I bci ver,bu
non exccr
i no tantum
fchem.ate
fed Vete
carncmfij
- feepir. Lu-
•: cas Eua'n-
gclium ab
Apoftolis
; cdotSus.
Explicat
! his qiiod
I de incerta
3 rclationc
Si humana
’ fidc, cui
falfum fub
. elle po tell,
. p'âulo ante
jflixetatA
poftoltsdu
plici nomi
nevetbi
miniftti.
B ;
incerta aliprufh relatione didicèMt,aütfpla hùmàhafidè
accepërât,fed qux explorâtè ‘nbrat^erfeifteque reiplà af-
fecutusfuerat. - ' v. . ,
Quæ gratis
acccpc-
ranteagte
tis imper-
tiuntApo’
ftoli.
Çomper-
tamEuan-
. gelii dâ-
dt ri nam
■ lîlentio '
premcrc
: nonefttu-
v turo.
ç.Çor.8.
Theôphi-
lus &re&
nomine
Theophi
lus.
Rtt'rifW.'appofitè h'pç,nieqtie enim Dominus Iefus ima-
ginaria , vthxretieis nugarüübèt, fed yëra nàturàlique
carneindutuSjin mundumhuncvenit.Nam,vtipfeveïi-;
tas eft, ita quxcùnque patrauit, aut pertülitjycrè pàtrâuit
ÔCpertnlit.
Quiabinitio,&c. Hoc addit, quod fidumfcriptoremfe
probet : fenlus enim eft,qux fcrib'o, eà ab illis non aceepi,
quiintermediotemporecônlécuti funt,neque ab illis et-
iam.qui poft res perreâÉàs vocati fuiit : led ab illisiqui ab
initio rerumgeftarum fpètftatores jverbiqué miniftrifue-
runt.AllegatAutem teftesomniexceptionemaioresjqup
hiftoriæ Eüangelicîe, qiiamconfctibit ,robür&audfcorj-:
tatem comparée : pet return autem lpe<ftatores:,vetbique;
miniftros fan&os Apóftolós defignyt. /
Qui minijfrïfueruntwxfyviiioc éft,yerbi, vel dodfcrinx,
quam verbum tradebat. Recîpit namqj hic locus verarn-
qüe expofitioném: nàm'& do6fcririx,quam Seruatorpro-
feminaucrat,fiibferuiemnt:& ipfî rurfum verbo familia-
re obfequium præftitërutit.
Doplici'
caufaàlo*
anne Ba-
ptiftaac
Zacharia
Lucas Eu-
ingelift;
ordinatur.
Probabi-
§ lius loqui
i, tur quiZa
chariam
i>
hune de (a
milia po-
fterorum
Âbixexti
nflèafié-
: runt quam
qui ilium
. Abiælyni
. miftam.
Sicut tradïderunt. Per hocomnem ab Àpoftolis inüi-
diam ffibhiôuet.Sigikfîcat hisehim ï Quo a gratis ilfi ac-
ceperarir,hoc gratis hobis tradiderùnr.
Vïfum eft &mïh'taffecuto otnntd d principio diligenter, &e.
Quæ dicitjhuc tendunt: Pofteaquam omhia>qux iam inde
ab exôrdioaçciderunr,accurate percepi,forfen peticu
li expers nonforem, fi tahti ponderis res ûlcntio premë-
rem. Scnptura$ fum autem nonqux obiter- tantum au^
diui > fe<d quxexplorate noui, quxqüé ordine &éxa£te,
.à primo initio .cohieciitus fum. Çommendat autem,
beati Lucæ diligentiam ip(e etiarri Àpoftolus , Tcribir
enim i Mjjimuscumillofratrem nofirum,cuius laus eft inEuanauti
ccrdotio
colle
m ta
fuilTe
tendunt
hic audio;
Zacharias
id demum ï'olidæ pei fectæque laudis eft : fol us namque
Dèus eft,qbi hommùm corda exadte perlpetfta habet. Er-
enim fecuridum externamfâcièm, ixuilti èoràro homini-
nibus habentur iuftiiqui tamenpropterlàtensin peôtorc
venènum non funt eiufmodi. ,
Incedentcs ih oÏHnibus'mitndâtk &iuflificatloiïib'iuâoniini
fine querelà.Çùiîn omnib^dQminipræcepeis& cièremo-
diis «^^'rTj»e,hoc e ft, i n culpa t osince lufle a d d itu r îQ u o
hiuç tdgnolcatur, nullüm prorftis faftüm,àut inanis glq-
riæ ftiidium, aût aUüd quodeunque iftiufmodi vitiumin
animo; fouillé.'.
Et nouer at illuEiltus. Qüiavero Euangeliftæ in animo e-
ratjadmirabilem domintortumórbi pacefaeere , fim nique
eum,qui noftri càuia ih medium prodibat,naturk ô-
pificem elle oftendére, præmittit fterilis mulieris partum,
fub ditenim fj &'non erat iüisfilïit6,eo quùd effet Elizabeth
Jt&ilis.
Appariât autem illi Angelus. QuandoquidemDqàs, &
Dei Angelus non apparent promifçuè omnibus , lèd iis,
qui puto 'càft'oqùe lunt a r t im p 'cuiiifmodi état Zacha-
r.a s, eàpropter is Angeitim domini eoram cernere prp-
mèruit. m
Stans a dex’ris altaris incenji. Non citra cail lam al tare in-
cenfivdcàt,(iquidem extabatalia arâære ted à , in qua a-
lia dona & factificia offerebantur.
timor irmtfuperetm.
Cut curbatUs î quia homô eat'um virium non eft, yt eiü|&
nïodi peregrinum inufiratumqüe vilüm, çitravllàm cô-
môtionem ferre valeat. Intérim Angélus ab eaanimi
cbnfternationè,einfrtiôdi oràtione ilium adducit : netï-
mas Zacharia. Hac enim voceanimo turbatum abàlicna-
tum ad feieuoear,& recréât.
Ne tïmeas Z^c/jrfdrf.Quomodo, i nquit Angelus Zacha-
riæpro populointèrcedente, proqj petcatis illius Deum
E
ytrirrquc
legitimus
Sacerdos.
AntcDcù
iuftumcf-
^•iddemumfolidælaudis
cft.
Nqu bmncs
iufti,
qui apud
homines
iufti ha-
.bentur.
i Quo ien-
fil Zacharias
& Elizabeth
jeerint co-
ram Dco
1 rulpa
& fine que
'da.
,Cüc• virgfl
-partui
fterilis
tus prêtait
ta tur.
■ f
Deus &
Angeli pir;
tis caftifliarius
appâtent.
Dupiez
Hierofoly
mitano
Inexpcdta
ÖptimeTheophile. Vitum fidclem , cui pi-asfens hocEu- j depreeante, & veniam confeEüis fuis depofcente , dicit: jÜ^S ÀJjnHgc-
angelium nuneupat,Theophilumappellar,vel:quod hpc NettmeasZaiharia^mmamexauditaeftdepretatioMal yideri* ^
illinominiseffet, veltert^vquia religioni& pietati com-j hiecemm polliintparüm interfe cohsrcre. Inexaudit^fBi^^^
primisdedituserat. ‘ autdmorationisargumentum , filium no-mineloannem
■ Jyt^gt^feAtWHmverb^m.y^qkAtts.tru^tuseSyVeritätem. | :ciElizabethip&ra&ituruifefobdit.- Apte cohaerentom?
nom mein
exterret.
Qu^ Theophilusauribus ante hauferat,. ea nunc Lucas i nia.-quia enim propeccatis populi deprecabatür, procre-
ECceagimDei;
G I
Jiteris cönftgnata hiclllioftert, quo nimirumfrequenti acuruseratautemiilium^uifublatavdce; illorum ïe€feiônè , infide inftru£tior, conftantiorqiie e-
uadat.
. C A P V T I.
Y N dtebus Hero dis Regis, &c. Meminit H.erodis Regis, ne.
JjLque^tempüs , qupgeftalunt quæ hic' narrantur, la-
t eat. A p pellat au te m ilium Iudæorum Regem,quia ea li-
teris mandat, quæ apud Iudæos contigerant.
, Sacerdos quidam nomine Zacharias. Ioannis priecurlbris
patentemnomihat ,'qüQ Euangelij hiftoriam ab ipfo ex-
oidiehs , fenfimque ad Iefum Chtiftum Dominum no-
ftrüm eandemdeducens,nihirtx iis,quæpoftea confecu-
ta fuut,pÿæterraiftumoftendat;confcntançè vtique.ad il-
lud,quod in exordio promiferat. Qijin öbhq^quoquea
Ioanne v eîufdemque pâtre narrandi i nitiüm faciü, quo1
dum præcurforem iuftis éntomiis ornatum -in medium
addu cit , ad eius patefactionem viam paulatim omriiat,
quamilléprædiçabat. i:
Device Abiä. Infinuant næc *duös extitilïe Sàeerdo'tes,
qui alternis facerdotiofungebantur ,Zachariarnnlrni-
rum 5c Abiam.Quia èrgo vterqué ordine luo fàçrum m;i-
nifterium cbibat,lecundùm Abiam facris operabatur Z a charias.
Nemo autem ex voce i f , qua EUangel ifta
hic vticur,inférât,alternis ràntùm diebus fàcris in templo
operSm dediffe , non enim ad vnum tantum dicm
fînguli in officio erant » lèd ad integram hebdoma-
_daniy>.
' .Ety xQr.iüw de filiabus Aaron., Cnm Zacfræriam y tr in que
legirimümSacerdôtèmextitifleofteridere vcllètjvxorem
illiusèfiliabusÂaronortumdiixïfle aiîerit.
Eccequitoüitpeccatamundt, clamatutus état, cön.ueniën.tèr
dixit : Ex audit a eH deprecatiotua ,& vxor tua Elizabeth pariet
tibifilium,
Brit màgnus eoram domino. Per hæc fingula'rem stnimæ
loannis excellenciam & fandimoniam defignat. Cætc-
rum vt deparenfibusillius.- Et erantiujii ambo cor Am Dep t
ante dixerat, ita hic Ioa‘nnem riïagnùm eoram domino
fore pronuticiat.
Æ)uidSiçcrxnomi
|bmÂiinitcr
accipiatur.
loannes in
vtcioad--
huch^cs.'
Spititu
làpito replenish!.
Vinum&ficeramnonbibet. Sicerænomibeidomnède-'
notari folët,quod, licet ex vite natuin non fit;, inébriandi.
tamenvipollet.
EtSpiritufanâoreplebïtür. loannes intra matris vterum
adhuchferens, Spiritulâniftorepletus e ft,quand onimi-
rum adialtrtitibnem, & accéftUm marris domini ad Eli-
jtabeth, prægaudio in vtero materno exultabat;-^ .
Et multos fihorüm lfraelii çonuerteé. Seciindiim Angeli
praedicationem, loannes quidem multos ftliorum Ilrael
adDominumDeurû ipforum conuertit:Dominus aurein
nofter kfusChriftus.omnibus vèritarislucem ptopofuit^^Cçm
■Ghiillus j
m m f
Elominusl
omnihus
^jëtitatis
pro
hoc enim proprium illkismunuserar. Wit-
Ef ipfepracedet ante ilium inSpiritU & virtuteElU. $enfti^
eftîQjiemadmodum Elias fecundum Chrifti aduentum^
præibi t.iuxta illud prophets : Ef ce ego mittam vobisEliam prscuri
prophetàin,ahteqtumvematdiesdomimmagnus &horribilis: ita fores,
loannes primiillius ad uentus præcurlor erit< . - Vv.:-v''-Q20i^D!?
In Spiritu & virtute. In Spiritu quidem, nam vt ^n(ftiy:4?*?ae^D
Spiritus gratia Eliam afflarat,ica loannem quoque-In vir|||l^itu £-
cute veto,quia in demandati muneris Sc minifterij excel- üxChhl10
lentia,ambo pares extiteré., r prxcc/Tiifc
Vtconuertat eôrdapâtrûmirtflïàs. Q_dorium,ihqurs, Biéc
' tenditorârio?Iudaicrpopulifilij eratianótiApoftoliiriam ^ ^ 0.
Erant autem ïufii ambo.ante Détint. Iuftümefle anjioDeui / (ècundum fanguiqis cognätiprtern ortum ex illo ddcé- ^0jj.
In Apoftö
lis iullorö
prudentla
inerat.
loannisp-
ratio po*
pulumlu-
daiciim ad
Chrifti fu
feepcione
prrepara-
bat.-
Sutdum ■
fuifleex et
:or\ftat,
quoH nut
bus cum
illoagebat
B
Zacharias
populum
u allo
quitun'»*
I CurEliza-
! bethroc-
cultarct Ce
j menfibus
quinque.
Probroßi;
apud Iu-/.
j diosfteri
i litas.
bant. Pradfeit ergo Ioannis miififtèrium èiufmodiforë,l quiafalutis noftraeéaufainhunc mundum ingreflus eft.
ytIhdaeorumcofda,adApoftolorum'doétrinatpcoi>uerT /N ■ 1 ......... " * *~r ...........
tat.Quienim Chrifto Domino tam illuftre teftimönium
perhibeat,is,vt Apoftoliillum,, tanquam idöneum magi
ftr urn , in cuius fidtfm Sc difciplinam felè traderént,
vlrrö afteiftarentur, fuailla prxclarateftificatione efficie-
bat.
Et ïncredulosddpïudentiam iusforum. Hoe eft Iudaeos, qui
initiofidëi expertes erant^ad Apoltplos , in quibus iuftor
rum prudentialucebat.
parare domino plebem perftïïam. Hoe eft , vt populum
Chrifto Domino | priuiquam orbiïè mahifefteti reddat
inftru(ftum,6deiquecapeflènd£Eaptum:Siquidern admi-|
rabiliaïlla, quadeSetuaróre palanvannünciabat,populi
anirhos ad illius fulceptionem cxcitabanr,prapara-
bant. / ' /. ^ ^ _
VndehocfciamïCfma. Veto ZachariaVfidc vatillahS, aie-
b a t : Vndehoejiw?w?propterea furditatejloquendique fa-
culrate mulólacus eft. "
Ego fum Gabriel, &c, 'Quod A n g e ls pro irèfponfo ad-
fertjeiufuiodieftvQuandoquidem Angelq,quiDfÓ afli-
ftitjfidem non habes, neque Dëö,qui ilium mifit, jsredisJ
magi fquerei difficïrltaté m ,quam dieehtis virrutetn cori-
nderanSjVocemedidifti plane incredulam,proptereavo-l
ce randlper örbaberë',donee re iam & expleta;& tüam iri
credendo tarditatëm , & Dei rurfum agnofcas pbten-
1 Mariait
i rolepli duf
dem gei
is & tri-
i bus. ,
D
ÏMetus
|tentioivep3'
Habçte ;
gratiatn
v‘!girticö
■muleis'
»mime.
‘tatconci.
P«caurS
K parère;,
peuniiiL
is pro.
Ptiuriu
Quandoquidetn noraen hoc Iefus in grxeam linguam
trarislatlim, ©«»^^«^^VwjhoceftjDeilalutem &Iani-
tatenifonat. f :
flicerit magnus. Non quidem vt loannes,led vt domi-
nu^& orbiscbnditor.-hoc enim denotar,quod mox fub-
ditur,&filiusaltißimusvocabitur,At quorfum,inquis, dicit,
ftlius Akiflimi vocabitur,cum redtius di&umoporruerit
filiusaltiffimi eft , vt qui ante Omnia (ecula,ex Deo& pa-
tre gehirus fit?Refponfio eflet,vt ftlius,cum verus alioqiii
natuta fua Deusefter,propter adiunttam humanä natura
muneris loco accepit npmen , quod-eft fuper omne no-
men(eftenim & apellauu Deus.) Rurfurh vt idem ille,
cum vniucrfte creaturxopifex & coqdirorforet, ratione
ihüman?na.turxex liberali patris donatione recepitgen-
tes in hxtcditattiPoßulad me,ait per prophetä, & dabo tibi
gentes hareditatem: i t a cu m natura lua v^usDei.Filius eflet,
ante omnialecula ex patcrUalubftahtia ortus , propter
;fufceptam humanitatem appellatus eftahiffimiFiliusi
>< Er dab it ills dominus Deusfedern Dauid patris eiUs. ; Ethob
quoqqe ad verbi oeconomiam, carhilque fulceptionem
fpedat j perfedeih autem hocloco,non fenfilem clique,
aut caducumsyel interitui öbnöxium thrbnum deftgnatj
•led immbrtalitatem, Sc taiem omnino qui folis inftarradios
fuos per vniuerfuin tcrrarum brbem diffundat,ani-
mafque mente rationeprxditas diuina; doctrinx luce
illuftret.
Etregnab'ttindomp Jacob.Perdomilmlacob nonludxo-
rum tantum gentem lignificat,fed pmnes omnino homines,
Eteratplebs.Motæ fiientiiqüe caukm,quam populus di“
(cere auebac,Zacharias nutibus indicac ; Siquidemhuc
fpetftat,quodEuangelifta dicit : & ipféêrat innuensillis <&
permanfitmtitui. y ,
To ft hosautem dies concepit Elizabet, & occultabdtfe menftbus
^«»»^«c.Quandoquidem Elizabeth mulier eratpudica,&
grauis, eapropterrujjorequodammbdo fuffundebatur.
quod inlenetftutefoetumconcepiffèt; ,
Rejpexitauferreopprobriummeuth inter hoihineLi Ilo c ideo
dicit- quia ætate ilia probrolum e r a ta p u d ho m i n es,ftër i-
lèm efle,liberifve carerc: lîcutè diucrfpliön orificü m, p u-
blicoquc præconio dignum, numerofam prpcreaile lo-
bolem.
Menfe autem fexto. Nimirum poft loannem in vtero
con cep tum.
Mijfus eft Angelus Gabriel advirgmem dejf/onfatam,&c. Sà-
bratiflimam Deiparamquedorhinam npftram viro defa-.
miliaDâüidisjdefponfatam aflèritEuangelifta:per hoc v-
tiqüfeîtifclicare volcns,ex eodem illoDauidisgenere.vnde
ïoféph qùiillam duXCrat,ortum trahebat,ip(arnquoque . -
inculpatiffimam ÿirginem ftuxiftè. Nam fecuhdutn legis \ tibi. At quo in o d.o G hr i ft üs, qui, Â p ô ftol o te fte, Dei virtus
præftriptùm aliéqx tribus mulierem matrimonio fibi eft,fuper^enirct ?Sariéyuyjmttelffiàtusàllabehfemnoh
qui per Seruatoris noftri gratiam, exomdibus genti-
bus,& nation!,bus Sandfcorum adoptione potiuntur.
‘Ethgnieiusnon eritfinis.Obt'mete regnum in omne xuu,
& in nullum conuenit,nifi in (olum conditorem Vniuer-
lorumque Deum & Dominum. Qui itaque falutis
noftrxcaufahomo fieri diguatus eft islblusxternusRex
eft. •„
Ouömodofietifiud,quiatirumnorieognofco ? Sacratiflimi
virgo,Deique parens Maria,non quad inCredula:,Q«owo-
do.fiet iftud,qiiontam viruthnon rog»öj^o?interrogat:veium vt
fapiens,rei, quxdenuntiabaturjmbdum & rarionem di-
fpere defiderat M neque enim ante eiufmodi quippiam,
nempeVt virgo pareret virgb; fabfcum fuerat, lieque in
pofterumvnquamfuturumerat. Quare Angelusqua:fi-
tum in bonain parrem acccpit,modumque his verbis e i-
ponit: • !
Spiritusfanäiisfuperueniettn ie',&,virtus altißimi obnmbrabit
iungere FäS non erar.
Auegratiaplend. Qmndoquidem Deusad Eciam dixerat
: in dolorepariesfiliös jj propterea Angelus gaiidium,per
quoddolor plirrt dectetiiS foluatur virgini denunciat:>4-
«c,inqiiiens,gratia plena.
Dominus tecum. Qübd dicit, hue tendit,ne exiftimes
virgo , meabFonum,aut moUbmaliquem fermonem ad
tedeferre, cuiufmodiadinnuptas puellas iuuenes pon-
nunquam lolent', diuinuseftehiin, querp adferotquippe
cum hoc ipfo,quod dominum tecum die afferam,oblatx
falutationi Dei memoriam admifedam.
fie timeas Maria. Quia vero fieri vix poterat, vt contur-
bata accurate ad ea.qux Angelus dibburuS erat, attendc-
ret,quo ab omni ahimicommptione iam libera,diuinuro
fponfum fedate excipiat , propterea Gabtiel in iplofta-
tim orationis veftibulo oitinem illi metum adimit, dices:
ne timeas Maria,&c.
Inuenifi enim gratiam apudDeuni. Qüpd Angelus äit, in-
uenißigratiam,&c. Hocillis cumaliis mukis communee-
rat,liquidem multi alijanteipfam , gratiam apud Deum
inuenerunttat verb,quod fubiungit, tusmpe,ecceconcipies
in vtero,& paries filium,&c. fed fabtx promiflionis pro.ptiü.
Dicit autern.quo Dominum noftrumnon aliunde,quam
exipfomet virginis vtero , carriis noftrx fub ft ant iam" fti-
feepifte,planum Faciat.
E tvocabis nomen eius Iefum. Merito Iefus appellatüs eft,
cernes» interim nTyfterïùm illüd, quod Tub fenfumnon
venit, FabreefFebtu m dabit.Er virtus altißinii obumbrdbït tibi.
Hoc eft,~y«dequaque eircumdâbittedndùet tèiCircuiial-
labitte,compleiftetuite:ÖBferüarehicaiueirilicet,quo-
modo dumSpir.turn fen6ium,yittutemque Scabiffiffium
nominat, tbtarn fiera t i ftim a tuTr in i ta te m v i rgini pate-
faciat. Quptl Zächaiix hxfitanti Ahgelüs nöh ighoue-
r i t , non eft miruin : habebat is enim aliarum fterilium
mulierum , quxantcillius xratem pepererarit,exdiüihis
fcri.pturis èxemplum non vnum,virgo autem nullum pe-
nitus. \'-
'tdêpquodnaffèturex «.NqpdicirA ngeliis äd, Vlrgihem,
quodnatumeft,ftmpliciter, nequiscorpus»qtißdexea
piodiic, aliunde petitum exiftimet, (ed addit ex te, quo
nimirum, quod nafeebatur, fecundum natiiramortum
ex illa ducere, adeoque nac liralem il lips foetu mdlè,cer-
toperfuadeat. ■ ‘ y ! p | f .'"
Quod tidfcetur ex teftnftum. Non ob îdfaridumvocabitur,
qub filium Deiintràfè kabiturum,aut làncbimpniam
aliun deacçcpt u r u m f i t , fedquiavnusille,qui hominis,
natura FuaDei quoquefilius exiftic.
EcceElizabeth cognata tua. À n gel us fecratiffimx virginis
cognatam vetcat Elizabeth: fiue quod eodem gérierisam-
iftore Iacob defeenderint ambx : fiue quod Aaron qui è
familia & tribu Leui ortum trahebat, legenecdum promulgate
, .Elizabeth filiam Aminadab, lororcm autem
Iefus idem
idem fônat
Hcbræis,
quod Grx
AliterChri
dus, aliter
loannes
magnus.
Quomo-
do Iefus
vocatur fi-
lius altilsi-
P biïip. 2.
■ F
P faim. z.
Cuiulmd^
pi T h ro -.
nus Chrr-
fti.
Per domü
Iacob dc-
Cgnantur
omnes iufti.
In omne
æuurn re-
gnarelb-
lius Dei
proprium
G
Quo fênfù
vitgo interroger
iDomodo
Biblioth.Fef.Patr.Tom.4. 'E f ? Naafon,
Angélus
paucisver
bistiiiaira
lis mÿfle-
lium
apc-
apem. r
H
ChpPöÄ
latiualcii
virginis
Eiftum-elle,
éx Eu*
aögelii-
pbtafrm
niféflum.
^aômo-
doChri*
ftus/itdi“
càtuiquc
fàndus.
Idem om
ninoChritius
Dei &
hominis
•Eli .s. I