Itransferensàfeipforcdarguitur. quienimait , 'Deute eflc l luntatc hue proCeflifle.cum non dient natura mali,neque
fabricatum mundunuquomodo rurfusaiteos, quifuntl natura aflcriptiignorantiæ: nonnox & tenebræ fecundü
materne filii, qpÿpfuiîfe ei carnem»tanquam partita effet fubftantiamfféd habitu & ftüdiis,&tra6lationè huiufmo-
Deo cum illis tebricatiomundi,&hacquidemratione fa- di ftudiorumfaßi tales,iriquiramusdifputando. Cæca i-
<äa Deo violentia, concedensverbiliishoctanquam mu- giturnatura neque miniraü quidem afpedlum habebit,&
nus, non compleret vniuerfum fecundum propriam vo-
luntatem.
Tanquam autem caufæfuæ&principiioblitusphinus,
dicitfuturam efle peftiferam materiæ ademptionem, &
ereptionem virtutis illi admiftæ, qua pofuerat frenatam
efle perturbationem ordinis in illa principe materia, fi e-
nimcumadeft,nequitiamligat: rurfus reccdens relaxat,
erit magna caufa lætitiæ ipfi materiæ hæc ereptio. fi igitur
ad extremum fpesipfi eft, rediturum efle adDeum, quod
ab ipfo di fiu ndtum fuit,quod à principio deçreuit,& àde-
git illud fitbire infinitis Iæculis laborem inanem : & malas
fordes,nonineo fpë maximam,&beatitudinem ponerc,
fi rurfus recuperaretur ? materia enim null'o pacto apparet
refrenata, ac reprefla:immö corttra potius maioremiieeh-
tiam ad exeogitanda ptäua opera adepta.
At oportébat, inquit, hanc ligare, cum igitur pauîatim
abftradà erit virtus derenta,quid fietîliquet,rurfus reuer-
furam efle materiam ad perturbationem. negat Manichç-
us: nequaquam mquit,ad extremum enim vine« earn. far
cietquc vt reda&a in glebam d fe ipfacoVnbuiatur. cur igitur
non fecit hoed principio î Vjrü non voluit,àn non pp-;
tu it ? fi noluit,quomodo rurfus volet,pcenitemiadu6lus,
iudicans, & eligens quod melius eft ? nonrie pertinebat
ad bonum alitera principio funditus delere nequitiam,
fiquidem poterat ? fin vero non poterat,periculuminfir-
mitatisin au&örem mundi emergit.Quomodo ergo poft-
ea poterit ; an viribus,quas non habebat,affumptis vel au-
getcens, vel acceflionem,&incrcmentum adhtbens ; fi e-
nim ambo contraria ingenita fiint,neutrum accretionem,
aut imromutionernrecipit.
Totum igitur commentum barbari confiftere nequit»
quid yero î an dicit Manichæus fenfu fè percepiflè majore
m,vd minore m partem virtutis admiftç matcriçcrepta,
& ademptam î fiquidem,ex qüôluna crelcit, ficdecrêicit,
Deus,inquit,paulatim récupérât quod lunç proprium eft.
& tarnen tot iæculis lapiis neque genus humanum numéro
viuentium imminutum eft, nec vllum aliud genus qua-
drupedum diminutivem vllam cepit. quin potiùs quæ
fada funt folitö more hunt,& definunt efle. & adh uc ma-
gis humanitas in multitudinem creuit. vnde igiturinia-
nus ille opinatur paulatimauferri virtutem, quam fingit
admiftam eile nequitiæ ? fiquidem eadem fi militer feha-
bent in mundo, eademenirndl meniiiradiei, eadem no-
dis. neque lumen magis tenue fadum eft, neque tenebræ
maiores. idem naroque eft curriculum folis, & L u næ , id
eft,idemordo, qui d principio fados eft,perièuerar.
Percondandumctiatnillud, an animas quæ peccauerpnt,&
infinitorum malorumin vitareaefuerunt, dabunc
pfaignorantia neque ftillam cpgnitionisiibi vendicabit ,
neque noxipfa & tenebræ fie natura orfævelin parmim
fplehdorem mutabuntur: apparetautemcpgnouiflèdæ-
monesialüatorem,'acDominum confeiTosefle, feimus,
inquiunr^ quisfis, filiusDeiviui. çognofccre autem non
poteftignorantia,neque videre cæçitas. fciunt, & verum
dicuntidentes: denonper calumniarn dicunt; dicunte-
nim rametfi non légitima & iy ncera affedione veritatem.
noniam de cæca haturaaut ignorantiaaccufamur. alio-
qui ne minimum quidem vidiflent : neceifupplicesfuii-
ient:; nequocefliiïènt dido': neque lècernere potuiilçnc
eum,qui apparuityièd potius exiftimailènt ex fuis eile, ni-
hilque inter ièipios& ilium interefle. -
Enanimalianonvtentia ratione iapientes ab infipien-
tibus non internofcunt.Si autem cognouerunc dæmones,
&propteiriudicium ioluti funt lege non internofeendi a-
liud ab alio,&diiudlcando agnouerunttalia,^conuinci-
turnonfiatura'min hacre,(èd voluntatem moderari. qua-
uisenim aegrotet voluntas,quamuis erret/non tarnen definie
eile ratiönis particeps} quin potius non èft hqcintër-
emptum.Sic dæmones agnouerunt eum,rogauerunt,fup-
pliceseifuerunt,neiuberet eosàbireinabyftum. Sierant
nliiabyfli,ficognationem cum abyffo habebant, curco-
gnataréfugiant ? curradicem fuam reculant ? potius ehim
earn amplexi e fient, arbitrantes requiem fijameflëin cor-
gnàtione pofitam. fiquidç in cognatis fit recrcario :ln pe-
regrinis verb & alienis afflidatiönes magis erat illis recu-
fandus Iefiis: magisrecuiàndus hic locus, vbi boni & æqUi
funt : amplederidus veto difeeffus in abyiïum. Contra
vero dum reciiiant & càuehr,&illuc abire detrëdant,imb
ob hâne eauiàm fupplices «ranr, fatis indicii dederunt,
nullam fe neceifitudinem & cognàtionem cum loco, tormentorum
habere, nihil çnim ièipfum afflidat & malo
afficit» omne autem quodafflidatur,&malo àfficitur, ab
âlfô afïlidatur. necefleenim eft, quod afflidat, non fit fui
aftlidatio ac emeiatus : fed alterius, quod aptum natum
eft,vt afflidetur,& malo afficiatur.
Bcce ignis non combutit iè, fed aliud, neque fe confii-
mit. ecce aqua non inundat iêipiam, quæ alia inuiidàre
foiet,fe verb ipfa non poteft. ecce aerreftigerare fe ipfe no
poteft. quoniamomne, quodfaeit & cruciat, aliud quid
cruciat & dolore aftiçit. fiautem abyilus cruciat,bcdçmo-
moncs crucianturab ipfaabyflo, eftque abyilus locus tormentorum,
torquenturenimdçmonesjnoniàm torquen-
tuc a iimili y. led alii cum fine, ab alio torquentur, non ab
hac natura, nequefubftantia,qua fciliçetdæmones funt,
alterius enim fubftantias eft abyffus. Atque eile quidem
jdæmones alteriusgenerisac fubfta'htiæ.,præfcrabyifi fubhabere
poenas eorum, quæçbmraiferunt? liquidé dabunt, quod | ftantiam ,fatisexiis,quædidafunr, peripiéitur. ipfâ vefb
quidem &ipiè cpnfitetur, cum ait» in gleba hasinfigen- abyffus locus eft tormentorum aciuppiiciorum, non ta-
das eflê cum nequitia, reperiecut Deus naturam fuam pu- j mèn æternus necingenitusj fed pofteafuit, ferb tandem
nire, quo, quidabfurdius & flagitiofius fieri poteft ? fi ve- fadus,vt effet medicina, & opem ferret peceantibus. Sato
impunitæ,&inulræ erunt,iionfolum neque dolorem * I cræ|untplagæ,quæiuntcemedia,&:auxiliaerraC0rum.nô
neqnedamnumafferetpêccatum> fed ètiamplus iuftitiæ enim, vtfintmalï,fadæfuntplagæ; ièd vtnon fint mali,
viffebitur, quandoquidemin hoc ièculö volupta*
tem afferatfufcipferid,&;in fiituro nonfitfupplici cauia.
Bræter hæc omnia illud eft in iftpftupendum , vbi ait :
verberaindudafunt. mali enim dplpre plagarum ampu-
tant & præcidunt vitia. idcircpnpn querimur de abylfis :
quinpotiustormentis&fuppliciisfcimuscaftigaiiaccórqupd
nequitia hie pccupata,id eft,ligara éft,Deus interim | rigi c ° s, <Jui deliquerunr.
p t ^ lldäimPlet a^ crc»VI?detnateriaefflcifit, nihil ipfo Suutem ab^ffusefti vbi diEmoncstorqnentvir.&rapin
grauiifimo »nentisalienatione intelligente usr'timßux- | plicipafficiüntuf;5dfübftahtiamhabenr,qu^fübirepotéft
,vtfiuu>- vt quod iniiciebatur, fierat ex terra boni, quomo-1 tprmenta,& dolorem ientire,& iupplicia fiiitihenr, & handoin
loco contrario reci|itur ? S i autem ex partibus ne- bentremunerationem pcenariirti,quibuspuniüntur,quö-
jquiti$,qüodexparte nequitixeit^eiconuenitjnoninclu- modoingeniti? quomódö iemper? qupmodphuuquam
detindeexortanfrtiateriam. Sedetautem Deqs iaudore | efle coepetunt ï quomodó-ex ie fu n t, qui impatibiles
. Manichaeo, transferee femperaggerès, ficpaularim qu*- non funt ? quipäti poftunt ï qui poffunt püriin ?%ge-
dam profundaaggeribus replens. O amentem furorem! ! genitum enim nihil vnquam mali fuft^pebit nec ab vllo
ad 4uenaplüribus vellaltem reiponder-e,reseftridicula. j punietur. qüin potius d iè ipfo pirincipium ducens £ ft
J vero vultis fcire daSmones ipfos non eilèmalos a ra- l ipib confiftit, & hon ab alterb ccéptum eft j nec ab'aï-
| dice, neque habere radicem vitii& turpitudinis , iêd vo- ‘ tero fupplicium fert : 8c cüi non aflignatur audor ,
non
0terroga-
‘it aatèm
llmu leius
icensB
'uodeftti-
' i nomen?
’■lie: 8.
27 y _
uxdam
celle vide.
î hoe
Tonern eo-
iimquæ
J'oxime
X Mani-
5i.ïi libto I
(ccitauerati
“rtjnebac •"
uotumcó.
ntacio ot-
e (ècq-
taerat. c
honaffignabiuicvindcx, & non ïudicabicur ab altcrb, qui ( bienimdiéamüt eiic Apoitolos ttudiuj la an * mooTcr
abalteionon eftccrptut.acneminem mc:uet,quii nemine t veteradcliaa,adhibcbuntei!KucrtmiamproptcrApollo
accepit.vt cftèt.Qiiid.n.memet.fi in petftaione conftftit! latnm.&pcifeaionem virmtum.Sin veroDcifiua us quid*
fi peifcaam coniiimmarionem habetifi a ie confurnraatu« j diccnt deantiquis forum pcccaris,* de amiqua viradiabo
eftifife ipfo aptatus? quorum enim aptatio incommqdari jlicaïadpudoremenim reuocabiteösfcriptora. &eomm
boteft,timent euro,qui aptarepotéft.quodpoteftmaleaffi- ' " j
ci, timet maJeafticétcm,Si au tem timent dasmoncs,& poi*
funt male aifici,non funt ingeniti. qudd enim ingenitum
eft, impatibiie eft. & non poteftpati, quod extra naturam
genitorumeft.
Quod autem fiipplicar,in fenfuiiinr,&fciunr, quid fint,
■ i. . - V . edsfenpeora, Sc corum
ïudicium redargued vero non rcpcrientes exitum,& quo
ic vertant nefcientes,nos rurfiis interrogent, dicantquc nobis
quoqucdifticileieffequæftiones ad ibluendumjdifficiie
uem ratione concludcrcuefpondebimus, nó efic frudus
•Dei Apoftolos,iêd fados,& fidos,noft enim tanquam fru-
dus exradice profufi funt,fed tanquam creaturç à creâtore,
tibiles non ignoraucrunr.'éfte veto ilium , qui intertoga- le,fi vis fanus ficri.fi is.qui fecit,ficloouitur pet queropa- n..........
bar,Dominum,&tegem vniuerfitatistetum ex fuppbcàtio- ter omnia fabricate eft, in tclligè voces auftoris in volun I1" “?0? “ 1
ncapparet fciuilTe.Harc de dæmonibus dida funt,vc neque tatepofuitleges: in voluntateJegitima recoudit volunta-
de dæmombus drlputatio vacater. temagentiumfcitdominamaiftionumeirc ’ | P p
Püflùnt&hæcaddi.naturrrn efte fibi fimilem, nibilque j Sane quidem vf uoslionomcct, voluit verbum vtcom- Uaioncs
cam a fe diifcrte.eccc ignis tocus, fiWilis fibi eft. non inluiis munitaaacHonum in volantatependeret.fi volucritis in- w k .w i J
calidus.quam fit ipfe ; neque magis.non habetplus, & mi- quit.&audieritis me,bona terræ comedetis fiautem n’olue i ” £" ,3‘
nus,mnaturisenrm vacatplus,&minus vbienim eft plus ritis.necaudicritisme.gladiusdeuorabirvos Sedabfurdu
& minus, non eft natura, led acceftio voluntatis, fi autem eft pratetmittere fomonem de improbiffimis.ae prreterire c o lu fll 1
dedæmonrbuslenptumeft, ir e , «cairumeteleptemahos confiderationemdeijs.quiiurpilTime.atqueeiFrenatiffima fun>us,om.
ipuitusnequtoresfe,ôf appatetexfermone; efleacceflio- . licentiainvitavcrlantur, ncnoftrumfifcntiumpericulo-
nero.quia boceft nequam, illud veto nequius , differentia . fiflimam delperationem eis comparer, non maenope'e a- '“ l“ “ '
nequitueeft. Vbieftnaturanonfibifimilis , fidifferentia j enfantNabuchodonoforemînôvaldeteptchendunt Pha- .
reperitur in nequitia! & differentia voluntatis, non natura raonem ! non ad fitmmum faftigium turpitudinis ptoeref- Z T " " * '
teftiselHacdehisquidemiâtisdidtumfit. losexiftimant!taliaenimdeillotumvita,&inftitucovbiq- I
Aggtediemur deinceps commentumprimum iftorum iaaant.fiigitutinillorumar.imisnullumftudiumcernere-
fabulæexponere,Sc confmationibusrcfellcre. Malum,in- tur.aliatatioeffet, fin vetom adeo malisetiam’pattesali-
quit,erat,&ingenitum etaf,erat autem & Dcusbonus%^& j quæeotum,quæ bona funt, rcperiuntur,fimius, perceptio-
diuifalocahabitationis, Scvterqi apudfe abalteroieiun- I nés intelligentiit,poenitcntia,acfuppbcaiiones’ r quidl iam
aus.acfcpaiatusquidem DeusàMalo ffeparatus item i t diduri funt! fi enim hicturpilfimus appateat habere partes
Deo princeps mali,& vtetque apud fe état, & vterque fuis j quafdam vittutiq& mores aliquos idoncosmuiddicentffi
impetabat,&gubetnabat,vt natus,& aptus état,malus qui- enim refpondebunt, milium eflèlaranam, vt qui fiuétuscx
dem rnale;bonus vero bene'.malus nocens,&fitis rebus no- | virtute.ac vitio miftos attulerit, am frurftus hosno efledia-
cens,&fuisnocete non definens ; bonus fempetbonus, & boli:nonenimfiuausniifti,fiu(ftusfuerintcaremismiftio-
iuuans,& tesfuasiuuans,& nunquam non iuuans. Omnis nerneque quod npn eft milium,tadix mifti etit : hi autem
enim vttlitas dbono ccepitproftcifci. cum doâtinispugna- mifti eiTe.aliquo tempore apparuerunr.&percepilse feien-
uetunt, extrema q uar (ciuctunt : inuenite non potuetunt, tias,& improbirace capti efie. hac tatione appareb unt non
quid principio,quæ confedtariaétant, non apptobauerût, eiie vcraperkinaaied iicia rogirarione. r r
acparitaquidemfuncbæc,& nonmulta,fatistamen lunt I EnPharao,cummctepatat,remittir,&moliitut,flei9imr
ad difputationcm quæftionis.fotmam tantum protuli;non j mente.&percuffa animanon pCtfeüerat in duritia.’ Quin
excurri ad multitudinemteftimoniorum.Quæ enim afitni- potius duo factt,pofcit quod optât, & accufat faâum &
tatem& cognationerocumhishabent,qiuerctLe<5l:or, &
ex his ad fimilia, & affinicace coniun&a legendum progre*
dietur.
Age nunc,inftruamusparemusqueillorum di/putatione
ipforum dogmata apponcntes.malus quidem eraclacanas
bonus vero Deus.& lie res erat.fabulam verto, vcfabulam
tepudiem,& nifi oppOnam,qux exponunt,non poftum fa-
bulam euertere.bonus quidem erit Deus,inquir,malus veto
latanas.& nunquam non erat,erat enim fern per. & a nul-
loprofe<ftus,erat enim, & radix erat, in quit, erat item Do-
min'us,& ipfe erat,&-radix erat;& radix bona, & radix bo-
norum.& omne bonum ab hocprofe&um eft. diiasnamq;
radiceserant:& duo firrculi prouenerunt, (urculi radicibus
relpondentes.ab illa taha: ab hac talia fieri ia<ftant.
Infiftamus hie,dein Je quxftionem aggrediamur videa-
musq',argumentati9nes,& qua: di<fta funt,rccordemur, vt
non videturanima ocuhs capta,ied ad pcénitentiam procc-
dens,acpetirionem,& fupplicationem ampleétens , & in
precibusblandiens.fi autem naturaraalusfuiflct, quomo-
dode precibusj&poenitemiacognitioncm habuiflèt ? fi e-
nim bonaeft poenitentia, febona item precatio: fi vero natura
mala,quomodo malum cum bonomiftum fbit? Quo-
modo ex malo bonum prolatum eft; Apparent non intelli-
gere,quæ loquuntur.quin potius mente rudi, & merudira j
fputa magis verborum,quam verba proferre.
Nabuchodonofor quäuis moribus feuus eßet,& forna-
cem præparafcer,& intaginem fccifiet,& minis terietet, at «
que imagihem venèrari cögeret,ftatimvt iânfti pueri in ior-
nacem illati finit, & cedebat flamma, 6c cotporä non attigit,
fa claque eQ foriiax Synagoga , ac pro lamentis hymni &
laudes adhihebantur 4 neque iam tanquam ignecarnem v-
rente Iamentatio fiebat, fed ab anima lætante cantus cèleargumentationibus
çonclufiones conficiamus;&ex ijs,quç brabatur,ftatim inquam profpçxit,quæintra fornacem fie-
diximus.fidem faciamus.diccmus enim iftis:fi Deuserat ta- bahtVlionoratusquëeftangéli/peélaçulo, mifitque vocem,
dix,& bona radixj&bon^ ftuûus,& ex bonis fru&ibus pro^ Nône tries viros infornacem intulimus^en,quatuor video *
fufijac fatanas radix erat,& malaradix , acfruÛus mali ex | & quartum tanquam (îmilem filio Dei. continuo igitur le-
mala radice fufncuius radicis Apoftoli faiausex-iremnt,vt} gem de hac refcribit,vt confiteanturDeum ,vt teftemur vc-
exrru£libus,quodqiiæEimus,cognofcamus > rtondüàradi- | ntatem.fitinterpres&enarratprvifî.Accufabimusigiture-
cib.argumentum fumo,diçemusenim,mal.mdixnihilbo- narrationcs,anlaudabimus?præclarareseft legatione fiin-
ni.profetre potuicmeq; radix bona qüicquam mali. Viden- ! gi pro Chrifto.an hoc in malam partem accipi finamus ? 'fi
turauté Apoftoli quadoq,boni,c[uandoq; malifu fiè.acfè- i .©birelegationemprodiuinafcriptura, &reftesçfseverita-
roquidé boni^principioautmali . mutaffeq; malos mores. I tisgloriofumeft,, obiuit autemleg^ionéNabuchodono-
Biblioth.Vet.PAtr.Totn*j\. | " £ ■ ~