Superbia:
duo gene-
Superbia
muuaftica
Humilita-
tisduo genera.
"B
Ç
Superbi*
fugiendx
ratio,&ex-
:mpla.
4M ' AtqjetiamnpnipuJtó poft hos quoqj eoepit pariterlper-
^nere,&nullum prëtijVllius exiftimate nifî Petrum &Paü-
lum. Cüi ego prædixi quodeuenit, fore vc hosquoquè
tempore co.ntémnetet. Quôd fane faétum eft Ainam cos
{preuit & nfhil efïè habendumin pretiôpræter Trinitarë
alferere coepiit : ftatira que in Dëum qUoqùe fà&us eft in-
folèntior, exarfir,iütumuit; Nobis igitur luâandura ëft
cura prima(fràtres)hepàulatim in/ecündam labamurCu-
perbiam.Lft àiitem fuperbia monàchalis,& fieculatis.Sç-
culafisëft cdçn qüis infoleicit in fratrero fiîura*vt pote di-
tior,velpulchrior, vel'ornariór,vel nobiliorëo. Çumigi-
tur intuemur aliqUos gloriolos , vel quodéorum mona-
fteriummàiusficSçdignius,vel ^uodabundantius & plu
res monàchqs continens, nouerimus hosfuperbia fæcu-
lari adhuc teneri» Cüto item aliuidrcabatüræ dotes glo-
'riàt'ùr»Vel quod fuauis fit vbcis‘i qtiôd probe pfallat,quod
ni tide &præclare miniftret,huîulcemodi gloriolaeprima-
tus funt& vanitatis fecularis. Monaftica autem fuperbia
eft,cum qui$gloriatur,vtieiuhiorum,vt vigilitfrum obfef*
uantiflîmuSjVtvenerabiliSjVtciuilis, vt ftudiofiis, & eum
quis àdipifcendæ gloriæ-gratia humiliàturi hæc àdmona-
fticam mpërbiampertinent. Licetautem (fi ornninoglo*
riàrtdumJmônàftiëë potius quatti mundané gloriari. Di-
ximus iàm quæ fit prima fuperbia > quæve item fecuttda:
quæ monaftica,quæfæcularis : reliquumcft totidem hu-
militatis genera opponamus. Prima igitur humili tas eft,fi
fratrem tuutn exiftimëseflète prudentiorem y & in cun-
(ftiste antëfrëj&fvtbreuiterdicamJ fisomnium abieétif-
fimus : Secunda humili tas eftquæuis reôtà opéra Deoa-
feribere , & hæCpërfeôfcà fan&orum humiliras,quæqui~
dem naturalis in anima fit & generatur eX obfcruantia mâ
dacorum Dei. V t ënim ârbo|es< cum miilto fructu bnuftæ
fiierinr,inclinàntfamos&eos plerumquefrangunr : qui-
autem ramus nullum habet fruëtum , attolliturinàlrum
& retftus aflurgit, fi autem (Vt à multis expertum cft^lapts
appendatur, in clineturque né reëtusaflùrgat, illico potna
parit : Sic anima noftra fi humiletur,ftatimfru&us edit,
quantoque pluresfrudus attulerit, tanto màgis humilia-
tur. Nam viri fenëti quanto ad Deum propius acceflèrint,
tanto (è iniquiores agnofeunt. Memini autem cura lo-
queremur aliquando de humilitate, ife quidam e xG a z i
principibus nosaudiretiftu cipfum aftèrentes, obftupüif-
fecum arque dixiflè; h oc, quo modo fieri pofte t, igriorâre
fefe,difceïêautëm veile. Çui ego refpondi: diefobfecro)
Domine ac princeps, que m te habes.inter conciues ruas?
Ad hîte ille : Habeo me (inquit)vt nobilem & principem
ciui tatis meæ.Econtra ego.-fi Cæiaream pergas,iftic quem
te habeas ? yiliorem'(ait)alfquanto principibus riuitatis
illius.IterUmrfi Antiochiam abeàs,qüemrteibi exiftimes?
S. A. m Dorothci \_AbbatPs, _________
dum præcepta Dei^vt diximus) obfèruarunt. Némoautem
omnium » iermonecxplicare queatquopabto eain
nientém.yeniat:nifipriusillam expericntïàdidicërit. Sermonem
habebatquandoque Abbas Zofimas de humi
litâte.Cum'qùeibi Sophifta quidam àdeflet,nec fatis quæ
dicëbantur,accipe$et:quo certius liæe difceret,ait àd Ab-|
batem r^dicminibbfeCr'o* quomodb peçcatotèm te ha-
béas,non noui,cum & virtu tes faëias &fa mftus fisren que
cunque ^pæcepta facis , & es illorum pbfëruantiflîmus:
Tur igi tur pëccatorèm te prædiceSv? Senex atitëm iad hæc
quid po ti fii mum refpondëre t nbh nouerat, at dixit:quid
tibi refponfi dem a'dëa quæ intérrogas, nefcio,ied habere
ficremfcito. Sophiftavero magifter renitebatur,volens
huiufcë rei ratipném à fêne ex torquere. Senex autem nihil
inuëniens quo fern hanc a^probarer ccepit diccre cü |
(atida fimplicitateme diuertas me fbphiTmàtibus, ego me
fichabéo. VtautèmVidi dubitantem quid reiponderet:
præripui lèrmonëm & dixi : Hoc egoteor vtiquefe Habere
, qùemadmôdumfophiftica&medicibalis,quasartes
cum quifpiam o"ptimë calluerît & ad aélüm perduxerit,
lënfim frequëntato àélu ipfarum fit habitus & mëdico &
l'ophiftæ. ' rîiautem ppftmodum docerç nequeunt hec
norunt quo p a âo àd earum difeiplinarum habitum per-
uenerint : fedanimà(vt dixijiènfimdifdplinashasexa-
btione concepit. Idem dicere eft de humili täte, quod fei-
licet excrcbra operatione mandatoram Déi fiât habitus
quidam in anima,gui non'poflit explicari fermonc. Hæc
(vt audiuit Abbas Zofimas ) lætus ad me conuerfiis > ait»
Probe ratione'm inuënifti,(ic habenturvtdixifti; Ita libe-
ratus fophiftaferupulo, cum hæcaudiuiftèt, quiconque
âdtfiifit,&âbi!t.Dixér,untautem majores noftri,nosirihis
quæagimusfaâitantespoftè humilitatem han einteiligere,
ipfam vero difpôfitionetn vtiëft cumin nobis fàëla eft,
poflè neminem diéerç. Abbatem Àgâthonëm cumeflèt
möriruruSjinterfögaruntftatrescircumftantes, àntime-
ret. Quibus refpondit hadenus elaboraflè fepro viribus
vt Dei præcepta obierüäret&fäceret, bum tanieh homo
eflèt ignorare fë an Deo grata fui fte’nt opéra fiia, cum ali-
teriudicet Deus aliter homo. Écce huïufcemodi vefbis
innuit nobis qUo paéto humilitatem hâne inrélligamus,
oftendit quoque viam quaillâm apprehenda’müs.Qjialiis
a'titëm fit cum veUèrit in auimam,vt fæpius d ix i, nemoid
poteft ferm one confequi,hifi ànimaex ô'peribusforteîùis
adeodignahabita fuérit , quæhancdifca|&intelligat.
Quç autem ilia fintquç in nobis humilitatem faciànt,do-
cueruntfièpe patres. Interrogatus enim fenior àfratré,
quid eflèt humilitas?refpondit:Mâgnum opus eflè humilitatem,
ac diuinum ftefeio quid. Vias Vero humilitatis la-
borès côrporeos efle, quos cum fciëntia f a c i s , f i te om-
Humilita-.,
tis Iiabiiuî K
ÀbbatiiJ
Agatha»
vtrufticum inquit quendam. Si autem Bizantij fis àpud ] ninô om'ni fiibiicias>&fihc intërmiflione Deum ores:hæc
regem,quem tereputes?vtpauperem (air) quendam &
mendicum. Tuncegöad eum verfiisi&ficfinquam^fele
quo magis habent fantfti viri,quo enim Deo propiores hun t,eo fe in*
Deo appro feriores putant. Abrahäm,enira cum Dominum vidit,ci-
pinquanr, nerem fe vocauit &: lutum : ElaiaS dixit: Infelfx ego,quia
lapis pqllutus fum 1 fic & Daniel,cum inlacu inter leones
eflet,& veniflet Abacuc ad e'um cum^>raridio,diceretque
accipe prandiu m quod mifit tiki DominusL* reipqditcum
lachrymis-.recordatus eft met Dominus) quantarn cordis humilitatem
, etiam in eo lacu liabuic! quare a leonibus non
prim urn, nonfecunqolxfuseft,obftupuitenim & dixit:
recordatus effmei nommus'iVt indutus namque quis pürpu-
ra& fe rico , lieiiniiciaturlacernaimmunda,dcclinatil-
lam &fugit,neindumentumpireciofum cömmaculet.Sic
Viri fan dt i virtutes pr^clariftimas induti: hümaham gloria
deUita'nt.qe ab«ea dehoneftentur: Qui autem glo r irecu p i-
'difuht: hi'mi hi ft mile’s nudq videntur, qui vfquequaque
circuit, vtlaCernam vllarn'inueniat vel aliud quippiam
qüö'pbflitnudiratem fuäm contegerefltaVictute ipolia*-
tus niimanarn glbriam qua fe öbumbreffedfatur. Safitfti
Superbi
quibusfi-
milcs fint.
J(:inquam)eft vera humiiitafis yiaftpfaaUtem humilitas di-
ulna eft & incomprehenfibilis. Cur verö ait, labores cof*
poreos ferre animam in humilitatem? Et qua ratione corr
porei labores virtutes fuht anima;?Skbefte enim omhibus
(vtfuperiuscommemotaUimus^aduerfiimrprimasfuper-
biae. Namquo'patSlo maiorem-poteft haberefefratrem,
aut fuperbire in aliquo i vel accu fere,vél delpicere quen-
quam.qui omnibus fubiedus eft,Icém &fine intermiflio-
ne qrare patet,quiacontradiCit fiiperbix,: Clarec enim
qUod hUmilis, &rverecundus,vtiadomneopusbönüm>
inualidum fe&ineptum abfqqediuino auxiliotecögno-
fcens,nonceftabitaboratione iügi &a(lidua. DeUmro-
.gans vt fecumfaciat miferiëbrdiam:Et,ii quod bonipoft-
modumfecertt ,-nouit pfenevndeidnuxerit,nétaffërri
poteft, neque illud virtuti propria:aferiberei fed Deo dat
quicquid re&eagit* atq; illi tremens perpetuo fupplicat,
perpetuogratias agit,hëab hoc^äuxilio decida^appareat-
queimbeciüitas & infirmitas.fua;Sicquë pér humilitatem
orat,&perorationem fit humilisiqUantoque retftius ope*-
tatui,tiint£ rpagis humiliatur &proficit anima per humivero
ad mortäHum opemplerumque a Deo ttiiifi vixprje | licatem.Cur autem ait eotpofeoslaborei animam in hu-
humilitate parere voluerunt. Moyfesertim dixit: Obfecro - milicatem adducere ? Quid habet in fe corporis labor
te,Demine) mitte ahum eioqttentiorem trie , ego eriitn rauca vocis\ ad-animredifpoiltionemfEio^bö vos paucis: Anima vbi
fum & itnpeditioris tingua. Hietemiasautemjaitryafregofum. | prieuaricata eft & a ptrCcepto decidit (Vt ait diuus Grego-
Satiiftl deniqtie omnes,' humilitatem hanc pöflederuntj rius,)cqndipiicetici^ qmni Scarbitriq erröris permifla eft,
&da-
Abbatij I
d e hun
tatt colb
tlocuml
quodanji
Sophift^;
ä|xiab'oKi|
humili'.
„ ^ i - . . | ! j g : ! " y_' ; „ ^ ' WB
locutus fùero ?'!.quid,eft,fi modicum hoc cqmederoPquid
fiin rem hancintendero ? Ex h6c,quid id,quid illud,ad-
tnitticur. mala & amafaefca|.{te fenfimincipit quis ac pe-
détenu rti in maioraSc-grauiora prolàbi,ôtfic deihcqps per
parçe^proruénspe|:iciitatur,atqueinperfe(ftaraj'hfenfihilitaccm
Jte.CpnfcifintW) Docfrina H I.
8idatai ccepitquq othrfino corporeos mores dilfgere,
&-arople<fti : ita vt vnum cum corpore inuenta fit ^
rota carofaëta, iuxta qubdaitDomihus ^monpermànebit
(bintus meus in hominibus bis\caro enim [tint. ^Et quonfetn
conipatitur fimulque. dilponitür anima infelix ab his
quèfpatraùtur in cotpofe;*: i4fo dixit fenior 'corgo-
reuiA làborém animam in humilitatem in^ucéfe. Aliter»
difpoftta eft enimanima ben eJa^beritis, ali te râ-grotari tis,
aHter famefeenti^,alit,erfaturati4aIiter item dfiponitui x-
nimainfidentis afino",
déntjs iq terra: alicer optimis veftibùs induti,aliter con^-
tritis& marcicUs. Labor igitur hutfiiliat cqrpus', numilia-
toquecorpore humiliatur pariter & anima.Ita vt optima
fiieritfeniorisfentenria'dclaboi'ecorpbreOiHacdecaUla
Euagrius à blafphemia oppugnatus.nàud infeihs blafphe-
rnia'afuperbia prouentre:& humiliato corpor^ humiliari
pariter &: animam, quadragintadiesfub diopemotftauir
itavtéxëiüscqrpore vermes fcaturirenc ,vtin agreftibus
! animalibusfoletàccidere, & prælaborepüseuqmeret.
Neque id qb blafphemiam fadum, fed ob humiritatem
præclareigiturdiftürn èftd fene,çorporëis laboribus hu-
pilitatemadiri. beus igitur bonus & fan<ftus,gracificetur
nobis hù^uifcënvo^i humilitatem quæà maximis pericuhs
homines libérât , & ab innuméris tentationibus protegit.
Ipfi autem gloria in fiecula fæcirlQrüm, Amen.
decidit. Quapropter aduertitç, fratres,ne parua
i ncgiigat.is , illacbntémnëre vt nilUiu^m'Qmén8,c?ftiete:
nonJiintparuacontêmnenda,efçapeftimacftCQnfuetudo.
Sôbrijeftote,curate leuiaquoad leuiafuntiriegrauio-
j:a fiant.E t virtues 5c peccatààpâruis ihcipiunti& ad ma-
dgnàj vel bona vel maiaperducunt; Cjftare admoneti#>s
Dominus, nonnegligereconicicntiarn noftràmt&quaii
■ vnumëmultisëônteft:atisaitillir:vide(infelix)quidagas,
fobriusfis:E/(7cy»fe>:ri^4ii«er/rfrw tuodum esin viacumik&
fubdit terroxem & pericubmrei,dicens, neteiudici tradat,
' ^tmexfet^f&lnym«la0nm^.‘_ Qiiid autempqfteàj,
Amen dicotibi,non exibis inde,donee reddas minimum quadrante.
Eaenim fvtdixi) noscorripit& inbonq &inmalo, pr«-
fcribitqinobis quid agendumquidve declinandum : nec
definet, etiam in futuro fæculo nos accufare. Hincait,«e
tradatteiudici’&quafequuhtur. Ad conlcientiàs autem dili-
^gentiam & cuftodiam differentia: funt plurimæ^Rarione
i; enim habemUs confeiéfttiæ àd Deü,ad prbximû,& ad tes.
I Adpeum,nequisfciliceteiusprçcepta.çqntemnàt^nâm
I iis in quib.eum nemo morcaliü yidét>nëmq repetit,nerno
I iudicat. Cuftodiatîpfe confcientian»Deo in abfçondito,
vcexempligratià: ncglexitqràtionemïafcenditprauaco-
D E C . O N S C I E N T I A, . vcexempngi.*tu.». ■ ■— i .
P o C T R iN A • I I I . gitatioihcbreius, neclauitnëcrépreîfitfeipfum,fed6b A ; lidam q u a r t a n inftraeret malum abono fecerne e, : • | bis •„ abàitis perpetiata, vel qua nullus
qwnatmdislei-eft.' ■ ^ p u t c o s
lacob (v.t.patres noftnulfauMÇÏPppl®1 “ “ “ a | ptoximum & confclentia tiabetùr.fi némo quippiam
PhÔftxi5/LegüwicadhærentesPamarch*ae6naiom- “ & • > ■ „ ibM| | j „ t q^ u i , iùiniii»injno(6.
nea’antefciiptamlegemDeoadmodumplacuernutHac ^ S ’ “ S c im „ iL im a (ferré:monre,non
praEepti jqpqsfaitrandemaduenm’pll.ns.Domi,,b . , Wmbn>i>itoioidmltJi»nMuAnc«-
lefii'Cbrifti quiiuillamreleuatet&excltaret. S « » fDCAusqmbu:feundemaffligamus'&imoleftianonparua
tariquam fcintillam cxtinSam fnlcitarct M W a^ tiamus î.t(vtbteui(etedicam)quïbufcunque fenferit
nemmandatorumipffus. In nob.s.g.tntjpfoeftmEfum , ptoximoaIFerre,abhiSomnibqSinvelillaminf^
tç,velperpiEcerevt.nobisrefolendeat&: . ^ ObMfiAMMiiifaciat.'eDipm«-
Confcienratio
multiplex.
Confcien
tiç ad pro ■
ximuïn.
Proximum
c iîgno - •
qaidem
çdendum.
luceat,lea iu*reaerc ec uuc»* o
tuEnobiscoiKient)anoftradixeiic,hoc;f»cito.&contem-B
nimus : tutfumqusadmonueritidriefaciamus , nos
VCEoperflftimus i illampeiriindare.rihqdubioxonceam
infpdimus . 8Eiamnobisaperreprce onerequodmci,mbit
e i , incumbent! loqui nequic : fedquali lumen per:
fpeculum translucens | ita nobis incipit qu*cunqup oh,
(cutiora&tenebrofiota ottendeee: Etindeob peccatum,
vtin aqua cffinofaSc turbida , nemo poteft in eavnltum
fuumcontemplari. Talefque turnplemmquefumus,&
quaenobisdidtatitaudirenegligimiis.vtexiftimemusnullam
nos in nobis habere conl'cientiam , nemp.eftaujcm
quiillam nonhabcat.Eftenimnefcjoquiddtumum :(vt
diximusj&nunquam petit,fcilicet officiuminoftrum nobis
femperadmemoriamreuocat: nos-verononaduem-
ronsfpetniillam Sc eo(jc«katidnobis. Quate Propheta
EphraimmaximS deplotat & queritnr dice;«
Epbtdim m adiurfariumfitum&mmlc<mt mdmum.Zt ip Eu-j
arieelio dicitur:e»o«i|/enriemni(aaf«ra tuo,du«‘ umvumrn
MMMdomdjttciudici, &mdcxmmfimj&mn vmada
coniicidt, awe» dico tibi non exibis inde donee n^dasminmu qua-
irantm.Cm atitero yocafepnfctendam.aanethtmm? Ad
uetlkiusdicimt.quiaaduerfaturomntptausnoftrseypJ
lutati,& nbsarguitin quo minus agimus quod debemus,
&mrfum cfimagimnsquoanondebemns, nosaccufat,
Hac de caufa earn vocat aduejfatium nofttum, & annun-
ciat,dicens: aduirfdno mo dam a m vmeum eo.
Viafvt ait D.Bafilius) hiemundus eft. Studeamosigitur
cuftodire confcientiaffi noiltam.duro fumus tn hoc mundo.
nefteam reieceriirius,in.multisaDomin.opoftmodu
teprebendamun neque co nculcemuStillamin aliquo, etn
Iidminimnmfit, ■ V ten imjriderefac ileeft,ohtm«W«
;&veteytlibus,admagnacoMcn^eod^cabimM.Cu
, enim coepetit quis dicete:qnideft,fivetbulunvl^cvmcn
1 1 1 uMiotkVet.Patr.Toin.q.' _
Conlcien
« latio ad
ipfas.
culatur & reaeft, non ignarà éaafe ftudiofe agi vt noteat,
vt affligat. Ethoceft qubd dicimusergaproxirnumconeft
re nulla abuti omnirio: vt fcilicet non finat tcedari rem
vel ptoiici.led cùm viderit quippiamfroiectem non ne-
eligac,ptiam fi vile fit,fed c6riipiatpotius,&in iocnm ton
- teimreponat. Hequisitemptopriisveftimentts abnta-
tiitieftenim quis ( exép(i gtatia);\qui tnnicçm fuam queat
vnam duafve etiamfebdomadM «rrt.&ahiensdkm an-
te iâ temporisablnit&content, itavtcurn pcrmenlesa
liosquinqueitqubam'piiusvtiliseirepoflet.etebralotio
ne ea m, teddat i nutilé-contra confdénpiam bt hoc. Idem
eftin Deb1 löamtfetentusefTe quis poffitvnieoceruicali,
ftratum ampliffimum quætitat.habenslanenm.iU’ud quç
tit coroinùtaie , vtnouum tedpiat velaimd pukhtiui,
motusfipetbia&vannatfe, Poteftitem.al.cul'fatisefle
culcittà vna;& tSpetem qùaiit.alftrcaturqueetiaro toitç
nîfi acceperit. Si quisquoquC animaduetcafttatremali-
quidbaberé quSipfecareat -, inuideatque & murmurct:
nolieft hicinvia profieiendi.’Rutfcm cxtendiliquisad lo-.:
leut vel tunicam vel'ppèWoaümjSc negligéntia & incutia
arderëÜUud petmittif.ncceleuat cmn debetiSc hpeVtlque
contticonfdemïameft.Idert*ftfncibo:Poteft corpo ra
necèfficatiqUisIatiS.faceEeolufcülis,leguminïb.velmpdiacisoliuis.
trec-lïs content» eft,fed lâutiotes «cijdicatiores
Qui fratri
inuidet,
non cfi ija
iprofid-
endi.
Remordc
dapes perquitit.hec ómnia contra confcientlam .nnt.,
hiotmerëautem crebto fnaioteinofttt, _ mjn debeie pat! M
monachbm remötderi fefe aliquando'n confcientia fua .
vna quidem te miniraa. Opus.guut nobpeftfftattçsjfo-
brietate pemetua, vt ups ab huiufcemodtomn.nocnfto-1
diamusfefos.nealiquandomddamusmpet.culuquod;
J nöbisDominaseommi'natuseftcPræftettiobts Deus b*c |
f omnia non'tam audite quam obïeruate^nemdyupcxp[e-
* p i ï ' . v ‘ ; T t t ' m u _________ _