lit choc lp
dx Gall âi
r o u ^ r l «*- gatus, alterum, circaquodprimum incolume confiftere
' ' — 1 non valet , reticendum non putauit. Neque enim vera eft
1 Npeicrd
I non cl
farta. I
Chnftns
cx fcriptu.
carnis
CutDomi
roga-
CUIUS
eft hxc i-
mago,&c.
ß
I Errorcs
Sadducxo
rum värii. c
Pharifxi
circa caris
refiirrc*
rtioncm
quam con
D
ficebancur
ctrabant.
hitegri pcrpetuo incorruptiqrperfiftent, proprerea nuptia-jf . ^
lis focietas & communicatio nulla poft hanc vitam & reli- ||^nip]m^n
qua erir, hoc enim per verba ilia : Et erunt ftcut AngeliDei in: jrit ouuslJ
ccelis, indicatut. Quemadmodumenim Aflgelorum multi-nauMn^
tudo tametfi ingens pergenerationemnoneft multiplica-
ta, neque vnquam,multiplicabitur,fedrantum percreationem:
ita quoq; exufcirarorum hominum multitudo fcelici
illi feculo,pei gencrationemamplius nonpropagabitur.
De mottuis a utem,quod refnrgantjion legiftis ? Quo dautecar
nis refurredWd per druinam porenriam fieri queat,eademq,
ceito furura fit olim ,Dnt human* rationisargmentis mil-
fis; cx diutnz fcripturzfundamentis conftituit. Neq; enim
Deusapud Moylen eorum, quae non lunt, Deum fe vocat,
(cdremmcx\(iecit'uim.Ego,inc[mtibi,fum Deus Abraham ,&
Dew ifaac, & Deus lacobihoceR, Ego viuentiura,rerumque ,ibat pr°‘ |
exiftentium Deus fura,mortuorum autem,auteorum,quae Exod.J |l
nufquamexiftunt,noriita.
Non ignoramus vero,quia VaIentino>& Marcione ftatj-SvalecinusI
quz hie dicun tur, in dubiutn vocare, totiulque Dominic* j&Marcy
huius fententiz vim,adfolasanimas transfcrrevde his enim i omi"cs I
tanquam deviuentibusDnmlocutum dicunt :quando no |
mortuorum, led viuentium Deumfeappellabat. Veru hoc ^chrifti rerjl
imperite,neq; enimdeanimarumrelimedfcioneSadducaeis ba peruct-jj
cum Chrifto & aliis certame erar, led de corporum. Eapro- turn,
pter Dns decorporum tan turn relurredtionc relpondct & ,
difputat,non etiam deanimarum. • ' o J| Dicitur aucem, turn demum, qui mortuusfuerar, refer- L ittt J j I
gere, cu a nima vna cum corpore,quod ante informauerat »mormisrcl
naturalrer denuo coir,non quod anima illo temporis inter- ftrgctc, 1
uallo, quo a corpore foluta fuic, innihiiumabierit, fed'.qu^ac adj
quod inrerea loci, qUafi otiola & inefficax propria
hoc eft, ea, qua; in corpore alioqui folita erat, non ob ie r ir ,^ ^ ^ J
caique fundriones extra corpus non habuerir, quae in tra il- rein (it nel
lud habere ficexercereconlueuerat: Siquidem ex vrroqueilcflariumJ
vn«i communis hominte vita conftituifur.Quarevt homo
exmortuis vere relurgat, vtrumquerurfum fimul coeat lo-j
portet,
Etacceftit vms de Scr'tbis. Marthzus Scribam hunc tentan- j
di animointerrogafle narrac. Marcus autem oppofitum in-
finuat! ait enim; lefus autem videns, quodfapienter refpondijfct >
dixit iBi :Nones longe a regno Dei. Ac non pugnani hie Euai'geliftae,
fed oppido inter fe conlpirant: Siquidem initio tetan-
dianimo quzftionem mouit, verura ex Domini refponHone
mutatus, & nonrhil quoq; emendatus,Iaudati a Chrifto
1 pro meruit. Neq; enim Seruator nofter,in ipfoftatim exor-
dio ilium laudauit,fed turn demum,quandodixit: Bene ma-
gifter dixijli,crc. Item: D'tligere froximum tanquafetpfum, maius
eft omnibus holocauftomatis, & (acnficiis. Tunc enim Dns intu-
lic *, Non es longe a regno Dei. Quta iam turn humilia ilia & ab-
iedta calcauerat, virturilq; principium ; & quad arcemaphabebant.
ludam Galilxum, qüodterreno Regi parendum
non elfe^nequeferendum, vtltngldorumfacultatesis cen*
ferer,docuilfct>perii(fe,ohinerq',;qu'i ftudiaillius lèilaci fiie-
rant, dilfipatos elfe.
Contra hocigituroccultum & drfltmulatum tentamen-
ti genus, Seruatoris oflirio dirigitur. Primoergo hocipium
reprehendit, quod centandi animo accelferant. Quid me,
inquit, tentatü ? Eacit hoc autem ne Domino aftutè fefe im-
pofoilTe gloriari queant. Tuncvero, quo C h r i s t v m .
Dominum intima cordisillorumfenfaexploratahabuille,
certohinc agnofeant. Quod enim liquido illacomperta
habuerit,hoc verba ilia; Quiftiensyferfutiamillorum, &e.di-
lucidè indicant. Deinde vero denarium, qui tributi nomine,
Cajlari exoluiConlueuerat,offcrri iuber.Eo tandem ob-
latoqusritf
Cuius eft imago hoc >&fuperfcriptio ? Quatrit autem de nu-
mifmatis inferiptione, non quodeum ignorec, vetum quo
ex illorum relponfione t & numifmatis inljje^tione com-
modum', rationiquC coftfentaneilm, ad propofiram quae-
ftionem refponfum adfetat, hoc eft, vt ex eo, quod illi re-
fpondens, iliüd quo que au diant, quod neceflario indeco-
fequebacur* Etenim cum Seruator nofter, Cuius eft hoc imago,
érfuperferiptio, inferrogalfet,ipfique C*larisefle refpon-
dilfent, ftatim ex illorum otatione conuenientem intulit
refponfionem, netripe hanc: Redditeergot qua ftmt Cafaris,
Cafati: &quafunt Dei, Deo.
Adiunxit autem: Reddite qua funt Dei,Deo, ne quam lu-
dzis cauillandi anlam relinquat. Nam ni hoc feciflèt,dice-
re poterant,Cae(ari adulari voluilfe; Siquidem abiedta quidam
res, vililque feruitus videtur, hominem hominiob-
ftridum, ceitumque vedigal illi exfoluere obligatum elfe,
Deo autem nihil. Demum relponfionis acumen admirati,
(neque enim vlla ratione ilium capere potetant) vióki con-
fufi^ueab.uerunt. ' . _
Et venerunt ad eum Sadducai. Quales fuere Sadducaci * Se-
<fta quzdam Iudzorum,a Pharifeis, czterifq; Hebrzorum
fedlis fecreta, quz'inter alia docebat, neque catnis teferre-
dionemefle, neque Angelum,deque Spiritum.Et quidem
nullam illi hie de cathis relurredlione qiizftiontfm direde
mouent. Confingunt autem rem quandam, tanquam vèrè
geftam, quz.(vt probabile fit) nunquam vfe venerat 5 puta
vnam mulierem leptem ordine fratribus nufifle. Rati hoc
commento in inextricabilem difficuhatemfeCHRisTVM
conie6turos,nullamque pofthanc vitam catnisrelurreiftio-
nem lupetelfe, certoeui«9airoS, ,■
At cur non duos, aut tres,fed leptem fratreseand*vxore
duxilfe comminifcuntur 1 Quo per maritorurrt mukitudi-
nem & copiam, refurre&ioncm feggillent, eaödemq; pu-
blicc deridendam proponant. Qua re etiam addunc, & ocs
earn habuèrunt. Ecquid autem ad hoc Chriftus?ad vtrum- . .
querelpondet, non quidem ad illorum verbaorationem prehederat.Quandoquidem omnialacrifida,&holocau-
dirigens,verum ad illorum mentem fpedlans. Refpondet ftomata,& Sabbata,& cztera omnialegalia in vnum hunc
autem»camisreferreékionemcertèquidemfuturam,neq; dile£tionisfcopumcollimabant.
talem taüien,qualem,vt tradunr quidam Pharilzi,futuram Sed neq; poft ilia oratidnem quoq;, ablblutam Iaudero
exiftimabant. Quid vero ait? illi ttibuit; fed tantum diminutam : Nam hoc iplbqtioo;
Erratisneftientes Seripturas, neque virtutem Dei. Cum enim 1 Hones procula regno Dei, aiebat, ilium 4 regnoadhuc diftare
Cztcarnis
refurrertio
nem nega-
bant.
tanquam lacrorum periti,Moyien&legem allegarent,Do-
ÊM-Sadtlui minus viciflim oftendit,illos neque facras feripturas,neque,
adeo Dei vrrtutem, quz in illis, & per ulas manireitatur,fa-
ti$ intelligerc. Et quia eaprzcipucde claufa carnis refurre-
61 ionem inficiabantur, quod eiufmodi rerum ftatum , &
conftitutionero in alter© fieculo fóreimaginabanrur,cuiuf-1
modi nuncexperimuriproptereaDominusprimum oitini-
umcaulam hanefubmouet, mox vero, quod ex eiufmodi
fallo principio illatum fuerat, aut cérte inferri poterat, ted-
lit.Vcitut autem tali oratione:
Cum a mortuis rejurrexertotjefy nubent,ne<fohubentur. Sen-
fus hot um eft: vos Sadduczi pro rationis vcftr* fundamen*
to mendacium potius,feripturas,quz de carnis reforre&io-
ne agunt,non in telligences, neque virtutem Dei, qua: lolo
verbo ex iis,quz non funr,conftituic vniuerla corrupcaq; &
inaerem dilapla , in integrum identidem inftaurat, non
comprehendentes.
Qnia ergo homines, póft carnis^plurredtionem in mul-
tiendinem amplius non difFundetur; fed Augfelorum more
in di cabat ;e tfi non ira procul vt antè:idq;eo animo defere-
bac, vr ea, q uz ad fine'm huiie obtinendum ipfi adhuc dee-
rant, ftudiosè inquireret. Et curergo initio eiufmodi quz-
ftioné Chrifto proponebat, äis ? Venabatur anlam,vt Chri-
ftus Dominus propofitx quzftionis occafione fe vel Deum
pronunciaretvel tale quiddiceret, quod iure carpi & re*
prehendi polfet.Quid autem ad earn captionem Dns? Hominem
omni charitate vacuum , inuidiaautem&zmuU-
lationc rabidum 8c incenfum adhocconfiliumdeuenifle
oftendit i air vero:Diliges Dominum Deum tuum,&c hoc eftpri-
mum mandatum,fecundum autemjimtle eft iUi: Diligesproximum
tuum tanquam teipfum. Diliges Dominum Deum tuum, ex toto
corde tuo,&c. Lex hzceiufdem verbi circa eadern mate-rfem
repetirione, przczceris abundar; habet enim: Ex toto corde
iuoi&extotaanimatua,& extotamentetua, etextotavntute
tun,é re . Facit hoc auteiii, quo bominem'tanto Dei amore
llagrare debere comonftret, vt nihil prorfem invllaonani-
no aniirrz feculcarem irrepere finar, quod luam erga Deum
dile6lionem cxdudac.au t diminuat,aut alio transterat.
Hanc
Gnmialw
galia fitifi:
cialegiff]!1
prxeepa
referebifr
ad Da
& proxind
charitateo
'"'HQ
CurDo®
dirai!
jlcgifpcri»
non es P1®
col à feg00
Dei.
Quofenf1
Déus
genduS^
eaturexji
to,cord«»
tora*^
A I Hanc autem cUle&iobèm , ChriftusDominus, & pri-
De‘ ^,muni,& maximummandatum vocat, hocq.uidem, quia
tlrtio apfelletur
interomniaarcenvtenet;illudveró, quö fecundixm qüo-
q u e , quodaprimo diuellinondebet, commodeinrerre
(riinum
t maxilatumpilertio.
queat. Devno itaque;hoceft, de primo tantum interro- ilia Deldile6tio , quzproximi dilectionem confociatam
non habet: De primoproinde rogatus , fecundum,quod
cerça quadam ratione primo non cedit, adiunxit.;
Secundumautetoeftfimileilli.CurhocilUCnmlei Quiahzc
diledïo illam parie, & viam quodammodoa^eam munit.
Ex hoenamquequodnos iplos(quiinterillos,quiproxi-
mi appellacione veniunc, primatum obtinemus), &,proxi-
mum tanquam membra noftra amamusprouenit, vt Dominum
Dei fine
Klertiooej 1
r®roximi
onftate^
poteft. I
Iproximi
Jjlcrtio J
jilcrtionë|i
fceiqob.'
Bammo-
■ 0 parit.
& Deum nöftrumamemusquoque. Nam cü nos
ipfos ^[igimus, neceftario eum etiam amamus , qui tales
nos fecit, vt illi qui fecundum fuam imaginem nos effor-
mauir, fimiles quodammodo fimus^Nö enim ex eo, qubd
Deum amamus,’amamus nos iplos ; Vcrùm dum nos ipfos
diligimus , incitamur&admonemur, vtgratiilli fimus,
qui nos procreauit, taliaque ac tanta bénéficia in nos con-
tulit,'qualia& quanta enumerate non vaiemus: adeoque
vt mimera ab illo nobis impenla, per diledionem, (quzin
przeeptorumobferuatione przeipue pofita eft) pro viribus
rependere ac compenfere ftudeamus : notum eft enim
illud C h r i s t i :Quidiligitmefermonemmeum feruabit. Item:
l*‘ Qujbabetmadatamea,&feruAtea,illeeft,quidtligitme. Ec illud
rurfum eiufdem:0»i«M,ri«i malèagit,oditlucem, & non venitad
. lucem, vtnonarguantur operaeius. Etillud tandem Dauidis:
Dixit inftpiens in corde fuo,non eft Deus.Corrupts funt,&abomina-
H m*l- n?. bilesfaftifunt inftudijsfuis.Qnod ergo prççeptorum omnium
facile caput eft Legilperite ? Diliges Dominum Deutn tuum,ex
totocorde tuo,&proximumtuumficutteipfum. Quzfito, quod
feriba de primario legis przeepto propofuerat,lbluto:Dor
minus viciflim eiufmodi quzftionem mouet:
Quomodo dicimt S crib a,Chriftum efie Eilium Dauid ? Poftea-
quam Saluator eumlaudauerat, qui vnum tantum Deum
I 0 elfe dixerat, ne iure illi obijeerepoflent, quôdfignaqui-
dem & m iracul a patraret, legi nih il o m i n us & Deo hoc ip-
fo manifefté aduerlàrecur , quod diuinitatem temerè fibi
arrogaret. Proptereaquzftionem hanc mouet ; arte quadam
hucillosinducere contendens > vt ipfum Deum elfe
agnofcant&fateantur. .
Quomodo dicunt Scriba l Cum ChriftusDominuspaulo
poll: ad crucem & mortem abiturus elfer,Prophetç locum,
qiiipropriè 8ç quafi eXinftitutode ipfoilliulquediuinita-
te agic, Iudzis ob oculos ponere voluit. Fecit hoc autem
non fimpliciter,aut inconiültè ; fed iufta rationiq; confen-
taneacaula motus.Eténim cunierroneam illorumopinio-
nem,quiipfum pi^rum hominem elfe credebant^euertere
|itatcm linanimo naberet,eiufmodi Dauidis oraculum irfmedium
addiicendumexiftimauit, quod ilium verum Deum, ve-
^fnafitat* rum4ue & naturalem Dei Patris Filium elfe difercis verbis
■ I ! przdicaret , nec non Chriflum Iefum eiufdem cum Deo,
Pacre honoris, dignitatis & maieftätis elfe clare demoftra-
ret. Sed neque inter hos terminos Dominus adhuc confi-
ftit, verum quo metum illis incuciat, quz ibidem confe-
quuncur mox fubdit,nempe hzc : DonWponaminimicostuos,
fcabcllumpedum tuorutn: Quo vel hac (altem ratione ad lanz
mentis ftatum illos reuocet,quzricergo primo;.*.-^-'
Quidvobisvidetur deCHKisT0 ,cuiusfliuseft ? Excitatau-
tem quzfitumhoc , qubexfiiahacinterrogariorie, illo-
rumquerelponfione commodius , quo tendebat, perue-
niar. . , '
Dicunt ei,Dauid. Ita Dauidipfe docuerat. At rurlum iriter-
rogatille:
Res ab ordine
nacu-
a; aliéna;,
■ aticia de
filio Ioqui
tanqua dc
auid
hrifti di.
iQf,
Quomodo ergo Dauid in Spiritu, vocat eum Dominum ? In Spi-
ritu nimirum fen6lo addic,ne,quz dixerat ex le, vel ex luo
Ipiritudixifle videretur. Simili quoque eonfilio ribn dixk:
quid vobis videtur de me ? fed dixie: quid vobis videtur de
Chrifto}
Si ergo Dauid vocat eum Dominum,quomodo filius eius eft ? En
quomodo qmniex parte illos coneliidat S: inuoluat.Inte-
tini Dauidis fe filium efle nonnegat; abfit, verum opinionem,
quam deeiufmodi cognationehabebant, emendat* |C|,r|^us
Qu^eenitn re6tèhoCloçoinlinuat,eiufmodi funt, Vt vos Wual,<L
putatis Chriftus Dauidis tantum filius eft, lion etiam eiuf- }eft,&fiiju
dem Dominus:& tarnen res ita non habet, neq; enim hoc p ^ i s &
tantum,vel illud Iblmn eft,fed vtrumque fimul eft. Verùm
quo modo vtrumque eft,illorum interrogate erat; ac nihil
interrogant:Non enim quz merito feire ; oC dilcere debe- jiaborabä;
bant,eadifeebant,aut fdrelaborabant. ^ v4ea.fi:iici
Ipfeergo oauiddiciteumvominum. Seruatorinfert, Chri-p^^rét
(turn Dauidis Dominum elfe. Poteratne eadem opera in -n“
ferre,Iudzorum omnium Dominum efleîpotcrat fanè;ve- çhriftiis
rum vt Iudzi iftud audirent, necdum opportunum erat. non lolQ
Tu autem perpende hoc loco prudentem Chrifti Domini Dauidis,
difeurfum : neq; enim cx operibus tantum Dauidisfe Dp-
minum eile oftendit,verum ex ipfa etiam Dauidis^flèitiô-
ne,apertaque eiuldem tcftificatione oftendit, zquePro-
phetam Dauidem pro Chrifto, tanquam pro verd liio p o -
mino,ftare&deccirare,futtiinamqucinter vtrumque con-'
cordiam intetcedere, atqueadeo Chriftum non foltvm le-
gitimum Dauidisfiliiim,fed verum quoquegetmaii^mq;
I Dauidis Dominum efle; Neq; enim vt filius patmml Dp-
j minus voceturvlushabct, fed oppofitum ybique obtinet. L,-USpa.L
I Quareetiam Berfabeà,'vt Iudçi non ignbrdnt,filium fiiUm |cl:iSful- ]j0
j Salombnem,non patris fui Dominum , fedpàtris'fiiifet- jm inn sap
«um vocat.Nonne,aiebat,Salonïonem feriium tuum,&c. rciileim-, I
Patrem,autem de filio tanquam de DominbloqUi, res eft
I inufitata, & ab ipfa natura naturalique rerüm ordine pror- r
: lus aliéna .-maxime vero quando fecundum Spiritus fandri
imipulfum fermo inftituitur.Chriftus itaque & filius &Do-
j minus Dauidis eft.
! 1 Obferuandum eft hie quoque, Dauidem non dicere.
! Chriftum Spiritus fan6ti Domirrum elfe, fed dicere; Daui-
1 dis Dominum elfe:Nequeenim,quia Dauid in Spiritu, vel iDomino.
! per Srn^um loquens , Chriftum Dominum appellâbat,
ob id ^aficum landlum in feruorum. ordinem redigebar;
vtilli,quiinSpiritum fan ctu blalpheman t.effu tire auderit:
abfit;aliud eft enim,per SpiritumloquijaliudSpiriruUr fer-
I ui,vel inftrumenti loco habere. Idem Dauid alibi Icliliirm Aj . ( ^
ancillz Dei vocat,&.plura'àlia id genus pallîm de fe przd»- f^fi
cat, quz omnia in ilium tantum , & nullo modo in Spin- (qui, aliud
tumlan61:um,autaliam'quamcumque diuinaip perfondm Spiritu in
conueniunt. . . . ■ ' jfeniormn
Etdicebateisin doftrina fita. Quibus dicebat? ijs'vtique.qiii :rctj,ffcre
erant è plebc,dequibus pïxftïiCctàtOEtwidtatUrba eum Uben- jTuÆæ Iq
teraudiebat. \ ■ r enter^ ‘
CaueteaScribis. Çauete vbbisàScribis ait, nplite eos z- irtiüc Chri-
mirlari,neq; oculisin externam illorum fpeciem coniedris, r um‘
félices fortunatofve illos przaicëtis., Neque euimproptér -p^arifici
Deum talem Ipeciem prz fe gerunt, fed propter priuacum externa :
quzftum ; nempe vt vulgo habeanturpij religiqlique viri,' 'pietatis
inutilifque honorisprzmjiimapud hominesferant. Sunt fipecie.hu-
enim omnia hzc idonea liiperbz cuiufdam often rationis
inftrumenta,humanzque laudis aucupia. jaucupa-
Quideuorantdomus viduarum. Pharifiéi, ait Dominus, vi- -bantur.
duarum ’domusexhauriunt.Siquidem quzinfirn ^& ege- r' — :
nis viduis impendi debueran't,eailli fub lùperuàcanei cul-
tusfehemate,prolixzque &c motolzorarionisobcentuin-
tercipiunt.Qub autem magis à populo honorantur^ambi-
tumque honorem in finem dereriorem referunt, eogra-
uiusconde m nab.uil cur: potentes enim potenter torment a patiea-
tur.Hxc autem dicens,A.poftoIosadmonet,ne Iudzorum,
dodtores, hoceft,Sêribas &Phariliéosæmulentur,velad-
mirentu^verijmadDominilùiimitationemfefetotospo- . ».
tills com pona-nt. Ecenim cum orbis tertarum Dodtores & LrbisDo-
Magiftri iam turn client defignati,pportebat vt pptimç po- rtotes &
litiz viam &rationem Chriftus Dominus illis przfiniret. Magiflri.
E tciim venißi’t vidua vna pauper,mißt duo minuta. Non ad id
Qlio séfn
PhariCti
éxhaürie-
bancdomus
viduà
tantùm,quodmittebatur, lpe<ftabatlelus,quantum ada-
nimiprompritudinem,viduzque deuotionem. Time ita- Deus ma-
que,&Deiiudicium admirare; neque,enim istam munetö g1® ponde
magnitudinem côfider^t, quàmanimi alacritatem &:prp-
pticudinem pondérât. Illi, inquit, qui opibus affluebam, proînr
ex eo , quodadquotidianum ylumnecefîàrium nonerat, 'ptirudiné ,
impèndërunt,hæcaùtem tptum; quod in bonis habebar, quä suiH
obtulir. Hzcproinde viduanô IblùmScrifiis &Pharilæis, IU'V3gn
Bibliotb.Vet.Patr.Tom.q.
; i l ;
Ii i t l H ii il li
il
i f U