?fal. 7'
idacj ClariHijpam
6 3 6 i . . . . , _ _, . g.
~ RESpT SMritus kn&us in perfcrutandisqua: Deifunt,
pattivelfiliojnfcriocnon probawr , qai&ipfadMnitas
dumeaqii^funtfpiritusTuifcrutatur ,anullo Ctirptiano-
rum'infcdoriänaq rpmtuiiüdicatp^, PröpK.etadicencq;
M t iiia tu t fum ’m lt e l'lu m im i tm t o ix im u lm & p c r f t r u t a b i i r
A ir itum m euw .B t A p o a a lu s & e m f i i t p e f i » t t o m m M / i J p i r
r im hcminit A W W q u *D e i[m tnm om u , rm f ip rm < s
Dei. Audi l^retice^uoniam>qugJ Dei lunt fpiritus ia ja u s ;
Wnignorat,fed'hiagfs notitiam Üei.quam ipte tpiciCaiic^
nouitjfibi credentifius Qianifeftat.
Si tibi dixerint,quod de fpiritu Sidixerit filius:lüe meglör.
nficabit3quiade meoaccipiet,
Rüst». 'Spiritus lanöipoteriteia fi qualis, yel quanta fh
yultis agnofcere vni;
uefracbiidifceje,i^o dicente:vntquiqueddtur, iriquit, ma-
ifeßatiafpiritus ad viiliiqtem, alijqutdem daturper fpiritu m fer-
„1 ofapientia, alijfertmfcienti$fecundumeunden} [piritum,alteri.
fdesineundemftiritii)n,alij donatio curqtibnum in vnojpiritu
operationes virtutum,alij Vropheua,Mdquduatiofpinm, alq genera
linear um, alij toterpretdtioferihonutn. OrtitHafiacoperatur
boli,inimiceomnisiufiiti*, qüärevis pirdereviasdominicumfint
recta ? Ec Angelus Zacharias : Netimeas Zacbaria,quia exau-
dita eß depricatio tua -, ecce vxor tua Elisabeth pkriet tibißlium,
& vocdbis nomen eins loannes, vintim &ficeramnon btbet,&ßiri-1
tu fanifoimplebituradbucin vteromatrüfua. Item ibi^ r Zacha- 1
riaspdter eius repletusßiritufanäo,& Prophetauit. .Rem ibi:E/i-
zutbeth mater eius repletqßmtu fanäo ioquebqtur bmdicem De-
um. FJ. ij«; igirur refiimoriijs tandem agiiofce , quoniam
rpiritüsquem dcfiatuSalua’toris difcipuliacceperunt, in-
Yerioferh ä filio non probatur habere fiibftantian iquia
nnlliim nouimüs in ptppria nafuramaqeritëmiinferiotem
fui vel ex alia.jnaj$tia venientem habêrç fpiritum,quod ad
pæteroruntvtatur fiippl^n^çntamembrorum, fed de pro-
jÿiio fpiritu ex quorplè cpivfiftitj alia, vt diximus} membra
replerepolîitjvéiregere nullus ambigit.
y Siauteth dixérintlllud, qiiodfcriptum efl» Spiritus à me
procëdit,& ômnémflatumegofèci.
vnwatqusidemjpirifadmdensptyriafingülisproänln Et
Dominus in Euatogelitu nolitemM, inquit, tfäkdixivo-
bis, opörtetvos deriuo nafci^quiafpintus vbi vttlffptrat,- &voctm
eins audüy fednefcis vnde teniatf& quo vadat: "lEt Apoftol^ : Si
enimferino quiperangtlos diäus efifatlus eHfirmus, & onimsfra-
uaricaÜo & inokdicntiaßtßam qccipit, retrtbutionis mercedm■
quomodonoseffugiemus taytam neghgentes falutem ißua cufyini-
tium'äccepiffetvt narraretur per dominant, abijsqütaudieruntin
nobis confirmataeft, fonteßant^Dep fignü &prodigijs;x V'ärijs
virtutibus, & Spiritus fanäi diuftqinbus fecundum fuamvolun
■ fatern. Cumergo non nefcias ‘{pirkum fan&u m don^ fu-
periüs comprehenfa propria. yolüntate fingulis firis eile
partitum , quomodo eilm adftruis häse ömniatanquam
nihil haben tem ä filio a e c e p ifte q u i& ip fum domiriüml
mißt, &:Prophetas, ätqueApoftolos fua virtiitereple- J
uerit? • -
'Si dixerint deSpiritu fan&o, quod non a femetipfo lo-
cutusfit/ed qüie audiuit a filio prQtulit.
R esp. Nbs'igitur, qui fpiritum fan&u’mDeum & d o -
minürn co r ifitem u rn on iuflione alteriüs, fed poteftate
propria oftendimus fuifte locutUm , Paulo Apoftolodoy
dlore Gentium atteftänte: AEmulamini, ait ,:fpirkati(fdona,
niagis aut cm vt Propbetis, quienim loquitur lingua, »0» homnibiu
loquitur, fed Deo, nemo enim audit, Jptritus enim loquitur myfte-
ria. Et;dominusdifcipulisd ix it : Cumtradiderintvos9noli-
tecogitare quid loqUdmini dabitur enim vobis in ilia bora quid di- Si
RESP.Èlatiim quemDominirsfé fecifle commémorât,
noiifpiritum fandum fuilïè n’os;«edimus , fëdcrcàturæ
fpïfitum efifefatemhrquem Vtpoffint- fiibfifiere , accefierunt
: nam (piritum firndum non lëgimus fadumàfi-
îo , quemifäaiorem omnium rerum nôuimùsfuilïe cum
, filio : fi enim in faeiendoea quæ fàciènda fueuant , propriaTpiritus
fanéliis ficur fifius non vfus eftpoteftatë,qho-j
modofux^iiitu conftituit, qùæ, cpnftituerida fuiffepräcfa-
gamaieftate confpexit?Moc ipfifm IobPatriardiainlibro
iërmpnum fiiorum prôbantéï Aßirifu Domini, inqüit, datur
gUoiesfuper terrant, & gubernat aqùdm qualiter ittiptacuerit,
érfiumeiitum irrigatin nübibus , dijfemitiat gutem nubelucem
fuam , é" ipfa in ctrcuitifÿfrtitur giibernâtulis ad operand#omnia
qua mandaueritei, qui a bac aiDeo conßitutafuntfuper terrant.
Et ApoftolusifQaw^em^r.ihquit, anima in omnibus ; Et in
aâibiis : -fldcuU^ in’cjSiunt'ÂpMoli, fyintuifanfto&nobis,
'hïbil amphtts onertsHmponere vobis. Nam fp p e o ^ em Apo-
Lftolosfeifit vbi voluit ? ;& pröhibuitvnde voluit , & ex
eodemlibro docetur^T Cum ïeiutiaffent&<frajferit, inquit
impofueruqt eÙWtntis, &dibnféruüt eos, ipft tgîtur dimßiaJpi-
rtlu fancto venerunt Seleuciam. Et iterum : Petro autèm cogitan-
teßeYtfufdixiteißmtmfq^us : Sûrge&vddecumidis , nihil
dubitansquïaegoniifieos.' Qudd autem & pröhibuerit, ita
docetur : Pèrueheruntautem Phrygian , & GaUtïmgtonem,
yrohibitia ß/iritu fanäoioquiverbttm inAfia. Tan tat enim excellent
ipris potentiteefle probatur ipfritus fanâusivtÀn-
geîTgf Archangel^, qui quotidiç incofifpeâ:ut)eipàtris,
&vnicifilij.ruiyerfantu|&adftaiit , ih ipfo quoquë fpi-
ritu fecundum Apoftolicâepraedicationis fententiàm, le-
H H H H H . . 4 . _ W B B B . ni nutn & faxtiuis , vt ica dicamuî# afpëâibus > pro-
^atii,npnenimvorefiisquiioquimtni, fedßintuspatris veflriqui i /picë^^ôhçupiRant -jl^Petro Apofiblocppfirmantc : De
loquiturinvobis. Et Marcus Euangelifta i Çumduxenntvos, qn^falute, inquit, exqutßerutitPropheta,quifuturdmgrattant
tradèntes,nolitecogitarequidloquamini,fedquoddatantfuentvo- iinnobîs Prophetauerunt, fcrutantes inqùibus, vélqüalitèmpo-
bisiniüdhbraïdloquâmm, tmenmepvoslaqttöitesjedßmtus ■ n -fi&fömiimü-$iritus lES V CHRISTI.. Et infra : In
ftnftusËxhôcitaque debes arguere,quia non fiintâb inpi-^ j qtioxonçupifcunt, ait AngeUprofpicere. T u igitur habe illi re-
cem filius&fpiritus fanâus in naturadcitatis diuerfi , qui ! uerenfiam , & honora vt Deum , npli euttiflatutho
invnitateljiricùs, & vificulo paçis fibimèçyi^enturefle ‘ y . . ^
coniun&i. .. r .
Si a.\item dixerint^ quia fpiritus'fii'niflus non fua Ipontej^
fedinfuMatione filij in difcipulos veh'it. ’
R es%. Ex höcinter filiu m & fpiritum'fan^um aliquam
diuerfitatfcm non poteftisconftituere ■,..cum yideatis eun-1
dem dominum & SalüatorOm noftrum difcipulofum cor-
da non de alieriorepleuiffe fpiritu, fed de proprio-, & non
inferiorem, fed coaequajem fuislargituseft, vtinfe x lib i
in fide ädhterentibils ynias ipiritusfiareK Qtüadharet, in-;
quit ApoifolusPaulus, meretrici, vnumcorpuseSl,qutautem
adhamdbminofynwMrüus eft. Nos igitur fpiritumTaniäum
fpontanea vöjunrate in difcipulos aduenifle , & eos fua
virtute repleuifle monfträmus , & ex libro qui.A pofto£
lorumä<äaqpntinet,edocemus. Cum complerentur,itiquit,
diesPentecoßes,erdntbmne$fimulinvnum, &faäuseitfubitode
ccdo fonus tanquam a&uenientkßirittis vehementis., '& replemt
omnem locum , toquferantfeäjtytß V &vifafudtiüisßuifalto-
guatanquam ignis i qui&feditfupgrVmntquemqueiüorum ,> &
repletifunifpirttufantto. Et iterum: Paulm'autemnpletusßiri-
tu fanclo,intenden/in illumait:Dplenedolo& cauiüationeßlidiaminis
, v d cuiuslibet generis comparare , cuiusadfpira
tionis aduentu nbftra cörpora credirims innouiflimödt
lepulehfdrefufcicäri. Namfi,quodabfir, creaturafüiflTet;
vtique Paulus,. dum fupernas atquc inuißbileS Creaturas.
id eft i fedps > dominatiönes, principatus, & pöteftates1
mord ip e re ce rife fltip fum quoque piincipaliterriomi-
naflet.
Si tibi dixerin11 ficut patet Deps & Dominus eft^lio
fuojirafilius b omipus& Detiis eftlpiritui f^nifto.
R esp. Plwrima iamde fpiritusfainfti pbrfona, quod
Deus'<& pominus nuncup^tur , te^monia pbfuiffc me-
minimus,vt iam pihiladdcre deberemqs. Sedne ignauwe
deputetur,aut fubterfugere rios propofitioriis veftrte pon-
derofam farcinam aeftimqtj?.quanm.iple pro fiii defen-
1 fione dohauefit ,Kdpbialtnen.te^deft%5eni &rdominatio-
nemillinaturaliterinfitaih npnnöfttisyerbis, feddminis
ipfpjai^ientedpcemusoraciilis, EfaiaPropherädicente;
tfonaudmt lacökDomirium quiredemiteum, &fq£(ßpih &
ixdtautteum.hf. irifrq:: feddrriyiUerunt^kk^fauä.um &40*
uertitfeillisinfcandalum. EtHieremiäs: Spiritusfacteinoßra
Chrißus Dominus, qui comprehenjuseßin interitu eorum ,fub (yius
v'mbra
Morsfcripturç.
I*
Dsnielt.
Daniel. 2.
Galat. 4
m m Hilip, i
K'ch.t
i^duerfyu Varimadum ,L tb . 637
vmbra vtutmus intergentes. Et Petrus Apöftolus Ananiaf*dixit
; Sonnemanenstibi manebat,&venditum in tua eratpotejlatel
Quare voluijli tentarcfpiritum fanctu, vtfubtraheresdepretiopra-
dtjl Et infra : Nones jnentitus hominibus ,fed Deo. Et Apofto-*
lus: Gum autem cbjtuerfus fuerit adDeum,aUferetur veldmen,Do-
minus autemJpirituseSl. ExboCj perfide, d^Bes agnofeere,
quoniam qui Deus &Domigusdicicur,-in ipfo Deitatis
yocabulo patri & filio coaequatiir.
, Sitibi dixerint, quia in eo minor eft fpiritus lan&us.,
quod tertio loco eftà patre & ‘filio nominatUsv
R e s p . Spiritusfan<ftus,nonquiatern’onominatuseft-
loco,.patri & filio minor eric, quoniam cum aquam, ficu t
fiiperius diximus, fuperiori Ipco à.(piritu1hnâo Domjnus
nominaflet,aquam vtique fpiritü fanóto,quam prçpofuit,
non fiipetioremoftendit: Namferipturædiuinæ-rnos e fly
quæfuntnoui(fimaprimitusnomitiare,&qiiæ prima fiirir
nouiffimèrecenfere, ficut in Genëfi feriptum eft: Ego fum
Deuelfaac,&Abrahampatrum tuorum. Natm& Lucas Eùan-
gelifta originem Domini & Saluatoris noftri,id eft,Iofeph
8c Mariæ matris eiusTurfum verfus d Iofeph inchoans vf-
que ad Adam primum hominem, qui d Deo fachis eft, re-
cenfendo contexuit, & vtique nullus eft in genere huma-
noIofeph, qui fecundum carnem pater Chrifti vocaba-l
tùr : qui Adam primo homini pofiit praeferri,fèd nos vt fa-
tisfaciamus inconditis propofitionibus veftris,etiam fpiritum
fàntftum d pâtre & filio primo loco ofteridimus nomi
riatum, Apoftoïo atteftante, Vnum corpus, ait,&vnusjpiritus,
ficut vocati eftis in vnaJpe vocation is veftra,vnus Deus,vnafides ,v -
ttam. Et ad Corihthios: Eaftüsefl primus Adam in animam
viuentem,nouifimus Adamin(piritum viuifitantem. Item infe-
cunda: Literaoccidit, Spiritus autem viuificat. Erin Apo.ca-
lyfi; Et pofitertium diem & dimidium fpintus vïtaintrauit in eis
a domino, &fieteruritfuperpedésfuos. Ezechiel vtique üfd^flji
verbis ac fyllabis de aridis ofiibus mortuorum paria pro-
ceftatur. Intendire quasfo, intendite, quoniam inaniter
fpiricus vitae non dixit ,iècqui viujs'& mortuis feenndum
antelata reftimonia vitam largitur, inferior d patre & filio
nullatfcnus comprobatur. ' .
Si tibi dixerint, dftendequodfpiritusfan&us de parré
vel filio procedere potuit.
R e sp^icorda'veftraincrédqlitatisiam vitioobdura*
taad niolUciem noftree creduliratis velletis adducere, fa-
.cillimeaghofccretis.quod fpiricus deDeoj^arre pofilc pro-
cedeje: Elt enim pater Deüs, & pröcedit de illo fpiricus
D e i: ëftomnipotensi&|)rocedicde eo omnipotentia ipi-
ricus: eft lux,'& pröcedit déëo fpintus lucis; eft virtus, &
pröcedit de eo fpiritüs vircutis: eft fapiens, 6c pröcedit de
illo fapienti^ fpiritüs:eftprudgjuia>& pröcedit de illoprudentie
fpiricus; eft confilium, 8c pröcedit do eo fpintus
confilii; eft fortitudo, 6c pröcedit de èo fpiricus fortitudi-
»(dis: eftpax, & pröcedit de illo (piritus pacis: eftcharitas»
& pröcedit de illo fpiricus charitatis: eft fcientia,& procé-
ditdeillo fpirltus fciën t ie : eft vira^öc pröcedit de illo fpi-
ritusrVitae: eft redtus, & pröcedit de illo fpiricus reöritudi-
nis: eft bonus, & pröcedit de illo fpiritüs bonfiatis : eft
pi’étas, 8c pröcedit de illo fpiritüs piecaris: eft manfuetus>
8c prpcedit de illo fpiricus manfuetudmis; eft gladius, Sc
pröcedit de £0 gladiusfpiritus. Et multaalia qux breuinumbaptifma,
vnus Deusérpater omnium. Spiritus vtique fao-
<ftus patri & filio in^riornon eft, quia Spirituspatris&fi- ^ __
lii É&i Sc nonpoffimt ob fitbftantiam infe commanefttiS j caris caufa omilimus » fçientes quod paucis d iâ a fàpien- !.
— - *• * " M fi ! tibusmultafunt|infipientibus vèroçtfi m Spiritus fui eX patte dicipërfeöti, &r ex parte adimperfe- ulta dicantur,
ötionem vocariv :
Si tibi dixerint : oftende fpiritum fanâum^vnde trahat
originem, quem nee ingenitumricur patrem,neque genir
rumficut filio m proficèris.
R e s p. Gerta & manifefta origo fpiritüs fanéri,pater &
fatisomnino non faciuht, Sed ne confueriscalutnniisSc
cauillatiombus fimphees animos perturbetiS, ex diuinis 1
fcripturis deiis, quæfuperiusdiôtafunt, documenta haec 1
curiofiusexigentes,adoÄniacum t)omini adiucorio di-
uinateftimoniacöaptabimus, vtlegencesagnofcant quefilius,
quinecingenituscum ingenico,nequegenicuscum j adinodum veftriprauitari refpöndeahr. Qiiödenimfpi-
vnigenito afidehbus creditur, led Spiritus patriseffeferi- i ritus Deus eft, in Euangeliofilius.docuir, dicens: Spiritus
pturarum facrarum eloquiis comprobatur, Nabuthodo- j Deus eß. Quod autem omnipotenSeft,in Solömone olten-
nofbtfegeinDaniclePröphetadicenteiD<tnwffttii<ö>«fß4/-J ditur* dum fpiritüs omnia pbtenS^ & omniaprofpiciens
thafar,fecundum nomen Dei meißiritum fanäutn Dei in fe habet.. intimatur^ Quod autem lüX fit fpiricus, Ezechiel ceftis eft,
Item ipfe, Otttüesfdpientesregni met non<potueriint interpretation j dum fpiritum domini ficut lux prasfulgcns ab aquiloue in
nem fomnij meideclbdremihi,tu autem Dantetpotes, quidßtiritus j nube venientem ad adftruXit. Quod virtiis fit, Apoftolus
Deifanäus tote eft. Itemibii Ecce vir in regno tuo, in qttojpiritus - docetcurndiicit: InoßUfionefßirUm&virtütia. Qupdvero.
Deieft. EtinZacharia: Verumtamenlegitimanieaacciptie, & | fapientiadicatur ,Elaias ceftis efh cum domini Filiumfpi-
verba msa quaego mando inßtirttumeoferuis meis Propbctis. Item i ricufapientiai fuiflerepletum dicit. Quod veroprudencia
ib i: Nonmfortttudinemagna,nequemvirtute,fedinßintu meo j dicatur,ineodem Prophetaoftenditun
dicit dominus. Et Apoftolusad Romanos; Vosautem noneftis 1 Qupd^uterojj:rif«5 confilii, & fortitudinis dicätur ,ineou
incarne,fedin ß>iritu,fi tarnen ßiritusDet habitat in vobis. Et ad dem volgmineueclaratur. jQüpd vero paxfit, Apoftolo-
Galaras: Ouoniameftisfilij Dei,mißt Deusßintuw filij fuiincor- ! rum aölateftantlir. Quod autem chantas dicatur, Apo-.
danoßraclamdntemabbäpater. Ecad Ephefios; Nolitecontti- I ftolica fernentia comprobat. Quod veroßiritus fapientia
ftareß/iritumfanftumDei. Etad Philippenfes; Scioenim quod ; appellejpry'Efaiasadriunciarione docecur-. Quod aurem
hoc mihi proficitinfalutem per Veßras obfecrationes&fubmimftra- j fpmcu| vita? fit, Apoftolus edocet, dum prüden tiam fpi-
tionesfpintusIcfu Chrifti. Ec Petrus Apoftolus: Dequafalute ticus Vit«, &paeem effe pr^dixft : Quod autem reötus
exquifierunt atque fertttati funt Propbeta, quiventuram in vobis \ dicitur, Daui^icis oraeulis oftendicur, dum in fiiis vifeeri-
Efti. 7
grat tarn propb6tquerunt,fcrutantes inquibus, velquali temporefi-
gnificari habetetin eisßnritus lefu Chrifti. Et libro Iudicum: E.t
venerunt, & caftrapofuerunt tu valle Lc^rael > Spiritus Damini
induit Gedeott. Intendite miferi, quoniam qui priori loco à
patre & filio riöminatuSeft, Sc multis feriptur* diuinælo-
cis pacris Sç filij appellatur > patre & filio inferior non pro-
batur.
-Si tibi dixerint : filium à patre Vjtam iegimüs âccepiflè,
vt fic crcdentibus daret ,deîpiricu fànâo nihil calc legi-
mus,&in eo eum minorem filio iudicamilSb
Rfi s p .Quiäpatris&filii fpiritüs nuncupatur».fpiritüs
Vit« fine dubio tffle» ficut pater & filius diuinis ledkiopi^
bus comprobatur,, Ezechiele Prophetadicente: Cum au-
te eleudrentfedttiwalia à terra,exihebant rota, & vbicunque ibant
nubes, & mxta illudjpiritus rota extoüebaturcum eis,quoniamjpi-
ritusvitacrat inrotis. Ec ApoftolusadRomänos : Lex enim,
o\t, fpiritüs vita in Chrifioïefu. Itemibi: Prudentia carnis mois
eft yprudentiaverojpirituivïta&paXr hcm\bi : Corpusquidem
; mortuum eftpropter peccatum, Jpiritus autem vita eft propter iuftt-
BibliotLvet.Patr.Tom.q. b
bus fpiritum rc&um innouari precat ur. Quod autem bo
nus dicatur » idemPropheta oftendic, quifeafpricufan-
6I0 in vita dcduci deft derails canir. Quod autem fpiritiis
manfuetudinis nuncupe tur, Apoftolus ceftis eft, dum di-
cit»fe rion in virga, fed in chantatejptritus & manfuetudinis ad-
uenire. Quod vero perfc&us.dicatur j idem docet Apo*
dolus» dum ilium iucucem omnium, & (pimumiuftorum
mlinuat&perfectorum. Quodaucèoigladius nuncupe-
cur »'idem probac Apoftolus, dum eiim verbum Dei'pro-
nunciac efle. Si'enim hxc omnia lion coeds mentibus le-
gerent,ncc de filio Dei ambigerenr, neque de fpiricus fan-
Óti potcncia dubitarent.
Sitibi dixerint i quia non ybique eft fpirirus famftus ficut
pater &filius>fedlocalicerfibiiniundtumadimplet off
ficium. '' I ^ ,.t . "v ■
R é s P. Vt auteiti'fpiritum fanólum doceamusvbique
diffufiim » Daiudicum inuéftigabimus teftimonium, ex
cuius ProphetiaSpiritusfaniftus.docetur, non locis vivos
in fomno graui derenci, fed porehtia liia fient pater'&
’ 11 H h \ filius.