fffidicitur non ad imitation««! natnr* i (ncquç cnim ùm a a te a tó u inm menponcfemnus: Augefccns.ijus
nuifanameioaHi oueàt.quàntum fit difcrepanciæ) led ad habet motiitndêcundiini tempus : Si Numen^ad quant
Ltalptîn'eipams&libettatistcfettidebet. | . | 1
a Onid nom membra atttibuis Numini «cnn- I mens & augefcens FacultateS fete didunjtgeneians veto
i S l intaeinem 8 I p M . ® I | * bra' I-tanta* p eft I pmtois#ft*bus fernen.etmtroenribus.
c^a&èturdipfitni habete fignificansï 7 ' * l g g I Oceupataautemeitnatutaptimum citcii abum.dé|pm-
Paululum in hïseonlequcnter&ordineexponendis ptum.quilpirltusintçinaviçalidus.vtqui pertemouetqr, |
eftimmorandurti, ne confuûon* qaæfUônisffcntentfe , fecundumidqilpd diäum eftdClen)ine,gigmt|eab/ol-
flberremus. ’ Ad verticêm verb noftri orcus, perprationis ; nit hominem temponbas & m.ignitudinibiisdchnius.
fcalam teëfcâ colccndamus. Magfium & precfofumquîd- exiftete nos animam, dieimifij <um eo; quo4 à
dam eft homo qui Hc olim & nuncex rebas vilibus habet . yiro excernuur, & viuum animatumq-, quiddameft, qua-
nrtum. Ouum enim ûoiïetDeus exære,vél ferro, vel ad- ! doquidem&à viuencc & anmiato corpore çaula acongo
l É S i Ë t lapide facere hominem, ex puluere potius i- noftii orras cft. Quemadmoduin ^ ab arboribqs auulfi
ofum fàbricauit olinv, hodië verb ex tenui ac flutfo èSfcre- ] rami ; quiVniuCcuiufqueTemen habenr, vitalem f e t e
mento De hi s manifeftacft incompreheiifibilis He intel- | tem earum,à quibus fümpti fpnt,contment: Nam i j ,eah-
I Icbtumfuperanscfficaeitasfapientiæipfius. Neque fub- j , dus cft fanguis,etiam viuum j}l-ud lemepvmea}idp.m cft,
I fanrictaùt dërideat meveftræcharftatisacuméjfiexaëho- j achcctianguinenon<mmeshmihterdi(^fitv(in^tamen
ris coenmonis gratia förnmd® pratione artiger© luperfi- j viralem qnandam caufam habent.quæ eft amma.Propterl
ciem naturalium myfteriorum noftri ortus. Ifieque'cmm tenuitatém au tem ^ exigaitatem copftitunonis primi
! diuinadedignarur liripturahorum mcminifle,quum loouitur
de filio ludæ cum Thamatedormiënte. prafterea projkcrlubtilitateni eius quodeft dcicttum, . . . .. . qpo I de mulierum pureatiombusi de feminis fluxum patieqte,
. -fedentero , de nouam coniugem purgante, j & hide verlo in loecum,v na augerüt, iicque dem um per-
Sed Weximius Apoftblus maleulos corrumpentium vi- fe&^aaima fiias.fteclarate efteäiopes, & apparere cum
romm. & mafculomm more fefçdepcreuntium mulie- perfecta iam corpore poceft.
rum meminit adRoihärtÖs feribens. Deijcitur itaqhe in | | Abfit vt exiliere animam cum fernine cogitemus. Na
feeminam à mari frigida quædam humoris ebullitip, ea- ! quo pa<5Vo fmmiexftitifle cum Adamo^putabimus ani-
qiiecomjniftacumpbicéko humorciînguineoà muliere | mam, qui abfque
reddito coagulaturä frigidibre viriexeremento, quem- fadtusfuicî Nani fiexvirü animam fimulexcerni concef-
arfmodum inquit vituperationis expers & veraxDei re- | • ferimus/cqqetuir'onfiîiiiOjÇaaip Dçj Sertnoms- i'ncâr.nati
ftimönio perhibitusille Iobus,qui in fiiicorporiskfione animam ex leminevnicani cöipori i id quod fuerit extre-
ad Deum loquitur: Nonneficut lac me mtilxißi, &velut cafeu mædementiæacblalphendæ;ingencem pieiecis pcenain.
coMifiil Pelle &carmbtü mduißi mc,oßibus & muis compcgi- ; -Eadem ex velania icquetur, poenas daturospouusJ.quam
iivitam&mifirübrdiam appofüißi mihi. NaturamTimul & 1
proprias Vires eins bropriamque poteftatem demonlbds. ratio nein fugiunt, & fortiter aduerlus ip.iam decertances,
Vitamautem & mfericordiariiappofuiftimihi,inquit:quaii di- | acproprerregnum ccclorum femetipfös coniinemia ca-
cat In me pol'uifti vt viuerem,^vt milërercr mei ipipis per flrantes|quemadmodum inquit JQpminus, animas intra
obedientiam # obrerüationem. tuorum mandatorum : j fclnetçfos fuffocaintjjc-yiid çum ténrenisintcrimjih.t frié-
aut vt perimerem ihcipfim perinobediéciam, nèque mi- |. bris | fuafob^etate-deteriores cu.idéntés quànx lint effee-
féricordiamconfequerer meritb poenas dépendais, ini- : minati 6e volupcaci dedici. N um igicur & Paulus illcïub-
mico potius quam opifici adhærens. Id quod primus no- limi præditus intelleâu ihanebitinhQnQratus,pcenalqtte
fter parens fecit,^ui nó mifetrus fuijpfius, veluti glàdium j pendet quafi qui ftipplicianobisanimarumqi neces cofi-
splom perditionem confultricem aduerlus 1'emecipfum j ciliaueric,tamreipla quàm verbis doccns, & Leubens vni-
fulcepir,illbqueinterfe<ftuseft ,&eximmortali raortalis j uerfo órbi,fugiendamëlle Icqrtatibnemii & mulierem no
fa^usperijt. Quumigiturclàufis omnibusfenl'uumfedi- ; tangendam.fi fiehqueac i Quareigiclxr & Iconatbrb Co-
bus&ipfisambarumperïbharumfenfibus ,quaûque có- ! rinthiumpuhiüitjinièfuffoçatam animam ad vitäemit-
temperatis atqüe permiftis inter fe corporibus in coitu, | tentemî Quare item feminisfluxu laboranteini lex piinfi-
incfnibile fit inicium, videlicet faciei expielIio,de exciétó cari & àqua iUbmergiprâBcepit,ïi videlicet areata niinis
pri mum potioreque Ièmine,vnde ad dclïneationenf& fi- J anima de eiûs luiiîbo progrëflà eft ? Qualiümnam yeirb
militudine.i. figura vel feminae vel viri expriroitur. Âtque j plantarùm fruiftuumve ramos, aut fënlèflaccépuDeus,
hot modo quum viri excremçntum frigidum quodam- {’ quibusabinitioterraihcxorhauit? QnomödaSara cum
modo fit&oflëum, in oflium & neruorum cömniutatur j Abrahamo ad centefimum ab adolclceritia cüba'ns an-
robur,prorationeilJius,quiexaëuit,fo)iditatem Habens, j num,idemq) lemenexcipiëns, nünquam inuenit aiïima-
Quod autein i mulicrc m eoncubitu vicifllm rcdditam rum elle ülu.d ëxcremencumVnilidiùinûpra:cept9, vt na-
eft , quum calidus fit natura languis,à frigido condeolà^ 1 fcereturilaacus vnigënitus films centum natis annos ? Et
tùm,in languincmconuercicur. Caro autem per vitalem j quomodo Annà cumHelcanaleclii conluctUdipèm ha-
quandam vim diuinitusiniphatam,viuificacur.Ego enim bens pluribus annis,hunqudm in vecro animâtum excte-
mm qui fcciterram,& hominem ex ca,quiqucdacftatum ; mcntuniruleepit,pnurqudminracrariumveniret,numc-
vicæ omnibus,qui ambulant in ea,inquu Deus. I ^ueprofoetUnditateexotaftetîÇüiusfiipplici prëcatione
I Deuslufcepta,quçrnultisquidemtempoiibusdereiudi-
[Alter hic locus eß ex ijs,quorumpauloantè mentionem fec'v. f cauerat fë vitalemfoecum nunquam pauturam, velut in-
iiamadïeâitfisijfearbitrorhitcabaliquo,quicum,Cdfarijfententtai animam materiam lèqucnti conoibitu conluëto mbre
coniunctmeodemloïopü'üofophmmettamextérorumoptnmem dcie&am animauit,&eximiumiliumdiuihumqiSamue-
deformations hominis habere vellet.] lum fonnauif,quan poft pucriciç infanciæqj laetencis fta-
. -i,-. *- ■ *>-— - : ■ ' tum,fan6toilliDeo,quilànëtiimpueminpræbuciac, tunica
amidtum mater obtùlicyab'cunaBuiis Dcô ccinlccrà-
tum.Quohiôdo item anus egregia Elilàbetha d ten era &c
fiörida ietate cumcbætaneo Zacharia cu^ans ad iplam vl-
que canicicm,quumquidein mau'mvonialibuslcgib.hon
rCnuntiaienc, hüquam tarnen lune adièuùuciCuuuniftio-
nem viuain,pnus quàin Angeli voce ammaretur in liim-
bo iaeens matéries, ab vcrilqûelcçrcca, de in carne ni Toli-
data,quaficuuifdamlapicida:manud monte vcl mëfallo
rcuullo lapide ,déquotidiana celàturà cifdculpco, vlquc
dum perteôtam c f l i g i e i n ton le qu at u r. Sic ,&dnef- K
V E R B A D E L I B R 1S E X T E R O R V M
' » E S C K.1 Ç T A.
Naturaineftfemini. Nain:quae eft'in eo vis, quandoj
moueri cccpency naturän6minatui ,prp|)terea quod n«-!
i’cendo producie & geneiat. Nutrjtur aucein'alunento
qiiod eit in corpore , qucmadmodüm neque nutnmen-
cumablquematcriaeft. Mouctur autem lnienietiplara,,
cibos concoquens: &c per iemeefpfam peificiens digt ftio-
ties. l’acuitates verb nature tres iunt, Gciierans, de qua
Didtbgtis H i.
lab ill arte, ma teries, quæ quondaniin fèriibus erat inarii-
ma&informis,mIoannemexfculpitur,<3£ . . . . . . Udpci-
ftàm&præcurlbrem. Ptpm.de tefle^fabulofum illiid: cô-
mentum de exiftentia animarum ih lemine, dum illud d
mare cxcetnitur. Quomodû enitn resinçorçuptibilïs &
immortalis cum corruptibili & în fo fmi exiftéret ? Qupc
inodb item anima,quæ mèlipris & præftaiitioris eftmatu-
r£e,ex détérioré acviliore caiifam ottus invitam habeièc?,
Quomodo honabfiirdumfit, putarcanima in corruptio- j
ne procreari,quum de corpore dicat Appftblus: 5m kri» •
corruption?, fufeitatur in incorrupttbilitate i feritur item corpus a - j
nimale,non autem anima. Nam animale;dicitur,tanquam
animæproprium,quumcorpusanimæfit organum.Dcfi-
nat etiam delirium de eo,qubd deinccps primum exiftat.
Nani fimul atque Deus cogitat,qualenam oporteat vnu-
quodlibeteflèjtnoxetianllhateriesadeft,& . . . . . .."v&i
niufeuiurque naturx cum efticacirate diuinæ voluntatis
concurriint.' Neque eriim vel prius exiftere, vcl cxiftere
pofteriusanimasdniinæ litteræ docent, ne fenex He iuu'é-
nis idem fiiijplîusrelpè&upütaretur homo : fed fimulac
ditlum efiet, AcceptoDeus puluere de terraformauithotninem :
confeftim fubiungicur,Et injpirauitm faciem cmJlatum vita,
&faftuseft homo in animam vluentem. Nëque igitiir aniina
perle,neque corpus eft homo : quum vtriùfqj copulatio-
ne ac vnione perfeeftum elle hominém diuinorum feri-
ptorumaubfcorille Moles declarauerit. Sedadea, vnde
digrelliTumusreuertamur. Sanguis frigiditate folidatus
in carnem tranlmutatür. Crelcit autem pro ratio ne nu-
triencium qualicatum cumipfa vnitarum ab eo, qui ci-
bum dat onini carni, quemadmodùm inquit Dauides,
carminurn diuinorum aubtor.Quemadmodum & carnes
marins, yelutin vtero, in oftrearum & pedlinummarino-
rum teftis nurritx, vicalem diuinitus habënt vim, falien-
tes & vibrantes fefe, cum bris : auditus-, dentium atque
guftus organorutn lint expertes, He articulis careant,aclb-
lo aquarum humore nutrianrur. Sed tamen ilia in eadem
forma perpetub/manent,talem diuino iulfii naturamfor-
tita.Noftræautemgenerationis caufa , licet exigua qus-
dam fit ad primam lèminum commiftibnem, par,ticulari-
bus additamentis ingeftarum nutrientium qualitatum
quafi contexta&augefcens,ineftabilitcr.formaturperiii-
tellebfciiem & inuifibilem Dei maiium,qui ex puluere for-
mauit primum noftrum paLentem. Sicque deinde mora
temporis nouera mcnfimm, perfebtèabiolutus diuina vi
foetusiperroburgcftantisvterinutritür. Non quafinon
polfit vmuerforumopifexexiguum illud in matrice deie-
dum noftri initium, vcl etiam abfque illo , quemajimo-
dumomnia ex nullafubiebU materia produxit,nos mox
perfedtos ôrabfoluros formate, velut Adamum, idcoque •
indigeat moratemporis nouèm menfium in lmperfedtis
foetibus : fed vtinftar pellis aut membranæ per fadla pau-
latim formationem iimis iaccflcis ixiaior fiat vterus, He in-
tus faliente fa*ru,femells organa cxtendantur.N.on enim
caperentinfantemabfolutum, fi moxillis imponerctur.
Habctquelociimhie,quodijfaciunt,qui cxiguo He quidem
ficco vtre mulca complcdli volentes,cum fubigendo
Ôrelttcndendo firmiorem capaciorcmqi reddiitit. Sicigi-
turmihi vidctur,quæcunque ollèaluntbr neruofa,ex maris
excrcmentb roborari: qqaicuhque verb languinea,&
carnofa,exeo quod foemina contribuit confolidari, ac di-
c6ns inox lequi diuinum illud vèrbum He opus|Crefeite &
multiplicamim.&repleteterramficm inquit ad primos paré-
tes nofttos Dciis ,;fi,nuil deinepps ipfc,&faciens nos cre-
fccro quidem in defimtam ab îplo corpons magnitudi-
nemimultiplicariautem ppftciis, He lmplere terram. Ex
illis autem ipfis protoplaltis difeimus, quæ ex vno qupli-
bet ipfprunl ihprbcreationc libcroruui.concuriant,ex A-
damo ofelateris ablatP,dc in fcemiium f><fto diuina mar
n‘ui fimuicbpulatio & vnio naçurædeclafacur.Sécundum
hæc feire dcbemiiis,iricire nobis fccundum oidinem clc-
mentbrum . . . . . . parteni aljquam cah'dibr frigidi, He
alteritis quod teftat paris , nimirumhumidi atque licci,
Nam terra,ex qua nos Opilèx produxit,cum oinnlb.hilcc
iniftaelle tnihi videtur :ipla quidem arida appcllata, hu-
midp autcm innatans,ignem vcrb infaxis, & ferro , He li-
piblipth..Vet.Patr. T0OT.4,_________ _ -,
ghis abditum habens, & aéra per. iplam yniuerlam didi- i
tum,eamq;fouentem.Formatoiu vtero,foetu, & ad atri- I
culätarn membroruin commifluram pbfeurahumidaque
materia exfçulpta: nutritur dcinceps & crelcitur vnuui-
quodlibet membrprum prp qualitatc illorum, quç ma-
tris alutim intra récipiuntur: ficut in agricultura fieri fp-
let,ex nu.bibus imbre, aut elicum riuisarua fubiedta xigä-
ybus. Sit autem hortus äliquis de quo lermohabeatur,.
i'rffiriitas plantarùm fpeçies enutrieris,diuer&tum IpeciCi
turn forms’, in vno atque eodem ordine. Sirtiiliter irri-
gansillas vna quædam eftb aquæ natura. Nihilpminus
eofum quænutriutitur, propiietas in diuerfas humorem
ilium qualitates tranfmiitat. Nam idem ille humor ama-
rclcit in ablihthio , in liqiiotçm verb lethalein ip cicuta
tranfic,& aliud ali j fit vnus & idem, in croco,in balfitmo,
in papauere,quorum aliud quidem calfacit, aliud refrige-
rac,aliud verb mediam habet quaiitatem.. In lauro,in o-f
dorato iunco,&alijs limilibus aromata ferenribus in fra-
gcanciam commucatur,in ficu He pyro dulcelcit,per vitem
invinum &botrummutatur , in viola fir cæruleus. Tale
quidda & in animato corporis hprto mirabiliçerà natura,
efticitur, immb verb à naturæ Domino. Olfa finit hic,
cartilagines, yens, arteris, nerui, ligaraina, carnés, cutis,
aruina,pili,tonlillæ,vngues, oculi, pares, aures,' &,prstcr
hæcinfinitaquædam alia,inrerlè diuerlà qu um k Vnica
nutrimenti fpecies,qua omnia coqueniencer pro lua natura
nutriuntur, ira vt vniciiique fubicdlorum appiicata
alimenta,in eius naturam mutentur^ad quod deferuntur,
ap propriam partis eius prppietatem induant. Nam fi ad
oculumalimoniaperuenerit,parti cernenti mifta,mem-
branamoculi rigat. Et auditus partibus infidens,circum-
rotaturad auditum. Et labia humedians,vcluti pelliculas
quaidam, non finit ea ficeari& exarefeere. In olle dure-
Icit,in medulla mollefcit. In neruo roboratur, in (uperfi-
cie vnà extenditur, in; ynguem definit,in capilli geneta-
tionc per humores côhùeniences.âtcenuatur. Ac liquidem
per tQituofosmcacus fiatcuaporatio, crifpiorcs mi-
plicatofque crines efhcic: ii verb per re dips He tchcriores,
lnnplices&extentos, inftarfihper euaporacipiies in ca-
pilloscommutato illo Humore,quiex cibisrelidct. Si verb
per calidiores cordis & iecinoris partes euaponttiones
in caput exhalanc, caluicium fieri lolet, ob frigoris defe-
dhim.Superante namque calore,exhccan conftat, ac de-
fiuere crines.Enimuerb.tes opportuna Hefuauis, He admi-
rationedigna,omniqueprædiçatione tuerie, noftrum hic
nosDominum&gubernatorem celebrate, ac vna cum
Dauide diuino vare cancre : Quam magnifica funt opera tua
Domine ! Cun ftafapienter fecifli. Quis enim poßiteloqui poten-
tiasDominii aut quis enarrabic i Qriis allèquetur lermp, vc
hæc exprimât i Quomodo enim ex ijs quæ diuerlæ fiib-
ftantiæiunt, He inter ië,diftërunt, vuaqi naturam noftram
condidit i nequcrefugitalcerumab alceritls communio-
ne vel vnione,antcpoluosd re vnicuique vies ccrminos,
fed adfinem vfque natura immortalis cum mortali degit :
rurfufque longum valedici t coni un dtæ corpori, obedtens
imperio fèparationis.Quis verb non obftupefcat, ex puluere
fadta videns tot membra partefque corporis, conue-
nientia interfeollà.vercebris&iuncturarum confis.inter
fe commifia, quæ velu ti carni urn adminiculafulcraquc
funt,& ad omnem habilia mo tum,quaiiquc ad vnam lira
-lineam, vc quscunquc parum finit ratio ni confentanea
remoueant.Sunt item membra cum membris velut in s-
quihbriopoiità.dexceramanusparilqngi|udine çum læ-
ua^digitus cum digito,plantacum plantaipes cum pedc,
itidemqi.comparata finit aliafiilgùla. Sed eft pperæpreti û
vc'ad vertieem noftræ creationis orafionerecurrani us,hide
ad pedes He calariadeuenientes. Quin ab ipfa iani', fi
fieri queat,animkoidiamuc.Confider^igirqrobfecrb tc-
ipfuni. He neminis adln bens expofitioncm, qua de cotius
vniuerfitatis opificio cödiforem inueftiges, ni cemetipib,
velut m paruo-nmndo, inelfabilcm Dei fapientiampet-
fpicics. Atque anteomniaincorporeum eile mihi coifii-
dera Deum,éx tua ipfius inçorporea animaniullo circu m-
Icriptum lpco, liquidem neque mens poftra prius habet
looalem citçumfcriptioncm,lèd per corporisconiuntftio-
L l l 1 nem
Pfal-9'-
PJmL ioj.
I l l
m m