f Ça far ij P. C. i ^ , I . :v, g I . . : •. g ... _ j
adnentum,inquit ; I ccTdëdTvobü po-~"b7 Nitöfhörüm ipfi qiüdquam pbteftatts veUu&örita- E
71 • , l tis ädimit. ljiqüic cnim, adftantem mbamdïxi,vr ^
'ïMêéiïï OiiiH vrrr> mï-fiis lubiuhfiit ? Vf& fJwtevlortß-ML'*1'
X 670_^
diuinitatis in Èamcmt I H H ^
tefiatem calcandifuperferpentis & fc ö r pm e s ,& fuper omnempoteliatem
im m ic ij \ ■ . . . -
A. Quod ü.fuftulit inimicum Dominus, qms noltrum
quemhbet oppugnac, K tentacionibusïroprouins atqne
Dcccatis inuoluit h \
B. Atquilicet Deus bmnimodam'eius extinblionem atq;
foblationem fècëre poffer, noluic hqc ramen , nc hos in-
honocati rejinqueremur in futura lempiterna’vita, h noif
eflèt aliquis nobis hieadiierfarius, aduerfusquem dècer-
tantes velücin ftadio præfentis Yite,remuneratiönis tera-
pore coronas adfequeremur. Perçu flo autem capite dra-
conis, totum qui poftipfom trahitur comitatunrleto dédie,
faltem axiguo qüodam in ipfo mottitelibko, ad exer-
citium nöftrum,& yirtutisdeclarationem. Aliquotijw e-
nim & nospereuflb ferpentis capite,arrepentemtrabtum
corporis pueris feriendumrelinquimüs,limul ipfös vt au-
daces:& aduçrfos feras alacres fint,condobefaeimus..Ne-
que enimvel dèluerfus porcospoteftatem dsmones ha-
bent, quemadmodum fa era Euangelij feriptura docec.
Nam ante diuinam Ghriftrpermiflionem, non font auli
tangëre gregemporcorum Gergefinorum. Permittit au-
termipfi# Dy minus non vt vnà cum fubulcislubmerge-
rentgregemlfed vt ijs omiffis , quo capeflèrë fugatn pof-
fent,in brutaingredereiftür, euidenter nos docens, quod
nifi peripfiusdiuinam ôi omnia compleblentem poceltatemcuftodiremur,
ve'konlimiliter,veletiampeius,quam
ergaporcos,erga nos adfebti dsmonesforent,qui in hu-
iu syk s mari periculosè nauigamus. / ^
A. Quum noflètDeus,quod Adarous prseceptum tfani-
greflimis eflèt.cur illud ei dedic? vel deniquequare tranf-
greiîbrem damnauit morte ?
B. Acqui nifi præceptum, velut prsmium certaminis &
ludæ ftatuiflèt , ac permififlèt in arbitrij fuipqfeftate ad-
uerlarium, non coronaretürf neqüè deprædicaretur vi-
&or. Quod linon mandaflèt præcepti oblëruationem,&
morte in tranigreilionis'pcenain non minatus fuiflehme-
ritö in eum, qui legem póiuit, culpam retulifles. Si vero
poft mandatum lapfus eft, & cecidit fa«ftus inobediens :
lapcratum accufa,noneum quicertamen propofuit. I-
temfecundumaliam rationem, Q uemadmodum Ada-
mum praecognofcebat tranlgreflurum, fimiliter præfcie-
bat pofteros eiiis præftatione præceptorum ab iplo velut
vidtores deprxdicatum Sc coronatum iri : alios quidem
tempore pacis per deelatationem probats cum virtute
vitç,aliôs autem tempore perfecutionum per perfeueran-
tiam pro iplo vfque ad mortem* Prscógnolcebat enim
Abelum iuftum fbre,limilicer & Sethum-Enochum rrâs-
ferendum, ne vidcret mortem : Noam iuftum fiiturum :
Abrahamu radicem fidei fore, ac pat re m multariim gentium.
Præterea quodlfaacus feruusfuusftrenuus decla-
randus elïèt,prsfciebat;quód lacobus ipfum velut homicredant.
Qhid ^ r ^ rurfus fubiungit?Kr&fJiusteglorifi- tom 1
cet. N un qu id igiturindiget glhria^quam çonfequatur a|
filjo pàtér? Nçqüaquam. Sed glorificauit pater filium,
Sic filius p^trem, niamfeftantes nobis fuurfi coplenfum &
æqualicatem gloris. Quomodo vetàin maidribuspror-
lus audloritate fua‘faciens omnia films, in mmôrib,us pa-
teroainàiget,yt ais,permiflione vel auxilia ? Puniens e-
nim&benefaciens nulquampattern ihuocat. Nam,yc-
nïte(jn^uitjbenediiïipatrismà, joftdete paratum vobisregnum
indevlquc diaclis fundamentismundi. Ad altéràm autem
partem ’, Difcediteà me malcditti tnignem sternum. Ad
paraiyficam-in;quit,^«^,t»fletmm'grabbatuin,&abi in Jo- iomtU
mtimtuam. Alibi rui'lus,T/l>i duo adolefcensyjurgc exntortuù. 'iuc. 7.
Similiter & fili* principis lynagogs defuncts ihquit, J
Pueüaftirge. Leprôlo autem à vertice ad pedes vfque vice- Marc.s.
ribusplenOjëxtchta manu :Volo, i n q u i t , tfto. Vbi F
recéditmorbus,diuinavoluntatefugacus. Cum increpa- ' ^
tioni?item inquit,Tibi dteo malodainotti,exiab ço. Côhibet .
etiam increpatione tumidam abylfum.Et cum viris vibes |
^condeninans cum poteftate inquit, VatibiChora-cim, Va M«tt.u
)tibi Bethfaida : &tu Capernaum qua es in ccelumvfque cxjtltata, I
vfqueadwftrosdefcendes.Et veterem tollens Hierofolymam,; 1^ |
inquit No» manebitin eaUpisfuperlapidemAé<]\.\oà ladtum
terni mus. Quomodoigitur in maioribus iitis nulquam
inuocato pâtre , autindigensabiplo collatis viribus,. in
minoiibusà pâtre bénéficia quafi mutuo lumens , mede-
tur laborantibustAbfit igitut procul à te, 6 præclarilïimc,
talis de Ch.rifto cogitatiO. Non enim fecundum defe-
dtum audloiitatis autroborisin quibufdani locis patrem
alloquitur, led vbiqueis ei propofitus feopus eft, vt ad
hurnilitatem'nos inltruat , 8c fuperbisfaftum nobisadi-
mat. Y_tque nobis nullo modo permittamus,vt quæ a-
gendafunt,1 anteipfiusdu<5tuminchoëmus; ft;d omnis
tam fermonis quàm aClionis ab iplo primordia capia-
mus. :r ■ " ' ’ - ; • ••
A. Quomodo verb dieit Apoftolus, ipfum patri fubij-
ciendum,vt maiori videlicet ? Nam qui omnia, inqüit,
fubiecit ei -, tune & ipfe fubijcietur illi, qui ipjipmnia fubtecit.
Quomodo igitur poteftsqualis eflè patri, quum conftët
minorem fubijci maioriî'
B. Ille ipfe nobis eximius & diuinus prseo infpicienduS
eft,qui hoc loco magis càrnaliter diflerit ad rudiores , nec
adhuc anims'fenhbus exercitatos ad dijudicationem
fublimiorum dotftrinarum.Quicumquein Chriftiim ba-
ptizati eftis, inquit ,Chriftuminduiftis. Quibus irt ver-
bisecclefiafticum intelligit ccetum,qui Chiiltumgeftàt.
Quum autem modo fubijciantur ei pèr fidem genres,
nondum integram elle lubie<ftionem Ecclefis gentium
admittit. Necdhmenim plenitudo gentium ingrelTaeft,,
y t ipfe ait Apoftolus; led cottidie fanCfcus ille coétus accel-
^Itonecrede ntiu mfu b iedli o ne m recipit,nemin luda fuperacuruseflèt, 8c quod torporé föluturus ^ % _ v, . . no. n alit_er ac fi
eilet latum neruum tadlo eius fëmorc. Qüôd propter tér j Chriftus ipfe reeipiat.Quando autem plenitudo gentium
perantiäm ineuftodia carcereq; lofephus habicaturus ef- »I ingrelfa fuerit, & abfoiutam inregramque fubtedionem
ièt; quod fadtis fuisregnum obtcnturus.Q^bdad ducen- i habuerit E c c le f i à q ù s eftChciltus/feeundum càrnem,
dumexercitiim &ferendam legemMofes idoneus futu- tune&,ipfetotusexercitusfubijcieturéiiqui fubieCitipfi,
rus eflèt. Quôd IelusNausF.hottium trophsa capturus, ' (nimirum Çhrifto fecundum carném)omnia. Itaque per
èinferuitutem reda&urus eflèt Gabaonitas.. Qgod Da- j di<^nmhoc, quodfcripfit ad rudiores, non om ne mre-
uides propugnatorem alienigenarum armatum;, tibiâli- üela't ipfius Chrifti propriæpoteftatis au&oritatem 8c dibus
dcgalca gigantèa,circumdatum,fcutum.& haftam ha-v
bentbm^ tottim vndiqueférreum, iadulapîdîs vnicp ex
funda,in terram.prÔftraturus,& paulo poft regnaturus,&
multa defe vaticïnaturus eflèt. Præcognofccbat Apôfto-
loium, vatum,martyruifi,49«ftorumicsteroiLuniqi adËc-
clefiam pettinentiu,p ex illo germinatuium factum coe^f
tum.Êt vt breuiter omnla dicaïh, nonoportebat, propter
vnius ignaui^m 8c defedionemomnibus claudi ftadium,
& aboléri'çettamina , foftitudinemque occultari, & vi-
6toris ççflàre, prsmia.
A. Q u f fit, vt quum dlcat Seruator ,quôd quemMmodum
pater excitât mortuos &viuifieat, fic ^ y filsu s quos yult viuificatt
adLazaruin veniens,nonexcitetipium poteftate propria,
;uinitatem,qus nihil agit contra patrem. Quahdp verb a-
pudeos diflerir-, qui perfeclioresfuntincëlligentii, quafi
llolidioremquehdamprstëtlatfteurp&puenlemcibum,
quo latentes infantes cibantur, apponit .: 8c a rebus
diuinipribusinftitutibhem contéxens j pâulàtim adimit
au&orîtatis poteftatilque Chrifti vêlamcnra, ötsqualem
glorià, squalèm potential li^erumque prorfiis ex fe
l^eum tjffeipfum démonftrat, luculenter damans: Ex-
Jpeftamw filtum eius è coelii, qui transformabit corpus humilitàtis
nojlra, vtfiat conforme corpon gloria [tu, per efficaciain potejla-
tiseiWyVtpoftt&jpfefubijeerefibiomnià. Et alibi inquit; Quo-
niam Deus er at in Chri[to , ni nudum fibijpfi réconciliant. Ecce
ambobusiftis in l.ocisy quod fibijpfi, fubijeiat, indi'eaf
Iphilif
fed inuocetPatrem,dicens: Paterglonficafiliumtuumßc- tur. Segregato igitut cemeripfum d tali dementia, qtium
que reuocet ex mortuisLazarum ? ; ' lcmet declaret Apoftolus nec omnia tradar cbdem |
• ___________ ||| ^ * • ; fetipto,
Muj-
Dialogic I II .
feripto , fedptotatione vniufcuiufqite fcribac, & quafi
manuadperfeiftionem ducat.
A. Quum igitur Deus fit Çhriftus & squalis patri,, eur
hie ip Ié Apoftoluspatrëm quidem, fCtibitcfle Deum, fi-
lium autem Dominum ? Necpariim hue mihi facere vi-
detur, quod inquit Qupnïam Deus erat in Cb ftfio, mUndiim
réconciliant fibi. Nonfaciebat hoc Chnftusffed inhabit ans
inipfoDeus.
B. Equidem aio Chriftum efleDeum fupra omnes po-
teftates & dominatus, squalem gl oria Dep & patri* Né-
que enim propterea quod.Dominus à fubliihi diélus fit
Apoftolojdiuinitas ipfiadimitur.Neque itemalterüm il-
lud*àDeo fuiflè iplùm inhabitatum jndicat ; quemadmb-
dum per huncipmm Apoftolütn, Protft ex hocipfo,& s -
tate priorcm iplp 'fùblimëm Elàiam docemÜr. Nam hic
olim de Çhrifto; vaticinans4 inquit, BtVirïSeboim eximij ad
te trdnfibunt, & er unt ferai tui, & pofi te fequenturvinfli mani-
cif, quoniam in te Deus eft.Töllënlque eam de qua.tu dicis
inhabita£ionem,rurfus fubiungit j Ef no# eft Deus prater te :
tu enim es Deus noflér, & alium ignoramust extraDtumlfraelis,
Seruatàrem. Etrurfitsidem vates aijte..........annosinquit :
Puer natus efi nôbis & filius, & yocabitur nomen eius Deus fortis,
dominator. Sublimi äiitem mente prsditus Paulus
KpiityChri/lus quïefi fuperomnia DeusJjenediâus tnfacula}Amen.
lllud autem quod Dominus dicicur, Pfaltes diuinus Da-
uides oftendit,non extra diuinitatem eflè. Nam eoniun-
ifti cùm Deö hominis, Dei & verbi in came aduentum
in fois prsdicens càrminibus, inquit: Benediäusqüi venit
in nomine Domini, Deus Dominus, & appariât nobis* Y bique
autem in Scriptüra veteci patrem Dominum Prophets
Diuini vocant. Efaias quidem ille eximius quum ait:
Hac dicitDominus Sabaoth. Hieremias verb raulta perpef-
fus,H<«c d'tcitDominus omnipotent. Ezechielus autem enar-
rator ille Çheruborum : Hac dieit Dominus Adonai. Similiter
& Danielus,ö£ esterivates. Neq> enim Paulus quum
inquit, Vrtus eß Deuspater,ipfum extra dominationem ponk,
vel viceverlà,qtium inquit, Vnus Dominus lefus Cbrißus,
ipfofn extra diuihicatem eflè fignificat.Nequeitem quum
ipfe filius concionatur, S uper hanc petram sdificab o Ec-
clefiam tneamiexpertem Ecclefis patrem oftendit. 0 /»-
niaetiimmea, inquit, tuafuntpater, &tua meafunt. Nimi-
rùm vbique facris in liceris h sc duo vocabula, nempe
Deui. & Dominus, iundafonu Eiufdem verb nominis
eiufdemque gloris & diuinum atque facrofandtum Spi-
ritum elle exDiuodifcimus Apoftolö, feribente in hsc
verba: Dominus fgiritus eft. Illis igitur qui diuinis in li-
tèrisperfpjca6es font, nunquam e s videbuntur à lè dif-
fentire,yelfibi repugnare,quum nunc quidem diuiniorâ,
nüncautem hùmiliora prsdicantes, auditorisintelle&ui
fefe âccommodaut,. veluti liberoriim faejt amans mater,
conueniente quadam ratione liberos educans, qus
alios quidem acthuc teneros, velutinfanres laëte potar,
eos verb qui infancis ftatum egreflï font, ©leribus nu-
tritiperfeótioribufque panem porrigit. Nam ad vcrofque
ihquit eximius ille Apoftolus : [ Lattepotauiyos, non cibo.
Nohdum enim hoc vefçi poteratis, imbne nunc quidem
poteftis. Ad alios autem fermonem dirigens: Qui infirmas
efi,oïeribus vcjfcirwr, inquit, qu s velud media quadam
quodattinetcogitationesrationeaffeÊtafont, quum talis
panevefci nequeat, quemadmodum ij, qui iam perfe-
(fti font jnftitutione,propter tenerum ßcinfirmum adhuc
intelleiftum. .
A. Quomodo verb terminis fubijciens Apoftolus re*
gnunvChriftij fctibit : Qportet ipfum regnare vfque dum po-
fuerit inimicos eius füb pedes eius ? Quod quidem aliqui ih*
terpretatïtradiderunt,’ quod poft hnius mundi finem,
prstereunte regno Chrifti, iplqque in patrem redeunte,
foturus fit omnia in omnibus Deus, ficut inquit Apoftolus
»' ,
B. IllöS.mihi videtur deplórare Hièremias dicens : Quis
àabitaquam capiti meo, & oculismeisfontemldchrymarumZ &
iugebo nocte&dievulneratospopuhmei, qui claufërunt aures^
nullam diuini fermonis rationçm Jiabentes, qur apertè
clamat ? 'Filius manetinaternumi Aduerfabkuf eis açerbus
dementisrefutatorDanielusivirexoptatifllmusidicens;
6 7 1
Contemplabar inVifionenofturna, & ecce in nubibus caliveluifi-
lius hominis veniebai. Et paulbpoft inquit: Poteftas eius pote-
ftas aternaeflyquanon pratertbit, ®numeius non iniertbit.
Similiter & Dauides diuinorum auiftor ille carminum:
throtius iuus 6 Deus in faculum ßculi. VirgU reäitudinis virga
iregni tut* Et poft alia; Ab initio tu Domine terrant fundafii,
& operamanuum tuarufnfunt cceli. jpfi inieribunt, tu autem
fermanes, & es idem y&anni tui non deficient. Qjrs de Domino
exponens fublimisilleintelligentia Paulus,ipfum
vbique icribitopificem , jÖcrfegem ,& Deum ante fschla
& in (scula. Prsterca Mofes Dei ipedlator & legislator
diuinus in fine Cantici Maris feribit ; Dominus regndns in
faculum & faculum. Chriftum denique iam Dominum ef-
fe projfitemur. Ne igitur ex eo quod hic dicitur, Vfque
dum,& Vfquequp,aliquando finetnhabicurum regnum
Chriftinugenfur,malèincelligentes qusbenefunt diifta.
Nam ex ipfo Apoftolivoce redärguitur ipfarum vanitas.
Regnauit enint mors ab Adamo ad Mofem vfque, inquit. Num
igitur^dillum vfque tantum teghauit, aut eriam vltrd?
Nimirumin multasilla generationes imperium foum èx -
tendit, quam denique omnem rationalem statem p.er-
uadentem, Chriftus euertit, aduerfus illamrobore morV
taies circumdànsjipiè morti mors fabius. Et quia de Mo-
fe magnifiée fonciebant lh a s i, p rs illo esteras contem-
nentes, ipfumqueDeumefleputantes, qubdne quidem
fepulchrhm eius inueniatur vfque iahqdiernum diem,
quodqiynà cum Helia Pfopheta in cacumine mon tis àd-
ftiteritChrifto transformato,ita vt ipfi putent eum adhuc
viuere,&in carne,quemadmodum & Eliam, translatum;
horüm inflationemcontrahens tuinoremqj vans de hoc
viro öpinionis,mortalern oftendit ipfum 8c eiufdem; no-
bifeum naturs,qüafi digito deraönftrans eum,& dicens :
Moftuus eft Mofes, qui morraliserat, quid gloriamini b
Iudsi? Rurfufque idem inquit redarguens iplos; ln hödier-
num vfque diemquandolegitur Mofes,velum ip forum corjlimpo-,
I fitum efi. Numigitut vlque ad teinpora Paufi tancum, an
j adiplam confummarionemvfqueludsicscuhunt?Rur-
fos idem ad Corinthios fcribens^inquit -f Etiam vfque ad vos
peruenimus cum tuangelio Chrifii.Num igitur tantum Corin-
thum vfque,an abOrientalibus ad Occidentales vfque
peruenit, veioeique ciirfo circumiens Hlyricum, Römam
vlque delatus prsdicauit ? Et iterhm idem inquit :£xhor-
tantes vos inuicem cottidie quoad kodiernus dies vocatur. Id quod
antea quoquë vates diuinus DatUid.es protulerat : Hodie fi
vocem eiusaudiuerttis, nempe Dei,neinduretiscorda vcfträ
ficut in exacerbatione,in die tentacionis indelèrto. Num
igitur illis tantum, qui fiièruntadtemporaDauidis,ne-
ceflariafuitdiuinæ vocis obedientia? Ö deinentiarn Vä-
norum fopientum/ No>, quidem qui ipfius Ghrifti fonVus
opificiapoftprsfenslsculum incorrupcibiles 8c immor-
tales reforgentes,lèmper manem us : iplèautêm totius v*
niuerfitatis architebtus & gubernator, ih patrem reuer-
lus, noh amplius erit ? Quomodo vetô regnunî ipfi sternum
&immortâle inter homines promittitur, liquidem
hocfpoliatur,acpoftcettosquofdamtçmporis terminos
id deponèt, quemadihodum homines illi vana mente
! prsditivolant?Sedate procül obfecro àblk tabs abfur-
; ditas.Redarguetenimipfosin veceri quidem Teftamen-
1 to Dauidesde Chrifti regno canens; Confiteantur iibi Dô-
\ mine omnia opéra tua. Opus autem Ghrifti font,in vniuer*.
fomomniajquemadmodum inquit foblimis ilie Ioannes;
j inprincipio!eratilleSermo , & Sermo ille er at apud Deum,
Sermotlle eratDeus. quiquidem caro fabfcus eft, & habica-
uit in nobis. Item,Omnidpetipfitmfaäa funt. Et rurfus Da-
uides incpih,Regnum tuurrtregnum omnium faculorum > & dominium
tmm durât in omneiit generatiortem & generationem.
Cum hoc autem confenriensGabrielus, illius nunquam
finiendi regni Çhriftfminifter difertc clamat : Ef regnabit
j fuperlacobidasinfaculai &tegni eiusnon erit.finis, Non igitu r
tempoium determinatorum e ft,. quod confuëto ;thore
mulxis in locis làcrîé feripturs dieftum eftjylque,donee,&
hodie. Apud Deum eflimyelpere caretts, 8c vnicus dies
eft tota stechitas.? Similiter & omnibus intelleblilibus ac
rationalibusillis poteftatibus, quoniam à huila lèquentë
noble vltramundana lux excipitur»
Dan. 7.'
Pjal. 101.
E x o i. ij-. 1
I P ’ '
Roft/.j,
G
*.Cor%.
z.Cor. it.
'Hebr.f..
Pfil-137-
(ban. I.
F/i/>4+.
Luc. l.