loan. $.ii.
B •
Cant. 5.3.
Geii.i j.
Treméda
eft come -
motütio
ertremi iu
? dicij.c
Indicium
futurum
de operib-
Solafides
Doniuftificar.
Chriftus
etiara poft
indicium’ j
rcgnabic. j
S.P.N.Cyrilli Bierofolymitdni Archiepifcopi,
........................... dicere non poterat. Aderit quoque tunciniudicio Deus o-
mnium pacer, aflidcnte Chrifto, & prxfente Spiritu (ando.
Tubaan|elicaaduocabitnosomnes ,eaq u x geflitnusfe-
rcntes: nunquid non debcmus hie iam decertarc? Non par-
aam damnationem, neque fine poena efle putes, ohomo,
d cam multis condemnari, Nonne mallrtnuS fiep£ mori,
quamab amicis condemnari? Pugnemusigicur, fiacres,ne
Deus nos damnet, qui, inquificione aut tedargutionibus
nonegetadcondemnationcm. Nedicas, node faro for-
nicatus, velincantationibus aliifque ciufmodi vocabam,&
nemo iftic hominum aderat, ex confeientia cuaiudicaberis,
in medio togflbeionum accufantium aut defendentium, in
die quando iudicabit Deus occulta hominum. ludicis tier
menda facies, veritatem te fateri cogec, im mo vero e tiamii
reticueris, redarguet te.* Circundatus cnim, feu indutus,
tuisipiius operibus excicaberis. Hocenim indicauitipfe
iudex, dicens, Chriftus eft qui iudicac, non enim Pater iudi-
cat quenquam,fed omns iu die turn dedit Filio: non priuans fei-
pliim poteltate, fed pet Filiumiudicans. Nutuitaque Pa-
tris iudic.u-Filjus: non enim alij Pacris, & aliifunt Filij nu-
tus,fed vnus 8c idem. Quidigitur dicit Iudex ? ferendane
tibi erunt opera tua, vel non ? & congregabantur coram tlloo-
mnesgentes: necefle eft enim coram illo confiftere omnes
genres, & oportet vt coramillo fledaturomne genu ccele-
ftium, cerreftrium &infernorura. Etfegregabtttllos ab inui-
cem, ficut paftor fegregat outs ab boedis. Quomodo autem cx-
quiret? nunquid delibroquaeret, quae fit ouis, & qu ih a -
dus, aut ex rebus viiibilibus difeernet? Nonne lana indicat
ouem,piiofa autem durities hcedum?Ita, fi qujdem a pec-
catis mundaberis, aC deinceps opera habuctis ficut lana
munda, manebitimpolluta ftolatua, atqui dies vbiq;: Exui
vetlemmeam, quomodorurfus induar ilia? Ex amidu co'gnofci-
tur ouis. Sin autem pilofus inueniaris ficut Efeu.afper in pill's,
& vilis in mete, qui propter efcas amifit primogenita,&*
vendidit dignitatem: erisinter eos qui ftatuentur a finiftris.
Abiitaurem vt quifquamex his qui hie adfunt, excidata
gratia^ aut propter prauas adiones, in finiftro peccatorum
qrdinereperiatur.Tremcndumeftiudicmm, itavt per ea
etiam qux de illo nundaraus; timor incutiatur, nam regnu
coelorum prx Anetur, & ignis xternus prxparabitur.Quo-
modo igitur dixerit aliquis, ignem efmgicraus?&quomodo
regnum coelorum ingrediemur? Efuriui, inquit,dedtftis
mthi manducare. Difcite viam, Deque enifn hie opus eft al-
legoria: fed perficiamus fequentia: Efuriui, inquam, &
dediftismihi manducare, fitiui, & potaftis me, bojpes cram,
& recepftis me, nudus tram &opemflisme, Aegrotabam,& cura-
ftis me, in carcerefueram, & vifetaJUs me: Hxc fi nunc feceris,
regnabis, fi non feceris, condemnaberis. Iam igitur indr
pehxc operari, & perfeutfres in fide,neficutftultaevirgi-
nes ,empturus oleum exdudaris. Non in hoc confidas
quodfolam lampadem habes, fed cuftodi illam ardentem.
Non in hpc fblum confidas, quod credis, fed fidem ardentem
con ferua, vt luceat lux tua coram hominibus per boiia
opera,ne blafphemetur propter te Chriftus.Feras quoq; indumentum
incorrupt ionis,inoperibus bonis, quod te de-
cear, & quod accipisaDeo vtiliter gerens negotium.pecu-
nix tibi credit* funt, dilpenfa bene: Verba dodrinx babes
epneredita, difpenla hxc bene in animos audienrium. Prx-
e(le veltueripotes,fac,& hoc ftudiofe. Mulrafunt oftia.
bon* adminiftrationis,nequistantum ex vobis reproba-
tus eiidatur, fed vtconfidenter xterno regi Chrifto occur-
ramus, quiregnat in fecula. • Regnat enim Chriftus in fc-
la, quiiudicat viuos& mortuos, qui pro viuis & mortuis
mortuus eft, ficut Paulus dicit, In hoc enim Chriftus mortuus
eft & reuixit, vt & mortuis & viuis dominaretur. Quod fi fpr-
tealiquem audiueris dicentem, quod finem habet Chri-
fti regtyim, oderis hanc draconis hxrefim. Eft aUtem &
aliud eius caput, quod nuper in Galatia fuccreuit; Aufus
eftquidamdicere,quodpoftfinem Mundihuius no» re-
gnabit Chriftus : Et-aufiis eft dicere, quod verbum exiens,
ipfe rurfus in Patremrefoluetun Eftneadhuc qui aufit ta-
lia blafphemare deillo ? toon enim audiuit Dominum di-
centem i Fthus mens in feculum. Non audinit Gabrielem di centem,
& regnalht in domo lacob in aternum, & regni eius non
trit finis'. Coniidera igitur quod dicitar: homines hxfetici
nuncifta contra Chriitum docenc, He Gabriel Arctfange-
lus, de perpétua Saluacoris peefeuerantia docuit. Cni po-
tius créais? nonne Gabrieli? accipe teftimonium aliud Da-
nielis qui dicit, -Vtdebam in viftone noctis, & eccecum nUbibus
cali ficut Filius hominis veniebat, & vfque ad Antiquum dierum co-
ramilloi&datus eft ipfi'honor, & principatus, & regnum, & 0-
mnesTribus & lingua feruient ipfi, pot eft as eius, poteftas tsterna
qua nonpertranfibit, ®fium eius non corrumpetur. Hxc arri-
pe, atque his pptius crede quam hxrefibus, quas à te reijee-
re debes: mamfiftiffima enim audiftrdeinfinité Chriftuc-
gno. Habes & aliud huic proximùm, de lapidé excifo,de
monte fine manibus, qui' eft Chriftus fecundum carnem,
& regnum eins altert non relinquetur Et Dauid aliçubi dicit,
Sedes tua Deus in feculum fault : AlicUbi vero ; Initio tu Domine
terramfundafti, See. Tu autem tdemipfe es, & anni tut non
deficient, QiixPaulusde'Fihointerprctätus'eft. Visne co-
gnofeere, vndein hancdeuenerunc infaniam, qui talia docent?
Lcgcbant male id quod ab Apoftolobenefcriptum
eft, Oportet tpfum regnare, donee ponam tntmicos eius fub pedes i-
pfius: Et dicunt, Quando lubiicientur inimici pedibus eius,
non amplius regnabit.-malè infipienterque hoc dicentes.
Qui enim antequamhoftes proftrauifièt, tegnabat, quomodo
non magis fuperatishoftibus regnabit ? Aufi fund 5c
Hxrefij'
I F
ex male ij
telleûis
qu* bene
ifiripfits,
Paulus.
Filius quo
modo fub
iicietur
I Patri.
hoc dicere, quod feriptum eft,quod cumfubiecerit ipfi omnia,
tunc & ipfe Filiusfitbijeietur ei, cui fubiicit omnia : hoc, inqui-
unt,iignificat,quod Filius refbluetur in Pattem. Tum verb,
o ftultilfimi hominum, qui talia dicere audetis : Vos qui-
dem , cum fitis Chrifti opificia, manebitis, Chriftus vero,
per quem & vos, & omnia fa éla funt, peri bit? Blafphema
eft vox ifhu Quomodo autem fubiicientur ipfi omnia, per-
ditaautmanentia? Deinde, alia quidemDeo fubieâa ma-
nent,Fdius autem Patri fubie&us non manet? Subiicietur
autem, non quod tuncincipiat obedire Patri, femper enim
ipfi placentia facie,fed quod etiam tunc obediet.Neque vero
coaäam habet obcdientiam,fed fpontaneam obfequé-
di voluntatem: non enimferuuseft, vt cogatur fubeftb, fed
filius eft,vt voluntariè & ex aroote obfequatur. Quxra-
mus autem ex illis, quouf^ 6c donee, quotuplex eft?ego enim
hac diiftione, vt accipitur, euertere tentaoo errorcm. Cum
aufi fint dicere, quod iAud,donee ponam inimicosfub pedes eius,
fignificat finem: & aufi funt dccunicribere xternum Chrifti
regnum. Age iraque, adducamus his fimilia, ex Apofto-
lo: fed regnauit morsab Adam vfque ad Moyfett. Nunquid vfque
tuncraoriebancur,&poftMoyfen non amplius quifquam
mortuus eft? Vel an poft legem noaerat amplius mors ho-
minum ?Sed vides quod verbum eft, vfquemoa eft cemporis
drcnmfcriptiuum , quod etiam Pauli» ipfe magis aperuit.
Hxc Moyfen,quamuis iuftus&admirandus vireflet,tarnen
qux contra Adam lata erat fcntentia,çorrupitèum & fuper
ilium aliofque fequentes excenfa eft: & hoc, etiamfi fimili-
tet vt Adam, non peccauerini in prxuaricadone ligni. Accipe
autem ÔC aliam fimilem phrafim ; Nam vfque, ad hodier-
nam diem quando legitur,Moyfes velamen in cordtbus illorum pofi-
tum eft: nunquid igitur illiid, vfque ad Paulum vel vfque ad
hodiernum diem,& vfque ad confummationem mrelligc-
dum? Si dicit Paulus Cotinthm,donec enim ôevobis contends
mus ip Euahgelio Chrifti,{fern babentes crefcentisfidei, in hie qua de
ilia vobispradicatafun^ Cernis aperte quod iftud, donee, finem
non habet,fednabct quiddam confequens. Sic etiam
mcmincris oportet illiu s, donee ponat inimicos: ficuc^libi dicit
ipfe Paulus, & adhortantes eosfwgulis diebus, donee dies eft. Ma-
nifeftumeft, quod femper, quemadmodum principium
dierumChrifti dicere non oportet, fiefinem rcgnfcius, di-
centeforcé aliquo non attendes; Regnum enim illius , regnum
xternum efie,(criptum eft.
Ac plura quoque alia ex fàçris Scripturis teftimonia, de
xterno & nunquam finiendoC hrifti regno,habeo,fed propter
temporis anguftiam,hxc vobis fufficianr.Tu a u tern au -
ditor, ilium regem adora fblum, fugiens omnem hxrecico-
rum errorem. Quod fi Dei gratia coceflerit, reliqu urn fidei
fuo tempore vobis cxplicabimus.Deus autem omniufff &
Dominusjomnesvos cuftodiat recordantes figna conium-
marioriisj&incxpugnabiksab Antichrifto maneatis. Ac*
cepifti figna ventun Seduéloris,accipe quoq, demonftraci-
ones veri Chrfiti, qui manifefte defccniimis eft deccelis.
Donee &
yfq; n
circunfcri-
b u t temp,
G
H
Donee, c4
fequentia^
notât.
Hib.m
Ilium
T Spiritu
tonon
Efaa nifi.
X feria
font.
r c
poftolo'
‘ ‘uperior
^clefia , ;
Jttofoijr,
De Fide inSfiritumjkntturnfiJatecheßs deemafexta.
Illum quidem fuge tanquam falfum» hunc autem expeöta,
vti verum. Didicifti viam quomodo es iudicandus,in dex-
tera inueniaris. Cüftödi hoc de Chrifto depofirumin operibus
bonis decentfer: vt c6fidenter'afliftasludici,regnum-
que coelorum hxredltes in Chrifto I i s v Domino no%o,
per qiicm & cum quogloria Patri cum S . Spiritu, in feciilä
feculö rum, Amen;
CATECH E 'S I S S EXTA ET DE CI MA 1 1-
luminatorum Hierofolymis, extemporanea, de hoc : Et in
Spiritum fenötum paraclerü quilocutuscftpcrPro-
phetas: Et lectto exprimaadCorinth. De fpiritualibus,
fratres,nolo vos ignorare,&c.
S P 1 r i t A l i vero opus eft gtatia, Vt de Spiritu fanifto
diilcramus, non quod pro dignitatc id facere pofiimus
(impofiibileenim ) fed vteaqüxfiintcfcripturisdiuinis,
dicentes, finepericulo profcquanmr. Valdcenimterri-
bile quiddam feripcum eftmEuangelio, vbi dicitur : Si
qüis dtxerit verbum contra Spiritum fanclum , non remittetur ipfi
neque in hoc feculo neque in futuro. Et eft perixpe verend um,
ne quis ignorantia , vel exopinionereligionisdicatqux
rionconuehiat deipfb, & tradaturdaranationi. Iudex vi-j
uorum& mortuorum I b s vsC hr i s t Vs decreuit quod
nonhabebitremiflionem idiquis’ccciderit, qualem habet
fpem ? Ipfius igitur gi atix Chrifti opus eft, conccdercvt
&nosdiligenter loquamur& vos prudenter audiatis. O-
pusenimeftintelieiftu , non mododicentibusverumet-
iam audientibus : ne alia audientes, aliud mente conci-
piant. Dicemus itaque nos de Spiritu fan&o ea tantum
qua; feripta funt: fi quid autem feriptum non eft,non feru-
tabimur curiose. Ipfc Spiritus (äntäus elocutUseft fcripcii-
ras , ipfe etiam de feipiodixit quantum voiuit, aut qua-
tenus ruimus capaces. Dicantur ergo.quxcunque dixit ;
nam quxille i'on dixit, nos non audeamus. Vnus eft tantum.
Spiritus fanftusjille Paradetus. Et ficut vnus eft Deus
pater , neque eftfecunduspäter: & ficut vnus eft vnige-
nitus Filius & Verbum D e r fiattemque non habet: fiev-
nus eft tantum fantftus Spiritus, & alius non eft fpiritu», x-
qualis cum illo dignitatis. .
Eft autem Spiritus fändus, maximapotentia,diuinnm
incepsaliqua dicere de fan£to Spiritu , hori quodixadte
fubftaiitiaeiusenarremus (impoffibilcenim) fed dicemus
de dinerfis ab illo progreflihusme quarido per ignqrantiam
in eis aberremus; Prxridamus vias erroris., vc vna regall
via incedamus. Quod fi di<£lum aliquod ab hxteticfsjcau-
tionjsergoexplicabimus; hocincaputilloruhn redundet,
nos vero fimjis immunes qui dicimus,& voy qui auditis.Na
impiiflimi omnium hxrecici , etiam ccnrraSpiritim* fen-
dum acuerunt linguam>& aufi funt dicere nerauda. Qyo- f
admodura Itenxus interpres, in Inftitutionibus contrahx-
refes fcripfic. Ac alii quidem feipfos eflelpintum,aufi funt jeomra h
dicere,! quorum primus eft Simon Magus, de quoin Adh's j|p|
• Apoftolorum:reprobus enim fadrus,talia docereaufus eft. A8ior'
Alii autem qui vocabantur Gnoftici, homines impii, alix
quxdam abfurdadeSpiritu fen&o affirmabant : contra*,
alia improbiVaientiniani: Manes autem fceleratiffimus,
ferpfumefled Chrifto miffum Paracletum aufus eft dicere.
Rurfus alii aflerebant alium in Prophetisefle, alium in nor
uo Teftamento; adeo diuerfuseft illorum error, vel potius
blafphemia. Oderis igitur tales &fuge, qui blafphemat cotta
Spiritu fandum, & nuilam habenrpeccatorum condo-
narionem.Qux enim tibi iam in Spiritu fando, bapnzato,
cum defperatis communio ?■ Si poena; eftobnoxiusquiad-
hxretfuri,&vCrfatur cum illo,quam fpem habebit qui Spi-
ritui fando aduerfacur ? OdioprofequanturMaicioniftx, ^ arci?n
qui fublaca volunr verba veteris Teftamenr:: primus cnim
impiiflimusMarcion(primusinqua)quitrese/ieDe6safie- bat
rebat;&cude ChriftomultaProphctaru reftinrpoia in no-1
uo Teftamenrb cirari vidcret, abftulic ilia ex Lege veteri te-
■ ftimonia vt Rex Chriftus abfque teftimonio cller. Pudc-
fiant & prxdidi iam Gnoftici quidem feu fcientcsupniinc,
pleni aute ignorantia -, qui hxede Spiritu fando dicere au-
aent quxegonecnominareaufim. OdiofifintCataphry-
ges & Montanus, malorum dux j arque binxillius . fcilicet
Prophetiflx, Maximina & Prifcilla. : Monranusenim ifte,
mente captus & vere infanils ( neque enim fi fanus efiec, ^oph«!t
ifta docerec)feipfum efie Spiritumfandum,homoabiedifi fx. P
fimusj & drtihi in^munditia fasdirateque refertus, aufus eft
aflerere.Sufficitenim hoc, per fignacuia quxdam indicarey
propter mulierumprxfenriurp reueietiam, & paruiilorum
in Domino decorem.Midram in Phrygiaacripiens/alfb ilquiddam
& inueftigabile : viuit enim & rationalis eft , fan- ; lam Hierofolÿml appellauit: qux nequiffimâ omnium tnudificans
perChriftumomneiquifiint à D eo codfcripti,
Hic illuminât animas iuftorum, hic & in Prophétisa hic &
in Âpoftolisnoui Teftampnti fuerat. Odio habeantur,qui
ludëtfeparare Spiritus fandioperationem. Vnus Deus pater,
veteris &nôui Tcftamenti Dominus:& vnus Dominus
Iefus Chriftus,in veteri per Prophetas prçdidus,& in nouo
venies: & vnus Spiritus fendus qui per Prophetas de Ghri-
fto prxdicabat,aaueniente auté Chrifto,de(cendic 6c monlierüm,
.'paruulos pueros iugiilabat & concidebat in efcam
nefariam, prxtextueorum quxapud ill os vocantur myfte-
ria. Propterea hadenus in perfecutionibus hoe ipfum nos jtbriftiani
facere Genres fufpicabancur j eo quod & Mon 1 aniftxfqoa- curol"11
uis falfoj eodem tamènChriftianorum nomine vocaban-
tur: Aufiis^ftfeipfum appellareSpiritum fendum, homo !pti°apïd
impietateomni &iuhumaniraceplerius , .ergo inexcufa- Gcukï.
bill Éradicus eft damnationi. Göntendebat enim ( vt prx- '
ftrauit ipfum. Nemo itaque feparet vêtus à nouo Tefta- didumeft ) & Manes fceleratiffimus : qui mala hxreièon
mento : nemo dicat, quod alius illic Spiritus, & alius hie, fiimmarim coinprehendehs , infiimmum perditiontsbo-
alioquinrefiftetSpirituifando , cum Patre& Filio,hono- j ttum euafit : atque omnia coiligens. fiifculabfurdiffiftium
tan do , &baptifmatis tempore , infendaTrinitatecom-1 peperit 6c docuit hxreticorum errorem : aufiifque eftdi-
prehenfo.' Filiusenim Deivnigenitnsapertèdixit Apofto- cere, feipfum cfl?Paracletum quem C h r i s f v s mittefe
Its : Euntesigitur docete omnesgentes, baptisanteseos tn nomine promifit. Atqui Saluator promittens dicebat Apoftö-
?atris,&Filij, & Spiritus fan fit. Spes noftra eft in Putre,& Fi- lis-, V os manefe Hierofolymis donee induamini virtute exalto:C[md
Iio,& Spiritu fendo. Non très Deosannünciamus,obmu- igitur ? nunquid Apoftoli ab duccntis annis defundi,expe-
tefcant enim Marcioniftx : fcdcuroSpiritufendo, perv» dabatManem, donecilliuSvirtuteminducrent/ Aude-
num filium,vnum Deum prxdicamus. In'diùila eft fides,in-1 bitne quifquam dicere , quod non erant tunc pleni Spiri-
feparabilispietas.NeqifeparamusfendamTrinitatem,fic- tu fando ?- Atqui feriptum eft ; Ttlnc imponebant mapus', &
ut quidam,neque contrahimus ficut Sabeliius,fed agnofci-
museam religiofe. Scimus vnum Patr^qur mifit nobis Sal
uatorem Filium promittentem mittere à Pâtre Spiritum
fendum Paracletum. Scimus Spiritum fendmn qui locu-
tus eft per Pcophetas,& in diePemhecoftes defcendic fuper
Apoftolosmfpecieignearumlmguarum , hie Hierololy-
mis in fiiperiOri Apoftolorum Ecclefia; Omnium enim. apud
nos funt infipnia.Hic Chriftus de coslo defeendit: illic
Spiritus fandus.TÄe maxim e (äne decebat,ficut qux Chriftus
egit in Golgatha , etiam in eodem Golgatha prxdica-
naijs, fie & de fendo Spirituin fuperiori illadicere Ecclefia.
Quoniam autem illequi illtc defeendit, feuiturttiam hie
gloria Gtueifixi j itaque & de eo qui illic defeenderat, hic
prxdicanfus.Indiuifibilis efiim eft pietas,volumus ergo deaccipiebant
Spiritumfimftum.Nuaqüid riobisnon mul tis ante
Manem annis hoefedura eff, cum in die Penthecoftes der
feendiffet Spiritus fandus ■ Quare damnatus eft Simon
Magus ? Num non ideoquodaccedensid Apoftolos,dix
it; Date mihi hanc poteftatem ,vt,cuicuüque manus impofuero,
Spirtturnfanctum acctpiat t Non cnim dixit: da te mihii’piri-
tus fejndi communioncrh, fed ,pqteßa:enr,vt alias vendeiet
quod-non erat venale.&quodipfenon poftederat. Et-adr
ferebar pecubiamnibil poffidere vblentibus,eriamfi vide-
ret illos qui rerum Venditarum preria adferebant 6c ante
pedes Apoftolorum proiieiebant: neque tarnen id reputa-
bac, quod illi qui pedibusdiurciasadpaüperumalimen-
ta oblacas conculcabant , Spiritus fendi poteftatem pro
mefeede 3liqw honf-fTentrradituri. Illi autem
Acl.8.17.
, ö o 4
Apoftoli
nolebant
quicqdam
poffidere.'