe feueritas aduerfais rtiâtris 1
fo ft r a Ècclefiæfolitam indulgehriam & conuenientiam ,
quod ab his recefteret, qui Èpilcopos & clericcÉin hære-
fim laplbs j & relidam :11e fiderh Catholicam repetentes,
àdhonorem 8cpriitinum in Ecclelîa mumis tecipiebant.
NarrantÊcÈlefiafticae hiftoriæqupmodo hæcaçciderint,
Caufa mquediflènfi oriis i n ter ill u m 8c EufabiumVerfalén-
fam : ac qdoniam Vbi hærefas ac fehifmata plurimum régnant,
nullus difçiphnælpçusrelinquitur,& mores magis
i n qu i n a lit ur, ipfaa cei 11 s afleclæ hoc veluti colore vt vida
&vitiofos'fagéreht,fefa à fidelium (beietate fagregabant.
Ex elegarinoribüs fandiHietpnymilibris vnusadhuc no-
bis fapcrcft,qui aduerfas eos infaribitur. Quam tandem
ekcüfâtionem noftri temporis h^retici afferent, qui fa ea-
dcm Veftigia infaqui iaditant? Satidus etiam Auguftinus
in hun e ipfam Luciferum acrius inuehitur, tan quam ni-
mismorpfam &difficijerrt, quôddeChrifto, qui Ecclefiç
càppt eft, bene illi cônueftiatcum Catholicis, decorpore
verô quodEcdelîa dicitur,non ité,nectamen eius fententiam
de animarum generâtione omnino dàmnat. Recen-
tiores quibus minus fidei 8c authoritatis adhibetur, qui-
miede eo tam çèrta exptpmere minime potuiflènt, pro
jibitu qfacquid voluêre commend fant, ira vt loco y nius
duos recenfaant,vnum SmyrnæEpifeopum £c,alterûSar-
diniæ. Ilium quidem hærericum,hune verô virum probû
8c religiofum.Quicquid porrô id fit,non folum a fuis con- 1
temporaneis proximæque aetatis hpminibns çlarus habitus
eft ac Sanôlus,commune tune ephketon omnibus Ec-
clefia: udlitantis hoc toto orbefidelibus : verumetiâ poft-
quam è viuis execflit,beatùs eft appellatus.Magnps Atha-
nafius, Ambrofius &Hilariiis ilium fummo in honoreha-
bent, aede iplo Iplcndide lbquuntur. Communis mihi
Jerque illiusaetatis videtuf ipfiüs ftrmo,adeô rudis eft &in-
cpmptus,quem ipfemet edam rufticiim yocat,at qui pili-
genter perpenderit, eum grauem & fententiis refertiim,
1 viriqué ingenio valentis inueniec. Oftendit eniiç verfi-o
p li *: g ^ p | i I ’ p 1 11 > -locjotum