ù .uattoerii y*t>r feuj>t.flfcopi.aU j\£ophytosi
'tbtifto tüqüTtüïad Iolëpll i'P«<‘W(inquit)»owm ni» le- | .p i
I fumjpfi cnimfaluumfacitt fopulumfuimùpeicmumum. Itte
1 ergp(inqùit) me fecit famm, cuius 6e iiiunen falus clt.. En.
quomodb potent Salus pér pi içlïriptirà legem prohibeti
ne faluet? Videamus tarne nitrat res chailllHlll J n. vcl ipla j ,
•lex,ocioSabbati,falutisopus excbifjt, 'Seb/inqUit^Ste :W « . I
facies opera rua, feptimo auteni die Sal/batum ejt Domm tut. Non j
faun*ineo vllutuopusymfiquodfiepn.mm auiaia. l’ .ocliuaui f e l j
eftex voluncacc hamapum genus^, & mi^iine lüdicpTiJi^ |tauo &
ad canïalia opera potius , quàm d i u i n a, & ick;rco côi)lti- «.bk-iua.
tutusèft vnu> in hebdomadeSabbati dies,in quoacarna- no.
libus eeiraic Cogeientiir , &yacarcfolamdiuinis, Nam
ne que cib um ço quere, n e que icer t^cere iti Sab baro c.on-
cedebacur, nequis fub præcrxxù necefficatis hun»anaî,piç-
ponerèc tecrcna diuinjs. V erù-m pofteàquan;)Iudçi,ne'glc-
H ipiricualibus negotijs,qi-ae pro aniiuæ ialuteÙoroinus
agenda præceperar,omnia legi cima Sabbati adóciumlu-
I xuriam qùt çon tuleran t ,c l a ni at ad eos cpnfin uô Dom i: |
rms per Prophetam î Nio/uenitu vesiïAs> & Sabbatu ytfiïtiiô' ija.i.
■ dient magnum nonfußineo, ieiumum e?feria» veftrdt,& dtesfijtos
j velirosodtt anima mea. S ab b ata (i p qn n j ve d r a , non rnc a :
non cnim font mea quæg -'rins. Me um ieiuiiium& mea
Sabbata quæ ego lemanua piæcepi} iemnaic iubent a vitijs,
tïmo/nta.Naintonusoblcmamia: veteris legem,petgra
tiarablij Dei, inveritatenomTeftamcnncognouiraiis
elfccoinpletam, prpbunks I quompçio Pafch* 1s t *q u * B Lm fea»B,cui 3 ispÄl^|Äi& S & gloir’ilal, HcumS Pa atte' “6e~
tumSpirnnlint-o per pmuia iæeula.Amcn.
iN G i IP IV N T E X C E P T I T R A C T A T V $
t l I I V. I R s t S . C A P 1 TV L I,Sg;
. « .quorum pnmuseft deparalyucp :
ficiiiordinê vndcci- ; .
' 1040-7« Mn
Ioa.\.2.&
wjm <$* *
Marc:6.3
Matth 14.
' Matt, s,
D
loan. J.
: lefus,quid
i fignificee *
Emini me fuppriore traftptu fanâae d ik a ion i ve-
iy jL ftra - poUicitum, puo4adi.nnahteDomino flennu
ft Domimis ceftaretut.Vnde-plebs ignauiflima lud*oui,
fcmpularapaffa,6smiàmiEmo fM0i:e fnetenla, bencdiaioLdatotemiinakdiaisblafpiierais.
ppl(au.iflet,dices,
Dmomnmhabn. Qu* ti ,m«mnrj,cm i eepninperv.tæ
Dobinura neéis; tradere iupphcio cogitaret. Probatumus
quidem ,ftiusEaangeliftï;tefttmqniOinon ™ u“ ’ “ d
multa6e inonraetabiliaa CbuftofulHe opéra celebtata.
Sibèmroin fine libriconfcribit : Sum m m & * lu ft /M
Li»L pe/ te» iW r ,< /« '/^ '«” i“ r " j° i iV 4c'd # # d
ftudioiüs auditor: Imprimis partiras Enangel.) loquitur
Domiaus:yuumiitl*fm,&,iimmsmmmm. lnlubiequen
tibusiUevirttttum cumupus cekbraiur.' 6e îdcircomhil
quaeftionis iiiper boc videlicet elle relittom. Veium.ego
ab iftofermoue fuperiora libn hums dicta M f fM g j> m
uenioplutima vique in hanc!ocnm En|ingeli) Ghrillutn
Deumnoffrumrnirandaoperaconiecifle.IamNathanaelem
videraipriuPquara fub ficuIneaconOituiusa 1 bilip-
Dovocaretur: tara Uquorcm fitnphciaimutn perlucentis
aquæ in colorera Taporeraque vrai, fua poteftate conuer -
terit ■ tara Reguli filium morientem coeicfiismedicus,
priufquatn'-vifitaretidumrqgareeurYerbotanauerat; lara '
Samaritanæilliusmulieiisvitiaocailtaprodlderati6ecofefllm
fpititnali fonte mundanerat 1 îâ paralynci membra
nerttieinta 6e o a o annos emortua vmus *Qçis,pr*cepro
eurauerat,vel potios reforraauerat.Iara quinque milliura-
hominum famera quinque parabus hotdcaceis, ôe. dno-
bns pifeibusfattauerat, malbrerairaeulo conoiumm Jol-
Uens.Arapiior enirn cibi appoliti quantitate reliquiartim {
cumulus inoenitut tôt populorum famelicis. cohombus 1
lâtiatis.lam mare pedibus ambulauctatj ita vt platas gra- I
dientis, rumens vn.da non tatigetet; fedincataiogo rito j
Yirtutum.adhiicvnumiicetatopusquod bementicontra
feiraperito populo Indteorum ,-quaii veniimilem ixuiendiaditumdéditlçYidebatüt,
quodfçilicetparalyucu .
curailit inSabbato, cùm les otium Sabbati imperpUet.
ltaque Ghriltus,quiifgem veteiem mm folutre venetat, ied
iraplcre,tanquaraYiotatiSabbatireuspuloaat.oneraper-
petiturIud*orura.'Çogbthoçloeo(ftatresçhariuinii}o- .
miifaptçlëncileâiouisleric , tationémSàbbati explanate
neiufta ctedaturfuiflèiccintraluftura perfequuuo M |
quorum. Nam Paralyticus ilie qui die Sabbati a Cmitto 1
ctiiacusbilèmemoi'atuqidebcalumniampaticpraludçis,
quàdipia die quatanatus fueiatjeaqm fuum portât« vir,
tumuurù: Relpondit çuiatus, qai/etir mjuaum, tlletfuln m
ùt.lotlcprubdtum tuum & umbuU. Ec iniùblequentibus, ie-
Itaf/liiniiaifJ^as/eebtaelàiiaffi. Rudisadliue ea nihtmitate
iudaica, led.lain gratus de ialubritqte recepta.quoniam
non ptdnalec calurrmianùbus iacti pnellate tationqm,
priecepti atque Opens deiyonftrat authoréim
leLeAniquit^ai/etitweJa»«»« .vek nli.usiÿiudcft qui
‘ t S i n e tanum,y.el:Hiiui-iotapb qulfecit me ianum. hUc
«mmonvniavfitatâétant 111 populo!tuuc temporis,, de.
Ghrifto botiunoSaluatote. 6ed 4UidH^<«,e/r(.aic)^«J jw«
flie fanum : feiebacennn,lciebati Ytpoie.Hebr*qSi“ pmpn
llWiaeïyicttiVé deiccndereialiitacis.d.aluacot liquidera di-
iliut'f élus, ncui declamt Angélus,cura pet lopiqium de
ceflàre ab operibus malîs,ôr bonisaôtiohibus inhæro-
rç: Atiè concrariOjVeftra S^abbata vettraquéieiunia,.ôc liti-
bus inquietar-funt,.&.illecebrisÔc luxùrijs plena. Ipje ergp
kegisdatorin ho mi ne vemcns,cùm operareturprô ornai
am ma opera falu tis (i n Sabbato e nirn'do ce bat )qu od pro-, |
uidaratioqe pr£ecepeiaç,nec deflruebat legem, led potius i.
1 adi m pie b at legem : fcrip tu m ell enirn ,N onjaçtet vlluni opus j
tuum in Sabbato : t«H»»(inquit j opm, tß efijtumanum. Et adij-,
ciL\ityntfi quod fit pro onmianïma,, hue o.mni anima?,ô£ ad .
fàluandam animam.Ideoque legimus pliores iuft.os,ui le-
! ge.pro faluteanimàium Sabbaus operator. Septem drej
bus Ierus.filiusNaue.iubenteDomino ciicuiuit ciuitiikm I
i Ierichon, cun-i Leuitis & Saceidotibus Arcam poitahti- G
! bus Tellamentij&cadunt holfciles muri, motu duuno,yc
j aihmæludæoLiuu de belli difcrimineiiberentur: ln lepté
• verodiebus eçiamSabbâtum nume'rari, à quolibet die
computare incipiens deprehendei, ltaque,cum dicicur,
lefus eft qui fècit mefanum, admonçncur Iudæi ,ex nominis |
communione opera non condemnate fîmilia. Ideoque ,
Chriftus Dominus , cum aut aridam manu'tp, äut kycho- ,
pem,aut paralyüm curaret in Sabbatis,tanquamvere Dominus
Sabbati, remfuam Legisluae teftimonijs tuebatur>|
diccus ad ludxos: Licet fabbatis benefacere animait: 43
falUamfacere,aut perderei ln huncfenlum Legis(vt arbitrqr)|curopa
quem lupraexpofuimus^ebs iritroducere vóleh.s,fimul^ j,atur.
exprobrans quôd non intelligerenc.quid eilet opusiuii, .
ßCyriifi.quodßttpro omni anima. Operatur ergo pro lalute a-
nimae Chriltps in Sabbatp,& operaturin Sabbato,&im-
plet legem dum eonditio.nem interpretaturLegis , dum
operuin différencias illuminât,dum fecit q u i lex de Sab-
baclferiis exhibet, dum ip.fii^ Sabbati d ie m b e n e di dl'jp- H
ne fùalan6tificatqm,bcneficijs fuis efficitfan&iorerà.Nâ
diuinaincoprækdiaomni animæcredéhti largitUs,opéra
débita Sabbato reddidit : V t autem cum Pâtre,quuüc
etiam operaretur in carne,ait iflis : Pater meus vfque modo o
loanfin
peratur}&ego operor. Èt ’prqptereà iniquèfeagis perfeque-
bantupEuin Iudæi, quia non folùm foluebac Sabbarum,
fçdquia&Patrem fuum dicei>at Dominum,iEqualem le
facie ns Dëo. Euidenter dpeuie B.Euangelifta, «qualem
" Deo Patri e.llê cum qui verbs Filius dus. lie , 'proprietate
nacuræiLicet ergo vetêrum dpçumenta prxcelïerint, ni-
hil^çanienhuiuimodiaftedionis Dpmirms geftiuic oppo-
nere, ne quo nia m rara funt &c antiqua, vil incerta apud
quofdam velfortuita erederencur, ledqutitidiahis Sc^li-
täcis exemplis eos repercuteremagis voluit, vnde feiqftiC-
fimèvëlrefutatos, vel etiam confutàcosnegare omnino ,
npn pdlïènt;Vnumoptesfecidücfiiitj&omisesmiramini.Qtxpd |
illpd opust quia Paralyticum curaui in Sabbaco ;;& adié- Gm, i
cil,pTOptereaMoyfes dédit vobis Circuncifiùnem,m'n quia exMoyfe,
in quire ircuncijiofidex Patnbusjd eit,ex Abraham quipri-,
mus circüncilus eft,,&ex cæterisPacriarciws:ÈMn Sabba- !
tp(ihquit)circunicidic4s hominem. Si cinüeijmietn{inqutt) )
illüâjNunc indicium est h u im mundi,Sermo X I I .
pitientia.
peccatuta '
filentio.ti-'
jnido oon
, Inutricn- '*■
\rfaL6t.,
lRtg-làlfk.
2.
accipit homo die Sabbatt, vt non foluatur lex Moyfi, mihi indigna-
nitni,qUiatotum hominem fanum feci in Sabbatöl Tdolite ittdicd-
refecuhdutnfacitmfediuftum iudicium indicate,tan quam (i discret:
Præcépit lex.hocfolùmquod pro anima eft opus,
faciendum in Sabbato. Er de Circuncifione eademlege
prarcipitur, quod quicumque non circumciderit oflaua
die natiuitatisomne mafculum , eradicabitur anima ilia
de populo fiio. Ergo prô ariima eft , quod Sabbatis cir-
cumciditishominem,proanima,eftitidem, quôd & ego
hominem tôtumfànaui inSabbato: licet ergo pro anima
opus fieri id Sabbato bonum. Quô fi mein ifto opere
violafïè Sabbatum iudicatis , vofmetipfos indefinenrer
violati Sabbati reosefle decernitis. Nolite iudicare fecundum
faciem,fed iuftum iudicium iudicate: Tam ratio nabil i patien-
tiavincitinimicos Dominus softer lefus , qui vtique in
hunc Mundum vc patiendo vincerct, dPatrcdefcenderat.
Sed confideremus breuitcr póftremi hiiius diifti vir-
tutem : Nolite, zit, fecundum faciem iudicare, fed iuftum iudi-
ciumiudicate. Generalis(vt opinor) iftafententia, eft reti-
nendææquicatismagiftra, omnibuspdfita, muleis nota,
paucis dileda. Praecipiturcnim nehuius fæculi diuitum
perfonis adulantes^iniquiffimp iudicio faueamus incre-
dulis,& impios, incrcdulps, rapaces, luxuriofosiinhone-
ftos, non folùm timido filentio nutriamus, verum etiam
Omni reprehenfione dignós iniuftis laudibus prædice-
mus: vel qiiôd eft omni fceditatedefórmius, curpia lucra
captantes, alien*pecun^ notabiliccr feruiamus, Chri-
ftian* libertatis obliti: neve carnalis cuiufquam form*
pul chritudine illeôli, à regione veritatis reâ*quefenten-
ti*finiftroiudicio moueamuf ,cùm de contemnendis o-
pibusferiptum fit : DiuitUfi affluant, nolite cor adponere : Et
de negligcndo carnis decore Deus ad Samuelem Sacer-
docem loquatur,ele<fturum Regem defilijslefïè, ne ad-
miratusfuerisCinquit) procedtatem ftacuræ, velpulchri-
tudinem vultuseorum,quoniam homo vïietinfadem, Deus
autem videt in cor. Et idcirco Beatus Dauid minimus atque |
contemptus,oleofamäificato fublimaturin regnum,& j
fe exhumilftateperDeigratiam,adfummum creuiflefa-
ftigium dignitatis, pecùliari carmine gloriatur dicens: Pu-
ftliits er am inter fratres meos,&c. Vtiliter ergo per omnia
Chriftus ait, Nolite iudicare fecundum faciem, fed iuftum iudi- !
dum iudicate. Et quis noftrum (chanfïïmi) ad fingula qu*
prædixi feruanda idoneus inuenitur? Beati quieuftodiunt iu-
dicium,&faciuntwftitiantinomnitempore. Igiturcum gene-
ralis(vt fupradixi)fitifta fententia, fpecialitertarnen diri-
gaturadIud*os, quiChriftummirabiliafacientem, hominem
folummodô ex facié iudicabant, Deum verô in
virtutibus non vfdentes.Hæreticos etiam Dei filium blaf-
phemantes , non mediocriter fententia ifta concundir,
quôdhumiïitatemfufcepc* carnis intuiti, immenf* Di-
uinitatis conentur metiri fubftantiam. Nos autem (Fra-
trQs)gratiaeius faluatiperfidem,iuftum iudiciumiudicemus,
*quitatem feruantesin omni aôtione conuerfàtionis no-
ftr*.Eft enirn rationabihs anim* iuftum iudicium, vt eli-
gat Deo magis fêruire quàm fieculo, vtftaruat mandatis
Ghrifti obféqui, non diaboliconûlijsdeprauari, vc fpiri-
tualibusihhærere décernât ftudijs, non carnalibus vitijs
impliçari, & vt *tërnam béâticudlnem futurorum bre-
uiltimis mundivoluptatibusiudicèrpræponendam. Re-
ôfci itaque cordis *quo iùdicio gradiamur in omnibus
pr*cëptis ôdiuftlficationibus Domini, vt poffimus vit*
*tern*confortium promereri ab ipfoDei filio fempi-
terno,cuius pmnipötentia^cum Pâtre & Spi-
ritu fantlo permanet in-o-
mniafiecula, A-
« ®S (v )S € *
Biblioth.Vet.Patr. Tew.4.
D E E O Q V O D A I T D O M Ï N V S
' lefus, N une tüdicium eH hum tnundi.
T r a c t a t vs , X I I .
POft illam Dei Paçris vofcem quâ glorifïcatum Filium
furfusglorificàndum dixerat,vbi Saluator locutuseft
ad circumftantesturbas,quodproximèdifTeruimus, hu-
ius.tcftimonium vocis,nonfuicaufahonoris, fed noftrx
fidei inftruend*gracia fuiftè delatum: quid ftatim fubfe-
quens idem Dominus adiecerit,textus huius , qu* modo
decurfà eft,indicat Euangelicxleâionisj N«»f(inquit jl«-
dicium eil huius mundi. Confiderandum puto ffratres cha-
riffimi)cuiufmodi dixerit tuneimminercindicium. Si de
futuro iudicio quo per ignem iudicabitur hic mundus,
fentiri voluifler,non dixißet, nunc eft,(cd dixiffet,nunc erït:
verùm quia de præfenti loquebatur iudicio, intueri con-
uenir quod fuerit illud præfens mundi iudicium. Nun-
quid in primo aduentu (uo Chriftus mundum iudicafle
exiftimabitur, quempotiùsfàluafïècognofcitur,ficut i-
pfeteftatus eft dicens .* Non enirn mißt Deus Filium fuum vt
iudicet mundum,fed vtfaluaretur mundusper ipfum. Etin Euan-
gelio B.Lucxlegitur, cum quidam vi.cusSamarixnoluif^
fètfufciperéSaluatorem,indigoèferentçs Apoftoli Iaco-
bus & Ioanncs dixerunt ad eum; Domine,visdicamus vt ignis
defeendatdecoelofuper eos & confumateos,ficutPliasfecit? At ille
indignât us prohibuit.O ira mifericorsl quid eft ergo quod ait,
Nunc iudicium eft huius mundi: Iudicium^fratres) duplicr ra-
tione potèftintelligi: Nam & decernentis fententia, iudicium
dicitur,& fupplicium patienris dicirur poena : iudicium
alterumagentis eft, alcerunrpatientis. Iudex facit
iudicium,reus fubit,id eft,patituriudicium.Mundum verô,
cùm dicit Scriptùra,autfacereaucpati iudicium, non
elementorumirrationabiliumnaturas indicac, fed accolas
Mundi fignificat : ficuti cùm domus Ifrael dicitur,non
parietes vel teôfa,fèd homines Ifraelit* monftrantur. Ergo
dominator omnium Chriftus, poft inuficatum facr*
Virginispartum, poft adorata munifico Magorum euleu
cunabula,poftmultiplicemdoârinam coeleftis eloquij,
poft vanarum curationum medelas imperio verbi poten-
riseffe<5tas,poft iftud prxfêns teftimonium Patris,cùm effet
iam proximus paflioni : fie air: N une iudicium eft huius
tanquam fi dicerçt: Nunç,nunc eft huius Mundi
iudicium, vtrum credere cligat poft Paffionem volunra-
riam vircute propria refurgentijVtexfide fàluetur,an cùm
ludæis, negandum iudicet eum ludiçem'qui negaturus
erit proprios negatores,dicens ad illos : Nefcio vos, dtfeedite
a me in ignem aternum operarij imquitatis. Siue magis & ita
(èntiendum, authorifate cohxrentis eloquij vtilius ap-
probamus : Nunciudkuim eft huius ideft,appropinquauit
hora vt'Mundi Creatorem ac iudicem Mundus
iudicet ittdicandus. Similiter namque in Euangelio Luc*
loquitur ad Pontifices, & Presbyceros, & ftrategos magi-
ftratus templi,qui ad eum comprehendendum vénérant;
quafiadlatronemexiftiscumgladijs, &fuftibus, cum quotidie vo-
bifcumfuerim tn templo,& non extendiftis manus fuper me, fed hoc
eft (inquit) veftra hora & poieftas tenebrarum. Poteftas tene-
brarum, quippe huius Mundi eft, vél hominum munda-
torum,qui in tenebris perfidi* conftituti, lumen nolunt
afp!cere veritatis,&qüiaDeus hominibus agendi quod-
cumque velinc, liberum permific arbitrium, exercent in
Chriftum fàcrilegam poceftatem. Vnde Pilato dicenti,
poteftatemhabeo crucifigendite,&poteftatem habeo dimittendi te,
Dora mus itarefpondit: non höheres poteftatem,nifi data tibt
effetiefuper. Denique vtoftenderet Dominus, iftud qupd
dixerat Mundi iadicium,Pa(fiônem fuam eflè, ira copu-
lauit dicensëNawc iudicium eft huius Mundi, nunc huius Mü-
di Princeps mittetur deùrfum,liac,expeüeturforas, vt in Gfæcis
exerrrplaribus legimus: Erat enirn Palfio Ghrifti expu-
gnatiofùturadiaboli. Vnde faniftus Propheta Dauid ad
eius perfonam loquitiir: Vt iuftificeris infermonibus tuis, &
vincas cùm iudicaris: licec autem hic vèrfus,& alio lcnfupof-
fitinrclligijhuic tarnen fatis congruit : nam Dominusle-
fus inPaffionefuaiudicatur&vincit, moritur ôc trium-
_________phar.
Iudicium
Dei du-
Liberu àr-
bitrium.
P false.
Z z z 3