I Als-1
Orientalis
Ecdelïæ •
laudes.
Inuocatio]
: Dei (an-
dlificat
polluta.
S. Opt ati AfricJWilettit. Epijcop.
e&t voltiiftis facriregiVdÜfh Incohfidëràtè Védidiftisi-Palfi
eftis cria côbüri ma nus veftcasi «Jtiib. àiite noseosdefri calicesrraôkabatis.
Eamrôtamenpalftm vendmiffiftisvEmerunt
fotfitan in vfiKfudsfôrdiaæmuliecés. fifhertfnt pà-
gani,fa<5luri vafàjin qüib. incénderent idolis lui&O feelus
nefàriUm ! O facirius inauditum ! auferre Deo-qu bd idolis
pneftes.Subducere Chrifto,quQd pfoficiat fecrilegïO. Scd
video vos hoc iôco inuîdiam nobis fàlsé côflântéS;ad Ag-
gaèum Prophetam vellèeôfii gère, vbi fcriptum eft, Qua te-
tigeritpolltnus,polluta funt. Liuoreinterueniente facile éfti-
racis iaôtare côuitium. Sedfemper dû intenditür crimen,
neceflaria eft manifeftàprobatio.Quis etiim noftrüintra-
uittempla? Quisviditlàeràfiicrilega? polluihomines
polfiincfurnis,facrilégis niAorib9,facrifidjs,fanguine;5 ed
in hac cauia quis ingreflùs eft templüîQuis ineéditidolis?
Quis immundus nitoribus macuiatus cftîquis fanguinem
velpecudisimmundævelhominisfiindi aîpexit f quem
probacis ad aliquod facinus com modade eôlilium f'Inlô-
cietate ali cuius feelerisvefvnumepifcbpum conuincito,fi
poteftis,ficut fuprà diximus.In hac caulà quicquid alperc
fieri potuic, du ilia res in Origine vôcâturi ad prin cipes Vé-
ftros pertinere monftrauimus. Vnde'eft quod catholidoS
quafipollutos appellas ? An quia voluntaté &iuflibneïh
Dei (ècuti iumus amando pacem, cômunicando tord orbi
terraru,fociati ©rientalibus. Vbifecundum hominem
fiium natus eftChriftus.vbi eiusfanâafunt imprefla vefti*
già, vbi ambulauerunt adorandipedes, vbi abipfo faétæ
iuntrot îk tantæ virtutes: vbi eü lune tôt Apoftoli cornita-
thvbiell lêptif or mis Ecclefia, à qua vos côcifbs elle nô fb-
lum non dolcris,,fed quodammodo gratulamini i Quia v-
nitatem Deo placitam amauim9, poilu tos vo cas, qui a Co-
rinthijs,Galatis,Theflaionicenlib.aflènium accommoda-
uimus,eommunionemqyconiunxirnus. :'Polluto's vbcas,
quia rurtiuas vobiscum non legimus ledliones:aut negate
vos aliénas lechones legere,fi poteftis. V t quid audetis E-
piftolas adGôrinthios lcriptas legere^quiCorinthijs communicate
nolqiftis i Vcquidad Galatas,adTheftàîonicc-
les fcriptarecitatiSjinquorum cômumone naneftis?Cum
hæc omnia ira die confie t , inteiiigite vos aDrçCelefia làn*
ôlaefte concifos,& nos nô elle pollutos. Vbi eft ergo quod j
tibiputas Aggæum Prophetam polie fuccurrereî Igitur al- !
taria & valalupra meraorata,&in manibus veftris ïamdu- f
dum fuerant & in noftr is. Si in tamaris manus noftras,q ua-
re illicdamnâtis ôcveftras? Sed dicitisleélum elfe'! Quod .
tetiger itpoliutus,pollutum esl. Fac aliquem pollutum éflè, vt ■
podintab eo tadta videripolluta^ efto, folus taélus fit, & j
non interuematinuocatio nominis Dei:Quatetigerïtpoilu- ;
tus,p0llutafunt,inqainzn polîunt,fi de Deo taeeatur. Nam 1
Il lit inuocatio nominis JDei, ipfà inuocatio fànélificat, &
quod pollutum elle videbatur. Denique cum ducenta & |
quinquagmta tburibula,quæ lacrilegorum &peccatorum j
manibus portabantur,cum eofdem peccatores abforbe- !
ret terra , remanferunt de manibus eorum excuuà thuri- |
bula. Et dum dubitaret Aaron fanôtus lacerdos,quidnam
de his faceret,audiuit vocem Dei dicentis : Toile Aaronb&c '
vafat&facinde laminas >etpone in angulisaruteftamentuQuoni- j
am licet ill i p ec c aucun t qui eaferebdntytamen va fa ill afanftafuntt
quia nomen meum illicinuocaium esl,dtat Dens. Et y tique plus eïi
portare,quamtangere. Ergo iam liquidé apparec,ex inuoca- |
none nominis Dei polie aliquid landtihcari, etiamli pec- 1
catorinuocet Deutn.Non enim tantam vim poteft habe- {
re cadtus,quanta habe t diuini nominis inuocatio. N am & |
vos, quivobisdeveftrafan6ticatepra:fumitis,dicite,fita- j
élus land i ficat aut inuocatio ? vtique inuocatio,non tad9.-
Aut fide lolo taolu prælumitis,tangite tabulam, lapidem,
veltem : vidcamus an lan d a elle polfint, fi de Deo tacea-
tur. lam illud qudm ftultum, qudm vanum, quod ad vo-
luntatem & qnaii ad dignitatem veftram reuocarevolui-
ftis, vt virgines Deiagerent pcenitentiam , vtiamdudum
profellæ ligna voluntatis capitibus, poftca vobis iubentl-
bus immutarent.vt micrellas alias proij cerent,alias accipe-
rent : Primo dicite,vbi vobis aliquid de mitreila mandatfi
eft? virginitas enim voluntatis res eft , non needliratis.
Denique Stabularius ille Paulas Apoftblus,eai confblTus
peccatorum vulneribus popuius commendatus,duos de-
narios,quos erogaret,acceperat,duofcilieeEteftattienta
haec per dodrinam quafi fumptus impendir: docuit qno-
modoconiugales Chriftiani debeant viuere ■; A .qfto euro
quseieretur ,quid de virginibiiS prxeiperet, refporidit, hbi
de Vifgifiibus nihil efle mand^tum-r co’nfefiif? eft , le'duo
■ feftamen ta, h oCe ft,d Uosdenar ioS erogallc.*expl i cati eran t
quodammodo fiwpptus.Sed^uiali lauciu fnscom m enda-
nerat,promiferat leredditumm 5 ‘ quiC^u'dincuramam-
plius erbgaflet poft impenfos duos denarios* non pisce-
pta, fedconliliuln erogac Panlusad virginitatem» Nec
impedimento eft voluntati, necnoientesimpellit aut cb-
gir.1 Quidederit * inquityvifginertifuafri, henefaett: etqui non
dederit,melius fiat.
Hxcfunt verba confilij: N ecvlla fnntprtCCepta conifi-
da,vel de qualana mitreila ficret, autde qua purpura tin-
geretur. Non enimpaniio hoc poteft virginitas adinuarii
Non enim inde compe(cunturxftus animi,qaosinterdfi
aetas accendit. Non indefubleuatur mens« quae nonnun->
quam delideriorumponderibuspremitur. Nam fiitaef*
let,nonvna,fed plurimtevirginis capitiimponcrentur; vt
quo tielcunque animum camis-defidetiapungerent, con
eraimpQgnatibnem mentis , mitrellarum numerus dimi«
caret.Resinuentaeftadfignum capitis,non adremedium
caftitatis. Denique talispannus&detutbari,8c ro d i,&
periteipoteft: Ec tamen virginitas, fi illaefafic, fine mitreila
tuta elle poteft. Spicitale nubendi hoc genus eft,in nupti-
as Iponfi venerant voluntate & profefiione fua,& vt fecu-
latibus nuptijs le rcnunciafte m onftrarentjfpiritali Iponfo
foluerantcrinem , iam coddles celebrauerant nuptias
Quid eft quod eas iterum crines lolueie coegiftis ? Quid
(inquam) quod ab iplis per vos exatfta eft prorcfllfc leciin-
da ? Quis eft alter fpiricalis fponfus, cui iterum nuberent t
Quando mortuus eft , cui nuplerant, vt iterum nubant ?
Nudaftis denuo capita iam velaca, dc quibus profcflionis
dptraxiftis indicia, quae contra raptores autpe tit ores vide-'
tur intienca. In mitreila indicium eft voluntatis, non cafti*
tatis auxilium ,v c rem iamDeo deuoram lie qui fponlabat,
perleueret petere,aut ne raptor audeac violate: lignum eft
ergo,non facramentum. lnueniftis igitur huiusmodi virgines,
qux iam Ipiricaliter nuplerant; quafi fecundas coegiftis
ad nuptias,vt crines iterum folueret,imperaftis. Hoc
necmulieres patiuntur,qua carnaliter nubunt; Ex quibus
fi alieui maritum mutarti contigerit, non reperitur ilia te-
poralis feftiuitas: Non iri altum tollitur: Non populifre-
quentia procuratur.Detraxiftis igitur non capitis orname-
ta, led ( vtfupra diximus) bonaevoluntatis indicia. Iam
conlecratasDeo alperfiftis immundis cineribus crines,iuf-
fiftis etiam falfa aqua perfundh
Ec vtinam vel id quod tuliftis, velociter reuocare velle-
tis. Interpofuiftis rnoras,vt retrabta: inpriftino habitu,ali-
qua: diutius remanerent,retra«5lis'fignis, quibus le iamdur
dum contra peticores & rapeores muniuerant. Qui cum
viderent,prxfcriptiQnemfibmmduduAi oppofitam,a vobis
elle lublatam,de'lponlisraptoresefte<ftilunc. Nec vi-
fus eftfibi vnufquifque peccalle} dum talem rapuit, qua-
lem viderat, quando vt vxorem acciperer, poftulabat.
In hoc genere tan ta damna feciftis Deo, quanta lucta
brinis cce
lefii fpoi
ifö loiutus.
Mulierum
lècands
aupeix do
diaboloprocuraftis. Conflaftisimpie calices, crudelicer
fregiftis,& incolulterafiftis alcaria. Puellas miferas no fine
opprobriot vtlecundammitrellamacciperent,coegiftis*
Et lllud prater mittere nc^ueo, quod nec Deo eft placitu,
nec a veftris culcoribus ex cu fari, ne c ab aliquo homine de-
fendi poteft. Per indicia feenlaria & leges publicas,diuina
legis inftrumenta, executione ofticioi um a pluri mis eripi-
endaclledixiftisjvolencesfolihabere, quod pax in comu-
nionepoflederat. Nonvereor Chriftianus dicers,quod
vobis poftulantibusygentilisexecutio non pocuitignora- .
re :veiamina&inftrlimentadominicaextorliftis, qua ia
dudum fuerant in communionepoflefla. Extorfillis cum
codicibus pallas; iudicio fuperbia veftra vtraque ar bitra-
ti eftisefle polluta. Nifi tailor,hac. purificarc propbraftis:
lauiltis procuidubio pallas: Indicate quid de codicib; fe-
ceritis sin omnib. indicium prouidentia veftra debet elle
aquale.Aut vtrumqj laua, autvtrumqj dimitte. Quodli
alicer facias,corrupiftidiligentiamtuam:pallamlauasicajVjrginmä
iPalla al-
tariS.
Aquam
degradadd
Dotia-
tiftasabc-
untiu modicem
non lauas ? Si in vna parte b on um,in alters malum
eft, non potes negare offendere in vna>fi in altera prome-
reris. Et n gaudes,quod in vna videaris religiofus,debes &
plangere: quia teneris in altera patte facrilegus. Iamillud
quale eft,quod in multis locis etiam parie tes lauate volu-
iftis,& inclula fpatia falfa aqua & fpargi præcepiftis. O a-
qua,quæ dulcis à Deo creatà es,luper quam ante ipfius natale
mundi fandlus Spiritus ferebatur 10 aqua,quæ vt pu-
rum faceres orbem,lauifti terrain ! O aqua,quæ fub Moyle,
vt natalem amari tudinem perderes,indulcata ligno,tot
populorumpe<5lora fuauilfimis hauftibus fatiafti i Refta-
bat tibi poft promotionem non leuiter degradari. Præfen-
tia Moyfi in te amaritudo moritur , & à fchifmaticis hodie
cumcatholicorumturbadulcedo tuavexatur. Pares pa-
timur bellum,pares expectamus vindicem Deum. Dicite
tracer Parmeniane,quid vobisfecerat locus ? quid ipfipa-
rietcs,vtiftapaterentur? An quiaillic rogatus eft DeusîAn
quiailliclaudatuseftChriftus i Anquiaillicinuocatuseft
Spiritusfandus ? An quia vobis abfentibusillicProphet«
Sc fandta Euangelia recitata funt ? An quiaillicfratrum,
iamdudum litigantium concordauerant mentes ? An quia
vnitasDeo placita, in qua habitabat, inuenerat domum ?
Indicate,quid illiclauare potuiftis ? Si catholicorum vefti-1
gia,& in vico Sc in platea calcauimus, quare non omnia e-
mendatis î Nam &fouendorum corporum cauia,eadem j
nos Sc vos lauacra pariter abluerunt. Et ante vos frequen- j
ternoftrorumlotilunt multi: fipoftnospurificandapu-|
tatis,omnia lauate,Sc aquam, fi poteftis* Autfi veftigia(vt
tupradixi ) notlra efle vobis videntur polluta, fufheeret
terra : quid Sc parietes lauare voluiftis, in quibus humana
non poflimt poni veftigia ? parietes non calcare,(ed tan- i
turn videre potuimus. Si Sc quod tangit afpeâus,lauandu
elle cenletis,cur cætera dimififtis inlota? Videmus tedium,
videmus Sc ccelum, hæc à vobis lauari non poftunt,fi ilia
lauando promeriti eftis Deum: Ifta non lauan do,inexpia-
bile videmini incurrifle peccatum. Gum igitur alibi quafi
diligentes videri vultis,alibi negligences eftis inuentnfi tamen
diligentia dicenda eft ftultitia,&(vt vero nomine ap-
le tur ) vanitas veftra,nifi forte quia hoc facien doinpauoré
miliftis populos imperitos, vt quia lota eft columna,laua-
rentur & corpora. Siinhis rebus confilium latet, miferos
fub tiliter decepiftis. Si talis res fine confilio geftaeft, ma-
nifeftaeft veftra hebetudo. Hæc vos ftultè feciftè, & è vobis
feduâi cognofcunt,nec vos ipfinegare poteris. Quid
referam etiam illam impietatem de veftra coniuratione
venientem,quiaad hoc bafilicasinuadere voluiftis, vt vobis
folis cinnteria vin dice tis, nô permittentes fepeliri corpora
catholica,vt tetreatis viuos, male tradhatis & mortu-
os,negantes funerib. locü. Si inter viuctes fuerat certamc,
odia veftra vel mors aliéna côpefcat. Iam tacet, cum quo
paulo antèlitigabas. Quid infultas funeri?quid impetis fe-
I pulcuram î quid eu mortuis litigas î perdidifti malitiæfru-
j clü.Et li corpora nonvis in vnum quiel cere, animas tamc
in vno apud Deüpofitasnon poterislèparare. Omniade-
niqvquæà vobis geruntur, ex totonarratinô pofliint. Sed
concédâtur vobis, qui errons huius magifterium polfide-
tis. lam Sc de veftris filere quis poffit,de illis fcilicet, quos
aut fadtione aut lubtilitate t vt veftros fa cere tis, lèducere
potuiftis,non folùmmafculi, led etiam foeminæ, ex ouib.
fubitô fadli lunt vulpes, ex fidelibus perfidi, ex patientib.
rapidi, ex pacifiais litigantes,ex fimplicibus fedudtores.ex
veiccandis impudentes, feroces ex mitibus, ex innocenti-
bus malitiæ artifices. Poft quod ad vos delapfi Hint aut
delapfæ,dolent alios ibielTe,vbinatifunt : Benè ftantesin
lap fus fuosinui tant: Sifcirent lègloriam confccutos,felicitate
ilia tacite ftueren tut. Nunc autem perdit tranfitus
fuos confolari cupientes, cæteros,vtfimiliterlabaritur,in-
uitant: Etrefidentesinfinu matrisEcclefiæ, quafi pigros
& tardos accufant.Hisenim verbis loquinonerubelcunt,
Cai,Sei,Caia,Seia, quamdiute teties îHocéftdicere, iam
meum debes le qui errorem, iam debes delêrere veritate :
Quamdiu tetenes, hoc el^dicere, imitare iapfus meos.imita-
re tranfitus turpes. Quamdiu fidelis vocaris ? iam fidem déféré,
iam pcenitentiam difee. Vos eftis aùc'upes ,& illi aut illæ funt
aues. Sed quia non eft vnum aucupum genus . alij lunt,
BiMîôtb7vet, PatrJTom.4.______ ...
quiartefimplici al tis fundâtas radicibus in façiem nerao-
tis diffufas arbores petunt, vbi aucs fimphei volàtu natu-
ralibus ramis infidun t : Non illic numerantur fraudes, nô
artificiolà confilia t Ars vna eft 6c fo k capiendi. Illi vos
aucupifimilesdico, qui poft difeeifumnodlis, ante lucis
aduentum, non aliorum more naturales vaditâd arbores,
lcdipfè arborera portans , futurumnemus ftringit in fa-
fcem,aridam arborem,nullis radicibus fultam, multiplici
fraude componit. Cui adulterinosinfericramos , & quæ
fiias iamdudü fuccifa perdiderat,alienas aecipit frondes.
Alias aues claufàs portât in cauea vilceratà,alias ad imaginé
viuétium, olim extinâras, fallacib. ramis quafi viuentes
imponit. Aliæ latent in càueis,aliæquafi viuentes videntur
in ramis. Iungitur vna geminata fraude calliditas, Sc
Vtdecipiauium voiantîum fimplicitas polfit, quasmor-
tuas elfe confiât, videntur tendere collacum vocibns, Sc
quæ latent in tarcerefuo, qûafi de giittùté contant alie-
no. Interalteriusimaginem& al’teriuè Vocem dolus v-
nus operatur. Captiuæ libéras capi un t ,8c m or cuæ viuentes
occidunt. Taleslunt, quo saut rebaptizatione, aut
poenitentiafociaftis, ne loli aut folæ perijfle videantur, a-
Iios vel alias lècum perire, magno labore & Audio con-
tendunt.
S. OPTATI BPISCOiPi MlLÉVlT.
contra Pamenianum,
L I B E R S E P T I M V S.
POft traditores oftenfos, & làndam Ecclefiam demon-
ftratam : poftrepulfas quas ingerebatis ealumnias : &
poll peccata veftra,quæ à Deo increpari meruerunt, ordi-
ne Itto, & ratio facramentorum, Sc præfumpriones veftræ
Scerrorcs oftenfifunt. Iamrelponlorumdiôlorumq-, noftrorum
finis elfe debucrat, fedquoniam poftinuidiæfil-
uam fecuribus veriratis abfciftam , video adhuc veftras
prouocationes pullulare polïè,quibus poteftis dicete,vbs
ad vnam communionem non oportuillè quæri,cum filios
Traditorum vos elle conftiterit, adea pau.carelpondeam.
Rèuera fufficicbat fibi Ecclefia habens in n u m erabi les populos
in prouincijs vniuerfis. Sumciebat & in-Africa, licet
in paucis', fed Deo veftra feparatio no n placebat: quo-
niam dinulfa fuerant vnius corporis membra, & contra
yolùntatem Dei featres àfratribus errabatis,quamuis do-
mefticum iudicium in parentibu s veftris operatum f i t , vt
vitré recederent,qui proadmifia traditione abijci debue-
rant : nullum iudicium celebratum eft, fed fententiæ eft o-
peratus efFeôlus. Pellendifuerant poft traditionem,de
qua fibi in concilio Numidiæ confefli funt.Sed neinuidiæ
elfent,excu(àtaeftiudicandifeueritas,dum maiores veftri
vltcè inuenerunt dereatu confilium, v t cooperto crimine
fuo quafi Ifiperbi difeederenc, quibus Sc dolete SC erube-
feere debebatur. Illinamquefi iilo tempore bonopacisv-*
nitatem facere debuerant, etiam SC ipfi ab Ecclefia non
fuerant repellendi, in quib. necellitasexcufaueratvolim-
tatem. Non enim aliquisillorumfponre tradiderat, aut
hocpeccatum cû cæteris d eliâis poterat coæquari. Quic*
quidenim Deus fieri noluit,ore fuo prohibuit, quOmûdo
dixit : Non occides, non moechaberis, Scc. Potuit etiam
hoeprohibere, quod à parentibus veftris admiftum eft 1
fed quoniam aliud eft quod facitanimus,aliudeftquod
operatureuentus, quicquid.de voluntate poteft ab homme
fieri,hoc meruit prohiberi.Quicquid necelfitas pec-
cat, non poteft magnis viribus accufari.
Denique voluntas habet poenam, necelfitas ve-
iiiam : homicida, fcelus,dum nemo Cogjt,poteft Sc facere,
poteft & nonfâcere: adultferium moächus , dum de foris
nemo eompellit, poteftadmittere, poteft&nonadmit-
tere,&,cætera huiusmodi, in quibus liberum habetur ar-
bitrium. Ideo prohibita dum geruncur, iudicio de-
ftinantur; non interdira, dum aliqua neceifitate fiunt,
forte facile digneturignolcere quinoluitprohibere. Denique
hoc deliôtum , quod quafi capitale potuic obijei
parentibus veftris, fi illo in tempore nudarentur aut in iu_
dicium vocarentur, polfentfibi exemplo non vno lucçür-
B b l rere
poaatp
itarum St
cucaputt
elcgans
coparatioi
F
G
Cat £c-
clefia Do-
natiftas cr
rantes ie-
quirerct.
H
Litcmm
arbittium.
Deliâum
capitale.