tt iu dco a i l ,» U.ùte.aimpiiMwi. mb ~ a lia e f t v.s vohmtam ems qu. cft, & ahä v « völunftanmiumved>
iï'mDci'cft.&qùi linguae fctmonemdedit-, t ndfccftî d
nefdtlöqui, &iènorauitalturn fenlum Veftrum própfijs uaeft petfeßaeft.mdctnutab.liseft, fempHeadetrtHl-
|e comuerentibus fermonibusexplicare, & inefficaxfiut lieds,& fine .U.t.o ex,fteha, & fine fine perleUfrans, Vo-
didrtliV»&pat&vmm r .to™ ,-ü tarnen hoc I » lo“ vni- luntäs vero eius qm no eil Deus, eö quod lu b ^ t mmurn,
tatem vdLuntacis,& non fubftamii ae deitatis volebat in- freut to p feM non eit DeuS.potell äcnütare,poteft&«r-.
tellieiSednuftt,quæfô,Regiflâmemineris,qu*capitula ciifieuti&ipfeqmHonellDeus, acpethoc non yerebo-
experfona h*recicorumIcnbere d.gnataes. ipfibæeetici na.quianónaturaliterbona.netvetepetfeaa.quae poteft
aiuftr, qutmemßtpaterjpft'mbipttctptum deifit,quid dicam, I verd,& minuiuta_,vt quod hodie voluit, craftmo qolit, vt
ßcquialoquar? Si Defimii it cttlo, ntXvtfatumtlunwm \ quodhod.enolmt,craft,hovelre. D,caraexemplqaper-
„LW o lrn ü tm ü u s ^ im iftm ^ t rU . Hocartificium ; dus Angelusifte qmnuncd,abol_uSeft, antequamfierer
haeretieomm eft, vt alibi ncgcnt, quod alibi confitentur» j diabolus, bonam liabmtvoluhtate; fedvb,faauseftd,a.
Vr cum fe vident pralentium qusftionum abfolutlohib. |
vehementeràftringi, ferpehtinolubrico fempereludant. I ideoic,I,cet,qu,aex&aurafubfift,t,&n3 rtaturalirerDe
CertidicitiS ö bære'tiçi, praeteptumdediflefiiiopattern* eft.hoc&deomnicrearutarationabillfehtienduitieft.etfi
quiddicatjOtiidloquatur, St quomodoquafihefciatlo- | enimquidameörumnondeclinauerunr,neq;declmanta
oui vos verba cius emendatis,iinmo iam patris, qua filius botiavoluntate.tamenin natura haben, poITedeclinare,
Mo’ddicit.quod 10quitüfifeeuhdumpræceptum>quod . quiacreaturæfunt,&nDnDeus. Hocèn,mqubdnohde;
dediteipater Scdiciddcioquitür. Iamnèintelligiris,quiâ j clinant,eâdlfcipllnæpetpetüaobleruationeobtinent,no
cum profiiho Ipiritu aduerfuS filij deitatemcxereerecon- ex natura: indemutabilis vemate. Dehsautem ipfe folus
randltisveftramamentiam, etiaminpatternptorumpitis fineimtiobonus, 8£neffeaus,&mconuertibiliseftiitle
infanientes5 Clamat filius, Bgo &patirvnmfumm, & vos initio,habehs quqqi boriavoluntate, & perfeftam,& in.
vos quafi eranimatici velut inefficaciam d om in ia fra-. Conuertibilc, nonmihtutlone.neqi eXprofeauoblerua-
nuiitiationis fuppofiti verbi de mutatione fupplentese- | tiomshabetbonS,&perfeaam,&ineonuernbllemvolu-
mendatis N§ dicitis, hoc qu'od iit.fumm.nlumui, intelli* i tâ te ® ,fed ex nature indemutabilis »entire,qua & bonus,
gendumeft. vtfcilrcetficdiaumfir.tjs& pucrvnumvolu-
mm. Sedreciamat filius ètiam cotltra vos dicens ilia, quæ
dixit adveftrç impietatis participes ludæosijMd'e ImpuUm
meant non cognofcitisliia.bëa.ht locum liititn parabolae, & ai-
legoriæ, 6c *nigmata, hoc tame loco apertiflime, & plent
jdiótüm eft,Fgo & pater vnumfumus , "nodovnüfunt,
■ alibi-quoque declarat,cum dicit, Credite mihi, quia ego inpa-
i tre,&patet in mee/.&ne viderétUr ipfede fevfiirpate,quod
non erat,vt vcritateni diclionisoftendatjpræmifit dicens,
[Xoncredttisquia ego in pâtre , & pater in me. verba qua ego lo±
quor vobis, à metpfo non loquor. paterautern in me manens ipfe
loquitur, & opeta qua ego fado j ipfe facit. Sed & alibi: Shut
docuit me pater i bacloquor. &qUimèmifit, mècumeft^&noii
! reliquitmefolunn quia quaplacita font et sfacio fetoperi Noii
I qqiafiliusignoraret quidfibi loquendutnerat; QUideft
enim quod Dei fapiencià ignore^ fed vt duticiam indomi-
tæfidei tuaeadpiâm diuinae vnitatis iritelligfentiam f partis
quo que au'thoritate molliret j a it, Pdiey in me manens
ipfeloquitur. Vel illudit/?C«t docuit me pater, hacloquor. Sie-
ut autem opera filij,operapatris funt, eo quod fa:iente fi-
liq *- pater in ip(o manens raciat, ita quod loquitdr filius,
pater in ïpfo pianens loquituï non aliud, quam quod loquitur
filius. quia nec filius aliud loquitur, quam quod
loquitur pater impfo manens. Eadem ergo patris & filij
loquelaeft,ficu3fcdem& operatip. & ideodicebat,4/wquin
propter opera ipfa crédité. Quae vtiqüë fi militer faeiebat
vt pater, vt poftremo vel audoritate operum crederetur,
quia filius in patre eft,&pater infilio.Hoc autem quo mo-
j o intelligendum eft quod ait,E^o itipatfe& pater in the,iam
fdpra expofitum eft. Sed & nunc breuius dicam: Secundü
indifferentiam fubftantiae audiendum eft , 'Égo in patre, &
pater in me. Sed & illud quod ait > ego & pater vnumfumus,
; iecundnm indifferentiam fubftantiae vnum funt pater &
! filius. Nolo ergo , impie hafretice.jVt indifferentiam fub-
j, ftanti« patris & filij adim'as,&importune vnitatem volü-
! taris interféras, quâm alibi impie'ntgas dicerido,fcriptum
j eû,Defcendi de ccelo,non vtfaciam voluntatem mtdmfed volume
j tern eius, qui mifit me patris]. Qui inhocéapitulpiguorans
! diiftyônis eius facrameritüm,tam impie negaspatris & filij
‘ vrtameilè volüntatem, quomodo tibi eredam, quiafincefubdidih
innatuni
Parin fort
F
fient fob
& perfe<!&us>&.inconuertibilis DeüS éft. Yiderit,fi qua for
taffisefthâerèfis* quæ hune ienfum refpuat, tutamen præ-
Cipuead hoc Arriane cohfentis » qui 8c ipfum filium Dei,
quem totius creaturæ Domihüm confiteris,vertibilem,&• beu vetù
mutabile dicis, quod eum aDeo fadtum de nihilo praedi-^bilem.1
cas, non*tamen deDeo vete natum. fi h æe tib i fen ten ti a,j 1^°Itcaa
eftfquod omnis cteatura vertibiliseft* & mutabilis, Chri-|tc
ftüm aüc dicis elle creaturâ,ergo &iple,fecundü te,ex con*
ditione naturae vertibilis4& mutabilis exifteris, nohhaDe^|çj!^J
incortüertibilë,&indemutabiléyoluntatem. Et qUomo^oRuctii-
dointerpretaris , quod pater & filius vnü funtvolüntate| P*s. I
èiirri patris&filij,(ècundttm te,diu^riàefînt voluntates j & „
ÊOntrariae,quia fcilic.vnaeft indemütabilis,& incotiuerti- ^
bilis,alia veto mutabilis, &conuertibilis» deprehenderis
& detegëris,hæretice frâudulente,quomOdo conafis fim-
plicés animas circüuenire,& capere. Conftriéhis enim S t
coactatusteftimonio dominiez pronuntiationis dicentis,
Ego &pater vnum fumus,vt de hac Voce qüalitercûq; euolesy j
quæ claris fermonibfin patre &filio vnitaté deitatis often- "* jÉ j
ditjfuc'cubuifti neceflîtate, non arbitrio j ad hoc, vtvèl àd
monumen turn in præfenti capitulo fummis labiis,& vt ita
dixerim, fuperficie fola verboru vnitaté voluntatis inter-
feras, quo expreflius, & viuacius, ÔC medullitüs viîitatém
deitatis excluderes.TolIis enim fenfum, vnitaté itibftâtiç,
qui facile creditur ex ipfa fimplicitate verborum, &ittter-
preraris fenfiim}vnitate voluntatis, v t quiafupradiâ:ara-
tid éius non facile apud omnes intelligitur,interim fimpli-
cem decipias auditorem, cum illud agis ne vnitatem diui-
nitatis intelligat. Nam & vnitatem voluntatis in patre,&
fiÜOi fidescatholicafincetiffime&veriffimecrédit, non
labijs(tantuip,')fèd & toto cdrae,quç& vnitatem fiibftan-
tiæ i 6c diuinitaiis agnofeit. Sicut enim indemutabilis, &
inConuertibilis eftfubftantiæ cum Patre Filius,ita&inde-
mutabilis, ôc inconuertibilis volütatiséft Cum Patre filius.
Atque ideo vna voluntas eft Patris,&Filij,ficut & vna Vit-
tüs,& vna imagO.magis^aut dixerim * quod ipfe Filius vo -
luncaseft Patris.Sicut enim Pacris * 6c Filij vna imago ciliii
fit fcciindum Moyfen, tamen & ipfe Eiliusimago DeiiHuiJi-
bitii feribiturab Apoftolo, ita&vna voluntas cumfit Partis
6c Filij,(pië)definitur, quod voluntas Pattis eft Filius.
riterjeonfiteris, quo'd vna eadem yol un tas patris & filij J ^Sicüteft) Dei inuifibill? imago, fimiliter 6c de Virtu te in-
fignificeturin hoc, qudd pronunciauit Dominus dicens, j tellige. Fides enim catholipa dicit, vnam vircutem eflePa-
Ego &pater vnuinfumus. Tu fi vere credis, quod pater & fi- tris 6c Filij. & tamen feribit Apoftolus, Chrißum Dei virtttifîcnira.
H
Colop‘
lmsvnum fiinfvbluntate i non video quomodo negare
poflis.quia 6c fubftantia, & diuinitate ,6c poteftate vnum
lunt. Quare enim non vnafubftanriafit, vnadiuinitas,&
poteftas,quibus vna voluptas eft?Sienim exsquo illis voluntas
eft,ex asquo & diuinitas eft. Si non ex aequojdiuini-
f Pariare, tas,necexaequo voluntas. Dei enim voluntas, 6c cuiusli-
. " *■ a . ___ :______ ____ . „ a
tern ejfe, & Deifopientiam. Pie ergo diftum eft, quod FiliuS
voluntas eft Patris, ficucidem ipleeft lapientiaDci. fit
tamen fi adhuc mouet hie (enlus,intende ad ea, quag dich
mus.ccrre Dei fapien cia Ghriftus eft. Quid autem eft Dei
voluntas , quam Dei iapientia? non enim in Deo aliud
voluntas, 6caliud fapicntia. in horninibusquidem poteft
idcft.cflê' bet,non tamen Dei voluntas, t pariare non poteft,quia eflè voluntas,nó camen harcipia fapiétia,quia yolutas hominis
contra Arrianos Liberk
■ ^ j^m d itio n e , 6C meditatione, & profedu ad fapienf
o b f t a o -
modointetittt vfqufe adbaptifinum^expreflit in ft hominis
veritatem, canto preffius hoc agens, quanto &diffici-
lius credipöterat,Deüm (ip) hominem fieri. & ne forte ad
hoccQatftum putes,& non fponte filium Dei, filium qud-
quefadtumefle liominis,audiApoftolum diccntcm de eo,
Qui cum in forma Dei ejfet conßitutus, hon rapinam arbitratus eil’,
effefe aqualem Deofedfemetipfum exinaniuit, formam ferui accir
piens, Si ergo femetipfum exinaniuit formam ferui accipiens,
non coaftus eft , fed fponte fadtus ( eft:) filius hominis,
exiftens in forma D e i, Deoaequalis. Habcsigitur filium
exprimentem in ft fidem hominis, item videamus fidem
in eo diuinitatis expreflam. Sc licet fuflicienterfiipra de fide
eius diuinitatiä expreffum eft:, 6c adhuc fine alia quoq;
multo copiofioraquibus fides diuinitatis apparet, tamen
ilia nunc taceo. fumcitenim mihi fi * fidem diuinitatis in
Chrifto iblus interim pater oftendit dicens j Hiceftfilius
meus dtleäus ,inquobenuomplacui. Quidais,haeretice? credis
fine dubio Chrifto , quod ft filium hominis fecerir.
quod * cenfes de patre. eftne vcridicus apud tev cum
Chriftum filium fuum eflereftatur. ( fi non)* credis patri,
cum Chriftum filium (uumefleteftatur,iam maiorisapud
te audfcoritatis eft Chriftus , cui de fide in ft hominis credis,
&minus idoneuseft pater, cui de filij reftatione non
credis. Et quomodo patrem maiorem Deum vindicas,
cuius vocem quafi minimi depretias? vel quomodo Chri-
'fibi’poflibilem, peruenit. Dei autem voluntas non
eru*ditione,non meditatione,non profe&uadfapientiam
eruenit, ftdipfa nihil indigens, naturaliter *fubftantiua
f ientiaeft. Vnde 6c Chriftus Dei fapientia exiftens, Dei
quoque voluntas eft, quia in Deo non aliud voluntas, &
aliud fapientia.
DE EO, QV OD H AE R ET I Ct DI C F N T :
Ex nihilo, inquiunt, Deus fibi filium fecit.
Si fecit turn ex nihilo, creatura eil, -
& non filius.
DAuid vno lapidis i&u Goli? froAtem percutiens ma-
gm corporis fortem ftrauit inimicum. Sed noftree
t n, j noneftvirtutisdevnolapidevincere, duplici, vtopinor,
g j excaufa.quianecnos tales vires habemus, quales habuit
\ 8c Dauid, 6c ifti nimis firontem prxferunt * impudentiae
impietatibus obduratam. vnde iam licet multos lapides
j- non in vacuum miferimus, tamen adhuc in Dei gratia re-
^ petendum nobiseft,& impudens eorum t frons ilia, qu*
eft fine figno Domini,crebris teftimoniorum lapidibus e-
lidendaeft,vt,etfi non caro eorum effundit cruorem,mul-
:ons eo tis j.eff0ffavulneribus, tamen v e lt pudor fuffufione fan-
I , H guinis erubefcat,fi etiam * ex ijs , qu*illomm efle feripft-
fcfi. ras,opprimanturi HxcverbaJixreticorumaisefle. Ex
pertufe. nThilo inquiunt, Deus fibi filium fecit. Sifeciteumexni-* ftumDeum minoremadftris,cuirantum credis,quantum
È ’
f ékiuiribf
Ed'è in
Chrifto
F
diuinitatis
j (bios.
I f fentiS
[•j" crediihe
■udore bilo,* creatura eft, & non filius. & quid eft, quod filium i
‘ dicis, quem creaturam effe confirmas, cum dicis eum fa-
ïrwius. dam ex nihilo effemon ergo pores & filium eum dice-
■ re Sc creaturam. filius enim ex natiuitate confiftit, creatura
vero ex faófcura. Quid tibi contraria profiterisïvnum
I elige de duobus, dieaut filium verefilium, aut creaturam
vere creaturam. Siitafiliam4ieis,vt vere filium dicas,ne-
j gafti eum efle creaturam. 6c quomoflo de nihilo fa&um
i eum efle dicis, quem vere filium confiterisJ Si autem dicis
I eum vere effe creaturam,cur eum filium nominas,cum in
j eo iftius nominis ab neges veritatem. Sed ( de) viuis lapi-
I dibus diuin* voeis percutiamusfrontiseius impudetiam.
Tu dicis eum effe creaturam,ego dico eum eflè filium,quis
internosdeprofelfionisveritatepronuntiet? puto,quod '
libenter habeas,vt ille t iudicet,a quo tu, renuentibus nobis,
fadum dicis Chriftum ex nihilo. Audiamusergoquid
de ccelis ipfe pimnuntiet.Hh eftfilius meus dileüus, in quo mihi
benecompiacui. nunquiddixit'hiceft,quemegofeciexni^
hflo . 8c vide, quia hoc tunc prim urn dixit, quando Iefus
vt homo acceflit ad baptifmum. & ,puto , non alia ratio-«-
ne,quam quia poteratcredi non eflè filius Dei,qui corpo-
reus videbatur , Sc inter c*teros homines ipfe quoque vt
homo peccatorveniebat ad baptifmum,cum pecea,ta propria
non haberet. Ne ergo (j:um )^facramentum baptifc°
rporis
jfotte,
rpoica I
necei,quem maioremprasdicasïmagnusifte* honor tuus t hohora-j
eft, quem patri defers, vtei non credasde fiiio fiioprofi- j
tenti.Qui tamen iterum & alibi profitetur ilium fuum fi-
liam efle quando cum Apoftolis Petro,& Ia c o b o ,Jo a n ne
Dominus afeenditin montem, 8c refulfitfacies eiusficut Mattb.17.
jc/.Percutiat iterum diuinum teftimonium tuae frontis im-1
pu dentiam,inquir,nubeslucida inobumbrauiteos, & eccevoxde Ibidm.
nuhdicens,hic eft filius meus dileftus, in quo benecompiacui. ipfum
audtte. Certe Moyfts, 6c Elias paricer videbantur cum eo
loquentes, quos vtique de adoptione ftd o s eflè filios Dei
negare non potes.& quomodo de (ulo Chrifto vox diuma
teftatur d icens: ■ Hie eflfilius meus dileftus, in quo mihi compla-
cui,ipfum audite.Si enim & Chriftus de adoptione filius eft,
cumftaretinterduösfiliosadoptiuOs, dixiflèt vtique,&
hie filius meuséft, ne ChriftuSjfblus filius eflè crederetur.
at cum dixit, hie eft filius meus dileftus, adöptionis filios
feparauit,vt proprietas ver* natiuitatis in Chrifto folo fiiio
crederctur.Sednon fiïfficitvt Ghriftü tantummödö fi- I
liü fuum eflè profiteretnr , addidic etiam quod vero fiiio
debebatur,dicerts,ipfiimaudite.magna,imö & parem fibi
auftoritaté oftendit in fiiio j cum ita audiendus eft filius;
vt audiendus & pater eft. [ipfom-, inquit,i#<fifè) qüidquid
ergo iam dixerit Ghriftus ; audiendus eft. & videamus; fi I
nufquam fe dfeiteflè filium Dei,finufquäfeDeum patrem 1
mans inhomine adfumpto * ConfummatIefiis,nonve- j habere profitetur.ipfius vox eft, Omnisplant-atto ,quam non Matth.rj.
re Dei filius crederetur,clamat de ecelo Pater , Hicefi filius plantauit pater meus,eradicabttur. Ec ne:ù:Domum patris meife- °*n-2-
meus dileftus. Intellexerat quidem& Ioannes ftium ilium , cifiis dontu negotiations.* Alibi quoque, E ttu credit in fiiio Dei. .j. & alibi
eflè Dominum , quando 6c* venienti ad bapïîlmumait, j Nün<\üipïz6imetetdicere,Patermeus,pàtermei,&ttieredà iesn.9.
Ego a te debeo baptizdtr'h&tuvenijliad mel Sed ne forte apud
Dei,nifi eflèt côfidentia naturæ, quajvindicabat v6-
alios Ioanpis teftimonium non tammagnum videretur,yt
vincetet fidem carnis, 6c humilitatis in-Chrifto, & omnia
omnino,qu* per earriem eiusagebantur» ipfe, quo nemo
maior,ipfe, quo nemo melior cognitor,datceftimomum
de ctelis dicens,Hit eft filius meut, dikftusM quo bene complacui.
In quantum enim manifefta fides erat circa catnera Salua—
toris, in tantum &,manifeftâ fides eflè debuit circa deita-
tem Saluatoris. tunc enim 6c vetus Deus eft, fi fit & verus
filius. carnemquidem eius, vel potius hominem dicam,
nemo ambigebat.quia nec ambigi poterat.Sed illud quod
in horai.ne erat,& natum cum homine,quia videri pet na-
turam non poter&t,ne effet incertum,voce,& quafi digito
patris oftenditur dicentis, Hie efifilius meus dileftus, in quo bene
complacui. 6c * interea pari anftoritate fides vtriufque
fubftantiæ, id eft, Dei 6c hominj^cqmmendaiitur inChri-
ftoiHominis enim in (è fidçm Dei filias iplè * fignabat per
conceptionem,-&partum Virgmis,per infaoti* vagi turn,
per cunas, &inuolumenta, per iplamatris vbera, per ipfa
maternilaftisalimenta, perincrementa * corporeææta-
tis,pcr hocipfum,quod venir,vc baptiaaietur.Videsquoïnfiho
cabulum veritatis in patre,de côfcientia propriæ natiuita- Philip, i.
tis.Quid.n.in(blenter ille loqueretur. qui femetipfum hum-
liauitfaftusobediens vfquead moftem * rr«f*f.Sunt 8c alia tefti- , ^
monia pîurima. fed nos nuric non librum feribienusy vt o - crucjs>
m nia profèquamur, fèd caula *breuitatis paucis tettnno- , ^ veritatis
nijsfummasclaudimus, vt voxillaobruatur,, qu* negat j
Ghriftû verum elle filium Dei. Sanedicit lèChriftüsfiliü
quoque eflè hominis eu niait: Et yidebuisfilium hominis. Er, \ Uan
Quemdicuntejfefilium hominis. Hoceft enim facramcntum Mmtt I4f.
fideiin Chrifto,vt cü ilium filium Dci eflè credideris, cre- |
das quoq;ï&nlium hominis eflè eumfaftum. Illudènim,
quod filius Dei eft,naturalitei'poflïdet, hocaucem, quod I
filiushominisfiiftuseft,qua^beneficusnobispr*ftitit.& c
ideo qui Chriftum filiutn Dei eflè non crédit, impius eft, j
fèd & qui Chriftum filium hominiseflè fatftum confitcri
*dedignatur,ingratuseft.Tu tamen ,hæretice,credis quod j-j-dedigaàf
Chriftus filius quoque hominisfactuseft , 6c cum hoc i- bmu
plum de fèSaluacordicac,non abnuis. Arvcrocü dixerit
pater,Hic eft filius hi?hs,6c cum dixerit filius,Parer/»««r,tu vt
corPharaonisf obduras,gcnon credis. SupCreltimpuden. Uk j