f fa l -n .
•famatotfo.
OÖ.
lum patris, eciatn ancequam conditio mortis obueniat7
Solas äutera filiuspei verus eft filius,exiftens hoc fine initio,
fine fine, temper habe ns pattem, Sc nunquam ipfe, vt
eft vnigenitus,&gencransaccipitvocabulum patris. Vn-
de & proprium, SC verum vocabulum Blij in fólo filio Dei
eft habens hoc naturaliter, ficut & naturaliter veras Deus
ëftvSi ergocognouimus quomodo proprium Scverum vocabulum
patris eft, & quomodo proprium ,Sc verum vocabulum
filijeft, fequiturvtintelligamusita* quomodo
proprium, & verum vocabulum eft Spiritus fandi. fcili-
cet cum hoc ipfiim eft naturaliter Spiritus fan dus, fine
initio,fine fine, nunquam enim ex squa nominis audo-
ritate cum Patris & filij veris vocabulis fandi fpiritus
; vocabulum iungerenir , finon & fam ^ Spiritus proprium
, verumquc vocabulum probaretur. Si ergo hoc ei
proprium, & verum , & naturaliter fine initio, & fine vocabulum
eft, non eft igitur creacura Spiritus fandus,qui
iraprdprqim& Verum vocabulum fan 6t i Spiritus habet,
dicut nülla p o te ft habere creatura. Sed & cum prseipit
Dominus, vt gentes in nomine Patris, Sc Filij', & Spiritus
fandfbaprizentur,aperriffimumeft, Sptfritum fandum
non eftecreacuram, vel ex ipfa focietate, quae »Hi vna cum
Patre,& Filio eft, vel quod nuquam prasciperet Dominus,
vt in creatureno mine aliquis bap tiiarecur. multum enim
diuina:potencia:derogarctur, fi cum confeffione diuini
hominis par quoque creatur* confeflio poneretur.Et be-*
ne,quod vnum nomenpofiiit dicens:I» nominePatrts,&Ef-
lq,&Spiritusfanftivt vtia principalis audoritas crederetur,
indtuifibilis,& perfeda: Trinitatis. Quomodo enim Spi-
ritusfan&usä principali au6toricate dilcretus cfle creda-
tur, quando de ipfo feripeum legimus in quinquagefimo
Pfalmo,Erßnntuprincipali confirm* me. Ergo & perhocofte-
thtur, quod vna eft prineipalitas Patris, & filij, & Spiritus
fandi. liquidem & in omni conditione Patri, & filio có-
föreinuenitur.Äccipe interim velvnum teftimoniura,E«’*
bo Domini eoelifirmati font, &Jpiritu oris eius omnis virtue eorum*
& per h oc ergo oftenditur Spiritus fandus non eile crea-
tura.Siquidem & ipfe 6um Patre,& Filio conditor adpro-
bacuriDicam pléne & Deum, & Dominum Spiritum fan-
61 u m d o dus*a maiorib us Ecdefiafticis viris, qu i&ipfi t e-
ftimonia fcripturacum diuinarum prius a viris Apoftolicfe
eruditi,fuis pofteris tradidcrunt.Exfequerer & ego lingula
ilia quzque teftimonia, nifi apud animam fidelemde
his quoque qua: fupra breui ter intimaca funt, fan d i S piri-
tus diuinitas eluceret,maxime quia & nunc mihi non tam
difputatio de Spiritufandopropofitaeft, quam vt dedL
uino eras nomine piaconfeffio fignaretur. hoc tarnen ad
compendium probanda: diuinicatis eiusfubdam , quod
etiam per hoc ipfiim Deus probatur Spiritus fanduS, per
quod oftenditur noneflè creatura. Omneenim quod eft,
aut diuinitas eft,aut creatura,fed Spiritus fandus hoc ipsfl
quiprauamatifontinnie. Vermis eorum non morietur » & ignis
eorum non extinguetur,&erunt in viftoneomhicarni. Sed& A-
poftolus ait : Nolite iugum ducere cuminfidelibus. quia & alibi
idem Apoftolus poft deferiptionem malorum j Nonfolum,
ia<]\ik,quifaciunteafedetiamquiconfemiuntfaciemibusea.
Et multaalia funt teftimonia diuina, quitus fupradido-
rum confortium prohibetür.Sedego hæc ipfa licet breui-
ter*intimaui, ne nos de vanafuperftitione credat aliquis
nolle communicare cum talibusYquoSperfpicirper diui-
nam U ntentiam reprobati. ( Diuinitaste iticolumem , ac
beatam in fide fui nominis etiam in regno coelorurapræ-
ftet cum tuis omnibus aftedibus inueniri.)
E I N I &
T H I L O ^ I S E T I S C O T I
C A R P A T H t I IN C A N T IC V M G A N T I *
CORVM INTERPRETATIO , AD EVSTA-
thium Prcsbytcrum & Eufebium Diaco-
rium, Stephano Salutato Ptfcicmc
Interprète.
DE PH IL ONE CAR*
P A T H IO R V M E P I S C O P Ö , E X MA -
G_NI É P I P H A N I I , C O N S T A T
T J JE C Y P R I , E P IS C O P I V iT A
deferipta per Polybium*
QŸimiftfuerdntdblmpefatoribus (Tionorium & Arcadium
dicit ) vrgebant Epiphanium vt natùgaret Romdm. Er ut
dutem quidam ex Orationibus der tau, Philo nomine, virfonftus.
Opusdutemerat in Cmitate Carpathijin fede collocare Eptfcopum,
eratqueißDidConus. Hune ergo ex Dei reueldtione Eptfcopum or-
dinat Epiphanias infede Ciuitatis & Eccleft & Carpathij. Cum ergo
Romamprofetturus effet Epiphanias accerfitprias diäum Philonem
Epifcopuni, ddtque eiauthoritatem Ecclefia Gonfantu^tfifoerit
Opus demis, ipfe ordinaret, &c>
E X S f Ë P t f À t t l S AL V T A T I E P I -
ftola dedicatoria ad Nicolaum Bargilefium
Presby terum Bon onieniem i
. ■ > I H X J OHvniis mihi Philo s f e d p lu fe s fo if fe tid em t quihofcecotH*
E S w m a r im n o m m m C a n t i l Jm , „ L quod ex,ftens, (încnino, & fin=, noaetictCatara,crgoSpmtus tW , m m m m l i r e u m fm u r dG^ 5J) y ‘u t M u m ‘
n • H S n m , v ! runirogatu, Philo ipfe Commentarium hune confccerat ) interne*
tas P a tr is, & Filq s& S p ir itu s ia n ^ i , fieut & vna lan diras | tMUMi ^ „ „ „ „ „ J . A . . . j - i . ” ... i
eiufil
faciamus.^ mqnantum entm quis intennotaa u c ia i-atUffnupnanmmfnipiuuHfnnem
rj CA », r u f f r • • .vnaiancntas | tlttumeffe,vnumquee*tribuseffeconiunäum. QuodanitafitMud
etufdemperfedti^&mfepatabilisTnmtans.Sedhicfinem umr'*«fim*ffirm. r„ M P h ilm e t e f t ü a S u id ^ h U ^
faciamus. inquapmnl calmquis intent,otad lic ta s fa ,. | W £
pturasde fide loqui volnem — -— ,tntantum non deertt, , quod > I .„rumoummlt.tnrvw n muntntinboMüom.t t« « .../D i i* / « « »
fn, quMttdmftmc
verbis pofttd inueniuntur in commentario in Cdntica S. Gregorij
Magnï, fujpicantur virieruditi abaliquibus opéré Philonij inferta,
nam nec cum reliquo contextu ritmis coharem ; Confolefaerum Ap-
paratum Poffeuini*
loquacur.Hocautemnqn ambigo, quod fi quis force elo-
quenshæc ipfa legerir,delinquent iam incompti fer monis
inueniet,non tarnen,fi fideiis cft,piç confeftionis errorem.
quam quidem innobisex Dei gracia praéftitam cupimus
vfque ad mortem,a'uxiliôeiui>, quiprxftitit vindicarc fine
labe communionis hæreticorum atque præuaricacorum.
quia & Deo teftemetuimus eorum damnationis partiei-
pesinueniri. Viderit, fiquisputat fe décorum focietate
reum non poflè fieri, habens confcientiæ proprix fiduciâ, 3uia fidem irrfegram vindicatita,vt nunquam ipfe eiusfi-
ei præ uari cator exci teri t. tarnen ego in caufa Dei cautius
rimer e eompellor. ii qu idem & de ipfis cautum legimus,
Hareticum hominemposlvnam correptionem deuita , feiensquo-
niamperuerfus esi buiufmôdi, &peccat, & eil à femetipfo damna-
r/w.Sed & de poena prçuaricatorum legimus dicente Efaia:
Et veniet omnis caro in conjpeftu meo adorare in Ierufalemi dicit
Dominus Deus,& procèdentfoncli.&videbuntmembra hominum,
E X B E L L À R M Ï ^ f 0 ? Ö E S Ö R I P T O -
fibus Reclellallieis.
PhifoCarpathius a S.Épiphanio Epiftopusordinatuseft»rtiiivita
S.Epipbaaii Icgitur;fcripfit Commentant* in Ctnttca Cattttcorum, quîb
extant. Sed videmur malta inferta ex Commemario S. GregoriiPapc
id Ganticazqila; cam reliqaacxplicationcnon multum
k cEWlj
f intim.
PHILONIS EPISCOPI
CARPATHIIjIN
C A N T I C V M C A N T I C O R V M
IN T E R P R E T A T I O, AD E V STH A-
thiuin Presby teru m, Eulebium
Diaconum.
| Stepbano Salutato Pifcience imerprete.
I Vemadmodum calcaribus eques ad cur-
| fum impellit equum, velocemque reddir,
1 re6ta &ire cogit; fic tenuis mens noftra ad
■ fcribendi curlüm,duórum pr^ftantilfimo-
rum hominum defiderio voluncaceque
vrgetur: quorum alter Diaconus,alter verö Presbyter,ad
interpretandum Canticum Canticorum ipiritali nos a-
more compèilunt. Qupdetfidifticillimum opus eflèin-
telligo,noftrisque vitibus longè impar, ( Quis enim tam
profiioda myftcriafatis feliciteraudeat ?) haud tarnen re-
tam honefto Sc tam ianAo defiderio id negari poflè video
: quod diminutioni amorfepotiüs, quam ingenij irti-
becillitatiadfcribi poflèc. Quare vtrumque veftrum hortor,
non rnodö nos irapellere & vrgere ad interpretationis
curfum, verümetiam precibus aDéo optimo maximo no-
ftraetnenris reditudiné deprecari,vt reótagradientes,nullam
in partem declinemus : ficq-, falutaremorationis fru-
dum noftrilaboris czpicntes,irreprehenfibilesfecundum A-
poftolüm euadamus , vrique lolum Domïnum afcenib-
rém adrhictentes', ad vrbembeatorum & immortaliü nos
9 KtJi26i
%tn.l6. S.
Cancica Canticorum titulo prænotantur,; vt Sanda San~
d omm,& Sabbata Sabbacoriim, quo I.egentibus pro fun-
diorém myfterii fenfum quendam in his ferutahdum eflè
dareturintelligi. Nam^heq^hajcGanticaCanticorum ita
praelctipta funt,vtiSolomone fada,fed quæ cafupoflidf-
di Solomonis eflè dicantur. Is enim Solomon, yti noftis,
pacificus interpretatur, propterea quod omni.virqChri-
ftiano cidemq-,pacifico atque cranquillo,nullö proffus vi-
tioperturbato,hæcCanricaCanticorum feripta eflètra-
dantur. Non enim carnis iliecebris atque corporis volu-
ptate diftentis, hæc commoda èflè poflunr. Nam nifi quis
ferner,animum,mentem, cogitarionern que fuam omnèm--
acarnisdefideriisabduxericfisleab Bis Canricis Cantico-
rü , &Sandfe 'Sahdorü,&SabbatisSabbatoxüiongiflîmè
abefiè intclligat. Contra vero quicunque carnis omni oc-
cafione praeciia, remotisqiie atqqe depulfis iliecebrisVo-
luptatum,mente tranquilla,«orpore caftus &animo;tem-
perantiæqué viribus vallatuseric, is haec Çantica Cantiè
corum intrépide adiré pöteft. Hmp enim nihil tërrenifa-
pient,nihil carnale, fed omnia ipiritaliintèlligentia refer-
ta planeque pacifica tpaxenim diligenribus legem tuam,hec eil
illisfcandalum. Cæterùm vt in magnisædibiis func veftibu-
la Sc acria, porticusatqj trjclinia, laqueàriâquoque fplen-
didiflima : intenus vero promptuaria, Sc quæ cubilia ap-
pellantur,in quitus fponfie cum fpphfisrequiefèunt,ijqué
iibi inüicem fectetiora communicant : ita & in his Çanti-
efe Canticorum cceleftis SponfüsChriftus-, Deuspariter
Sc homo, altiflima quæque fecretk & prpfundiflîma my-
fterialuæfidei,propriæfponfæ(EcclefiæfciîicëC,éifideli
cuiqüeanimae)communicatacprofert: ipfaverAvtfide-
lis id fieri benigniflimè deprecatur. Aitenim : Ofcületurme
ofculisorisfoi.T anquamaParanyinpho edoda,vtita di cät,
à Sponlo coelefti m ill b ad Sponiâm , cui formam & decorum
nqti
'nifi perfe-j
Ûis legen -
f V
P faim.nai
Wmß
6
Pfal.++.a.
Ifd.ôz.è.
quoque peruenire poffimus , non quod itapernosfànè i remipfiusSpdnfi déclaraiacenarratj ficexorditur fideiis
mereamur,fèd vt vni Deo bona omnia accepta refèrentes l anima ièu Sponfà ipfà fandüfima Ecclefia j diuiniipfius
adpropofitapraemiaconuolemus. Quæquidera is facile I Sponfipulchritudinfeambre capta: mira enim Sponms&
adipifeipoterit, qui abieda omnirerum humanarum eu- j incomparabiliformofitate plraeftat. Nam & Ëfaiaseundé
pidicace, foli ipfi D co mentem Sc animum confecrarit; 2demonftransait: Hicformofusinjlolafua. Etillud : Speciofos
temperantiaeque vinutè, fortitudinis atque iuftiriæ fèipsû | forma prafilijs hominum. SicSc Solomonde eodem allegoti-
illuftrans,&prudentiænihilaliudqdàmcoeleftia médita- leè î Aniicusffdelis,proteélibyzlentilGma. Et idem: Àmïcusft-
bitur. Hisenim virtutibus municus animus atque valla- j delis, viramedicartientuih. Et : Amkofidelinon eÛ commutatio.
tus, iam Cantieum,fiue Cantica Canticorum.iacratiflima Dauid quoque cum eadem loquiturdicens : Àudijilia,&
myfteriapenetrarepoteft. Nam qualk ipfa & quantafint, yide,& inclina auremtuam.oblmfcerepopuluin tuum>&domum
ipfainfcriptioapertiflimèdeciarat. Non enim fimpliciter patris tut. Et, Concupifcet rex decorusjpeciem tuani, quo a tam ipfe
Cantica appellantUr : fed Cantica Canticorum, coelefti eft Dominas Deustuus. Et Efàias alibihüius legirimum arque
quodamtitulo infcribuntur,vth^caudiensftudiofuS le- j fandiifimumcônubiumlâüdans,eidemioquitur,dicens*
t\àï,Sanfta Sanftorum, hase eflè dijudicet.* non enim Can- j guomodo Idtaturjponfus infoonfa,ftc Utabiiufin te Dominas. His
tica Canticorum modo,Verümetiam & SandaSandorû, j iguur Sc alijs quàmplunmis per totam iacram Scriptüram
Ôc Sabbata Sabbatorumhzbemus. Nam vtolim Sanda San- vaticiriijs,fâlu!tisadmohitaSpphfâ& coeleftehi pulchritu-
dorum maiora quædam eseteris Sc faeraciora myfteriaj oc- dinem Sponfi edodtàexclamat ac dicit \ OfcUleiur m ofeulis
cultü quendâ honorera præ fèferebantîhæc.n. foli film- j iiris foi. Tuverôquicuhqüe hæc audisaiitlegis,/pirimo
facerdoti femel in anno irigredilicebat : fie & Cantica j taliahæcomriia eflècogita. Surit.h; Spiritùs S. ofculâ pu-
Canticorum fpiriralem & profundiflîmuinex omnibus riflimâJcaltiflima,fàndiflima,p|àhc!§i^fl‘ riai^ïéptërogra-
facramehtis,abditi(fimumque fenium totiusfacræpagina: j tiarum donaatq; coeieftia.- nihilcamalè prbrlus, nihil cor-
eontinere videntur : Sc vt Sabbata Sabbacorum, maiorem ruptibile, nihil turpe, nihil obfcoenum ; fed liôheftiilîma
quietemfuturæ felicitatis atque bonorum, quàm quæ ex omnia eflè ducitq. Ne raerisgrauatacrimine jatitâliquid
præfenribusbonisefle poteftjinyfticè déclarant (Sabbata | voluptuosècogitans,indeletalé vulriüsaccipiar,vndela-
enimSâbbatorum,tranquillitatemacpacemfuturi fèculi lutatem medicmam,&attirai tefediohem capere potuif-
peruenientibusoftentantactradunt,illicqueparatalabo- fet. Spiritalenamqueofculüm cundaeàrriis bfeulatam ofctriâtü
ruinpræmiavberrimèeflundunt ) ita & hæc ipfà Cantica ‘ longiiïimèpræftatacfuperat,quàm lu i tenèbras,quàm Vi- fpintalc.
~ /r 1 ' n ^ ta mortem fquâferapiternaperitüra rytenimeorpusahi-
P#pè|
11^ ^ 49.
H
Canticorum Sc mentes hone.ftiflimas hîcfandiifimèpa-
feunt i &c ad ealautiillma eonuiuiamirabiliter nosire do-
cent, quibusijs folis licet acëumbere, quifè hiedum vixe-
re, ab omni labe delidorum atque fcelerum deterfèrune.
Quare vt ilia SabbataSabbatorum longé maiora his præ-
fentibus exiftunt : ica & hæc Cantica Canticorum ad maiorem
quandam arque penitiorem fpiritalem incelligen*-
tiampræ cæterisfaerisSeripturis omnibus interprétantes
aecefluros admionenh Nim cùm mùltà alia Cantica in
fàcrisliterislegantur,vtilludMofèos, GantemusDomino
gloriose,Sec; & ali^multa, quæ in Lege veceri inuenire licet.
N am & lfaiæ illud,Cantabo Domino dileâo Canticum di-
lech vinea met. Et illud Annæ : Eirmatum eft cor meum in Domino
Et qiyccunqjalialeguntur in Pialmis : Cantate Domino
Canticum éouum,Sc estera eiusdem generis. Nuila tarnen
male eftjicà & fpiritaie j vtque carnis ofcülum, fic Ôc fpiritus,
led illud terrenum & corruptibile, hoc vero ccèlefte
cocu m atque diuinuth. Quare terrena beneuoléria omnis
&amicitia,partim turpis.partimhonefta eft. Hqneftajquæ
exlegitinSö mâtrimonio nafiârur, liberorum caula. Tur-
pis, quæ àforniçatione & Itïxu oiiiïvi, illegitimaque Volu-
ptate manat. In hacmifèti verfantur onines, qui non fuis
legitimis vxoeibus cohteriti,alijs turpiflîmèmifeeütur: ve-
nerabileconiugium afpernahtùra c non Um i b on u mje nim
èx bonis nuptiis om nino. Sed pleriquje aut adultërii S aut
inceftus, au t pcllieatus feelere, aliisque prohibiti s luxurià
foetoribusdecurpantur. Horum omnium pernicioiiillma
eft amieitia,atque teteictima : hi enim letalis ceftto volu-
ptatiscapti, lïbimet crudelifltmi fiuntinimici,omnisque
A a a 4 talis X