j verüra lafciuiendbus quoque ventrique 8c guhededitis vi- & Thëpdorus': pofteriorem TÏtus & Ioanncs rceia; ciuita- j E I
duis,muleis partibus fauftior & honoratiör eft. 111« enim éisEpifcopus. Quiaergo Marcus Apoftolösde folo pofte- Ja,fit l
taagiftrarumpartesfibi (umentés, garrulisblandifq; fer- riori qua?ftionem mopüïefcribit,confentaneum eft>vtnos § § f'nit-
monibus, nee non nugis ad anima: ialutem nihil facienti-1 quoque' hanepotius, quam illam'fêquamur & amplcda- runt,^ !
busperpetuóinrent*,impunèliguriunt,]igurientefque& inur.. ’ ■ 'f. j
Improba
mro vidua
rum deliv
na abfumentes,vaga: paffim per domos difeurruht:Ha: I Al
Mat.zj.
C
a l i é n a
autem cunda , quæ habebat,nullovitæ præfidio (îbi rel
do,clam Deolargitaeft. Neqjenitnprocerum àflèntatip-
ne,aut adulatione mota hoc fecit, fed Deo fccrcto volun-
tacem fuam probate voluit.
C a v v T X I I I .
ETcum egrederetur.de templo,ait illi vnus ex dtfcipulis fuis. Marcus
vnum, Lucas quofdam,Matthæusdifcipulosvni
Al i u d proi n de i n terroga n t d i foi pu 1 i.aliu d rc fp 6 d e t M a- nia',0Btn
gifter : illi enim vaftiratis Hierofolymorum tempusexqui-
i runtjChriftus vero ea in medium adfert, quæ ante eam va- ~
j ftitaremillorum mentes præmunire 8c in fide colifirmare
idoncaerant'Panimnamqueprofuiflêt illis, futurædepo-
pnlatioms tempus exploration habere,nifi orthodoxahdc
validé munitieflènt.
' Etenim cùmdiabolus.Chrifti in terram aduentum ob-
feurarevellet, primaftàrim Apoftolorumætatequofdam
impoftores & errürum fayotes exufcirauit, 8c in vincam
Domini immifit. Qnalisintercæteroserat Theodîis&Iu-
das Galilæus, &6imon magus, plurelqueftlius cçyitagio-
nis.alij.Quiacigo malu,mi^ludimpendebat,multlq; Chrifti
uerfequæftioncm hanc mouille aflèiit. Marcusrurfum &
Lucasvnamdumtaxatquæftionem motam feribunt, earn
nimirùm, qua: deHierofolymorum & templi euerfionea-
git.Extftimabant hi fortè fccundum Chrifti aduentum, &
Hicrofolymorumdeuaftadonemad idem tcmpusfpcda-
re. Matthæusautem de rempli&ciuitatis deftrudione fc-
orfum,de fecundo rurfum Chrifti aduentu fæculique con-
fummatiooc fèorfum interrogate nadir.
. Verùmhæcfacile conciliantur, potukenim vnus cætc-
ros anteuertens pctere.quod alij poftea repetiuerunr. .Scd
neque Mktthseus quoque difcipulos omnes id percunda-
tos feribit, fèddifcipulos indefinite. Quamobrcni verifi-.
mite fit non omnes,fed eos tantùm id exquifiuifle, qaq; de
rc feorfum confuluifle exponit. Hi enim cæreris maiorem
fiduciam & libertatem apud Dominum habebanr. Ad al-
terum dicipoteft, de vtrftquere quæftionem quidem agi-
tatam finite , verum Jvifarcum & Lucam vnam tantum,
Matthseum autem ytramqucattigifle.
Magifterajpice,qualeslapides , & qualesftruftura. X?uando-
quidemChriftusDominusmultaiamdudumanrèdcloli-
tudine & euerfione,quæ templo,&ciuiratiimpiTOdebanr,
prædixerat,inter cætera autem i : Eccerelinqueturvobisdowns
veftradeferta: difcipulicomminationemeiufmodiaudicn-
tes&admirantes,acceflèruntad Iefum, templiq, pulchri-
tudinem & venuftatem eidem oitenderunt. Videnturhi,
Chrifti prædidione non obftante, animo hæfîflè, tantane
moles &ædificiorum maieftasin nihilumquandoquere-
digeretur.
Vides has omnes magruts adificationeslnon reltnquetur,&c.D o-
minus difcipulorum admiratione, & interrogatione audi-
ta,nihil prorfus motus autmutàtus , vniucrfalem eorum
omnium,quæ demonftraranr,& admiratifuerant,eùerfîo-
nem prædicare& confirmarepergit.
Q uèdfi qui vero funr, qui ifthæc neçdum pcrfcdèeue-
toiffe contcndunt,e6 quod quædam adnuc templi reliquiç
extare videantur; ij refponfum habeant, ne hoc quidem
admifTo, Chrifti aflèrtionem vanam efîe. Nam ad cultum
legalem quod fpedat,nullum amplius eô loci, vbi is anrè
t èxercebatur,hoc tempore illius extatveftigium, adeoque
lAEtatevi- vniucrfalis folitudoiam olim ifthic obtinet. Reftat fane
'aoris An- quædam adhuctempli pars ; liquidem ad fundamenrum
; tiocb.exta vfqüe tantum euerfum eft,verùm ex illis , quæeuerfaiam
funtjCerto ftatuere licet, quodàdhuereliquum e ft, id to-
irofolymi'-' tum ^uo poftea tempore euerfum iri.
tahîTdi- | ■' Dici quoq; poteft,&fortère'iStius j quandoquidem dif-
Iqui*, hbc cipuli tcmplum oftendebant,eiufdemqi fplendorem ma-
eft,Hinda- ieftatem non dtraadmirationem prædicabaht,perhocin-
firtuantes,neque corçfulturri, neque vtilê quoqüe videri,
vt «edificium vfque adeà auguftum & nobile penitus cuer-
teretur: Dominum Vhiuerfalem fêntenfciam extulifte, qua
temposolirnventurumfiguificabat ^ quoomniaabrolute
deftrucrentUF,rbloquc æquarentur, ita vt ne lapis quidem
lapidi amplius cohdcreret : verum hoc de vniuerfàlis cpn-
fummationis tempore, non de Hictofblymican« vaftatio-
menta &
quxdam
Qu* Cfari’ n‘s tcmpeftaéeafïcruiftè.
ftüsDomi , Ÿidetisbacomfiiaî Hunclociîm noncodem modoexpo-
n* de Hic-- ntint omnc^fcd alij & ali) allô & àlio môdo. Quida nkm-
volblymo^j que hæc omtïia ad fàicüli cohfummàtioftcfn.fpedare' au-
raihrion'e “ R,a? c : |ʧ||Hierofblymôrümdepöpuktionem & va-
pradixit, fticatem> Pnotçm fèrttentiam éompleftitur Apollinarius
Apoftolo.'!
rom xtait
excitât* ,1
i ifari* h*J
rclcs&leî
%
nomen fallo lïbi fumpturierant, Seruatornofterdifei-
pnlos fuos tempeftiuè admonendos , & fide muniendos
curauit,dicit autem:
Videte n'equùvosftducat. Cauete,inquit, ne fubfalfo Chrifti
nomine quifpiam vos decipiat. Hoc vnum namqjfiob-
,feruaueritis,hoceft,fi.çircailliusficlem , quiiiamin mun-
dum venir,nempe Chrifti, firmiimmotiqueconftiteritis.
Hierofoiymiranæeucrfionis tempus facili negotiodepre-
hendereporeritis,
Cæterùm quando bella illa.& fèditiones ( quaslofè-
phus ciuiratisexpugnationem antecelfifte commémorât}
cùm enim Iudçorum populuscontralégitimum Magiftra-'mos mJ
turn furiosé infùrgeret, confuctaquc vetftigalia Romanis’giüratM
dücibuspendere detretftaret, Romanqrumcxercitusfrè- iturios' il1
quentes in ilium impetus, impreftionefque facere compel-|fu,gp ‘'
lebacurjaudieritis,nihilomnino timueritismeedum enim paremJ
ciùitatisfiniseft:Siquidcm ob Romanorura principum dleijnKrccpal
rocntiam,crebrædabunturinduciæ/requentcfqucàbello|noncx J
vaeariones,Iudæi rurfum obinnatam improbitatem,fuam 'Chrifti,
f u bin de ingratitudinem in eofdemillos principes déclara- LetJ " J
bunt. Dominus itaque hoc loco non deijs prsclijs &
tionibusagere videtur,quæ toto paffim terrarum orbe,fub 'cÛtur.nJ
fæculi finemardebunt. (•, Ecquidenim hæcad Apoftolos,!cn'm
quibuscum ille difïèrebat»). verùm deludaicis; Et fi ad cô- reCluilii|
muniailla mala, quæ fæculi confummationem anteibanj^
trahi quoque valeant. . _ i Lfcul. '
Exurget enim gens contra gentem, &c. Per h oc i n dica t,è te-Romani
moto vcnturos,qui ïudæis afîultenr, & in ciuitatcm illpru 'princiPes
i n uad an t.-exwrger itafygcns contra gentem, ®nttm contra re- anfC|HJ£
gnum,&eruntterramotusperloca,&fames, &fcditiones,witiutn Vucxcjjliü
dolorumhac. Arque hæc fola,cæterisomnibusfeclufis,abü- in ludxos
defàtcrant,quæiîloscommouercnt, &perteiTefaccrenr. dcractcs.]
Significatper hæc autem feipfijm quoque impetum in lu-1 ,
dæosfaéturum, bellaquc & præliacontraillosconcitaru-#JJ]
cumrnon folum per hoitiles exercitus, verurti etiam per fa- tum/edj
mem,terræmotus , aliafqueplagas,qualcspcccatoribus Dcusquoj
diuinitusinferrifolent, 1 ' c°tnl
Quod fi Chriftiis Dominus de ijs calamitatibus & præl
lijs,quæ olim vbique terrarum graflatma tcaduntur|difiSg' 8 j
ruiftef, neque qu^depiornebat^ nouaprædi&ioftiiflct, I H
neque Apoftoloi^finltum ea re commouiftèr. l^ropter Chrtftusl
hoc quoque non nnda bella fèd mulris fignis & p r o d i^ e11«1'5*^
comitara,
®PPrcft^c » proecipuum authorcm extirif- ^or'fÉ|j
fe.Mihi proindeil larum miferiarum 8c ealamiratum quæ pùus.
Dopulo Iudxo ante captam ciuitatem cucnerunt, pr*-
Iqdiadefignaflev/derur, iuxtaillud : Hac autemomnia ini- I
turns dolorum, quinimirumobftinatasitiigentipbuemuri
funt. ' ( '
Videte autem vafrnetipfis, tradm-emm vos, <&c-. Opportune MageoJ
interferithocloco inconimoda, & perftcutiones,qu« A~ nmicriis |
poftolis contingent: qu«tamengeminam confolationem ^ ol?‘j
adiundiam nabent, alteram ex malorum communione -^ e r
Cneq; enimipfi foiivexationemillam fuftincbunt,fedvnd
cummultisalijsj alterum ex co,qu6d propter Chrifti no^afflig't-
men,fiue propter Ghriftum ipfunij eaineommoda perpcP I
furidicunrur. . ' r
A [ulneraW
Icömodaj
ju* IudÇÎ
t poftolis
mulcrût,
^ftimoiiumaalerfus
illo
In teftmonitim ilfif.Significatur per hæc nullam Iudæis iu-
ftamexcufationemreliquamfuturam : quippecùmApo-
ftolipcr&pfopter incommoda, quæ illis audoribus per-
tulcrunt,apertum aduerfus eorum perfidiam & increduli-
catem teftimonium lacuri fiür.
Et in omnesgentesprimum oportet pradicari Euangelium , &c
Hoçadiungitur,neexiftiment, quædi(ftafuerant,impedimcnto
urn
[iaraolim
atura sût.'
[nteHieroiblynia
;aptain,
Euangciifi
;oto pcaè
[crtarum
|tbc prælicatum.
pm to.
B
[lulcisvbi-
^uc Apo-
Rolorum
>içdicatio
:eflkpoiusinte
Hmoniu
]oc eft, in
jeeufatio-
ncm (]ua
tafalutfi. !
Caufa curl
Hierofo-
|rnia non.
latim . I
loftChti-
tum paf-
iim fue-
St capta; <
keuerfa. -
Cap. i.
eflè, quà minus Euangelium libéré vbique prædi-
cenc: Siquidem ante Hierofolymam expugnatum Chrifti
Euangelium in quém plurimis, ihià vero in omnibus penè
prbis partibus iam diuulgaçjim & prædicatum fucrat, no-
tum eft enim illud Pauli : Inomnem terrant exiuitfonus eorum,
& infinesterra verba eorum.
At verb licet Apoftoli vbique terrarum prædicarent, no
omnes tamen illotumprædicationiauresaccommodabat,
aut fidem habcbant-.Multis namque non modb ex Iudæis,
fed exgentibus 8c paganis quoq; illorum prædicatio in te-
ftimonium, hoceft, in accufationem & condemnation««
cedebat verius, quàm in fidem & falutem.
CurVmquiSjHierofolyma non ftarim poft Chriftum paf-
fum fuit capta, foloque æquata, verùm poft Euangelium
toco penè terrarum orbe prædicatum,&inuulgacum î Ne
ingratis Iudæis vllapromis iuftæ exeufationis caufa relin-
queretur. Enimuero cùm Chrifti virtutcm,vbique terra-
rumfplenderc&florerevidèrent, breuiflîmoqi temporis
fpacioterrarumorbemipfi perfidem adiunófcumaudirét,
quam,quæfo,à perfidiæ crimine exeufationem , aut veniæ
fiduciam concipere potuerunt, in eadem ilia incredulita-
te & ingratitudine obftinatè Temper perfiftentes ? nullam
profeóló.
Quod autem‘Chrifti Euangelium Apoftolisetiamnum
fuperftitibus , latiflimèperterrarumorbem percrcbueric,
illud exPauliteftimoniopaulbantèallegato, &alteroe-|
iufdem Apoftoli loco,qui in Epiftola ad ColofLextar, me-
ridiana luce clarius eb.Sipcrmanetis injpeEuangelijfenbit ibi,
quod audifiis,quod pradicatum efi in vniuerfa creatura, quafttk ccelo
«jî.Hæc ille. Porrôautemtâtillo tempore,putavigind plus
jnuiftçvir minus annorum fpacio,Euangelij do6trinam,vfque adbr-.
(ucisChri. Jjjs terrarum fines pcrfuafiflè,illud euidens,plancque inui-
6tum virtutis Chrifti argumentum extitit. Poft hune ergo
prædicationis curfum expletum, cætcraqüe, quæ cladem
illam antegreflura prædidta funt,confummata,Hierofôly-
morum excidium venturum eft, ait Dominus.
Tradentenim vosinjoncilijs. Ante verb Hierofolymam cap-
tamjcladefique, de quibus hic fermo e ft, Iudæorum genti
Kbépctfb* illatas, bead Apoftoli graues admodum perfecudonesa
Iudæis perpeffifuntrham & ab illis cæfi func, & in vincula
coniebd finit,& ad Reges & præfides addubki funt,& mul-
ta præterea ali» incommoda, ipfis auctoribus 8c impulfo-
ribus,perpeffi funr. •
Etcàmduxerintvo{tradMtes,nolitepracogitare, &c. Denun-
ciat illis, ne anxièpræmedicehtur,quid refponfuri lint,coram
magiftratibus confticuci,. Ego enim, inquit,dabo vobis os,
& fapientiam,cui nonpotermi fejiftere, &co~htradicere omnes ad-
uerfartj. .«j
Tradetautem frater fratrem in mortem. Hicillud Apoftolis
vfu venturum prædicit;, quodpmnium propemodumeft
difticillimum 8c miferrimum : videlicet taniani vbique fore
rerum perturbationem & calamitàtem, vt ne ab ijs quidem
vllam omnino confolationem acceptuti fint,qui fum
ma alioqui amicitia,& necelfitudine coniunbli funt:Siqui-
déra ob bèllainteftina occultafque feditiones & machina-
tiones, tantam rerum omnium confufionem & rempefta-
tem grafïaturam infinuat, vt nullus prorfus familiaritati,
aut focictati,nullus cognâtioni aüt afhnitati locus rcliquus
futurusfit.
Qub fit vt triplex belli,genus aflignari queat : Vnum,
quodinferturàfamiliadbus&domofticis: alterum,quod
ab Hærcticis& fedubtouibus : Tertium&poftremu, quöd
ab éxteris hoftibus. At fum mum interim folamen adfert,
qubd hæc omnia propter Chrifti nomen illis euctura præ-
dicantur. Hoc vnum enim, propter futuramfpem,fat eft
ad mitigandam 8c fubmouendam omnem omnino animi
triftitiam^externamque ærumnam vndecunque ortam vel
iliatam, _ _ _ _ _ _ _ _
«argu-
■ ncncum
HpideatilG
■ num 20.
■ nuorum’
■ patio Euâ
■ gel n tuba
Bertenatu!
B u i Ile.
B p o fto li
Hiufta in-
Bommo -
^Ba à Iu-
Hzisacce-
ictunt.
Triplex
iingt
i“s>doiBè
pcuai,
«xcanü, ■
kincdiu. :
Quid défi
gnelur pci
abomina-
tioncm de
folarionis.
Omne id©
lum apud
Iudæos
abotnina-
cioappella -
batur.
Pilatus
Czfaris
ftatuam
in tcmplû
inferens,
populo
excitauic
lèditioné.
F
C«>w autem videritisabominationem, &c. Per abominatio-
I ncmquidam profanosCæfads m ilitcs, qui captaciuitate
intertiplum ingreffi,illud profanarunt,accipiunt. Alij vidons
Cæfaris ftatuam poft vrbemexpugnaram intemplü
illatam: 8c hæc opinio probabiliori ratione nid tur : Siquidem
omne omnino idolum j & omriis ftatuâ apud Iudæos
abominadoappellabatur. Dicituuautem abominario de-
folationis , qüiapoft fadum illud locus ille ab omnibus
defèrtus,in folituainem redabtuseft.
Sunt qui Pilatum ilium, qui Chriftü Dominumin cru-
cem egit, clam nodtu Cæfaris fignum in tcmplum intulif-
fe,& erexiflè dicant;eamquc rem magnas inter ludçoS tuir-
bas &tumultusexcitaire.Exe6 enim tempore^vtlofcphüs
refert,inteftina fèditio exorfà, non priusgrafiàtidi & fæui-
en(difinèmfe c it,quam tcmplumincenfum , &ciuitasto-
ta;^n vaftam folitudinemverfaeft. Hancergo Cæfaris ftatuam
intemplum illatam , meriçbdcfolatibnisabçmina-
tionem vocat:quippc quæilli (èditioni, per quam ciuitas
tota in perfeAam folitudincm verfa eft,anfam inidumque
dederit.K>.
Cùm videritisabominationem defolatïonis. Vt feiant quibuf-
damcxillorum numéro, qqiturn aderant, Chdftutnque
difTerentem audtebant, in vipis adhucdegéndbus ifthæc
fu tu ta,non abfqne quadam emphafi ait : Cumvidiritis,&c.
Maiorem autem in mqdum ad'm’irari hiclicct cùm Chrifti
virtutem, turn Apoftolorumquoqueconftantiam&fot-
titudmcmivr qui toco illo , & tanto illo tempore,quo Iu-
dæorum rcs crant affliiSkilfimæ , vtpotc ex omniparte oppugnatæ,
conftanter fernper facris concionibus operam dederint.
Tune, qui in ludaa funt. Hic rurfum Iutkorum calamita-
tem perfequitur. Oftendit autem inter cætera tune varijs
- illos cum ærumnis & calamitatibus conflidaturos, quang
o terrarum orbis dodores, hoceft, Apoftoli in magna v-
I bique exiftimadone & gloria erunt. Cùm,iriquir, hæc fieri
j coepcnnt,&defolati«^isabominadoinfâcrolococonfti-
tutaiam fuerit,tum demum ferïam fugam inite: Siquidem
nulla turn amplius falutis fpesreliqua vobis fier. Neque e-
nim erit,vt aliquam eiufmodi mutationem tum fore cogi-
tetis,cuiufmodi in prioribus bellis & oppuguationibus fç-
penumero experti eftjs.
EtquifupcrteaÜm, 1 .Quafi dicatrmagni tum temporis
beneficij loco ducads, fi vel nudo corpbre mortem éuade-
re liceat.Quamobrcm qui tunc in redis,yel agris verfabun
tur,nofititfolliciti,vtdcfcendant, & vefÜmentaaccipiànt.
Per hæcaiûem,aliaque id gènusfimilia, mala prorfus ine-
uitabilia,talifque câlamitasinfipuatur, quæhunquam lu-
biturafitfinem.
Orate,vt non fiaifuga vefira in hyeme,aut Sabkato. Ex tempo-
ris difücultate,quam Dominus! hoc loco tangit, dura ait:
Orate ne in hycme,aut Sabbato fuga vefirafiat, facile colligi po^
teft,de illjs malis 8ç miferijs difTeruiflè, quæ Iudæahi com-
prehenfuræ erant:
j Erunt enim dies illi tales, &c. Nemo quod hic additur,hy-
perbolem fapere arbitretur.. Qui enim lofephi Commen-
tarios iegerit, o ni nia , quæ hoc loco fcdbuntur,vérifïïma
cflecomperiet. ’ ;
Et niftabbreuiajfet Dominas Dies, &c. Perhæcfubindicatur,
Iudæos maiorem poenam,maioremqv calamitarem, quàm
hadenusexpofitaeft, promeritosfuifle. Sienimbellum,
quod Romani exercitus, contra illos eorundeihq} merro-
; polimgerebant,diudusprotradun> fuifret, omnes fiinul ,
! ad internecionem vfque deledfuiflcnt.-Siquidem per om-
Vnetft carnem,vniuerfam Iudæorum gentem defignat, hoc
eftjtam cps,qqijntraciuitatem pbfeifitehebantur, quàm
eos , qui extra illam in diuerfis locis & ciuitatibus diuerfa-
bantur.Ncquc enim illi Colùm oppugnabantur, & ad ne-
cem pctebantur,qiuin Iudæaætatem agebantjfèdalij prç-
terea omnes,per terrarum orbem paffim difperfi erant.
Scdproptereleâos,quoselegit,breuiauitdies.Qups,<iaqCo,hoc K^ o
lo co cledos vocàt?Eos vtique, quosin mediooppugna- Iudieisin
torum coetu fidcles cômp«it. Neenim Iudæi mentiripof- Uaufàfuc
fent,mala,quæpertulerant,&perferebant,proptertledos runtne^
illos*, 6c promulgatum Chrifti Euangeljum accidifTe op- ™ul on>-
pofitum verùm aflerit.Aflçrit,hiquam, nifi pauciillie led i
BibliQtb.yet.PAtr. Tom.g-.