• À ü Seite Deu.
loan. i.
Matth. 12.
Blafphemia:
inSpi-
ritum fm-
£tum.
B
C
bAatth.zz.
Vfal. icp.
Rom! 2.
Ex Paulo v*
teftimonia
Qcn.\iu
D
Spiritus
Dei.
Il»
Rom. 9^ ...
i-Gorin. 2.
filium ? nifi quod nifllusbabetfubftanriam èius : Omnia
enim quae in claritudfoe, & in diuinitatc , inpotèmia, in
ipfe adfcione & cognofeunt patrem, & colunt.Sed quoniam
cognofcere,hoc eft, feire, ipfius Dei, ipfiim quod eft eieffe,
hoc eft,fubftantiam eius: IdcircqiralluscognofcitDeum,
I nifi fubftantiam eandem habens filium, & habensab ipfo-
Alio enim modo nullus potuitviderc , ficuti di<5lum eft :
V nigenitus, qui eft in gremio patris, ill* enarrauit. Quod
efteiTeDEVM ? in gremio enim , Sc iri iK)fes? fubftantia:,
epeavorei ovf> vcerque , & fubftantia & diuinitate confi-
ftens, vcerque in vtroque, & cognorcitvtèrqüe vtrun-
quc. Quidigitur & tu V a l e n t in e dicis? Proceffitpri-
miis <*<*'», & volens videre patrem non potuit. In gremio
patris eflè filium, & femper eflè Ioannes dicir. Non folum
ergo patrem videt, fed etiam in patre femper eft , Quod
magnum peccatum , aduerfum fan&um Spiritual dicere:
Omnii blafphemia & peccatum remittetur hotninibus. Et fi quit
dixerit fermotion aduerfum filium hominis, remittetur a : Qui
autem dixerit aduerfum fan ftum Spiritum, non remittetur ei neque
iniftoftculo, neque infuturo. Primum perfpiciendum, qhod
Spiritus fen&us Dei eft. Dixit enim: In fpiritu Dei ego eij-
cio dxmonia. Deinde de blafphemia & peccato quod
peccaruntludasi, ficuti dixit , quale eflet in fen&um Spi-
tum. Primum, quod blafphemia & peccatum in Spiritum
fan&um non remittetur alicui. Peccatum eft, blafpntmiter
cum voluntate diceie. Sed iftud non fufficit. Dixit fecun-
dum : eriamfi inuitus aliquis dicirqüalémcunquefermo-
nem, quod noih eft peccatum, nonrelinqueturilli ino-
mnifaeculo.* Si igiciir fan61 us Spiritus, Dei Spiritus eft, &
fan 6his Spiritus a Dei filio omnia habet, vna fubftantia tribus
a fubftahtiaPattisV®/tM«t;,ff,!t;ergo tria , hoceft , fimul
ovóia. Si criim patris fubftantia fpiritus & filius , fpiritus,
fenótas autem Spiritus ? Patris eft fpiritus ? In quoordine
ponitur fandtus Spiritus,& praececlitehim : fi patris & Spiritus',
& fequitur, fi a filio habet quod eft. Et riirfus films,
fecundum quod fpiritus, vnum eft & pater , Sc eft in filio
pater,& omnesin alternis exiftentes:ergo f u u t vnum
& eandem fubftantiam habentes , Sc femper fimul
oit»iun»t diuina affe&ione fècundum adtionem fubfiften-
tiam propifiam habentes. Sed iftaturfus fufficiunt nobis
qua; di6ta mm in Euangéliis. Quod Chriftus Dei filius i-
pfeSalüator d ic it; Quomodo diemt Chriftum filium Dauidef-
fe, &ipfe Dauiddicit inlibroPfalmorum : "Dixit Domimts Domino
meo: fede a dextris meis. Dauid ergo Dominum ilium vocat, &
quomodo film eius ? In ifto Chriftum & antequam efiet in
carne, & fpiritüra Deieflè, & Deum eflèipic hicdëmón-
ftrat. VideamUs igitur &Apoftolurti , dicitenim de Chri-
fto ad Romanos: Quoniam Deus cftC H i t ï s ï v S in diem
ira&reuelationiiiufiiiudicijDeii Sinedubioh o e d e C ü i i-
s t o : ipfèenimiudicabit: quoniam apudD évm *}fti"
nihil eft. Êxemplum d e G enefi inducit Paultis: Quia pa-*
trem mult arum gent :um pofuiteanteeumcuicredidijli Deo , qui
viuificat mortuos, & vocat ea qua non funt tanquam fint. Quoniam
fpiritus Dei fpiritus Chrifti, & idem Spiritus fanótus:
vos vero non eftis in carne, fed in fpiritu: fi tamet^iritus
Dei habitat in vobis : fi quisautemfpiritUmChnftinon
habet,bicnon eft ipfius. Totius myftcrii virtus in baptifmo
eft,eius potentiain accipicndo fpiritu.Hocfi ira eft, di^um
eft:vos in fpiritu eftis: vriq; qué S. Spiritus dedit vóbis. Qui
ifteeft fpiritus, adiunxit ; Si tamen fpiritus Dei habitat iri
vobis. Quis eft ifte ? Si quisautem fpiritum Chrifti non habet.
Idem ergp Dei fpiritus & Chrifti fpiritris. Inquo &il-
lud perfpiciendum , quód idem eft fpiritus Chrifti quod
ipfe C h riftus. Sequitur ehitri : Si autem Chriftus in vobis.
Ynde& fpiritus Dei DeuS. Vna igitur filbftantiaVqua idem
foiritus: fed in tr ib u fi^ ^ '^ ig itu r . Vnde non fimilis fubftantia,
quia idem fpiritus: nee tamen idcirco paffiones eae-
dem & ïn patre, quia vnus fpiritus : in d uobus enim tantum
velut paffiories , quia iamprogreffi fpiritus funt. Sed
ifta plenius pofcea: Quoniam ex ipjo, &per ipfiim, & in ipfo,
omnia.Sc ipCo vt dicitur, de patt è per ipfum, yt de Chriftoi
in ipfo , vtdeSpiritufan&o. Alibiauteinlicdicit rfnipfb,
per ipfunijadipfum. Quod Deus Chriftus^ Exquibus Cbfi-
ftiu feiundum carneth,qui efifuper omnes Deus benediEtiisper omnia
feculafecutoruml Ad Corïnthiosp.rima: Si enitticognouijfent,
nunquam Dominum maiefiatticrucifixiffent.QtiodChnCmsfic:-
uri Deus i incomprchcnfi bilis,aut vix comprehenfibilis eft,
fed Sc quemad modum di6rum e ft , Qua oculus non vidit.qua
dur is non audiuit, & in cor hominis non afeendit, qua prsparamt
Deus diligentibus fe. Deinde dicit, quod intelligit ifta ; ficuc
fpiritus hominis ea qua: inhomifte, fie & ea qua: Dei, fpiritus
Dei. Si de Chrifto ifta dicit, his appâtée, quod non eft facile
feire gënerationemfilii : Nana neque ,0^ percipitDci
filium, nec modum generationis feire potefc. Si autem de
præfenriaeius, & iftud fhpraoculum,füpraauditum,fi]pra
ytSr efi.Si atiterii, vc quidam ihtelligunt,dicit ifta de his,quae
praeparauit Deus diligentibus ipfum : multo magis mirabilis
eft génèratio, & vix comprehenfibilis. Si ifta fic fine in-
telle6l:u ftmt »quidex his queas dicere, ab His quæ non funt
eftc Chriftum,aut fimilis fubftantia eft Chriftus? Compre-
henfibilia funt & defini ta. At veto eflè «ftoovTw non fbliim
incomprehenfibile, Sc habet contradidrioncs multas. Si
enim & ipfè ingenitus : (\op*ovrtosquomodo alter,
quomodo alius pater, alius filius. Si quomodo alius
paflus eft, alius non ? Ex ifto enim P a t r i p A-Ss ia -
n I. Sed quoniam Dei voluntate inquirit omnia,& ea quae
Dei fpiritus,qui in nobis inhabitat, iriueniccur modus diui-
næ generation is, iuxta quern & ipoivnot manifeftabitur, Sc
ilia exterminabutur : Nós enim ac.cepimus no mundi fpiritum
, fed Dei. Quod idem fpiritus Deus Sc C hriftus eft, &
fànâus fpiritus,& idem vnus fpiritus. Tropterquodnotum vo.
bis facto tquod nullus infpiritu Dei dicit,Anatbemalefiu. Et,N«flitf
potefi dicere Dominum lefum,nifi in Spiritu fanQo.Diuifiones autem
gratiarum funt, idem autem fpiritus : &diuifionesmmfieriorum
pint,fed idem Dominus.dr diuifionesoperationum funt,idem autem
Deus, qui omnia in omnibus operatur. Si igitur infpiritu nullus
dicit Anathema Iefu, ipfe eft fpiritus & D e i, &fan6ti fpi-
rittiSi De quo idènj iftud dicit : Et nullus potefi dicere Dominum
lefum, nifim Spiritu fanélo. Præterea amplius iftud dicit quod
diuifiónes gratiarum À fpiritu fun t , à Deo quidem gratis,
diuifiones autem à fpiritu, in adtiondm enim alia exiftentia
Spiritus fànâus, in fubftantia ipoounai y quoriiam Spiritus
fanâüsficut & minifteri Dfii,ipfè etenimü diuidit mini fte-
ria in operatióne vitae qperans, Sc ipfe in ftibftantia ftia fecu-
dum operationem vitæ.în fubftantiââutem «^»»■ ««j.Qupd
fpiritus ôçoperati’ones À Dëo.Operatioties aût muhæ,fed in
omùibus idem Deus. Diffèrtaüt Deus,quod ipfe facit diuifiones
operationüm, ipfè tamen in omnibus ômnia ope-
rarisjipfum enimèfle operariönis caufa cum fit, operationu
diuifiones fecit,& ipfè Deus iuxta fubftàntiam fpiritus cum
{itfyMvrie* a&ioni, omnia ergo triaaâione & fùbftâtia
^«f(r»<*.Quod bmnia tria fpiritus,&qüod àjpatre fpiritus,à
patte fubftantia.Qu'od ChriftuS Vifâ efr,& quod fpiricus,di-
ÙMtÇv.ffiritus autem vïuificat.Eiibitmfas dicit,Dominus autem
Jpirituçefi.Q\md Chriftüs de Deo, rion ex his quæ non ftint :
vt nonIplenderet illis idumindtio Euatigeltjgloria Chrifti , quiefii-
mago peu Si imago Dei Chriftus, de D io Chriftus. Imago
en;mimagiriailis imago* Iriiagirtalisautem Deus,^^imagoer- ;
go Chriftus. Séd imagoimaginalis imago èft, Sç quod irha-
ginaleeft principale. Imago autem fecunda,&aliud fecuna
düm fubftantiam ab eo quodimaginale. Sed lion ihtelligi-
mus ibi irriaginèm ficuti in fenfibilibus* Hic ènim née fubftantiam
intèlligîmusimaginem: vmbraenim quædàmeft
in aere, aut in aqùa per quoddam corporale lumen éötpo-
ralis éfflùentiæ perrèflexionem figura, Ipfà per fèmétnihil,
liécproprii mo’tüs,imaginalis fblum fùbftantia, neque corpus,
tléqüe fenflim,nëqùc intelligentiam habens,& ablatOi
autturbaco in quo figucatum eft,omnino nihil & nufquam
éft. Alio igïtur modo dicimus Chriftum imagin^m^Dei eflè^
primum efle, SC per feniet eflè,& qùs fit intelligens eflè, 3c
viüentem dicimus imaginefn, Sc yiuefaciêntem, & femen
.*°mnjum quæ funt, A«y<^>enim per quern omnia, &iînei-
fto nihil. Sed ifta omnia ctiamDeó attributafuiitfèrgo
'èputorm Deus& Aoy®. & quare imago Dei A«y®<*Qùoniam !
Deusocculto, in potentia ènim > A«y(^ autem in nïanife- '
fto :a6bioenim , qtiaiadfcio habens omnia quai futttiUpo- 1
tentia, vita, Sc cognôfecntiâ fècündummoturriproducit
Sc rnanifêflat omnia : propter'quod oihnia quæ func in
potentia imagoeftâdb'o j . vnicuique eorum quæitnpo-
tentia finit fpeciem perficiens ,6c exiftehS pèr femet ni-
• V “ . 1 . . . . hdo *
Qçneritj
nlii incoj
rabilis.
F
Paçripafll
i.Çorin,-,
uCorin.i
Ibid.
Diuifiom
gratiarun
fpiritu;
ClitiduH
Imago in
ebuinis*
clindum i‘
■ tnaginem
hilo enim nulla fubftantia : Omne enim cflèinfèparabi- 1 ipfa fubftantia iuxta fpefciem fubftantia , &ideo indéfini- !
lem fpeciem habet, mag s autem ipfe fpecies,ipfefubftan- Éioneartimæcunididtihus.quid eft anima? proprièdicihiûs
eft : non quo priusfit abeo quod eft eflè fpecies , fed
quod definitum fecit fpecies illud qüod eft eflè fpécies. Et-
enimquod eft eflè, caufe eft fpeciei eflè in eo quod eflè eft.
Etideo quod eft eflè pater eft. Quod fpecies, filius. Rur-
fus quod ipfum quod eftefle , prxftac fpeciei ipfum quod
eft eflè : eflè autem fpeciei imago eft eius quod eft eflè.
Quod eft iuxta califem i Primum quod eft eflè ,
ergo eflè ipfis duobus , 8c fècundum eflè imago eft primi
die fine tempore : primum & fècundum dico iuxta cau-
fem. Aliud alio ad ipfum quod eft eflè pater Sc filius. Quod
autem non retrorfum caufe, idcirco pater pater, Sc filius filius.
Imago à fi
I militudinc’
1 diftctti
In eo autem quod eflè eft, ambo fimul funt, & fem-
perambo , Ipoovow inxta quod eft eflè , fècundum autem
quodeftporenria&a&ione , potentia pater, a6Hone fi-
lius. Natus igitur filius, habens in a&ione Sc potentialiter
eflè , ficuti pptentialiter eflè habet ipfumadionem eflè in
femetipfo, quod eft potcntialiter efle. Ipfum autem haber,
fècundum intellcélum accipite , non enim habet , fedi-
pfiimeft. Simpliciaenimibi omnia : Sed dixi fècundum
Euangelium : quascunque habet pater , eadem habet filius.
Secundum iftam rationem & pater in filio e ft, & fi-
liushipatre, Sc Ifssoine» ambo , & imago filius patris: i-
pfum enim eflè duorum Quod autem alteram ab
alteroiniaginale& imago. Etrurfiis , quod alter abalte-
fco ,; vnum ingenituiti, aliud genirum, fine tempore autem
ifta, quod inprincipioifta , &aba;rernoina:ccrnum.
Nequeigicurquihommemdicunt Chriftum , neque qui
ex mhilo, neque qui ex aliquo tempore, nec alii huiufmo-
di in ifta perfpcdlione locum haben t. Videa mus autem Sc
iftud. Dicit Mojrièsdidtum D e i: Faciamus hominem fe-
cundtlmimaginem noftram, & fècundum fimilitudinem.
Deus dicit ifta, faciamus : cooperarori dicit, neceflario
Chrifto, Scfecundumimaginera dicit , Ergo homo non
imago Dei, fed fècundum imaginem , folusenimlefusi-
m ago Dei, homo autem fècundum imaginem, hoc eft, i-
mago imaginis. Sed dicit fècundum imaginem noftram.
Ergo & pater & filius imago vna. Si imago patris filius eft,
& ipfe imago pater, imagine ergo Ipfe enim imago
fubftantia e ft: vnüm enim eft Sc fimplex&ibi efse Sc
opèrari: itäautemfimt & fubftantia Sc fpecies , Subftan-
tiaautem cum fitimago , »fidevQot pater & filius, patreexi-
ftcnte fecundum quod eft efse, eciam quod eft agere : filio
autem exiftente feclmdum qtiod eft agere, etiarn quod
eft efse, vnoquoque häbente id quod fir, iuxta quod ma-
ximèeft, aritiquius exiftente qtiod eftefse, abeo quod eft
ag-re, Pater autem quod eftefse, & maxime pater ipfum
quod eft eflè , cui ineft Sc a<ftio potcntialiter. Et rarfus vt
idniore eitiftente quod eft agere fiiiü$,vt junior ab eo qtiod
eft eflè, habens filium in eo quod eft agere d primo quod,
e fi eflè; Pröptet quöd vnus pätet iuXta quod eft efle, vnus
nlius iuxta quod agere, vterque fimul exiftens in vtroque,
ficutdemönftratümèft: ergo. Dicamüsergo: F*rtiamus
hominem ,&ad imaginem quid eft i Sc quid eft ad noftram
? Deinde hoc quid eft: & iuxta fimilitudinem 1 fic e-
i nim didtum', differentiam fignificat & imaginis 8c fimili-
tudinis. Multa cum fit qu&ftio de qüö dixerit: faciamus
hórtlinem iuxta imaginem noftram , concedendumnunc
quod de anima hominis , fiuedeambobus , flue enim de
fola anima, nihil aliud intelligitur, hifi de anima: ipfe ehim
folaeftiuXtaimaginem Dei, & iuXtafimilitudinem. Imaginem
dicimus eflè Dei Chriftum, ipfum autem Iuxta
Imagirtem ergo Dei animum ; dicimus rationalem dicen-
tes. N on enim anima fed ratiorialis: & qu od toturri
vita Chriftus : dnimäautem Vitlit, quod vita fubftahtiam
habet: Iuxta imaginem ergo Dei anima? Chriftus autem
Dei. Quid autem intelligimuS h o c , iuxta fimilitudinem?
Quemadmodutn a i<y& fubftatiaeft, ficuti declaratum eft:
quoniam Sc Vjs» eflè ipfum eft,& ipfum quod eflè, a« ^ aii^-
tëm eft agere, öceftmotum eflè , & quoniam fimplex eft
ibi omne iftud ipfum eflè & agere , hoc eft quod eft
eftefle , quod eft ibi fubftantia , fic Sc anima quo anima
eft, hoc eft quod eftefle, Sc fubftantiam eflè, quod aii-
BibliQt^Vet.Patr.Tom^.
Sc fubftanrialiter i quod afe mouetur* Mahifeftum&
ifto, quod fiibftahtialis imago , magis autem fubftantia eft
animae, quod a fe mouetur.Hoc auteth eft rationale iuxta i-
maginem^^O'* rationalem efle. Aliud igitur eft iuxta i-
maginemefle, quodquidem fubftantia eft , aliiid autem
iuxta fimilitudinem efle , qtiod non eft fubftantia, fed in
fubftantia nome qualitatis dpclaratiuum. Sed ficuti Deum,
fic Sc imaginem, hoc eft, Chriftum fubftantiam accepimus:
perfe&ionem autem iuxta qiiale fignificatiuum intelligi-
mus. Et fi fimile quale fignificat neceflario, quomodo dicimus
animam rationalem efle, Sc perfetfte rationalem iuxta
fimilitudinem perfe<5tionis in Deo ? peirfedtam efle dicimus
animam , iuxta imaginem , ergoniinc&inniundo,
iuxta fimilitudinem autem poftea fide in Deiim & in lefum
Chriftum, qjialis eflet futura fi Adam non peccaflet.In quo
igitur rationalis eft,ad rationem iuxtaimaginem eft, in qüo
futura perfedta eft, fecundum fimilitudinem. Aliud igitur
eft, imaginem efle, &aliud iuxtaimaginem & magis aliud
iuxta fimilitudinem. Qux igitur blafphemia, v««'«-«» did
Patrem & Filium ; cum imago fit filius iuxta fubftantiam,
non iuxta fimilitudinem ? Sed nunc fic. Eamus vero ad alia.
Quod in Chrifto creatura, fed nonvna.'Sunt enim creature
tres: vnaquidem cum creara funt omnia per Chriftum,
fecunda creatura npftra in Chrifto fecundum baptifmum j
fedin Chrifto,& alia in Chrifto commutatio Et.Vndefiqua
in Chrifionoua creatura, didum eft: Quod antequam eflet
Chriftus in carne: Quipeccatum non nouerat,pro nobis peccatum
fecit. Quod faittempus in quo peccatum non noüehit; Antequam
eflet in carne, ad Ephefios. Quod antequam eflet
Chriftus in came : Benediäiu Pater Domini noftrilefu Chrifti,
qui bene dixit nos in omni benediäione fpirtali in ccekftibus, in Chrfc
fto lefu, fecundum quod praelegit nos ante conftitutiofiem mundi.
Quod fiiit Chriftus antequam eflet in came: Quoniamfue-
ratis illo tempore fineChrifto, abaliehati a conuerfatione Ifrdeh
Quod Deus Chriftus: Spem non habentes, &fine Deo. Hoc
eftjfine Chrifto. Quod fpiritus eft qui omniacolligat: Cti-
pientescuftodire vnitatem fpiritus in colligatiompacis vnum,corpus,
& vnus fpiritus, vnus Dominus, vnafides, vnumbaptifma , vnus
Deus, & pater omnium, qui in omnibus, &per ömniä, & in omnibus.
Ad Galatas, quod Chriftus Deus Paulus Apoflolus, nonab
hominibus, neque per homtnem, fed per lefum Chriftum, & Deum
patrem. E t rurfiis: Euangelium quod euangelitatum eft a me, non
ell iuxta homtnem, non enim ego ab homine accept ipfum, fed per
reuelationem lefu Chrifti. Ad Philippen fes, quod Chriftus: Et
in fubminifiratione Spiritus lefu Chrifti.Quod lf*s*dr“>s,Sc fimul
patri filius: iftud enimfapite in his quod & in Chrifto, tquimforma
Dei exiftens non rapinam arbiiratuseft effe aqualem Deo , fed
femetipfumexinaniuit, formam ferui accipiens, in fimilitudinem
hominis tffeäus, &figura inuentusficuti homo. PrimumPkb-
1 1 ii i, & ab ifto, Sc ante iftum, qui hominem diebnt lefum
& fblum ab homine fe&um^ cognofcantimpiam blafphe-
miarri in Chrifto, qui in forma Dei exiftens. Qüandö exiftens
? Antequam veniretin corpus: diirii enim, quod eiia
naniuerit feipfum & acceperitfbrmam ferui: Erat igitur St
antequä homo fieret.Ec qualiserät? A«y®* Dei, forma Dei;
Quid eft iftua, xqualis exiftens Deo ? quod eft eius ipfitls
&potentix fubftantia: dixit enim iqualfem efse: Etenim
rtquale Sc magtiitudinis , & quantitatiseftdeclaratiuum:
magnitude autem fubftantia: molis Uiagnitudo eft , quali-
tas enim noii habet magnitiidinem, neq; a filbftaniia quod
eftefse habet: Solum auteril quantum fubftantia: magnitu-
di ne quantum eft. Et idcirco d eclarans beatus Paulus Dei
fubftantiam, omnia quanta dicit, vt Dei cognofeatis altitu-
dinem, longitudinem, latitudineni ,profundum. Secundum ifta'
ergo ajqualiS Deo cxiftit Chriftus : Non enim diiir fimilis
Dcd , quod non fignificat fubftantiam, fed iri fubftantia
ältetum quid , ad fimilitudinem iuxta atcidens , ficuti
fecUridum fimilitudinem homo ad Deum , alia cum fic
Deb alia hominis fubftantia. Ex höcriefen eft dicere hominem
a: quäle m efse Deo. Si igitur Chriftus forma eft Dei,
forma autem fiibftantiäeft, id ipfum enim forma Sc imago:
eft autem forma Sc imago Dei a« ^ , & femper ad
Dtum, avy»t Deo,ad quern & in principle,&fem-
• ______ R i pereft
Pcrfcflarri
eflè anima
2 .Corintj.
i. Petr. 2.
Ephift.
G
Ephtf. 4.
ÆqUale.
Èphef.}.
V i l
hä
pii