Cont ra Symmacbum
HB B If
Rómaad
£ Chnftum
g conucrfa.
Eumenidum domina Stygio caput exferit antro,
Rap ta ad T artarei thalamum ProlerpinaRegis, *
Et,fi quando fuos dignatur adiré Quirites,
Placatur vaccx fterilis ceruicer'efeda,
Et regnare ßmul coeloqiié,Ereboque putarttt:
Nunc biiugas frenare boues.nuUcfxua fororura
Agminavipereo fuperis immittere flägro,
Nuntetiam volucres caprearum in terga (agittas -
Spargere,terqtfé fuàSeadcrn Variate figuras.
Denique curöLunaeft,fubluftti iplendet an^icluJ
Cum fut'dnda iacit calamos,latonia virgo eft; 4.
Cum fubnixa feder folio,Plutonia cöniux,
Imperitat Furiis,&didaWura Megæræ,
Si verum quxris;Triuixfiib nomiqe Dxmon
Tartareus colicuri quite modo raptat ad xthram j ,,
Sidereoque Deum vehèrahdum iuadet in aftro:
Per filuas modo mortiferi difcurrere mundi r
Errorefque fequi fubigit, nemorumque putare
Efle Deam, qux corda hominum pauitantiaEgat,
Quacque feras périmât lethàli Vulnere mentcis:
Depreflbsjydo fubter humum formidine fenfus
Obruit.imporent vt Numinalucisegena,
Seque poteftaricömmittant nodisopertx.
Refpice terrifici fceleratafacraria Ditis: i .
Cuicadit infaufta fufusgladiator arena.
Helft male luftratx Phlegethontiä vidirfca Roma:.
Nam qüid veiatoifibi viiltats impialudi? .
Quid mortes iùuenüm ? quid fànguitte-paftavoluptas ?
Quid puluis cauex femperfunebris,&:illa ;
A m p hit h eatralis fpedacula ttiftiâ poropx î
Nempe Charon »iugulis miferorumfe duce dignas
Ac c ip ftia fc i^ i]p lào ^ ^ ci^ n e .lâ c ro :^ ;-
Hæ funt deliciæ louis infer nalis:in iftis
Arbiter obfcuri plaeidus requiefcit Auerni.
Nonne pudet Regem populis, fcèptrifque potentem
Talia pço patrixcenfèie litandafalute ?
Relligionis opem fubternis pofcere ab antris l
Euocatÿhçu.poenis tenebroià ex fede miniftrum
Interitusffpeciofa hominum cui fiinerafoluat.
Incafîum arguere iam T aurica façrâ fblemus: *
Funditur humanus Latiali in munere fanguis,
Confeffuique ille fpe&antum foluitadaram
Plutonis fera vota fui,quid landius ara,
Qûjèbibit ègêftûm per mÿftica tela cruoremî
Anne fides dubia eft tibr,fubcaligine caeca
Effe Deumîqüem |ù täcitisrimeris in vmbris?
Ec cepe os Maneis cutinficigtis haben ? ?.
Ipià p'àtrum m’onume'nta probanùDiis Manibus illic
Marmora feda lego, quacunque Latina vetuftos r
Cuftodit ciheresidenûfque Salaria bullis. .
Die quibus huneferibis titulum :nifi quod trucis Orel
Imperium, veræceumâieftatis,adoràs?
En quibus implieita fqualebat regia fummi
Impcrij ,tradismaiorum ab origine facris.
Cum princeps gèmini Bis Victor cxde tyranni
Pulchra triumphali réfpexit mcenia vultu: -
Nubibus obfeffam nigrantibus adfpicit vrbem,
NodiS obümbràtx c^igine.turbiduSaer
Àrcebatliquidumfeptenaexarcë ferënum.^;
Ingemùit miferans i & fie ait: exue trifteis
Fida parens habitus; èquidemprxdiuite culm .
; Illuftratâ cluis, fpoliifque infigne fuperbis -
‘ AttolliS càpüti& multo circumfluisàuroj #
Sed nebulis propter yolitàhtibuSjbbfitUsalti
Verticis horret apexîipfas qüoque liuidâgemmas
Lux hebetat, fpiflufque dies,& fumüs öbbra
Sufiulus, rutilum fröntis diademâ retundit. cm
Ôbfcuiras video tibi circumfôtrier Vmbrasi
Catruleafque animas, arque idola nigra volare.
Cetiièô fublimemtollas fuperaè'ra vultUm, '
Subpedibüfquetuisnimbofaelementarelinquas. .
Ômnë,quod ex muhdo eftitibifiibiacèt.hoc Deus iplè,
Conftituit: cuius nutu do minariSj&orbi
Imperitas, ôc cunda po tens mörtalia calcas.
Non decet,vtfiimmiftà oculq^Regina caducum
Contemplere folum, maieftatemque requiras
Circa humileis rerüm parteis,quibus ipfa fupçrftas.
Non patiar,veteres tèneas vtmeducenugas,
V t carioforum venereris mqtiftra Deorum.
Si lapis eft,fenio di'fibluitut'^ut crêpât i&u ; if
Percuftias tenuùnVollisfi bradeagypfiim 'Wt,:
Texeritjinfidp rarefcitglutine fenfimy
Srlbrinam ftatuæ lamnil coftiifit aèniS .
Limalerens : àutin partem caua membra grauato
Pohdere curuàntur.fcabra aut aerugp perefam
pj* Conficit effigiém, crebroque foramincrumpit.
Nec tibi terra Deus.cceli nec fit Deus aftrum.
Nec Deus Oceanus, nec vis quæ fubter operta.eft,
Infernistriftëob meritumdamnatatenebris.
[Sed nec virtutes hoïninum De\is,aut abimarum,
Spirituumve.vagæ tenïii fub imagine fermas.
Abfit vt Vmbrapeus tibi fit, tGeniufve,locufve,
Aut Deus aereas volitans phantâfma per auras.
Sint hæcBarbaricis Gentilia Numinapagis:
Quos penes omne lacrûm eft , quicquid formido tremendum'
Suaferir.-homficosquos prodigialia cogunt
Creäerfe monftra Dcos, quos (anguinolentus edendi
Mos iuuat,vt pinguis luco lanietur inalto ;
Viëlim a, vilcerib us multa inter vina vorandis ♦
At te,quædomitis lçges,aciuradedifti
Gentibusjinftituerismagnusquâtenditurprbis*
Armorum^morumque feros manfuefeere ritus. . ><
In dignUm,ac milèrüm eft-, iô rëlligione tenenda
Hoc fapere,iniroanes populi de more ferino
Qupd lapiunt, nullaque rudesratione lèquuntur.
Seu nos procindûs maneat, feu pace quietas
Didemus leges, feudebellata duorum
Colla tyrannorum media calçëmli'S in vrbe: .
AgnofcasReginalibens méafiguàneçeflè eft: 4 ; ^ r,
In quibuseffigies crucis,autge ni mata fulgent,
Autrongis folido ek auro præfertur in haftis.
, Hocfignôy inuidus tranfmiffis Alpibüs,vltor
Seruitium foluit mifèrabile Conftantittüs.
iÇùm re peftifera prçmeret Maxentius aula,
Lugebaslongo damn atos càtcere-ientum,
Vt feis ipïa,'patres, aut fpbtifüs foederà padæ
interceptagemens , diroque latellite rapta, ,,.
Inïmerlus tenebris dura in ter vinçla luebatf
Àüt fi nupta torum Regis confcendere iulTa,
CçeperatimpûrumdpminiobledarefUrôrem,
Morte maritalisdabatindignatio pfenas.
Plenapuellarum.patrumqueergaftulafæui , ^ ;
Principis.abduda geilitor fi virginè müflans
Triftius ingemùit : noft ille.impune dolorem , , *
PEgdiditjaut confelianimisfiifpiriatraxit :
Vim libertatis nimiæjpàtriumque dolorèin.
Teftis Chrifticolæ Duels âduentahtisàd vrbem
Miluius exceptumTibefinâih ftagna tyrannum
Éræcipitans, quanam vidricia viderit arma
Maieftate*regi, quod fignum dexterâ vindex f
Prætulerit, quali radiarint ftemmate peila.
Chriftus purpureum gemmanti textus in äürb
Signabatlabarum.clypeorum inlîgtiiâ Chriftus,
Scripferat,ardebatfummiScrux.addita criftis. “
ïpfe Senatorum meminit clàriflimus ordo:
Qm tune concreto proceflît crine^catenis
Squalens carcereis, aut nexus compede vafta,
^Cbmplexufque pedes Vjdlpris » ad incly ta flendo
Procubuit vexilla iacens;tufic ille Senatus
Militia^dtricis titulum,Chriftique Verendum
Ncftnen àdoraüit,quod collucebatiriarmis. ,
^Ergô cauéi egrçgium caput orbis,inanià pofthac , ...
Prodigi^ & Laruas fohto tibi fingere cultu, . .
Atque experta Dei virtutem fperriereveri.
Depöfiäs iam fefta velim piierilia, ritus
Ridicules, tantoque indignalacrariategno. .
Marmdra tabenti refpergine tindalauate -
O procercs: liceat ftatuâs cQtlfifter e puras
) Artificum magnorum opera:hæe pulçherrimanoftræ
ffcontfgi
flucu
Ciciliulvc
Crucis
potentia
I IP
Liber L.
A
farci*
Ambict,
D
obftriot
Ornamenta eluant patriae,necdecolor vfus
In vitium verfie monumen ta coinquinetfartis.
Talibus edióbs vrbs inform ata refugic
Errores veteres,& tu i bid a ab pre viêto S, *
Nubila difcufti r,iam nobilirate parata
i£ternas tcnrarc vias,Chriftumque vocantem
Magnanimo duétore fequi, & fptm mittere in asuum*
Tunc primum fenio docilis,lua(iecula Roma
Erubuit: pudet exadri iam temporis: odit
Praeteritosfcedis cum relligionibus annos.
Mox vbi contiguos folfis muralibus agros
Sanguineiuftorum innocuo maduiflerecordans,
Inuidiofa videt tumulorum millia circum:
T riftis iudicij mage poenitet, ac ditionis
Effrenis, nimixque facris pro turpibus iras.
Compcnfarecupit teterrima vulneralxfx .
Iufti tix,fero obfequio,veniaque petenda,
Ne tanto imperio maneat pietate repul (a
Crimen fieuitix, monftrata piacula quxrir,
Inque fidem Chrifti pleno transfertur amore.
Laurca vi&oris Mari j minus vtilis vrbi,
Cum-traheret Numidam populo plaudentelugur-
tham;
Nec tantum Arpinas Confirl tibi,Roma,medelx
Gontulit,exftindo iufta inter vincla Cethego, '
Quantum praecipuus noftro fub tempore Princeps
Profpexit tnbuitque boni. multostCatilinas
Ille domopepulit: non feua incendiate&is,
Aut ficaspatnbus , led Tartara nigra animabus,
Internoque hominum ftatui tor menta paranteis.
fi rrabant hoftes per templa,per atria paflim, .
Romanumque forum, &c Capitolia celfa tenebant:
Qui coniuratas ipfa ad vitalia plebis
Molitiinfidias, intus fêrpente veneno \
Confuêrant tacitis peftem mi fee re medullis.
Ergo triumphator latitantiexhofte togatus,
Clara trophxa refertfine fanguine,remque Quirini
Aftuefcit fiipero poliere in fiecula regno.
Deniquenec metas ftatuit,nec tempora ponit;
Imperium fine fine docet-, ne Romula'virtus
lam fit anus, norit ne gloria parta fenedam.
Exfultare patres videas,pulcherrima mundi
Lumina, conciliumque fenum geftirë Catonum,
Candidiore toga, niueum pie tat is amidum
Sumere, & exuuias deponere pontificales.
' lam que ruit, pä’ucis Tarpeia in rupe reli&is
Ad finceravirum penetralia Nazareorum,
Atque ad Apoftolicos Euandria Curia fonteis, |
Anniadum foboles,& pignora clara Proborum:
Fèrturenim ante alios generofus Anicius,vrbis
Illuftraflè caput, fic fe Roma incly ta iadat.
Quin &c Olybriaci generifque, & nominis hxres
Adiedus faftis, palmatainfignisabolia,
Martyris ante fores Brutifummittere fafeeis
f Ambit, & AufoniamChrifto inclinare fecurim.
Non Paulinorum,non Baflorum dubitauit L
Promta fides dare fe G hrifto, ftirpemque fiiperbam
Gentispatricix venture attollere fieclo.
Iam quid poplicolas percurram carmine Graceos,
lure poteftatisfultos,&in arce Senatus
PrxcipuoSjfimulachra Deüm iuffiflereuelli,
Cumque fuis pariterlidoribus omnipotenti
Suppliciter Chrifto fe confecraffe regendos ?
Sexcentas numerate domos de fanguineprifco
Npbilium licet ad Chrifti fignacula verfas,
Turpis abidolij Vaftoemeruneprofundo.
Si perfona aliqua eft,aut fi ftatus vrbisiri his eft:
Si formam patrix facit exccllentior ordo .*
Hi faciunt,iunda eft quoties fententia plebis,
Atque vnum fapiiint plureSjfimul aepotiores.
Refpice ad illuftrem, lux eft vbi‘publica,cxllam, r
Vixpaucainuenies Gentilibusobfita nugis
Ingenia,fobtritos xgre retinentia cultus»^ '
Et quibus exadasplaceat feruare tenebras,
Splendentemque die medio non cernereSolem.
I JjiblÏQtb.Vet.PAtr.Tom.^.__________
, «g ___________ f i l 3 |
Pofthinc ad populumconuerteoculos. quota pars eft,
Quæ louis infedam fanie non dcfpuitaram 1
Omnis qui cellà fcandit ccnaculavulgus,
Quiq teritfilicem variis difeurfibus atram,
Et quern panisalitgradibus difpenfus ab aids:
Aut vaticano tumulum fub monte fréquentât,
Quocinis illelatetgenitodsamabilisobfes;
Coetibus aut magnis Lateiani accurrit ad xdcs,
,Vnde fa cru m referat regali chrifmate fignum.
Et dubiumus adhuc Romam tibi,Chrifte,dicatam
In leges tranfiflè tuas 2 oranique volentem
Cum populo,& fummis cum ciuibus ardua magni
Iam fuperaftra poli terrenum extendere regnum ?
Nec moueor,quod pars hominum rariftima claufbs
Non aperit fub luce oculos,& greffibus errat. *
Quamlibet illuftres mentis,& fanguine clari
Prxmia virtutum titulis, & honoribus audi
Ardua rettulerint, faftorumque arce potiti
Annaleis proprio fignarinc nomine chartas,
Arque inter vetetes ceranumerentur, & xre:
Attamenin paucisiam déficiente caterua,
Nec perfona fita eft patrix, nec Curia confiât,
Et quodcunque fouet fludij priuata voluntas,
Ac iamrara tenet.fed publica vota réclamant,
Diflènfu celeb ri trepidum damnantia murmur.
Si confiilta Patrum fubflftere confcripcorum,
Non aliter licitum prifeo fub tempore, quam fi
Tercencum fènfifte lencs legerenturin vnum:
, Seruemus leges patriasdnfirma minoris
Vox cedatnumeri,paruaque in parte filefcat.
Adfpice quam pleno fubfellia noftraSenatu
Décernant infamé louis puluinar, Sc omne
Idolium,longe purgata ex vrbe fugandum.
Qua vocat egregij fententia Principis, iliac
Libera cum pedibus,rum corde firequentiatr&nfit.
Nec locusinuicfiaseft,nullum vis afpera terret,
Ante oculos fic velle pater, cundique probatura,
Noniuflum,folacapd rationelèquuntur.
Denique pro mentis terreftribus xquatependens
Munerafacricolis , fummosimperdthonores
Dux bonus,dé certare finit cum laude fuorum;
Nec pago implicitos per débita culmina mundi
Ire viros prohibet; quoniam cxleftia nun quam
Terrenis folitum per iter gradienribus obftanr.
Ipfe Magiftratum ubiConfulis, ipfe tribunal
Contulit, auratumque togx donauit amidum,
Cuius relligio tibi difplicet, 6 pereuntum
Aflèrtor Diuumdolus qui reftituendos
Volcani, Martifque dolos,Venerifque péroras, A
Saturnique fenis lapides, Phoebique furores;
Ihacx matris Magalefia, Bacchica Nifi,
ifidis amiftum femper plangenns Ofirim,
Mimicaque,&ridenda fuis folenniacaluis,
Et,quafcunque folent Capitolia claudere, Laruas.
Olingufim miro verborum fonte fluentem:
Romani decus eloqijij,cui cedat.& ipfe
Tullius,has fondit diues facundia gemmas !
Os dignum.xterno tindum quodfulgeat aqiro,
Si mallet laiidâre Deum: cui fordidâ monftrà
Prxtulit,&liquidant temerauitcrimine vocem.
Haud aliter,quam fi raftris quis tentet eburnis
Coenofum verfàre folum, limoque madenteis
Excolére aureolis fi forte ligopibus vluas,
Splendorem dentis nitidi ferobis inquinat atra,
Et predofaacies fqualentifordet in aruo.
Non vereor.neme nimium confiderequifquam
Arguât, ingeniique putetludamen inire.
Summemoripfe mei, fatisScmeafiiuolanoui:
Non aufim conferre pedem, nec fpicula tantx
Indocilis fandi conieda lacclfere fingux.
Illxfus maneat liber,excellenfque volumen
Obtineatpartam dicendifillminefamam:
Sedliceattedumfetuare à vulnere pedus,
, Oppofitaque volans iacuium depeliere parma.
\ Nam fi noftra fidesfxclo iam tutaquieto,
Hhhh Viri-
E
F
G
H
I
t
*\