A
^ærcticus
lljudcot.-!
ic, aliud. ^
ore fentit.
i.'Cor. i j .
Matth, 20
X B I
I .Cor. if . '
MoriChri
loan. 10..
rfal. u
loan. 14.
Hoir. I.
c
Sermo
&«.
Ivmn 4.
1. Car.,2.
Rom. it.
Prop. 8.
D
Philip, z.
I men ex lumme, tarnen feparatumapatre 8c penicus exci-
film hærctica difp'utatióne do euer une ? Ipfiirn inquiuht
FiliumDei hominem dé Maria fufcépifïè pérquem com-
paflus eft. Gongraqigiturómniafine claudentes, quod
menté cóncepetah t, fcrip tu'ra confcfli funt, réfpöndentë
ëa ferifui fuo, 8c occultaçorum yeriena rqferante,: dken-
tes fcilicet Filium Dei hominem de Maria fiifcëpifïèper
quem compaffus eftt Primum » non video eut maluerint
compailibilem dicere, quam libéré paffibilem confiteri.
Quafiveró aliudfit compati quam pari. Porroautemfi
impaflïbilis Deus, vtique 8c incompaffibilis.. T.amejgo
compaffus non eft, quam nee pàffiis eft, ex ea tarnen; ebn-
dicione qua Deus.Penique Ap'oftolüs: Pajfus eft, in quit :
1 ex inßmitate, ytiqüe carnisi Carö enim infirma, fpiritus
promptus. Sedviuitex virtute Dei : vtique ex lèmetiplb. 'I-
! pFe enim, Dei yirtus ,habçns vitainfemetipfo : quod cre-
dimus Dominum noftrum éx duabus fubftantiis éönfti-
tiflë, humana fcilicet atque diuina,8c ita ilium immqrtalc
! fuifjediuina,ytmortalem e aquæ fuerit humana: Ex vria
enim natus, ex alia probatus : ex vnaimmortalis,ex alia
mprtalis. Deniquc idem Àpoftolus, Cbrißtts,inquit,?«#»--,
urn e/?,ideftjvnétus.. Hocenim nomen ad'vnaionem de-
ducitur. Si érgo non aliud quam caro vn<5ta eft, caro igi-:
tur tantummodo mortuadicitur, quo ties Chriftus mor-
tuus nuntiatur. Sed fiqùis ëxtorquere è dupbus alteram
vclit ,v tau t vnumDeüm fingulariter determinemus, fiv -1
num fatemur, aut duos libéré proferamus, fi &Patrem
D eum Sc Filium Deurn dicimus ï illiid ante omhi'a Fciatur, l
nec vnum nos cum. præiudîçio, nee duos dicere, quia vnu
dicimusinduöbusiplbDömino fiiggérenfe; Egô & Pater'
vnumfitmusjftduberederenturinvna'virtiite. Nonenim j
dixit tanquam ex vna perfbna,Patris 8c Filii,quafi filins pa
tremiecönfirman's: îfilius meusium: Sc, Ego hodie genui
me; 8c, Ante iucirerum genui me : & , Dominus con-
didit meinitium viarurn méarum : & , Antefæculafunda-
ùit me. Ego & Pater vnüm ium : fed reddens notitiam fit-
cramenti diftinóHone.non diuifione perfonärum ; Ego (in-
quit) in Paire, & Patèrin me : Ego & pater vnum fumus: &c,Qui
me vidttyVtdit & Patrem; Videri enim Patris. Filius, imago
vera 8c figura expréfià fubftaö tiæ eius, hoc eft Deifermo,
nó (onus voçis,fed rés fup fiantiiia ac per iubftantiam cor-
pulentiua. Non eniin fine fubftantia conftitit quod de
tanta fiibftantia fecit. Nihifergo vacuum d,e pleno, ni-
h il inane defolido, quiaDcifermo ipiritusDei Chriftus.
inftruétus eftj&(vt euidentius dicam^iermonis corpus eft
Corpus e nim ipiri tus, fed corpus fui generis. Nam &c in-
Uifibilis & incompreheufibilis fpiritus. Nunquid tarnen
inane ôcvacuæ res Deiis î Deus enim fpiritus eft. Deni-
quewewo fût (intuit) qua[tintin Deoy*ißJpiritus quiin ipfoeft.
Legimusquidem: Qmcognouitfenfum Domini,aut quit conft-
liarius eius [lit I Nemo vtique, fed extra Ipiri turn fuum nemo:
quem fpiriturn Propheta fapientem architeólum &
mirabiiemconfiliarium dicit: necimmerito. Nam idem
fpiritus fèrmo St fâpiencia Dei eft : ex cuius perfonaSalomon
: Cum pararee (inquit) ccelum ,egoaderam illi. & ,
Ego (inquit) er am cum tUo3& mihiadgaUdebat. Nó ergo con-
fiiiarius nemo, quià per ip fum fatftäfiint vniuerfà quæfà-
0l3l funt. Denique cum eadem fapientia & verbum Dei
Sc fpiritus Dei fit,fingulbrum tamen norninû officia nun-
tiancur. Sapientia condenjibmnia Patri aderat, fermone
erusccelifolidati funrt Scfpirituorisèiusomnisvirtuseo-
rum. Adparet ergo vnum eundemque vèniflë nunc in
norninefpiritus,nuncin appellationefapientiae< Ergo hie
fermo cum informa Dei cjjef, fapientia &ra tione& fpiritus
ratiorie Sc fpiritus virtute conftruäus 3 hoceft, totam viin
Dei póffidens, hon fe Deo Patriadæquaùit, fed formam
ferui accipiens humiliauit fe vfque ad mortem. Induerat
enim quodferuire, quod moripoflèt : hominem fcilicet
qucmexcitatumexhibuitad ccelum, VtfecundusAdam
per obedientiam reftitueret quod primus tranfgrcffione
perdiderat. Si qui igitur adhuc Sc de Apoftolo requirit
dominicü ftatum, id eft, fingularis,fû.bftantiç dualitatem,
quæ per naturam autpri fuo iungetur , audiac ad cómpenr
dium qmdidemÂpoftolus fènferitj cum Dei Patris inue?
ftigabiles vias ëc recondita retro facramenta loqueretur.
Ex ipfb,inquit,& peripfiimä «Ämn i îppio omnia. Cum dici»
tur per ipfum,agnofco Filium fignificariëlegi enim, Peri-
pfum omnia. Cum in ipfbnùnciatur,nihii nouieft,in ipfb
enim omnium fenoinum iniriaconftiterunt. Sed cum re-'
fertur. Exipfo, certc ad Patrem vt ad rerum ömnium re-i
fpicitiirautorem. E tfi itaeft* vteft, quomodp his ratio
conftabit difti>nélaiungentibus,hpceft referentibusad v-
n um omnia, cum alius fit, exquoomniaj Sc alius,per que
omnia?qUiaaliusingenitus,aliusynigenitus,nifiillacon-
ditiöne qua reble dicitur : Sc exFilio omnia , dum in eius
corde eft per naturaex quo orania : & per patrem omnia,
dum in eo fempereftper quem pm nia. Pater enim fenfu
agit : Filius verb, qui in Pâtre fênfus eft videos perficit.
Non ergo Apoftolum témere pronuntiafle'credehdum
eft : fed illud credendü nonitâeft crcdidiflè,'Filiuin fcilicet
Dei fècundùm carnem fiâ um efle quodnon crat, fc-
cundum fpiri turn verb efle quod fuerit, quia quod fuit
femper , non poteft non faille. Tcnenda eft igitur ratio
quæ per arduum Scanguftum tramitemrepir, circumia-
centibus hinc Sc inde præruptis qüæ Zabblicafraude cæ-
cata plana Sc facilia fubmittuntj y t in ruinam mergant ex*
cenus.> Nam fi vnum Deum fingulariter nominamus,ex-
cludéntes vocabulùm fccunde perfönae, furorem eius hae-
refis adprpbamus quae ipfum adfèritpatrem paffiim. Si
admittimus numerjlm cümdiuifione\, iungimur eum Ar-
rianis,quifa<fturai Deo Deurn,nouam^ue adferunt ex ni-
hilp jubftantiam cpnftitifïè. Tenenda eft igitur vt dixi-
ltius régula quæ Filium in Patre:, Patrem in Filio confite-
tur, quæ vnam in duabus perfohis fubftantiam feruans ,
difpolitionem diuinitatis agnöfcit. Igitur Pater DeiisySc
Filius Deus : quia in Patre Deo filius Deus. Hoc fi cui
feandaiura facit,audiat à nobis fpiritum elle de Deo, quia
illi cui eft in Filio fecunda perfona, eft Sc terria in Spiritu
fanblo. Denique Dominus : Petam, inquit, à Pâtremeo
Scalium aduoeatUm däbit vobis. Sic aliusi Filio fpiritus,
ficut alius à Patre Filius. Sic tertia in fpiritu, vt in Filio'fe-
cunda perfona: vnus tarnen Deus Pmnia,très vnura fuht,
Hoc credimus, hoc tenemus, quia hoc accepimus à Pro-
phetis:hbcnobis'Euangeliäiocuta funt,hocApoftoli tra-
diderunt, hoc marryrcsin paffione confeffi funt ; irr hoc
mentibus fîdei eriani hære.mus, contra quod etiam fi Angelus
de cceIo adnuntiaucric,anathemafit/ Sed non fum
nefeius, his omnibus difcuffis Sc in lucem ïntelligentiæ
public« propofitis j antiquiffimi facerdotis Sc promptæ
femper fidei Ofii nomen quafi quendam in nos arietem
temperari, quo eqntràdiètionis temeritas propulfetur.
Sed hanc contra nos crigentibus machmambreui admö-
dum fermone refpondeo. Non poteft eius authpritàte
præfcribi, quia aut nunc errat, àutfèmpererrauit. Nouit
enim mundus quæ in hanctenuerit ætacem, quaconftan-
ftantia apud Sardicam Sc in Nicæno tra&atu adfenfusfit
Sc darnnaucrit Arrianosv Quid fi diuerfanuncfentit, Sc
quæcumqueabeoretrôdamnata fuerant, defenduntur:
quædefenfa: damnantur ? Rurfum dico, non mjhi eiüs
authoritate præfcribitür. Nam fi nonagin ta fere ahnis roa-
lè credidiffpoft nonaginta illumreélèfentire non credam.
Aut fi nunc reiftè , quid de his opinaridum eft qui ab eodé
fignau fidei in qua tune ipfè erac, de fæculô tr'anfierunt i
quiriSc de ipfo prönuntiarerurfi ante hancfynodumdorr I
mifleti Ergo y t fupra diximus, præiudicatæ opinionisau-1
thoritäs nfhil valçbit, quia contra femetipfamipfa conf
ftiti Etfanelegiraus, Iuftitiaiufti nonfaloabiteum
in l quacunque die exerraueritf
A M EN.
i ü i i
■ E
Rotn.it,
Patripaf
fiani.
Fidei co
ftantia.
G
ÉÇtch.f,
S. P A C î A^;
S P A C I AN ï B A R Ci LO N Æ
INTEGERRIMI QVONDAM EPISCOPI,
Efiftoloe tres ad Sympronianum Nouatianum. Eiufdew^ParàneJis ad f anitentiam.
Altera, eiufdem, de Baptifmo.
S- P A CI A NI, VIT A,
m E x S . H ie ro n ym i E ç c le fia ftico rum S c rip to rum Cacalogo.
Pacianutün Pnrbinai iugit,Barctlom epifcopus\caftttate & eloquentia, & tam v'tta quàmfermone claru$,fcripjit varia opufcula,
dequibusefi, gtcontra Nouatianos. Sub Theodojio principe,iam vltimafeneâute mortuus eft.
Ex Bellarmin de Scriptorib. Ecclef.
- Pacianus Eptfcopus Barcilonenfisobijt Theodojio imper ante: & fcripfit Epiftolas tres contra Nouatianos, quarum meminit S.
Hier on j mus inlib.defeript. Ecclef. Nuneverb inBibltoth.Patr.&feorftm ineditione Komana3anni Doinini 15,64.00»ftolum extant tres il-
ùepiftohfedetiamparænefis eiufdem Paciani adpoenitentiam, Sc libellus de baptifmo. aliquidoccurrit, vndedeeorum
librorum auüpritate dubitari pofttt.
S. P A C I A N I B A R C I L O N E N S IS E P I S C O P I , A D S Y M P R O N I A N VM
Nouatianumjde Catholico nomine, Epiftola I.
Hærcticus
vtdoccri
poflit. .
H»eticus
primum .
depohat.
opinio- j
»cm lûb-
tilitatisi ?
A c i a N v s Symproniano fràtri, S.
Si non carnalisintentio,fed,vt ego ar-
bitror,vocatiofpiritualtseft ( Domi-
ne)quodex nobis fidem çatholicç ve-
ritatis examinas ; tu potiffimùm quæ
vel quàm diuerfa fequeris indicare
debueras, qui à riuulo procul in qua-
i><i_ii—>_ _ cum apparetexorfus, fontem afqj qri"
ginerrt principaiisEcctefiæ nqn cenebas ; te.Jyrquæ caufa
potiffimùm de vnitaté çorporis noftri foluiflèn, aperiires :
nudari enim eas pattes oportet,quibus medicina depofei*
tur.Nunç cjauib(vt ita dixerim)literarumfinu,q.uæ membra
nobis potiffimùm curandafint, nonvidemüs. ' Tantæ
enimà capite Chriftiàno hærefeséxtiterunt, vt nominum
ipforum fit volumen immenfum. Namycludæonim hæ-
reticqs prætermittara, Dofytheurn Samaritanum, Saddu-
cæosScPhérifæoSi quanti Apoftolorum temporib.emer-
fetint, dinumeraréperlongum eft, Simon magus, Sc Menander,
8c Nicalaus, 8c cæteri quos fama recondit obfcu-
ra. Quid pofterioribus temporibus Ebion, 8c Appelles» 8c
Mardon,Sc Valentinus 8c Cerdonj nec loge poft eos, Ca-
taphryges, 8c Nouatiani, vt examina nbueila prærerëam ?
Quis ergomihi ^rimùm per litetas refiitandus eft ? Ipfà ( fi
voles) nomina omnium charranon caflj|t; nifî quèdfcriptistuisjpoenitentiamvfquequaquedamnantibusjfecundùm
Phrygas te aflenfiffe pronuncïas. Verùm his ipfis,
Domine clariffime, tam multiplex 8c diuerfus eft error, vt
non hoc vnum in illis quod contra poenitentiam fapiùnr,
fed quafi quædam capita Lernæa eædendafint.Et primùm
hi pluribus nitunturauthoribüsjnàm puto,8c Græcùs Bla-
ftùsipforum eft: Theodoras quoqj 8c Praxeas, yeftïbsaii-
quandodocuêre; ipfi illi Phi yges hqbiliorcs qui feanihaa-
tos mentiunturà Leucio, femftitutos’à É*roculo glorian-
tur. Montanum 8c MaximillâSc PrifciHamfequuu,quam
multipliées co ntrouctfias excitarunt dé Pafchali die, de
Paracleto,de Apoftolis,de Prophëiis:mulcaq; alia,ficut 8c
hoede Cathpliconominq,de veniapoemténtiæ. Quare fi
omniaifta difeutereyèlimus, docili præfcntia,opus ëft : fi
hæc fola quç fcribis non fatis inftruetem,tamcn quia qiio-
quomodo admirahtibus fèruiendum eft * înfbrmandi tui
gratia,fummatim ad..ea déquibus feriberé dighatus es cÔ-
loquimur. Si quid feire pleniusde noftro voles, opôrtet vt
de tuo profiteare fitppliciùsjne ôbfcurius confiilendo, nó
feire nos facias,vtrùm interroges an laceflàs^ Interea quod
ad prâeferites peertinebit, ante omnià terogatum volo, ne
Iob hoc ipfum authoritatem mutueris errori, quod ( ficut
âisjper orbém totum nullus intusfitqüite reuinceretaut
perfuadete tibi poflèt cóntrdquaro crederes. • Nam 8c fi
nps imperiti, peritifïïmus Dei Spiritus: Sc ij no s infidelcs,
fidelis Deus, qui negate fenonppteft. Turn pprrbj qubd
obcinendo, facerdo tibus Dei diu contendere non licebat:
Nos (inquit Apoftolus^) talem Confitetudinem non habemus, nec
Ecclefia Dei. Poftynamcorreptionem, ficucfcis ipfe, contention
fus omittitur. Perfuadereautem quis aliquid poffit inui-
to? T ua ergo frater non illorum culpa eft, fi tibi quod erat
optimum nemo perftiafit. Nam 8c hodie in po reflate tua
eft vt noftra etiam fcripta contemnas, fi éamauis yin cere
quam probare. Caeterum 8cipfi Domino Sc Apöftolisciui
plurimi reftiterunc, neeperfuaderi veritas cuiquam po-
rait,nifi^ei propria religipne confènfir. Iraque domine, Sc
nos noh ea fiduciafcripfimus,quarepügnantialiquid per-
fuaderepoffimüs^fèdéafide qua, vólencijbpn« pacis adi-
tum non negemusjquq fïanimo tuo 8c cordi eft,deCatho-
licqnpminemullum habet efle hiófcameri/Sieriim perDeü
id populus uofter adipifcitur}nec mtërrpgandiimëft, brae-
cedente authoritate dipina. Si per hominem; quando v-.-
furparara,dëtcgendum.Tuncfi bonum nomen eftinóre-
cipir odiumzfi malum,caret inuidia. Nouatianaë audio de
Nouato aut Nouitiano vóeari: feëlam tarnen in his, non
nomep accufö: nec Montano aliquis aut Phrygibus rtp-
men obiecit. Sed fub Apoftofis, inquies, nemo Cathpli-
cus vocabatur:Efto,fi,crueritJyelillud indulge. Ghm poft
ApoftoloSjhxrefes extitiflën t j diuerfïfque n om inibus co-
lumbam Dei atquereginam lacerareper pactes& fcinde-
re|niterétur; nónne cognomen ifuum.plebs Apoftolicapo-
ftulabat, quo i neorrupei populi diftingucret vnitatem, ne
intemeratam Deivirgiftem erroraliquorum per membra
laceraret? Nonne appellatione propria decuit caput principale
fignari/ Egorortèi rigrefius populofam vrbemHó-
die cum Marcibnitas,cuin ApollinariacöSjCathaphrygas,
.Nouatianos 8c caEtcroseiufmpdicómperiflèmquifeGhri-
ftianps yocacenc 5 quo cqgnomihe congregationem mes
plebis agnpfccrem,nifi Gatholicadiceretur? Agè, quïs c s -
teris plebib us no mina ran ta largitus eft? Curtótvrbibus,
tot narionibusfua qusqj defcriprio eftflpfeillequi catho-
licum n omen interrogat,caufam lui nominis nefcicr, fi re-
quiram vnde mihi traditum eft. ;
Certè hon eft ab homine mutuatum quod per fiecur
la tantä non cecidit, Catholieum iftud *, nec Mareiónem,
nec Appcllem,nëc Montanura fbnat,ncchsreri cos fiimit
authores.
Multps hos Spiritusfanëlusedpquir,quemparacleram
Apoftplis 8c.magiftrani Deus mifité cslisj Multa ratio fic*
ut diciiPaulus,8c honeflas?&(vtait)ipfanatura.
Quid? Paruanobis de Apoftólicis viris,parua de primis
facerd otib us,paraa de beatiffiriio Cypriano m ar tyre, atq.
.Corn.?,
inuiro
pcrfiiaderi
r.5 poteft»
Ecclefia
ent diâa
Catholici