S$o
f foi te (cilicet.
tquo.
FäußmiPrtsbyti
I E
ttedimit,'!
n * tuæ, vt W i mtlancU icus non vira [wtlpiccns, pa- mpdo f redemitadllbcrtatcm. cura fêruus nallo mte
„ « „ .a t filiumdicaseflèmemitos. N o n ,inqi.it,negofilin, poffit confer«l,bertatem,&tarnen Abraham,vccomme,
fedncgo vernm filium. ergo Scterrusideobeamudinis darecdileâionem.quamhabebatadpeuro.propr.um St
vocem promucrir, quia Chriftnro vernm filium elle non vernm vnigcmtnm,& d.lc<â,ffi.mitn 61mm obtulitin ho-
crtdidit,licetjîii«»i Dtiviui fit confeflùs. Magnum révéra , locauftum , çumhocipfum Deus ad probandam cnnftis
confeir* fide, facramentwm eft inPctticonfcientia.vt cum einsinfç d.lecâmnem fieri præcepil et. Et tu d|cis, impie,
labiis dicatjTa « ctrifim .film Dei vint, in corde tarnen ha- ; quia Deus volens coromendare dileälonem fuam mun-
beat.quod non fit mm film Dut wai.Ego homo (um,veiba J domon habuit vernm filinm, quern daret, fed vfus eft ne-
âudio, verbaintelligo, inrerpretationemtacitamcordis. i ceffitâte.roorefter.lium. vt.quiaverumdefegcmtum fi-
andirenonpoirum,Chriftumffli«»idi8itD<iv«(imifi&ad- |.liiimnonhabuitpernaturam,velexnihllofadlumdaret.
optiuum adiecerit, ego aliud nihil intelligo, quam quod I Die, impie ( ergo ) maiore virtute dlleaionem commen-
& loquitur. Vident t l i Chriftus, f qua Dominus & Deus dauit Abtaham,proprium,& vmgemtum filium olteretis,
cor afpicit. mihi tarnen quiauribus tantum audio, debuiç quam Deus,qui non habuit proprium,neque vere vmge-
etiam per voceifi fieri cordis eius manifefta conFeifiq,pro- niturodedir. Ereft, t quodvelltDeusmagnoperecom-
bter queih de Petrus interrogator jnon enim fibi foli Petrus mendare,& infeiius (non) commcndat.t cumcotnmen-
îfiterrogatus eft, lëd.dc. omnibus ('nobis) vtcuroillede dauern homo & file Deus, quem majorera prædicas, mi.
Chriftobeneconfitetut ( & nos«militer diioeremiMipari noteftbomineincommendandadile&ione.minuscnim
Iforte.Sed confelfione ad beatitudinçm penlenire-t6c interea videa
mus fi digne Petrus beatitüdiriispræconium conlequicur
crcdeus in corde quod hon fit verus(filius) (edàdoptiuus»
Si dignahæcpartisreuelàtipe , 8c non potiuscatnis 8c
fangüinis, plu.rimleerteadöptionefuntfilij D e i> & n o n
folum Ieremias j qui adhuc cum effet in vuluà matris, fitnfiifi-
catuseïi. neque (bills Ioannes Bapcifta * qui in vtero matrisin-
fans exultauit inßnritu. Sed neque folus Elias, qui mortem
adhuc vfquepaflùs non e ft, velquilibetex numéro Pro*
phetarum » ex quibUsVnusfvt inEuangfeliotelaturrieft,
putabatür Chriftus. fed ad hoc nomen adoptionis, mere-
trices, &publudhi, quamuis emendation^ venetunt. & ne
Hic'qua*- quis me putet blafphertiare,audiat in Füangelio diciiMeré-
daminPa- ttlfjfa(^publnanipracedentvosin regnoccelorum, vbinonnifi
adpptiööis funt» cüm èrgônecblafphetnis * nec turpi-
i bus adoptionis gratiadenegetur, fi corrigânt Ce, hoepró
! niagno làçrameqto pater Petro reuelauit, qiiod fcilicet'fi-
liUsquidémDei Viüiéft, (èdadoptiohe potius, &non
natiuitate,& tanturti naming, fton etiam 8c nominis veri-
tate. Plane qui hoc crédit, non beacus ilie êft,fed milerri-
mus omnium hominumj habensnon fol uni intelligent
tiam carnis,& fangüinis, verumetiam & fpiritüiri d»boli*
Sed quæfo, Regina, fentias, qiiod mültainhoelOcodici
poteran t,qu æ,ad confequentia feftiiiansjpræcereo,credés
quod dataoccaiïorte,quâfivnade fapientiiîimispluspol*
fis (entire, quam loquirtiür, (ècundumfentehtiàmSaô*
monis: Dafaptentioccdfionem, & fâpieHtiot er it. Hæd veftra,
Atriani doôtrinaeft. h£C veftra i nterpretio lingularis. hoc
fecretum fidei veftræ mÿfteriunl.adop tione,inquit, Chriftus
eftfilius,&lion verus filius. intcrrogemus&Ioannéi
poteft & hic verum didiciflè, fiue quia interfuit, ciim Pe*
tri laudata confefllo eft,fiiie ex peduliâri diledione Salua-*
toris, f qüa itâ erat ei proxirc us, vtetiam fupra pe£tus tecum-
(imf.tvideâmus, quid hærctis petftori eius haufèrir. Deum
nemo viditvnquattiytufi vnigenitusßlius,quieH infinit pdtris. N ui#
la çreatura videt Deum,(ècundum,hoc, qiiod Deus eft, &
ideoait:(Dc«;w) nemo vidttvnquam. Sedfequitut, &dicit:
nifivntgenitusfilius. ergo vnigenitus filius non eft çreatura,
qui Deum videt,quem nullavidit çreatura. & ne forte V-
f Deum. numeum f deadoptiuisfilijscrederes, amputaUicfen-
fusimpijoccafionem , cum eum dixit non Iblumfilium,
, fed etiam vnigenitum filium* Hoc nomen non habet fo-
i cios,& licetdicantur alij filii, adoptione tarnen, non na-
I tura funt filij. fed Chriftus folus vnigenitus filiuSeft,quiâ
i folus verus filius eft,non adoptione, fed natura, non nun*
I cupatione tantum, fed & genere. folus (inquam ) verus
filiuseft, qus etiam in finu patriseft. filij adopciuiinfinu A-
‘ brahæfunt, qui auceiti verus filius e ft, & vnigenitusfiliUi
J eïl, infinupatriseft. inteilige tarnen 6c ih hoc infeparabilèm
t qui.
T quam,
Ft
q°iale
a n .') .
•J- videos.
com mendaui t diledtionem, fi non verum 6c vnigenitum
filium dédit pro mundidiléâione. & Abraham plus co-
mendauit, qui proprium & vnigenitum obtulic. Sed ab-
fit hæc impietas , vt vel in dileâione commendanda minor
fit Deus,qui eftpgromniainxftimabilis. verum enim
6c viiigenicum filium dédit, diligens müdum.Hoc* enim
Paulus vas eleétionis exlequitur, volens Dei in nos com-
mendàte dil&âioném dicens: Quifuofilio nonpepercit. Le-
gifti vtique dicentetii Deum ad Abraham, cum filium pro |
Deidilcólïone.velletöceidérei Neinijcias manum tuam in
puerum , iiefdctasiüiquidquani. nunc enim cognou 't, quia times
Deum tuuiti, & non peperciftifilto tuo dtlettopropter me, Dicit &
Paulus: Quifila fito non pepercit, fedpto nobis omnibus trddtdit ^
eum. dicit Apôftolus ex Dei voce, * quom odo * corn men- i j
daretdilethonem.improprievfuisfueratverbisdiuinis, û darit.
non&hicdeverofilioloqueretuf. 6c tametl,^qtiisne- tqu>lM
feiat in pâtre Abraham, 6c l(àac filio eius imaginem prae-
cefiîflè nituræ veritâtis. In Deo pâtre,& Chrifto vnigeni-
to filiociuSfacramenturn præcedentis figuræ monftrauit
6c ApoftoluS,confignatiS ipfis fermonibus veritatem, qui-
bus 6c primum figura figbata eft,di cens : Qui proprio filio fito
nod pepercit, (cd pro nobis omnibus tradidit eum. Si ergo
figura erat in Abraham,cüm offener filium, veritas autem
in Deo pâtre, cum tradidir filium, quid ais d o ä o r im pie-
tatis. vbi maior vis Vèrfari debet , in figura, an in veritate?
fihe dubio in Verirace. 8c quomodo tu minorent exhibes
veritatem,plehiorem vero figuram.plehiör enim eftfigen
ra,vbi verus filius offerrar,& minor eft veritas, vbi fêcun-1
dumtfc,non verus filius traditur. Sed plane maior eft ver
i ta s^ minor eft figura* * hoc fi vis probari,crede verum
vnigenitum filium Dei,& in tell iges, quod m ul to plus quä
Abraham geult Deus, dans filium fuum vnigenitum pro
mundidileétiöne, fecund um Euangelium, vel cumfecu- Philif. i
dum Paulum, fuö filio rtonpepercit,fedpro nobis omnibus tradidit
eum, Abrahäm enim licet filium obtulerit, tarnen pro Dei
dileäiöne obrulit, cui quidquidobculeris, non squasad
quod d ign ff eft. &obtulit filium, quempofteaquam per
naturäm habere non poeuir, per Deum tarnen contra na-
curam eft adeptus.obnilit ergo D eo, quod ei contra fpem
naturædederat DeuSificobtulic filium: Facit ad caulam,
11 dixeso fe minorem. 6c finé ilia conditioné præfenti qua-
doque mortalitatis legé moricürum* contrâ , examina
f quid Deus præftiterit. filium fuum præftitit Vnigenitum
»quem non feroexalicuius adeptüs eft gratia, fed (empör
habät fine initia eXpfoptietäte nature natum de fe ta-
lem, qualis&ipfe pateteft, quieUmgèriuit, inuifibilem,
ifiæftimabilem,fempiternum,imbalîîbilem,&immorta*
lem,& omnipotentem, ficut iple pater eft, 6c poftretno
pêr oiriniajSecundum hoc quod Deus eft,squalem ei,qui
pacernæ fubftamiâ! filium, quod in finu patris dieftureftè. enmgenuir. vides qualem dédit filium parer, Eccôiam
item legimus, Sic enim dilexitmundum Deus, vt filmât fuum
vnigenitum daret iVtomnis , qui credit in eum, non per eat,fed. ha-
beatvitamaterualn. Non video, quomodo dileâio Dei
commende tur ad mundum,fi non verus, & vnigenitus eft
fili us,quem dédit pro mtmdiredempttone. Mundus line dubio
çreatura eft,fi Chriftus creacuraeft,quid contulit mundo,
dans pro çreatura creaturam. Ornnis çreatura feruili con-
ditione ce nfecur. fi Chriftus creacura eft, feruus eft. quo-
Deusinaeftimabiliter fuperior inuenitur in filio, & minci
confidera,quod hune talem vnigenitum filium promut!*
didileâùonepraéftiterit, 6c expende nunc, quidnam fit
mundus, vtique çreatura eft. fiolilicét & Deus quid fit, f X
pende,vrique creator eft. 6c nUrid iam compara, quem d i-
iexerit Abraham,& quem dilexerit Deus. Abraham qui*
dem Deum.ScdrecenfequantaDetisAbrah* præftirerit,
6c inuenies^uod Abraham multo minus * Deo dilcâio-
'contra Ârrîanos Liber. /_ -jrjïj
fcoenitatesdehisréférât, q u i,v t ip ^ a it ; 'cofnmuùuérunl
veritatem Déi in mendaçio , ércoluerunt, & feruierünt ireatura
pQtïus, quam creators.T u fific credis,& .fie colis, & (crins v-
nigenito filio D e i, vt eum dicas efle creaturam ilia te
mala mifer expédiant, quibus illi puniùntur, qui com-
mutauerunt veritatem Dei ih mendaçio i& colu'crunt, &
(eruierunt creature potius,quam creatori. Adoptione’,
inquir, Chriftus filius Dei eft, & non verus filius, Omnia
leguncur Ëuangeli.a,& nufquam feriptum eft , quod Chriftus
adoptione fit filius, 6ç non verus filiùs.Etbcne,quod
Ioannesjille IoanneS recubans fupra pedtus Domini,caü-
(àm fcriptiEuangelijreferens poluit, & dixit: Muïtajui-
dem & aliafigna fecit I Ets v s cor am diftiputis fids, qua non
funt feripta in libto hoc. hæc autem feripta funt, vc creda-
tis, quoniam IÈ s v s e f tC hA i s t v s filius Dei,
6c vt crefiehtesvitamæternam habeatisin nomine ipfius.,
Eftne opus ad hue apertiüs explanare. multa -, inqüit, &
alia figna fecit I e s v s , & licet non fint omnia feripta, quia
neeferibi poterant infinita rerumcopia, tarnen hæc ipfa
ideo feripta funt, vt credamus, quod I e s v s efi Chriftus fi-
■ ^icbitiim reddidit,quam detebat,licet reddiderit,qua- ;
turn reddere potuit.Deus autem muhdumdiligic pro nulla
fibi data ab eo gratia. Vides quia multo eftcommenda-
biiior dile^io Dei,quae non ex debito praeftatur, quam ilia
Abrahae.quae praeftatur ex debito,Sed vide adhuc fuper-
eminehtiam dileftiohis, qua Deus diligit mundum, non
folum fib i, quieum condiditnullo merito iuftitiae com-
mendatum.veruni etiam peCcatorem, Sc aduerfumfe im-
ttium .MhndUm érgo dilexic Deus peccatis, & impiecatib.
reum.non quia *peceata,8rimpietate$ dilexeric mundi,fed
dilexit ihundum, v,t de peccatis, 6c impietatibus mundus
! ipfe liberetur. 8c audi Apoftblinn per naec mire commen-
dantemDei diledionem, cum feribit ad Romanos : V t
'quid enim Cbrifitis ,cum adhuc infirmi effemus , fecundum tempus
i pro iiupiis mortuus ell. vix enim pro iufto quis moritur. Nampro bond
forfitan quis dudeat mon. commendat autem IJtus cantatefuam
in nobis.quoniam ft citm adhuc peccatores effemus,Chriftus pro nobis
I Mortuus eft,multo magis iuftificatihunc infanguine ipfius falui eri-
_,ia. musabiraperipfum. Iiitelligo * quidem, quod hoctefti-
Klioc moriium dilcuti defiderat,(ed nuntquodfacit ad caufam,
breuiterpandimus. Mundumfiabïtatoresinterpréta- : lius Dei, &'vtfi4cm fingulorum prouocaret, oftendit &
tus Apoftolus oHendit,quodpro impiis & peccatoribus mortuus præmium dicens : vtcredentesvitam aternarh habedtisin nomt-
eftthriftHsjt fuam'caritatemcommendaret in nobis , quifumus veei'us. Si * vere adoptione effet filius Dei, & non natüra,
tu mundo.SC,mohtur,inqaic,Chriftuspro impiis, & peccatoribus i i fola nuncupatione , Sc non etiam quod in nuncupa-
qUàndoquidem vix pro iufto quis moritur, licet forfitan pro bom tionis in te llig en t eft, nufquam magishpcipfumexpla-
quisaudeatmori. Iamne intelligis, quam inenarrabiliter nalTet, quam in vltimo feriptionis, nefidesinambiguo
præcellat dilediö Dei, vbi eft veritâtis exprefiio, & quam I derelicla, vitam æternam perderct per credulicatis in-
minor fit diledioAbrahæ, vbi figura fignataeft.Nonhocj certum. Sed Euangelifta, qui ad hoc pofitus eft, vtha-
dicoquafi non multum dilexerit Abraha,imo tantum di- bensgratiam (amfti Spiritus ilia maxime lucidiiis pande-
lexitDcum, quantumôtpotuit,quantumnemoexnatis | ret, quæadjitææternæ præmiapertinMent, noqambi-
f fortfei
vcrö
mulierum fupergredipoteft. Sed licet multum dilexerit
Deum, 6c de toto corde, 8c de toris vicibus animæ fuæ
dilexerit, tâmen inenarrabili fupereminentiadiuinædi-
leâionis in infinitura fuppuratùr. Quis enim poflitexpli-
I care dilèdionem, quam Deus mundo præftitit, dans vni-
1 genitum filium fuum ita, vt homo nafceretùr, qui Deus eft,
& haberet (ècundum * carnem humana forte inirium
1 natiuitatis,qui fine initio de pâtre natus eft, 6c ille æqualis
Deo in forma Dei exiftens femper, accepta foi*maferuili
i minor fierer,non-folum pâtre,verumetiam Angelis, imo
& hominibus.ncfciojfi non & multum infra,t verrai quo-
quècomparatione, &poftremo, vt fecundum naturam
û Mceptæt animæ, vfquead morteni ctiftitiam paterecur,
? qui cotus gaudium eft,non folum Abtahx,quidiemeiuscu-
I piens viderc,vidit,& gauifiu êfî,(èd &omnium hominum (àn-*
I iftorum. Præftitit ergo mundo vnigenitum filium fuura,
t quiveravita-e'ft^ pendens in ligno fecundum carnem.
f -verb
fcutiguo
claufit Euangelium, (èdmanifeftiftimeexpreftic.idco
ïcnpta.Eaange\iz,vtcredatis,inquir,quoniam I e s v s eft
Chriftus filius Dei, & vt credentes vitam aternam habeatisin nomine
eiar.Eciamne hicfufpicio eft creaturæ in.filio Dei,vbii
qui credidètitquod filius Dei eft Chriftus,æternam vitam
poflidet,& non aliter quam in nomme eius? qui vtiq; non
eft çreatura, fed creator, & non adoptione filius, fed * verus
filius Dei. in nomine enim creaturæ ne quidem vitam
temporalem poteftqiiisadlequi, nifi aliquiseam non aù-
ferendopræftaredicatur. Demhtlo, inqüit, fecit Deus fibi
filium. ,
Prætereo milita teftimonia. loquatiir Ioannes Chrk
fti Domini dile&ione perfpicuus , feribens Epiftolara . . .
ait* Otfints qui diligit patrem, diligit eumi qui ex eo ndtttsfltj r 4** F
nunquid ait, diligit eum , quem fecit Deus ex nihilo , (ed J
nec patrem omninonominaflèt, nififciflèt de eo natnm
! * filium. Etfàcnuncj quiaitainrelligendura eft, vrijtu !+ fiîiuhii
mortem crucis pateretur,occultataitlcerimfempiterna,ôc ; hætetice j interprçtaris, quod icilicet ab eo raûtus fitex Knonra-
inuiolabili diuinitate eius, quae illi viia eft cum pâtre eius. ! nihilo, quem ex pâtre rtatum dicit Ioannes, 6c qfixto, Num‘
Vide dile6lionem»vt pro mundifalute Dommusmaiefta- nunquidfecundum te folus Chriftus fa<5tus eft èx riihilo.
tis crucifigatur imterra, qui fe filium Dei credentibus vi- Nonne, vt taeeamde alijs, etiam mundusipfeex nihilo
tamæternampræftatinccelis. O tebeatiflîmumPatciar* facftqs eft. ergo & mundus à nobis diligendus eft,fi di-
chà Abraham, cuius maxima diledio in Deum non nifi ligehdus eft parer. Sed clamat idem Ioannes
inexplicabilisdiuinæ dileûionis inundatione fiibmergi- j hgeremundunt. Nunquid ram leuiuseft Ioannes i yt ipfe } 'l9*n' x
tur! &nefciofi nonhoc (tocum) pro refpedu tuæ di- ! fibi contraria prædicaret. abfit hæc impietas, vtdicaturi j
leéiionis, 6c fidei Deus impio præftitit mundo. Tibie- Ioannesrepugriantiafibi*loquitur, quiin fanfto Spiri- ^ i 6qui
nim ,6c(èmini tuopromiferat Deus, Vt hæres eflès mundi tuloquebatur. Scitdiftantiamfafti , 6c nati iniploiâm :
periu&tiam fidei, ücutdocet Apoftolus, Sedfatistardo, principio EüangeÜj (ui, fi eut fupra expofmim eft i .cura |
fi hune locum voluero plenius exfequi, ad te conuetcar, de iplocapitulô tradlarctur,- & ideo non vt fafturarfî in- j
hæreticeVcommohéns, vt intendas quomodo Deusdili- teUigic eum, quem dicit ex pâtre natuid',eft ; fadhiraqi ]
■■’■ ■ . . r - - i - - -i* yoluiftet intelligijfçicns multos faétos elle ex nihilo , fed ’
fingulariterponenSjde folo vero filio poluit dicens, quod
ex pâtre nXtuscft, quia ipfe folus ex pâtre natus eft, cæteri;
autem omnes fafti fune vt àcondifore. Noli ergo facere
diuinis fermonibus vim; Quid inferis, quod file non loquitur?
quid doeesi quod ille non docuit? Si Ghriftia-
nus es i 6c fiapud te verus doéior eft Ioannes j crede
quod docuit. Ex pâtre, inquir, natus eft. hoe (’fi).credide-
ris, fi diligft patrem * & diligendo patremdiligis filiüm,
qui ex eo natus eft. quod li non crcdiderisquia ex pâtre
natus e ft* deque patrem diligis filium * quiexeo*na-
tuseft. non aütem diligis hoc modo»,, cum in pâtre ne-
gasellè quod patris eft,id eftgenerare,& in filio negas eflè
quod fill) eft,id eft,nafci. Et audi nunc,, qualc tibi beams
Ioannes nomen impofuk d ice ns :Hif cftAhiicbriftus,qui negat
" patrem
gens mundum, dedit vnigenitum (hum filium, vel, vt-ait
Apoftolus, quom odo fuo filio nonpepercit, ftdpro nobisomni-
but tradidit cum. Si (acramentum lftiils ineirabilisdiuinas
dilcdionis agn ofccrcs, nunquauiaduetfiis fiiium Deiim-
piascomponeres qusftiones j quas qui pi* mentis eft, per
ilia, qux fupra diximus, in tclligit abfolutas, Sed adhuc
reliquam partem ptopofitti teftimonij * yideamus, vc tux
frontis irnpudenria multo preflius * obceratur, Nam
cum dixiflet j Sic (nirh dilexit Deus mundum, vt filiumJuum
vnigenitum daret, profequitur, & dicit : Vt omnis, qui credit
m eum, nonpereat,fed hdbedt vitam aternam. Iterum di-
can\eft vnigenicus filius , quomodo qui crcditin cum,
non peric £ fed vitam hab'ebicxtcrnara j Cqm credere in
creaturam, (i c diui n i cat is ofFe nfio. Refprce ad Apofto-
lum Paulum , confideca, quae opprobria, quas f ob-
H
ill
II ill 1
M l
B r a