lean.ig.
Cuiufinodifuetit
minifteriû
quod mulieresChri
ftopraiftabant.
Mulieres
prima: de
Chrifti rc-
furrcftio-
needo-
cci«ur,&
Apoftolôs
cdoccnt.
B
Hzcopinio
ratio-
ni & veii-
cati magis
cft conien
tança, ne-
qucenim
materDo-
mini.fuit
mater la*
cobt & Io-1
feph.ctiâfii
cum qui-
bufdam
ftatuatur,
Iofcph ha-
buiflcli-
beros ex.
alia quadâ
vxore, .
quod ipsü
quoque
improba- -
bile cft.
c
Iofcph ab
Arimathia
occultus
Chrifti difdpulus
ante, nunc
efficitur
manifcftus
Iofcph ab
Arimathia
prmclnnim
propter
Icfcm faci
nus au- ^ 3 Iofcph ab
Arimathia
tantum
non vitam
pro Chriftoimpendit.
D
: Iofcph ab
Àrimachià
Chrifti cor
pus horio-
rificcntiifi
mefcpdit*
CucChri
ftusin no-
uo monu-
raento fc-
pultus.
ÇurAnge-
iusDomi-
m fubmo-
uentlapi-
dem à mo
numento. (
fpcdaculum illud mulieribus mincis fonnidabile efat,
quam Apoftolis. De hacautcm raùlierum conftancia loan
nés ica feribit'.Stabant autem iuxta ernenn lefu, mater eïut,
&forormatris eius Maria Cleopbe,&Mariq Magdalene.
Cætcrum minifterium ,quod fcc mina: ,quæ Icfumfe-
tmebantur,præftabant,aliud fere nullum erat, qua quod
de pecuniis Aus ipfi ipfiusq; difeipuli fumptus facie bant.
Er&tporrd muliecum iilarum præfentia, & apud crucem
perfeueiantia ha&enus neceflaria , quatenusipfas, vbi
Dominus poneretur,non Iateret: Nam cum fcpulehruini
Iefiiinuifère -, eiufHemquecorpusinungeredeliberatum
habercnc, confentaneum erat,vt locum quoque,vbire-
conderetur,diligenter notarent &obfiruarent.
Etquia hoc iilarum ftudiiim piumDeoque gratum e-
rat, factum eft, vcpiimædmriiumiolefum iam exufeita-
tum in ciderenr, prim æque ad Apoftolos cer tum derefur-
re&ione nuncium deferrenr. Placuic enim Domino, yc
'gënhs illud,quôd ante tanquamruinéenoftreçaufàmale
aüdiebar.læco hoc refune&ionis fpe daculo ante cæccros
omriësfruëretur.
Brant autem mulieres,&c. Matthæus & Marcus riùllam
matris Domini mentionem faciunr. Sunt tarnen,inter
quoseriameftloannes , qui Matthæum & Marcumper
matrem Iacobi minoris & Iofcph,Deiparam virgine ni de
fignatam putanr. Appollinarius autem Matthæum quidc
& Marcum,lefu matrem o m n in o p réè t ermififle éx i ft i m a t >
Marcum vero per Salomenmatrem ftliorum Zebedæi in-
finUaflè. Addit idem Appllinarius Matthæum Salomes
huius fub matris filiorum Zebedæi nomine commefni-
nille. Euangeliftæ aütem nominatin') harum mulierum I
mentionem fecere ,'quod præcæteris cëlebres,& ob Vïr-
tutum ornamentapræftantes haberenturi
' Venitlofeph ab Ariwdf/fid.EtfihicIofephlefumChriftum
publice non iequerecur,erat tarnen germanus Chrifti di-
fcipulus. . E tquidem antè occultus erat, nuttcvero poft
Domini mortem , præclamm propter Iefum facinus au-
fus eft.-Nequeis enim ignotus auc obfeurus quifpiam erat
led tanqiiam vnus ex ordine Senatorio^apud Iudios ad-
modum illuftris & Celebris habebatur. Ex hoc autem Io-
fephifa<fto,&fiimmara animiillius cönftautiam &fovti-
tudinem fpebtare licet, (parüm enim aberat,quin vitam
ipfam Chrifti caulaimpenderenqUippe qui Iudæûrumo-!
mnium iriimicitiam propterillum in fe fufciperet)& film-'
mumrarfumeiufdem erga Dominum noftruoi ftudium
&beneuolentiam:Nonob idfolùm, quod corpus eiusà
Pilatoimperacum hoiïorificeritiflimè &fiimptüolîfïimè
fepeliret ; verum ob id etiam, quod in proprio coque no-
uo monumento illud conderer. Interim quod Chriftus
Dominus non inveteri led in nouo monumento condi-
tur,illud non citra peculiarem Dei prouiden tiam & lapi-
entiamaccidit:fiquidamperhocvnumpraEcaammeft,ne
vlla prorfus fulpicio oboriri polTit, alium pro alio inde re-
lurre^ifte. ' 1
Maria autem Magdalene, & Marta Iofeph, &c. Mulieres de
quibus paulo ante habitus eft fermo,affidcnc,&accurate,
vbi Dominus ponacqrj obfetuanr^nihil enim adhueexi-
miumde Chriftocompetturn habebanc, autanimo ver-
fabant)quo Iudæis, Quorum furiam muneribus iam forte
delitiiuerant, abeuntibus, demortuum Chrifti corpus li-
berius compledli conrreëtareque queanr. Oftendunt hæ
autem ad mortem vfque magnaman:miforticudinem&
charitatem,m agnam que in pecuniar urn impenfa lib erali-
tacem & magnificentiam.
I C A P V T . X V I .
ETcum tranfijfet Sabbatum,Maria Magdalene.Vo&ezcwatn
Dominus refurrexerac,venit Angelus Domini,& lub
mollit monumenri lapidem.Submouit auténi àlèpulchri
oftio grande illud faxum propter mulieres, quo nimirùm
(èpulchrumà corpore vacuum cernentes, Angelum vero
inillo federe coram cönlpicantes,eum,quem quçrebant,
ex morcuis refurrexi fle ce rt6 crederent.
Adcempus verb, quo mulieres ad monumentum venere,
! E
|Qvotcm.
PQtema.|5
licrcs^d-ft
I pulcHtum
I Chrifti Yt-
neruntÉn.
•»“gelift*
-non vno 1
: prorfus •
moilocxi
Ippaunt.
q uod attinec, Matt hæus Mariam Magdàlenam cum
altéra Maria velpereSabbati adfepulchrum venilïcfcri-
bit.Lucas verb vna Sabbati valde diluculo. Ioann.àutem
-ynaSaDbatimanc,cùmtenebræadhuceftènt,hoceft,ilIo
tempore, quonoxiam decedensaddiem inclinarevide-
batur, MariamMagdalenamadmonumenttim veniftè
afterir.Pote.ftautem hæc temporis confticutio &.Velpera
Sabbati vocAri, & vnarurfum Sabbatorum valdèdilu-
culo.
Qùin Marcus quoque, vnaSâbbatorum valdèmane
dicens.nodturnas horas etiam turn adhiic obtinuifle ftib-
indicat. Certum èftautem, omnes omnino, qui vnam
Sabbati dixere, rcfùrrcdfcionis diem lîgnificarevolujflè.
Matthæus it&Cjùe'.Vejpere autem &*&tafi,dicëns,refurre&io-
nis exordium exprimit : liquident IuàæotumSabbatif-
mus.ômnilqiieiliômmlblennicas & feftumàvefperain-
itiumfacir. \
Vclpera
Sabbati tc
; furtedfio.
Inis exot. |-
dinmcoQ1
itinet.
(Iudxia ya '
fpera die j
Feftum or.
pluntur. !
p . '. F |
Marcus
cum' Mat.
fh®o vna
rduntaxat
diftindlio'
ne adlnbi-
taconci-
liati poteft
'vbidetem
poredomi
hicx relin
redioms
difcrcpare
AVJdehtur.
Chriftus:
Veipere
Sabbatitt ;
lurrcxillc 3
Ifeditur.
[Euangcll-
jftar deChri ;
fti refutredlioiiedif
I & |
ierentes .;
duo diftin-
d a tempo
jtaanignat
vnum quo
prtexit,
quod fuit ^
rafpera
Sabbati,
alterum ''
quo mulie
dbusap- :
paruir,
quod fuit
djluculum 'j
primsSab
bati.
At qqiain quibufdam Euangelij Marciexfemplaribus
habetur : Stirgensautem lefùs maneprima Sabbati,appariïttprï*
moMariaMagdalene,&c. hocaucemilli aduerlarividetur,
quod legitur apud Matthæum^hic cnitn vefpere Sabbati
Dominum re fu rrexi fle fer ibi t)prop ter èà co m per tifu n r,
qui hune Marei locum d fallariis vitiatitm cxiftimenc.Ve-
rum nead id hic confugere videamur, ad quodcuiuiscon
fugerc proclïue eft,Marei contexcum vno duntaxat com-
mareab ea , quamoftert, difficultate yindicafepoflu-
mus. •
, Itaquelocum huncEuangcliftæitalegamus.vtproxi-
më poft ^Iefus ,virgülam iubiieiamus -, adhunçmodüm:
Süfgensautem Iefus,mox verb lùbdamus: Maneprtma]Sabba-
üapparuitprini&Magdalenejia. vt illud : Surgatsautemlefus?
rciiciamusadid.quodapud Matthæüde velpere Sabbati
legitur:tunc enimipfum refurrexiflè credimus.j Quod
hine autem conlèquitur,nçtnpe illud-*. Maneprtma Sabbati
C^c.fquodalteram fententiamaufpicetur) adfequentia
tranimittamus. Marcus erg| Mariam Ma’gdalenam Ie-
lum, quem Matthæus vefpeflSab bâti exüfcitatum commémorât,
manè vidiflè narrat. Hoeipfum eo iplo quoque
Ioannes confirmât, quod Magdalenàm tpane,cum
tenebræ ad hue eflent, ilium conlpexiftè affirmât. Euan-
geliftæ proin de duo tempora inlinuanr : vnum, in quo
Dominus furrexit,quod eft velperaSabbati: Alcerum,in
quo apparuk , quod eft manc prima Sabbati.
. Etrejpicentes vtderuntlapidèfn reuolutum. Neqne hoc quoque
, quod mulieres , quælummqmane adjléfu lêpul-
chrumlelè'contuleranr , rntereaaumrefpe6tant,lapi-
dem à monumento reuolutum vidiflè hoc lpco nar-
ranrur, illisaduerfatur, quæ apud Matthæum ea de re
leguntur,fcribit is autem in hune modum : Vejpereautem
Sabbati,qua lucefcit inprima Sabbati,penit Maria Magdalene &
altera Maria vider efepulchrum. Et ecce terra motus fa élus ellma-
gnus: Angelus enim Domini defeendit de coelo,&accedens reuoluit
lapident, & fedebat fuper etwuErat autem ajpettus eiusfulgur, &
V^imwittMweMtf/fcKfwitf.Nam dummuiicresânxie,yteft ar
pud Marcum,inter fe difquirunr & diflerunt, & Quis reuo-
luet nobis lapident ab ofiio monuments \ dicunr.-illo tum temporis
needum deuoluro, Angelus ècoelodelcendir, làxü-
que a monumento fubmouit, arque ica relpiciëntes, lapi-
demex infperatoreuolutumviderunr. Quod autem ab
Angelo reuolutus fuerit /hoc Marcus retieuit, quia Mac-,
. thæus iam anen illud expofuerar.
Denique licet Matthæus Angelum fupërlapidémlè-
difle fcribàr, Marcus vero mulieres., poftèaquam in mo-
numencum ingreflæfueranr, iuuenem ftola Candida co-
opertum à dextris ïèdentem vidiflè narrat, adhuc nullo
vëro dimdio- hi.Euangeliftæ inter fe pugnanc : fiquidem
cpnringerepotuir.vr ilium ipfum Angelum, quém lècun-
dùm Matthæum fulgùris more fplcndentem candido-
que vcftiru inftar niuis micanrem lapidi iniïdcntem vi-
deranct poftèaquam iam in monumencum intraueranr,
qüafivià: dueem præèunrem, necnonàdextrisfe collo-
cantem confpexerinr, Quem quoque Angelum Marcus
in iuuenis fehemate vifum aflerit. Nam Matthæus qua
forma a mulieribus confpe&us fuerit, nô cxponir. Quod
H
Eiindein
Angvlu’1’’
iq^ijapidi
jijifidebati
Jpoftea iu,; ;
tramonu-
mentum
|c coll“« 1.
Ifc veriß®'
leeft. m
H*c opinio,
non eft
improW”
bilisi ■
B
Lsftajfbr*
ma,in qua
Angelus;
'iftiscft,
refu ri^
(ftionis
fymbolum
erat. Vno
crucinxi
nomine ;
continetur
ialiis'
noftra.
Petrus per
poeniten-
^amrecu-
peraoitor-
dinem &
•magiftri j ,
fui gratia.
c m
pi on eft^
feriump-
mnino
jUlieres/
Lacobi’&
, albtna;...
m m
crgo a Matchaeo prxce'rmiflum fuerac, hoc Marcus ex-
pleuit. ;
Non nefeirrius autem efle,quivariasviflohes'c6htigif-
le dieant & doceant , eaque ratibhe omnem, qu* fe inter
Euangeliftas oflerte videtuc,diaphohiam emedioVollac.
Aiunt isaque,alias efle mulieres,quarum fir mehrid apud
apud Macchxum, alias rurfium, quarum apttd Marcum.
Addunc Mariam Magdalenam propter incenfum erga
Chriftum ftudium, omnibus leadiunxifle,eaquede cau-
(a vrii illidiuerfas vifiones obcigifle. Scribunctandpni
tempora, . quibus a mulieribus ad monumentum ven-
tum eft,ab Euangeliftis diuerfa aflignari.Secundumillos
igituf, alij aliasmuiieres, alia tempora, alia referuntvifa.
AtqueitavnusEuangelifta, quod abaliis diblum , vel
feriptum fuerat, non euertir.
NoliteexpauefcereJ e s VMquafttu,&c;Vtitnum omnium
oninem animimetum mulieribus eximi oportuit,ac turn
demu de Chrifti refurreiftioneyerba ad eas facere.Ange-
lus icaque ance omnia omnem pauorem illis adimir;
Nam & forma, in quaapparebat, lxta erat, adeoque ali-
quod non omnino obfeurum refurretftionis fymbolum
pne (e ferebat , & verbis prsterea blandis ill^s com-
pellabat, aiebatenim : Iefum quaritis Naz-arenum crucifi-
xum. Non exubefeit crucifixi nomen:hoc vno enim nomine
& re omnium bonorum noftrorum fiimma conti-
3 i r
ea cahtum cdmplexum', quae ex tantis illis, quz prxter o-
mnem fpcm cueneranr,audiucrac -• Diuino interim /pin-
turem omnemita ordinance & adihiniftrarite,vfobni-
bus palam conftaret, de refurre&ionis miraculo, exterifi
que omnibus fidei myfteriisiimpliciter,omni prqrfus cu-
riofirareanxiaquedifputatione feclufa , fcriplifle&do-
cuifle JUudipfum tamen ea fapientia Sc cautione,vc nun-
quam vere pugnantia prxdicauerint, aut literis manda-
uerint.
L A V S D E O .
T J T V S B pi
S T R O R V M EP It
M Ö P V S I N S A C R O S A N-
C T V M I E S V C H R I S T I E V-
angelium i fecundùm Lu-
S I T V S Boftrorum Epifcopus tempore Iuliani Apoftau
damit , quem Ipifcopatu eiufdem Vrbis lulianus extur-
netur. . [ bareconatused,vtrefertSOzomenuslib.i.hift.cap.i^.^alijAmo
SUrrexit. Vnde hoc nötüm?quia «one#hie. Ecce locus,vbi' eadereextatepißola Iuliani ad Boßrenos Graceeditd. Mortuum
pofuerunt eum. Propter hoc enim , nimirum quod locum/1 autem Titum fub Valente S. Hieronymus in catalogsprodit. Atau-
vbipdiicusfuerat, vacuum demonftrare poflet,iapidem (tor huius opiris cumfapiuscitet Iodnnem Chryfofiomumdrlfido-
fuftulerar. I rumPelufiotam Cbrj/fofiomidifcipulutttitem&CyrillumAle-
Sed ite,dicitedifcipulis eim, &Beiro, qutapracedetvosin Gali<- xandrinum, &cönßet Chryfoftomum fub lültdnb futjfepuerum
loam. En aliis quoque refurredioriis myfteriumdermn- J aitttanttimottoannorummamcumauttOribus leoneAugufio,Ge-\
ciare iubet : Hoc autem id,quod Ànielus mulieribus de-
nunciabat.maximecredibileefficiebat.
Et Peiro. Per hoc quodrei fmius indicium Petro viilt
fieri, admonesillas, eum, qui propter negationem ante
reieâiis videri poterat,nunc per 8c propter: pcehicentiam
denuo aflumptum, & inter cætcros Apoftolos æquè atq;
ante rurfirs numcratum.
TmedetVosinGalilaam. Re6teinGalilxaminohetiam
ihHitfulalemfperhocenim abomnidiflicultatis & di-
feri minis formidine illas abfoIuit,idque cum ob alia,cum
véro præcipue, ne mecusfidemillarumplus iufto con-
turber.
Atillaexeuntesfugeruntdc monumento.EtCi Maria Magda-
lena & Maria Iacobi , & Salome aromata præparaue-
ranr,atcamen , fi Eulèbio Cælariçnfi fidés eft \ non funt
|ux onb ktres illæ eæ , quæ orto iam foie ad monumencum vene-
roleadmo runt,(èd aliæ innominatæ; Multæ ehim ërant, quæ vria
encruQ11 i Cum ^ H R i s t o Hierofolymam afcenderant.Illæ verb,
liilfc Ma- SU£E lècupdùm Marcum^ëxdrco iam fole,ad fepulchrum
^dalcuam^Vcnerunt , erant admodum Efnplices & itnpèrfeâræ.'
]j Quareeriamnonnoâuyfedmanèad monumentum ve-
niunt.
Ad hæc cùm ab Angelo audidiflènt, ite,& annunciate
iifcipulU eius,éVPetro, ftatim fijgcruntjneqüe quiequam o-
mnino exiis,quæinmàhdàtisacceperant, cæterispate-
feceruiw.-Ôictùebahçenim-; riéqüe ndëtn qüoque,quara
oportebat vifiöni habebant. Et qiiia tales èrâne, fteque
quæSaluatbremVidefehc : iiéqtie qüæ Angelum inftar
fulguris fulgentëm i aüt dubs Angelçsiti moriumentb
■ fedentes / aut duos yirbsiüxca^vc LuCàs narrât, aftahtes
confpicerent j dignæ vilæ funt; Viderunt autem qüeri-
dam tantum iuuenem albaftolàamiâùm, hoceft,vifib- i
nêm animi illorum exilitati & fimplicitati plane conformera.
Secundùm Eufebium igitiir Marcus non de Magda-
lena, fed de àliis incerti nominis mulieribus hæc narrat.
Neque enim fieri jpoteft i addit idem , vt Magale-
na póft tantasres vifas j orto deiiiuni Iblëjadmoniirriâri^
tum veniret, aut i quis làpidëitlfeübiuérec, anxie inqui-
reret.
Non defuhttâftdëm.qb^ Chrifti
refurreëtione acciderurit j pon incerfuifle dicancs âd-
eoque vnumquemjibët ex illis fimpliciflima nairàtidtie
orgto Àlexàndrino, Zonarà, àliifqUe ineius vita, obieràt,natus an-
nos quinquagtntâ duos, mefes odô, Hónoriófep'timüm, érTbeodo-
fio fecundum Cof hoc eil ànno Domini fècùndum exaäioreni cbro~
nologiàm^oj.oporluiteum or tum anno Chrißi 354; & ttd ànno
$6z.qui eratfecundus Iuliani imperij non excefferatoftauumata-
tis annum : Burfumque Ifidom & Cyrillus iuniores Cbtyfoßomo
fueirint. Htnc non parudfufticioeftalterius potiusquam TitiBo-
ßrenßsEpifcopi hoc effeopus.Accedunt &alia conieftura quasomit•
E X B E L L A R M I N O D E S C R I P T .
, £ CC L £ S IA S TICIS.
H P I t v s Boftrorum Epifcopus vixit fub Imperat.Iu-
X lianojfed obiidub Yàlente, vcS.Hieron. ceftaturin
lib.deScript.Ecclef.fcripfit tgfegios libres contraManichaos,
ë quibus tres cum argurriehto quarci, editi funtingolftai-
dij anno iöo4.ab Hënrico Canifib torao f.antiq'.Le&io-
nisiExtanc etiam eiufilem TitïCommentaridinLUçdm.Ob-
feruandum eft autem eà non poflèéflè huius Titi/quo-
niam aiithbr hqfüm Çbmmehtariôfum paflim citât
Chryfoftom. Cyrillum Alexandrin. & Pelùfiotam, qui
jjuériefantcumTiGus morcretuf,
V ON I AM quidem multU&c.Cztcti Euan-
gelift*. ab ipfis ftatim rebus, ihiciiim'fa-
ciunt. Lucas verb; tanquam grandia qux-
datnexpbficufus breui exordiopr^miflo,
reniagreditur,air autem:.
Öuoniam quidem niulti cönjtti funi,drc. hoc eft,
centarunt;adbrri,velaggreflifiint. 'Indicathac VqceEu/
angelifta, fuifle, qui diuirix gratix prxfidio deftituri, ad
texSndam Euari'gelij hiftbriam fcle cbnciileranf.. Mat-
thxtis enim non teritauit,{ed ccelefti {pintu.afflatus;con-
feripfit. Idem ftatuas de Marco, Iparine, & Luca. Porro
Euangelium,quod inferibitur fecundum /Egyptios, aim
illudnirfium, quod diiodecim Äpoftoldrumriculümpfje
fe fere,hoc ab iis prodiic, qui Euangelium feribere conati
funt. Ferunturpermulta aliaEuangelia/verum Ecclefiä
omnibus quatud^dutit^äfcreclj)it.
Return »hoc eft, ceirtb cdmpercarii.m.
Significathoc vetbo eäliteris fed&irimiflururii, noti,qux
Biblioth.Vet.Pab'.Tomiq.i;.- F f
In ter Eu--
igeliftasf Î
folus Lu- '
Eiiahgeliû
(ècundum
A tm to ä '
& duodc-
cim Apoftolos
apo
UtH
Ecclefiä
quatüot.
ôtant;
Eoangeli 1
rccipic 1