S. CHROMATI I
a q v i l e i e n s i s EPIS
C O P 1 , D E O C T O B F .A T I -
Î V D IN I B V S ,
C O N C I O N E S II.
DE S. CHROM AT I O
A O V I L E I E N S I E P I S C O P O , E X
S I X T I S E N E N S IS B IB L IO
thecaßfendtee libro 4
EoftriD*!
'coelcftis
'ii um edi
principiuj
cens : BeanpaupemJptrttu,quómam tpjorum eftregham coelorum.
Beati mites, quorum ipfipofiidcbuntterram36cc: Gradus quos-
dam firmiifimos ex iapidib. preciofisftenutquodammo-
dóDómin9 Saluatorj per quos fanóte animse 6c hdeles re-
pere poififac Sc alcendéte adfummüillud bonu, ideft,regnum
cceiorum, Breuitér igitur,ffatres chariffirai, quah-
tatesgraduum cupio demohftrare, veftra mode meuf co-
x a& an im a fitintentav qui a non Tunc paruaquæ Dçi mnt.
BearipauperesJpiritu,quotum ip forumett regnum coelorumMim
principiura* hatrc's:*■ doàrin*eceleftis l non a cerioreîna-
pitj jèd àbeatitudine.non tcrrorem faciens» lcd potins de-
lideLium. Vice enim agonothetæ vel munerarij certatori-
bus in hocftadiô fpiricali præmium grande prepomt i yc
' f c J B P B H B H 1 dàiTKafi>iciUiï^t«miünii-neclaboccs ri'mwntiûécpericiit.
thecæfancxe 4* ^
BHromatius AquileuEpifcopus,patria Romanus,virpietate & ^ regnum coelorum. Nonlimpliciter, neqj contuse peatos
erudttioneclarifiimus,quem d.ÜttronymusinprafationePa- , paUpCrcsduir.ledaddidit^w/iemjÿim^Necenim omnis
ralipomenotiyEpïfcoporum fui temporis ftniïifitmum atydoftifit- 1 paüpertasielixeft^quia fit læpc ex necefluatc , be nonnunmum
(quod rarhnuemtur) appeüat: edidit commentaries tn Mat- ! quam mores, fitetiam ex mdignatione dimthoeum.
eruditione acpietateihfignesiex quibus egofubteftaftagmen- I na. Beata ergo paupertas eft fpiricalis : eorum icüicet ho-
talevi. y . . , I minum,quili#titu Ôcvoluntate pauperes te facrant p ro - i_‘ Pau'
InMatthaicap.$. fuperiüud: Sinemodà,fieemmdecet pter£)eum, renunciando feculibonis,iubftantiamfiiam bejta>
» , r-- vj t|.Aerogando ; q.uosmeritóbeacosappellat, quiapau- paupertas
implere omnem iuftitiam : quod mciplt: Quaproptcr
fpondens Dominus. . . . .
tn Hatthai cap. yexinttgro, &mpartcm6 .capitujragmcn
tuni,cuius:initiumeSt:m ,cu iu s m u l t o n e u : Vv idensautem,inqu...i.t.. . icquuntur. u e in u c a u . »*«»/«»**»> voluntai
Item deofto beati tudinibus in Man. cap^.Homiliamelegantem3 Mirèjpoftprimumgradum.fecundusóitendiiur: |proptet
cuius initiumeïl: Dat hobis,fratres.conuentus. oun3mues,quia ipfi pofitdebunt terra.Sedficut impolübilecft, Deum.
AgjtdeS. ChromatioftpifiimèS.Hieronymus. Extatadeundem , CXtraordinem lecundo fifteregradu , nifialcènderispn-
epiftolaS. Ambrofii. S. Chryfojtomus epijl.itf.adeundemïta ilium j jjC jlomo mitjs efle non pocerit, nifi prius pauper lpicelebratr.
peres lpintu,quoniamipforumeftrcgnum coelorum » per tis caulà
voluntariam enim paupercatém eceleftis regni dmitrasad-
fequuntur. Deinde ait : Beati mites, qutaipfi pofiidebunt terra. jvo|jnta“ .
ChtiélmA feruentis tuae&fineer* chariaius tuba | rjtu fuenc tadus. Qupmodo ergo inter diuitiaspontusa-
ad nos Vfque ipnum fuum diffundit. ExtatnomeneiusRoma- njmus>inter curas &lolicitudines feculares,ex quib.neg
no inferiptum martyrologio z.Decembr. ! .>«» avo/Wharionèslincinterm.
Concio.in
nundinis
Sc ' opppr-
tunæ Sc V-
tilcs finit.
D
A ist th . ij.
E X B E L L A R M IN O D E S C R I P T O -
ribus Eeclefiafticis.
Ç Chromatins Epifcopusfanftißimus & dofttßimusfuit, teftimo-
^ ’ rito S.Hïeronjmi,profit. inlibrosParalipomenon. SertpJijfe
ferm commentaria in Matthæum; fed nunc extantfolùm Ho-
miliæde oÓtöbeatitudinibus in cap. 5.Matth. &tra<äatus
I in illud, Ego i te debeo baptizari. Extat etiam in p. tomo O-
perum S.Hieronymiepifiola fub nomine Cbromatij, & Heliodoriad
Hieronjmum^&reßionfioHieronymi, in quibus agiturde Natiui-
tatebeatiß.Vtrginis.fed,vtraquefalfa&fuppofititta eft: vt etiam
falfam ejfeconuincit Cardin. Baron, epifiolaméorundem Chromait/
& Heliodori ad Hieronymum circa martyrologium. Videprafa-
uonem Cardin. Baronij ad martyrolog. Roman, cap. 5.& j .
At nobis, Fratres, conuentus hie populi, &
™Vh tnercatus feequentia occafionem propo-
y j hendi fèrmonis Euangelici. Solent enim fe-
rg fgli ^ cuiariaeflè rpiritualibusexempla, &terre-
(tri'a imaginetn prasbere çoeleftibus. Nam Dominus ac
Saluatör frequenteradmonet nos pver terreftria de coele-
ftibus,iCum dicit : Simile eil regnum coelorum retimiffo in mare.
Vel certe ; Simile eft regnum coelorum homini negotianti3quaren-
ti bonam margafitam. Si ergo mercatus hanc ipfe continet
ïationem,vt vnusquisquepro vtilitate fua aut vendaç,quç
fibi fuperflua fun t,au t e mat qiiædefunt j non incondite &
ego proponam mercem, quam mihi co.mmifit Dominus,
prædiçationem vtique coeleftem , liquidem ne minimum
quoque, etfi indignum, tarnen de ieruis ülis., quibus D o minus
talenta difiitfibuit ad negociandùm lucrumque faciendum,
elegit.. Nec fane deeruntmercatores , vbi per
gratiam Dei tajesactantiauditores. Magis.aütcmncceflè
eft,lucrum coelefte captari,vbi terreftre commodum non
negligitur. Cupio,Ffatreschariffimi, proponerevobisil-
las beatitudinum margaritasprceiofas exfan^o Euange-
lio : aperite itaqj çprdis veftri thelauros, emittite, percipi^,
teauidèifelicîteç.poffidete. Dominus ac Deus nofter vni-
genitu^funimi patris, qui .de Dcôhomo, de Domino ma-
giftetdignatûs eil ficri.cüturbae rault^ ex diuerfis confluèrent
regionibhs^fiumptisdifcipulisfuis, ideft, Apoitolis
1 jis,afccriditinontemj & aperto pre fuo docebateos t dituâus
&
lutans.
U1UW.W.U—— - i l P >nego^
cia3lites,prouocationes,irae, exacerbationes lineinteriuil-
fione nalcuntur: quomodo,inquam,inter hæc anini potent
cflè mitis&lenis, nifipriùsâfe omnesçaulàsirâcûdiæ,
occafionesqi rixarüin abrcnunciàndô præciderit -Nonfat
mare tranquillum, nifi ceflàuerincvcnti,faonextinguitur
ignis, nifi materiàm ineendij lpinarumqj larmenta detra -
xeris ;Sicnecanimus eritmius Ö2 quietus,niùea quatexlu-
feitantôt inflammanfafUerint abdicata. Bene ergo gradus
iungiturgradui,quia pauperes fpiritu ipfi inçipiût iam èlie
mites;Àcceditôt tertius:EMrtquilugent3qUoniatn tpfi confola-
buntur.Quis nobis ifte luétusintelligendus eflîüalutans v-
tiq-„non Uie,qni ex rerum nafeitur detrimentis, no qui ex
amiifione charorü, nec qui ex iaôfcura leculariü dignitatu :
quævtiq-, Pmniaiam pauper fatäus Ipiritunô dolcbit. Hic
elUuótus làlutaris,quiàgitur pro peccatis.prorecordatip-
ncdiuiniiüdicij. Nam quiapnùs inter innuméras lecuk
occupationes 6c afperitatés animus Conftitutus »de lèipio
cogitate hon polecat, iamiccurusÔc mitisétfeitus,incipit
feiplüm propiùs intueri^exàminare adlus luos diurnos at-
que nodturnos, Ôc lie præteritorum criminum vulnerain-
cipiunt |ipparere, & tundlu&us ac lachrymæ lubfequun-
turfalutares, 6c adeo Iàlubres, vt moxcoeleltis conlolatio auamiu
occurrat : verus enim qui dixn ; Beatiqut lugent3quia tpficon- jfpjri[Ualo
folabuntur. Accedamus,fraires,ad quartum. Beati, inquit, Ifequitur
qui efuriunt &fetiuntiußtttam,quoniam ipfi futurabuntur.Vetè
enim poit poenitentiam, poit ludtus 6clachrymas peeça-
torum, qtue alia nafeitur efuries, 6c quæfitis, nifiiulfcitiae î
Sjicut enim qui caliginem noctis emenfiis eft , iam ge-
ftit proximam lucem, & qui choleram amararn digeilit, c“
feam concupifciç 6c potuni : fie & mens hominis Chriftia-
ni t poftquam pec 1 dót us 6c lachry mas fua pe ccata digeï-.
feritjiam lolam Dei iultitiâmeluricatqj fitit >• ,& merito, e-
ius quam defiderat,latiecaté;gaudebit. Occurrat6c qtiinr
tûsgcad'ux: B e a t im i f im o r d e s , q u o t u m ip fim ife r ic o rd tam cp n fe ~
q u e n tu r . Nemo âitéii praîftarepoterit, nuipriùs îplèfabi
prarftiterit. Pp It qua m fibi ergo mifericordiiam impecraui c,
(àtietacemque iuftitiæ, rncipijiam doierc de milcris^nci-
pit iam pro âiijs peccatpcibus exoraré ,• ïaéfcus milerieors
in ipfos etiam iuimicos ,'nwiorem fibi cumulum- milêri'
cordix, per huursmodi pietatem, inad-uentum Doinint
p r^ a fa b itu d e o dicitUr, B e a t i m ife ricorde syq u o n iam ip fi m ije n -
co rd ia rn c on fe tp tem u r . Adeft, ççcegradus lexcus :fawu ( Hi"
quit ) m u n d o :çord e 3 q j i ia ip fi ù e u m v id ib u i i t . Plane iam mun-
dofunc
do^fiint corde1,plane iam Dcum videre poterunt, qui pau- mortem denique fi eueniat, propter Dei veritatem gau-
peres (piritU, qui mites, qui lamentati peccata, qui iuftina j dentes ampledamur & lxti,vt mcrces nobis cum Prophe-
refe<fti,quimifericordes,in aduerfarijsquoquetamfynCe* tis6cApoftoliscopiofaprxfteturinctElo.yVtautemver-
rumoculum cordis &lucidumgcrunt,vtfinealiquamali- bisfinis,cum prxfatione concordenfi cftgaudium merca- l
I t_•i x lippitudine inaeceffibilem Dei crllaarriirtoartfetmn ffiinn#e» iimmnpfe-dHii-- I TnriKncnmorcr 1 nr.ranrxlentia. & caduca. maeis eaudeamento
confpiciknt.Munditiaenim cordis, & confciëntix
I puritasnullam nubem ad intuédum Dominum patïetur.
I Sequitur fratres: Beatipacifici, qUoniamfitijDeivocabuntur.
j Magnadignitaspaci ftiidenritïm,cum filiorum Deiappcl-
I lationecenfetur.Bona quidem & haec pacificatio quxfit
inter fratreSj propter lubftanriam fieculi litigätes, aut pro-
j prer vanam gloriam,aut fimultateftfed patua hxcmerces,
i quia dixerat Dominus in exemplum noftri: quismeconfti-
1 tuitiudicemaut dmtforemfuper vosi Iamenim prxmiferat:ab-
latatua ne repetas.Et alio lo c o : quomodopoteftiscredere, glo-
riamab inuieemaccipientesi Potior ergo & fublimipr pacificatio
intelligenda eft a nobis; illam dicam, quahomines
fublim h* gentiles qui inimici funt Dei, per inftanciam doótrinx ad-
laieUor- ducuntur ad pacem qua peccatores emendantur & öeo
jigumor, per posnitentiamrecóciliantur ,q u a rebelles hxretici cor-
& geötilcs riguntur,qua Ecclefiaedifeordantes ad vnitatempacemqj
tomiertu- fQrmanmr. Vcre enim qui tales funtpacifici, nonfolum
S a m . beati funt, fed digni merito filij Dei vocabuntur . ipfum e-
nim Dei Filium Chriftum imitantes i qui paxnofira & rc-
cohciliatio ab Apoftolo praedieatus eft, focietatem noml-
nis ciusfortiuntur.Bwfa quiperfecutionem patiunturpropter iu-
B Pax ill*5
; iemuhi:
toribus propter lucraprxfentiaj&caduca,magisgaudea-
mus omnespariter&lxtemur, quia tales Domini hodie j
i^uenimus margaritas quibus nulla poffint bona &cull
cbmparari.Quas ytacquirerc, obtincre, poffidcre merea-
mUr, auXilium nobis & gratia cum virtute, ab ipfo Domi^
no peftulan da eft ,cui fit gloria, infxculafxculorum, A -
men.
s< c h r o m a t T i
a q v i l e i e n s i s
E P I S C O P I , I N V. C A P V T
M A T T H il, ET IN PARTiEM SEXXI
Concio,eruditione pariterac pie-
cate infignis.
ll <^.J.!LWll I d e N s autem (inquit) turbot Iefus, afeendit mon- ^
tem: &fedenteeo accejferuntadeum difeipulieius,& \ ros
If W j k S a Pm e n s 05.f u u m , d o c t bateos dicens:B e a t ip a u p e r e s f e d
fpiritu, quoniam ipforum eft regnum coelorum, & cae-
te raqu xfcq uu ntur. Detetrenisdc hum ilib u sa d a lta&
excclfa difcipulos (uos Dominus dudturus, mon tem con-
Montem
cur Chri-
! (litiam quoniam ipforum eft regnum coelorum. Noneftdubium feendit: &quidcm01iueti,vtperipfiusvocabulifignifi-
(fratres)quiabono fado comes eft fcmperinuidia.Nafal- cationem , diuinæ f mifeticordixfuxmunus oftenderet. t i diumü.
na pcrlccutorû cruddiiatc^vbi cccperis rigidara teneie iu- Afccnditigimr Dominus in montera, vt difcipuUsfuis ter-
ftitiam infolenciam repncutcre, incrcdulos ad pacem renaiamrelinqucnnbas&fupetnapetenribus. velutid
Domini conuocace,vbi coeperisdeniqneàmundanis ho- alto iam pofitis, præcepra tr,detetcoelcftium mandaco-
minibus Scerroneis diferepare. ftatim petfecutiones ociu- rnm:&prooifas olim benedidtionesdiuino munete latgia
! tun necelïè eft filtgant odia,«mulatiolaccret.Sic denique retur .lecundumqnod Dauid ante teftatus riterat, dicen-1
! ad illam fummum gradum, ad ipfum caput atqne M i* \ Ao-.ttmmbeniiiaiimesUitquiUgcmàiit. EtvtapeniusSc rplt).
eium fuos auditores adducit Cbriftus .non tantum vt lu- j gtatiam Apoftolomm, & autotem tamzhuiusbenedi-
5tt inea!n_t_ p_a t i.e ..n j d orf.e Jd et.i.a..m.... v. .t nramormie^nndron cioTnOgSaiaKdleraanitt.. i Ot J — SAÉtU M,.,., a . ......... _
Bead ( inquit) eftii, cumvosftrfeqUumur, & exfrobrunt, & di-
cunt mm malum aiiurfum m , propter iuftitiam, nmtmtts,
Gaudeu&exultate,quomammtrcesvtftracopiofacftmtcOlis: Sic
cm m p c r featn fun tTnp hitq tqu ifuc run ta nte ro s. Perfefla villa
I tuseft, feattes, poll totinsiuftitiz miniftrationes, propter
■mas eft. Yeritatemoppfobriaabhominibusfufttnere , afiligictu-
^ ““filiatibus.motte denique afBci.necte treni.ptopofitono-
bis exemplo Ptopbetaram.qui diuetfis modis ptoptetiu-
ftitiamlacerati-. paOSonamChtifti conformes&przmij
elfemeruetnnt. Hie gradus celftot eft, inqnoChtiftnm
Paulas adfpiciesdiccbat.ni«a«tem, qua quiicm rttro fu n t ob-
liuifeens, a ita q u am p r im o fm t c x tm icm jc a t r a d b r a it ium fu *
perna vocationu D t iin C lm jlo u fu . Et adhuc apetttus.ad Ti|
moth.Certamen (inquit) bonum certau i, curfum confummaui.
Onafi qui omnes gradus afcenderat.addidic: Ftdcmfiruaui,
Uircliquorepofitacftntihicorona iujlitia . Vere enim vuiuerlo
curlu complete hoc fupeteVat . vt per ttibulationes&pal-
Martyrii
jrados •
äion is oftenderet,addic,diccns:ambulabunt de virtute in vir-
tutmqvidtbitur Deusdeorum in Sion; Films fcilicet neirqui in
Sion Apoftolis benedi&ionesdonauit. Idem enim in hoc
monte benedidiones Apoftolis dedit j qtiiiamdudum in
monte SinaMoyfi legem tradiderat, probans le efle vtriuf-
que legis autorein fecundumquod per'Hieremiam ipfe
Dominus manifeftat dicendo.-Ef dabo illiteftamentum nouttm:
non tale quale tamdudum dedi patribus eorum cum educeremeosde j
terra Aegypti, fed hoc eft teftamentum quod dabo tilts: feribam leges j
measincordibuseorumi&infenfu eorumfcrtbamillds.Etizmda- ]
dura quidem cum lex daretur, iuxta mötem populus pro-
hibebamraccedere, nunc Dotninodicenteifa monte nemo
prohibetur. Imo potius omnes inuitancur vt audiant;
j quia in lege feueritas eft, in Euangelio g ra tia : iilic terror
incredulis incutitur, faic credentibus beneditftionum mu-
nusinfUndituriSivisergo& tu benedidionem a Domino
I accipere: relinqueterrenamconueriationem, pcte vitam
fupernam: Afcendein alticudinem fidei, tanquam mon-
«on esM ^mTPauiu^adgcadum fubiimiotem Matt'ytii tern, vtbenediciiuteduomiuo mereatis. Sed quz i a r a t
nemenitet Diene ergo Dominus fetuiifuadet.-GaadcKfin- 1 pfa verba benediäionum fint>videamus.B«ti,mqmt,? . « - |Paapcnas P lom .^ ,*0 « «
Ii (Jc ere per i• ncr_e_m__e_n_t apne.errfe.mcûntnionni>emm penuiiHdepnntreerf nofltteennddiitt.. i —
luotana
fach ho- j
mioern
"demnouimus pauperes : fed non quia tantum pauperes,
1 ollenfiVuntfftâtres lôftogrâdusEuangelic i, extrutftiex ! idcitcobéatostquiavnumquemqiuoftmm.neueceflltas
ilaoidibtts(vtdixetam)preciofis. O fténfaeftillafçalalaco- | paupertatis&ç.tcilebeatu, Içdftdesdeuotzpaupettatls. beajaz.
n h ? cuiuscacumendeietrtapertingebatadcoelum, pet jlStammultosfcimusegetequidemfzcul.facultate,mh,I- H
inuamquiafeédit.potcamiraenitcoeli.acpeteamingtef- |ominustamenapeccansnodefinere,atq;afideoceflèa-
: ms fine fine in conlpetftu Dominiiætusadftabit. laudatu^ lienos.qnosvt.qne man.feftnettbeatosdlCtnonpore.Et
h - â lusDominnrncumfinftU Angelisinztetnum.H.cnofter ! ideodebemusreqmrere qm.ft. beat.ftnt , de ...b us ait
TO.u,lcs. ™ „ hzchundinafpititualis.Demus(benediâi)quæ Domitms-.StanpaupmtJptntu, quonutmtpfarumtftrtgnumix-
Ihabemus^fferamusfpiïitnspaupertatem.vtaccip.amns i»ram.Hos vnque pauperes fignificatellc bcacos, qu, cdnffccundnmpromilîîdnem)
regnicoeleftisvbertatem:Of- tempt.smand.dmnnsÆretaqslzcnhfacnltatevtDepfie^
reranuw^nanfuetudinem, vt terram poflîdeamus & para- tent d.u.tes, mundo elle pauperes voluerüt.Hi u le s pau- 1
dTrurâ Defl=amnspeccata&noftra&al.ie„a,vtcon(ola, petesqn.demfecnlovjdentur/edneod.n.tesfnnt.egcn-
tionemdeDominitïonitatemereamur.: Efuriamus &fi- tes&cnlo MChnftolocupletes. Cm n.b e a tzp an p a ta -
tiamusiuftitiâ.vtcopiofiusfàginémur.DemuSmilèriCora^ tisexempluranobispnmim leApoftoliptæbuerunttqni tutt.o
dtàm viverarntuiféncordiam confequamut. Viuamns contemp.aommfaculrare ftatim(eqnut.nomm.vocem, ■
f f S s t t , fil» Dei vocemur : Mundum cor&caftum cota .pfiuselle difclpuh metnetnnt. Hos taies pauperes etiam
pusoffe amus , vt lncido fenfu Deum viderepoflîmus. .| Apoftolotum temporibns mnen.mus qrn pr.m. cte-
Pelfecu iones ptop.et iultiuam minime timeamus , vt • dentes| vmuerfis tebns fins polTeffiombnfquc dtftraü.s,
- - -• -Pm £ -----tf—r-dêv «ffporobtia.icn.cim.si I fub hac dénota panpenate nomm, dmmas q,.æfiernnt,[
| — * i —Q— —' g ■ % r,- . ' ■ ■ . •. ....f. ■■■c. . A a a a 4 Vude É '