Iulij Firmici Mat emit
Liberi pra
cipicium. .
Iliad. g.
Bacchanalia
Ro-
m? detcautetet,
alteroftenfoanguc terribilis,alter"uentosore, imentacurantur. Sed credens verèfiliam propeSyracùfas
dum viuapecoris membra difeerpit .ily c u r g o compte- effe vifam.Ttiptolemo villico fuo duce.noaurnjs .tmenhenfus
per proxfinara rupem,quæ immenfum præcipitiû
iaxis inuiisfecerat, in mare præcipitatur,vc laccrum corpus
marinis diu iaeftatum fluâibus, crraiKiumpopuloru
animos ad (ànitatis acfobrietatis ordinetn feuera animad
uerfione reuocaret.Hunc fine Liberi Homerus, vt fûgam
& crepidationem detegeret,& vt oftenderet mortem,ait:
------------qé (poGyB'-etç. £
A v in& fÇ xvfAcc&i'ttç $ " \jzrtdt%ctTO Kotolra
AeiêioQ^K^tTifoç aviïoç ôpoitArj.
ïmitatur te-Lycurge, &fobriumtuum inftitutum fëqui-
tur , nec àfalutaribus tuis legibus exorbitat etiam conful
nofter Poftbumius.Nam ficut in libris Annalibus inueni-
mus,Bacchanaliorum fcelera Ebutio quodam adolefcéte
deferente.deteda funt. Erant adhuc in,vrbeRomainte-
grimores, nec quifquam peregrinasfiiperftitiones diflb- j
lutis moribus appetebat : tunC-necSenatusConfuli,nec
leges Reipubl. necGonful legibus defuit:5ed inueftiga^
ris omnibus , qui huius facri feelerata commenta trade-
bant,cohtraomnes feruos, imoRomanos quæftionis examine
capitalis poena de Senatus fèntentia décréta eft.
Nectam diu vindicesgladij Confulis conquièrent,qua-
diu hoc malum fuiflèt radicitus. amputatum. O digna
Romano nomine animaduerfio rOprifcævirtutislâu-
danda conftantia,nec ciuibus fuis Conful parcere voluit,
cum ob purgandam patriam peregrina vicia corrigütur.
C A P v T V I I .
SEquiur hanc (àcri eontagionem,&imftatur ordiriem
adSyraçufanæ ciuitatislittus cum lugubri vefte aefor-
dido fquallore penieriit, nec illi defuit, qui credulam de
calamitatibus fuis falleret matrem.Tunc ait fc Pandarusi
nefcio quis, vidifle non longe à Pachyno nauem raptoré
afcendiflecum virgine.Perfuafum eft mulieii,quæ quolibet
genere viuerc filiam cupiebat audire.infinitis dotibus
rémunérât ciuitatem. Syracufaniliberalitate puihérispro
uocati,rapturH virginisconfecrant: &mitigantesdolore
matris pômpam.miferifunerisexcolunt honore templo-
rum. Sed ne hoc fufficit matri,ièd afcènfa naue per pere-
grinalittora filiam quærit.Sicflu&ibustempeftatibufque
ia<âata ad Atticæ vïbis iocqm peruenit. lllic hofpitio re-
cepta,incolis incognitum adhuc triticum diuidit. Locus
ex pacria & ex.aduentu mplieris nomen accepit. Nam L-
leufis di£his.eft,quod illiç Ceres, relida Henna,venerat.
Sicqüe tùm ipfadifpenfatioquod attuleratfrumenta,tü
quod colligendarum frugùm tradideratdifciplinam,poft
mortem ob beneficium, quod ex frugum copia nafeeba-
tur,& fêpultain co loco eft.pariter & confecrata,& diui-
no cum filia appellata nomine. Amatenim Græcorum le-
uitas eos.qui ubi aliquid con tulerin^vcl qui confilio,aur
virtutefeiuuerintjdiuinis appellare nominibus. Etficab
ipfis bepeficiorü gratia repenfatur,vt deos dicanr,Ôcdeos
efle credant,qui fibi aliquahdoprofuerint. Sie de Libero
Nifanondubitat,necdenouisambigicSpartafyderibus,
cremat & côfecrat Herculem triftis Oëcas,& à vanis Gre-
tenfibus adhuc mortui louis tumulus adoratur. Additur
tarnen,facratiiîimi fmperatores, ad huius profani erroris
ausmcntum,quod hos homines,(ideft,Liberum & Pro-
ferpmam,jmaiore quafi autoritäre defendac.Nam Liberum
in? rapta ^ fu n e r is, a Gerere Hennenfi muliere, mors fili* conle-
ad Solem Yolunt referre com mentaGiaecorum,Pro-
a Syriacu- crata.Nam quicquid inCreta pater obfiliumfecerat,hoc
ferpinam verpLiberamdicentesLunameiTeconfingunt.
fanis con-.1 tocum Ceres apudliennam amiflafilia, impatientia ma-
Quod quam abfutdum & quam miferum f i t , ex iplâ ve-
fecrato,& ternidolorisinftituit, quod quatenusfadfcumfit, breui
j ritatispoflumus ratione colligere.Quis viditpuerum So-
S c - fcrmoneperftringam.Vnieam Gererirfflium.quamGra:- I jj^jquiVfefellitJquisocciditiquislacerauitrquisdiuifitJ,
trenfibus | cin*e«P»»A',noftnimmatatofermoneProferpjnadlcunr, is^ brisctas 4 ulatuSe(bQuiS lunaIapu,t!quiSabf-
[obfrumea ad coniugalc conlortiunrpIurcspetebant.Mater lollicitp l * - - r - g g • ^ > ^
[turn dcifrv defingulorummeritisiudicabaf.Et cumadhucpmnibus
[cara. | TOatcis fe n tentia videretur incerta.diues rufti cus, cui probus
Ceres in
Atricam
venin
I y*. I pterdiuitias nAïTOuifiiitnomen,temerariocupiditatisar-
jn^qu*^ dore,cummoramdilationisferre nonpoflet,&cum de
iProftrpi- præpofteriamoris conquerereturinccndiis,prope Perçu
Raptus
inuentam virginem rapit. Perçus autem lacùs,in Hennac
ciuitatis finibus fatis amoenus, & gratus,cuius amoenitas
ex florum varietatibus nafcitur.Nam per omnem annum
viciffim fibi fiiccedentibusfioribus coronatur. Illicinue-
nies quicquid hyacinthi tiirgecin caulc, illic comâm nar-
ciftîjVel quod auream rolam defuper pingit: illic albx he-
deræ per terram moîlfterlerpunt, & cum purpureis violis
fuauiter rubens amaracus iriuenitur : nec côronam iftam
alba deferüt lilia. Prorfusaptus locus,qui gratia fiife,puel-
Proicrpia? laresanimos& inuitaretpariter,& teneret. Inhoçloco,
| turn à Plutone yirgo prope vefperam fuifftt inuenta ', vi
rapitur,& fuperimpofita vehiculo,fciffis veftibus,lacera-
ris crinibus ducitur. N e c referuati vngues contra amato- 1
rem rufticum aliquid profuerunt, ûec clamoratque vlu-
latusadiuuit,nec cæterarum ftrepituspuellarum. Tune
vnaceleri curfu,cum de ciuitate nemo fuccurreret, fada
ex ipfotimoré velocior, matri raptum virginisnunciat.
Contra raptorem indignata mater, armatam manum du-
cit. Nëc Plutonem mulieris fefellit aduentus, fed vtre-
torfitad ciuitatem oculos , & infinitôs cuneos relpexit
, yenitecummatre,funeftumcepitex defperatione confi-
Plutoms& lîum.Quadrigam,quaevehiculum trahebat,per medium
lacum dirigit.Iseratprofundis vora^inibus immérfus,il-
liccumamatafubmerfus virgine , miferandæ matri de
mortehlix funeftum fpedaculum præbuit. Hennenles,
Vtpofienfmaternis ludibus ex aliqua parte inuenirefo-
latium,inferorum regem virginem rapuiflefinxerunt. Et
vt fides figmentum fequeretur, propeSyracuiàs eum per
ahum locum cum virgine emerfiftè iadarunt. Templum
ianè &raptofi, &virgini accurate collatis fumptibusfa-
ciunt,&annua in templo votadecernunt. Sednullôge-
nere matrisdolor vincitur ,nec mùliebris impatié tiæ torjProfopoconditîquis
Plutonis coniugem fecit ? Sed & errorem iu-
ftuphyfica rutfum volunt proregere ratione,indiuifam
mentc&,diuifam,id eft,®» ^ ►“^hac fe
putant poflè ratione venerari.Dicite mihi,ô vos mortales
quid naturalibus rebus additis funera? quid Dei difpofi-
rionem crudelium mortium atrocitate pollutis ? quid o-
puserattamdurocrudeliq-, tormento? qüidfibi vult ifta
pcrfuafio,vt diuinis rebus funeftæ calamitatis Ordo focie-
turîvt naturç (yderum,quamDeus fiimmus certislegibus
fecit, mortalïs calami tas ludibùs iungereturîCui rei pro-
deft quodfacitis i mifcetisterrenacoeleftibus,caducafur
peris,tenebrofàlucentibus , dolores acludushominum
diuinishonoribus confecrantes.
C A P V T V I I I .
S ïconuocato omni genere humano Sol habita conciio- Bpi I
neloqueretur,defperationem veftram haeforfan ora- )pXjacus
tionepercuteret : Quis vos caduci homines & per dies jicrmoffid
fingulos fummo Deo variisgeneribus rebellâmes àd hoc cnim Fir-
tantum facinusimpegiV, vt profano nefariæ cupiditatis |m'cus,^n
errore& mori me dicatis veftroatbitrio & viuere? Atque r j _j
vtinam vfitato more vel vno genere vefanæ cogitationis jjsad idol J
veftræ figmenta procédèrent. Vtinam fine contumclia jatras ,qUi
mei fceleratæçogitationis veftræ graflaretur improbitas. muleis ni o
NuncVofmetperpræcipitia iadantes,mihiquoquehon disinenm
parcitis, nec aliquam habet vefter fermo reueren ciam,fed
cum dedecore meo in exitium veftrum, moftemquepro-
peratis.Ælij me apud Ægyptum vndjs Nili & rapidis vor-
ticibùs obftinato mentis furore fiiomergunt. Alij ampu-
tatis virilibus plangunt : Alij crudeli mortè coefum,aut in
olla decoquunt, aut feptem verubus corporis mei tuem-
b ra lace rata fubfigunt. Qui paululum mihiplacidafuerit
oratione blandirus , quadriiugi currus aurigam me efle
cotifingit. Proiicite aliquando tantifurorisexitium &fa-
lutariperfiiafionecônuiâi, veram falutis viam quæritè.
Inimicus Dei éft, qui hæc aût cogitauit, aut finxit,nec fa- j
cinuseiusfitnplex aut vfitata poena comitatur, qui facra
Acute con
i idolo-
lacras. y
profanis perfuafionib. pdlluit,qui dé præcl^ro opereDéi
tanta cofingit. Lugete mortuos veftrt>s,& ipfi fimili morte
mQrituri.Mittite regibus veftris,vt vultis inferiàs,& ot-
bicatfes eorum alio remediorum genere mitigate. Lugete
Liberum, lugete Proferpinam, lugete Attin lugete Ofy-
rin, fed fine noftrîéeontunielia dignitatis. Nolo mie per
tumulos eorumfauillafque ducatis, nolo vcetrori veftro
nomen meum fomentalùppeditet. Ad lucemdieiàDeo
fa&usfum, hot mihi fufficit folum. Quid me honefti
munerisdignitate priuatisî Ahudme Deus fecit,aliüd ef-
fe iuflït,&: vos me pró libidine veftra diuiditis,pro arbibrij
veftri cupiditate laceratisîQuicquidfumjfimpliciterDdôj
pareo,nec aliud volo de me intelligaris nifi quod videtis. j
Hoc Deo gratum eft,hoc Deus libenter ampleéritur, hoc j
hominesad falutis viam d uç it, fi proieiftis ertoribfis Dei |
gratiam fimpliciter ae fideliteràudiatis. Hæc qüidem fa~
cratiflimi Imperatores, jpfopopoeiaco me iermone dixifle
fufficiat. ' At ego nunc faerarum leâionum inftitutione
formatus, perditos hominesreligiofo fermonc cóuenio:
Si dijfunt quos çolitis, cur eos lugetis?Çur eos annuis lu-
(ftibus plangi tis ?Silachrymis,& luiftu digni funt.cufeoS
diu ino honore cumularis? V num itaque ë duobus facite, i
autholiteeoslugere,ûdijfimt: au t,filflâu eô sd ign p sj
putatis aclachrymis, Deos eos appellare nolite,ne ludri- j
busaclachrymisveftris,maieftas diuini nominispollua-,
tur.Sed quia me ns perditâ,& feeleratæ cupiditatis laqucis ;
implicata,nulla poteft ratione rëuocarijperiëqüaï^cçcera,
y t publicatis omnibus atque detedris quæ profana coniè- |
crauit improbitas , mifericordia Dei in nomine Domini |
noftrilefii Chrifti lapfoserigat, fugientCs ad fe reuocet,
dubitantes confirmet,errantes corngat,& quod eft porifi-
fimum, vitam morientibus donct.
De labnli
& fàciis
I Adonidis.
Mars adj
ulcer quâ
; rcâeapri
[ potiusquä
;• Leonis for
, mam fu-
feeperit.
I Matth.f.
II Wart./.
s De Vene-
' ns Cypriæ
mÿftetiis
■ vcncreis.
* VnHin. '
C A P V T I X.
1 NplurimisOfientis ciuitatibus,licet hoc malum etiam
X ad nos tr^nfitüm fecerit, Adonis quafi maritiis plangi-
tur Veneris, & percuflbreius circumftantibus,vulnufque
monftratur.Mars enim in porei fylueftris fpeciem forma-.
que mutatus, vt fibi primas partes in amore Veneris vin-1
dicar«t,incautècontra feruentem percutit iuuenem. Si
Deus erat Adonis,cur riualis infidiasnefclebat?Si homo»
cur cum fuperiore certabat? Séd&alium audio cum Vénéré
conjugale habuiflè confortium. Vulcanus,nififal-
lorjab Kis Déorum ciïltoribus maritus Veneris efle perhi-
betur.O vanorum hominum ridenda peruafiointer! duos
maritosadulrër pofitus ab v#io capitur ^ilterum.vinciçn
Sed vid e , vt adulter Deus maritum vinceret quód fibu
corpus elegit poreus efle maluit : qui, fi habebat corppris
mutandi poteftâtem , leonis debuit potius fpeciem for-
mamque fufeipere. S.ed leonem dicunt,quinaturas àni-,
maHüpi norunt, in ilia agreftis animi feritate pudicitïæ
fetuare virtuté.-Merito igitur ab adultetoleonis fpérnitur
forma&libidinoh animalis eligitur.Hiciam Eiiangeliçæ
cfàditioni^fecreta tradtemus. Eieiftp dæmbnio Dominus
porcorum gregem donat. Neçimmerito, yt cum libidi-
nofisanimalibus per dura præcipitia fludtufque iaâatus,
per mortes porcorum varias,digna ne ce immundus fpiri-
tus carp ere tut.
C A P V T X.
À VdipCyniramCyprium templum amLcæmeretrici
xA id o n a flè , eierat Venus nomen. lnitiaflèetiam C y-
priæ Veneri plurimos?& vanis coniècrationibus députât-
(e.Statuifleeriamvt quicunqueinitiari' vellet,iécrctoV e-
nerisfibitradito, aflem * in manum mercedis nomine
Deæ daret. Quod lecretum quale fit om nés taciti intelU-
gete debemus , quia hoc ipfum propter turpitudinem
manifeftius expliearenpnpoflumus. Beneamatof Çyni-
ras meretriciis legibH* feruit, confecratæ V eneri i
, facerdotibus mis ftipem dariiuffit,
vtfcort04, K
C A P V T X L
SE b a z i VM colentes Iouem anguém cum initiantur, | Dehîs qui]
perfinumducunt.Adhucprimiercdtisvitiagraisätur, jScbazio
& quicquid hominem perdidit,eolitur, & funefti anguis *°ui
callidà dcmalitio fa cr udeli tas adoracur.
C A P V T X I I .
T N facris Cprybantum parricidium colitur. Nam Vnus fo* t»cris
a frarera duobu£ interemptus eft, & ne quod indicium an*
nectm fraternse mortis aperiret fub radicibus Olympi
mortis a parricidis .fratribus confecratur. Hunceundem
Macedonum colit ftulta perfuafio. Hie eft Cabirus, cui
Theflalonicenfes quondam cruento , cruentis mani-
bus fupplicabant. -Confidetandum ita^ue eft, quale fit
numen, quod.parricidalisamentia, yt parricidium cole-
retinuenit.
C A P V T , X Ï IL
Q
Vaprppterquicunque hæcJacra dénota mente ve-
tüen dàcoh.tagio ,aut m a lis fuis folatium quærit,aut fa c t jrajis^.0.
nota eorum tacita cpllaudat cogitatione,, hoc optahs, Ipus in o-
hocquæiensjhoc vtique magnopete tleiîderans, vt & fibi .mnibus
liceat, quod diis fuis licuir,vt&fe ad conibrtium rai is vi- ç"cc
tæ morum fimilitudo përducàt.Adulterio deleâratürali- jrum (-acri_
quis,Ipuem rçüpicit,& inde cupiditatis fua: fomenta con- [ficiis.
qùirir,probat, imitatur, & laudat* quod Dëus fuus in cy- llouis difei
gnofallit,intaurorapit, iuditinfatyro, &:vtliberalism jplinafla2itiisefleconfüefcat,
Géulium
amplçxus»
qüod.inclu4m regiam virginem
o n . 'v -1 ■ r» ° ii-..: - -Deorum auto Jârgitcr fluente corrupent. Pucrorura aliquis
deledatur amplexibus , 'Ganymedem in finu louis
quæratjHérculem vidëat Hylam impatienriamofequæ-
rëntem i Hyadnthidefiderio captum Apollinemdifcar.
Chtyfippum alius,alius Pèlopem videar.vt perDeosfiios
fibi licere dicat,quicquid hodie feueriffimè Romanis le-
gibusvincatur. Adulteria omnia eorumenufherare difficile
eft. Quis Amymonerfi ? quis Âlopen ? quis Menalip-
pen ? quis GÏiione m, Hipptothoenque corrupit ? Nernpe
Deus vefter hæcfeciflënjemoratUr. Ille, quem voluntlè-
ueris oraculiserrantium' hominu peccata ebrrigere, Stero
pen amàtjÆthufam rapit,Zeuzippem ftuprat,quçritPro-
thften,& Arfinoæ adultéra cupiditate blanditur. Sed ex
ifto corruptarum mulieçum grege vnapüella amàtorem
Deum&vifaùit & vicit. Daphnem ehim diuinansDcus
& futüra prædicés,necinuenire potuir,nec ftuprare.Mu-
liebria patitur aliquis, & effoeminaro corpori folatium
quærit ? Videat Libeturii amatori fuo poft mortem etiam
promiflæ hbidinis præmia imitatione flagitiofi coitus re-
præfëntantem. Si quis mpnftruofo cupiditatis ardore in
paternænecisârmatur exitium,àlouefumatexemplum.
Qîû fraternupi defiderat fanguinem, Gorybantü lêquathr
inftitutum, &inceftum defiderantibusa loue fiiman-
turexempla,cum matte concubuit,foroi:em duxitvxorc:
& vt integrum fecinus impleretincefti, filiam quoquea-
riimocorruptoris aggreflùs eft. Inferiorès aliquisæmulo
ftridore per lèqUitur,ôc aduerfarium cupit crudeli ferirate
torquere , ab Apolline ex Marfiæ cafibus crudelium tortue
ntorü m ca fu difcàt. Alienum al iquis defiderat & hoc
cum morte Dpmini conatur implere,videat vt Hercules
occifbGerione Iberas abegerit boues. Si quis promifeua
hominum cædegaudet, præpofteras Martjs cupiditatcs
diligenterinfpiciat,Seminapenèomniumfcelerumadiis
fuis peccantium tutha collegit. Er vt perditus animus im-
pune facinus polfct admittere ^ ex præcedentibus facino-
rum éxemplis maiore feautoritate defendit.Si ftupri prç-
mia corruptor inquirir, fi viam optât follicitationis addi-
ftere,in finu corrüptæ mulferls aurum videat Iouis^Si pu-
blicus parricida, çommiflam fibi regnieuftodiam nefaria.
prndere cupiditate defiderat ; refpiciatad eos, q u ^ tu r -
num filio prodîderunt.Quatenüs iüs lædatur h o fj^ j.v e l
quatenus amicitiip iura turbenturv'.vel quàtenusmenfe
t e : 1 1 k ” T ' I 1
Apollo.
Corybar
H
ApoHinis
inuidja&
crudelius.
Hercules
latro.