1 6 jó '
A, Sed quomodo lu permis ei, qui apud nos elt;cOgna-1
tus eft : cùmille quidem ihextinguibilis, hie autem extin-
guibilis fit ? ;; : ^
B. Propemodum angelos 8c noftràsànimas fimilitudi-
nem quandatn dico habere. V craque enira funtlpiritus4
a Dcofuum ortum habentes. Hi quidem in corpöribus
rioftris lampadum iriftar lucentes,& quail extin <fti per le-
parationem,agendi efficacicatem arhittunr. Nàm 8c à ve-
teribusiapiemibus homines appellantur höc elt,lumen
: propter vim ràtionis. Similiter & ignis dicuntur,
yi: paulo poft demonftfafcoi poftcptàm oratio ad noftram
generationem progcëfla fuerit. Angelos autem died fpi-
ricus inextinguibiles, non habentes corpdralem difiun-
btionem, aut copulatiohem. Porto ànimorum & ange-
lorum fimilitudinenv etiam très illi fanbti expreflèrunt
pueri, dum aiunr : Latidatejpiritus & anima iußorutii Dominum,
Et türfuS in canticis Dauides inquit: .g u ifa c itA n g e *
losfiiosfpiritus, Et fimiltudinem ipforum ad animas, noftras
innuens,inquitj V eiociterexauai me Domine, quia defea
t Ipiritusmeus.
A. Quömodo veto ignis apud nos habet vim vrendi
ligna & quamlibet materiem, fupernus autem non aduric
aridas arbores,aut ouium veil era ;v e l capillos noftros loli
expofitos? ;V- i "■ . “ .
B. Sit ipfehacin parte fol pædagogus nofteriàcdoceàt
nos tam fui, qüàm eius qui apud nos eft, ighis cognatio-
neity- Namfæpenuineroaliquiclprarij,autbubulei,aut
paftores equorum in taberôâculis lolitarijs agentes*; cum
co'quere Carnes àüt frumenta voltint, mundo virreo, vaiè
aquaimpletO, feex oppOfito iolarium radiorum id tênue-
rint, tetigerihtqi cum vale aquario fimum arid u m , a-iu-
perno lumine igtiëm epheipiunt.
A. Tëhebras quiS fecit ? Mum Deus ? an ab initio fue-
runt ? Aiit num diabolus eas fecit, v t aduerfiriusJucis ?
Arbitramur enim plerique, quod ab initio fiierint ante
mundum. Nufquamenim Moles dicit, quod aliquis,te-
nebras fecerit, fed quèd fuerinr.
B. Neque Deus ipfas fe c it, neque diabolusj neqile
prius fuerunt, quam adfpebtabilis hie mundus. Omnes
enim angelörum chori carnis expertes agebant in luce,etiam
antequam mundus fieret : ledfuperneextenfb coele-
fti corpore, qüafi ab fepto quodäm per obumbrationem
tenebræfubietiint;quemadmodüm fi in alto meridie'vm-
braculum ek denfa aliqua, fblidaque materie circuit» le
aliquis figat. Idem ex näuigantibus difeimus, qüi aduer-
fus imbres expanfione pellium obümbrant nauem. Aut
fi hochOn eft, videtur mihi ex nebulofaexhalationeabyl-
fi deäfatacaligine ScvaporibuS tenebras ortasefle. Et dixit
Deut : Fiat lüx. Prima Dei vox lucem procreauit3quäm|
Öc diem vocauit,ferena quadam appellatione exornansl
id,quod placidum 8cman fue tum eft. PolTunt quidem &
alia numerari lumina ab ipfo faCla, vtpotè lumen ignis
Mofi âpparens, quandö rubum vrebat, neque combure-
bat tarnen, vt & naturäm fuam demönftraret, & vim no-
tam faceret. Lumen quod in columna ignis Ifraeliticos
præcedebat, & manfuefaciebat defertum. Lumen quod
cir cumfulfit paftores. Lumen quod Eliamrapuit in igneo
CurrUi râptumqùe nön combuffit. Lumen quod paftores
circumfulfit quabdo lumen expers tempöris ad tempo-
rale venit Chriftus. Lumen appärentis ftell^ in Bethle1-
ma, v.t & Magos'in itinefê ducçret, & ftipàret(àtellit'io
fuo quod ftipra no's eft lumen -, apud nös natum« Lumen
demonftràtâ dilcipulis in monte diuinitas,paululiimad-
ipeiftü diirior. Lumen quod Paulum citcumfulfit ^ pla-
gaöculorum tenebras animæ fànans. Lumë eft&futuræ
vitae fplendor,; in illis, qui hic purgâti funt j quandö lu-
çebunt iuftivt fo lj quorum confiftit Deus in medio deo-*
rum & regum, difponens& diuidens vnicuique iecun-
dum dignitatem & pro ratione exaCtæ vu£ premia future
beatitatisï; Lumen etiam^ datum in parädiio pri-;
mb parenti nöftro precépturr.i Ltuerna enim pedibus meis
adapfum fua tace ducit > conculcata flamma erroris, vt
Ananiasfoeij in Babylönc irt media flariima camini chb- '
reas ducunt, etiam illaefis ipforum pallijs manenjibus. J|
Lumen prditerea| quo peculiar! modö bàptifini cöhftat
illuftratio. Lumen fuht.vitra omnia, quibus in ïàmâa
Trinitate gloriofa & inculpata'eftfides. ltaquc dixit Deus,
Fiat lux, & fafta eft lux. Et vocauit Deus lucem diem,&tenebras ,
vocauii noèem. | ■ l|s I
A. Num igituraliud eft lüx,& aliud dies,vel aliud nox,
&à|iudtenebreî j
B. Qmdquid lætum & hilarum eft* placiduta trteri-
to äppellatur : his vfcrQ contrariainoXriominantu^SedH
& aliter mihi videtur per appellatiöneni feruitutem ipfo-1
rüA» fignificare. beneäue diipöfitäm eurfus per vices eon-
ftitutiönem. Dömini enim eft nominàtimvocareifamü-
lorüm veröobedire, & quafi voce, ordinis bona oblerua-
nöne refpondere.
A. Quomodo erat tetra inadipeCtabilis & ineuita i
num quaii femiperfeéta à Deo faCta î aut quo tandem
patio?-
B. inajpeäabilis état terra, & incultà , noö natura, fed
exornatione Sc facie , nondum fegregatis aquis ad proprium
locum, yt eetneretur eius fubitantia, plantis ex-
ornaretur j & ftoribus corbnareturi Abyflo napnque fu-
per ipfam exundante ^ nondum Crat fontium Sc flumi-
nurn diftinëtione cinéta,, neque variegata àd enurritio-
riem eorum quæ diitino precepto ex ipfä producenda e-
rant, änimaliumi quafi lugubri qüadam vefte abyflo cir-
cundata-, quemadmodüm aubtot ille carminum diuino-
rum Dauides inqfiit : Abyjf is veluti.veftü opertorium eius : O-
ceano icilicet inftat anuii terrain adhue circundante , fi-
cütetiamhum hodie cojlftatj
A. Quare autem Prophetanon dixit in foeminino gé-
Aere, opertorium eius : led eius, in rnafeulino vel neii-
tro ? ' | l | i 5 ■ ';/ , ^ i
B. Nihiiin hoc.difctiminisefti 11 elementuni pro terra
iubintelligatur , neque item quum opinium anitnæ
foeininino geneieappellentur | iccirco vel fcCminas îvél
mares efle coricedemus animas. S e d & Chriftùs iâpien-
tia, Scpbtenria, Sc petta appeHatUrj quiim fitSeftiiödc
homo idem. Intelligàrur àutem Sc alio modo: inuifibilis
er atterra* Nohdum enim état eius contemplàtof homo,
neque eâ quæ naiuraliter adipiam prôna fe inclinant, af-
fiduequeipfani fpeCtant ^ bâlacum edentia animalium générai
. '
Ài C^uid eft fecundum naturam firmamentnm qupd
interniediuni ièparat aquam Sc aquam vltta cceleftem Sc
matinam ?
B. Primbquidem diecoelu creabatur, qtiod fitumeft
flipra firmamentum; Secundo verb id firmamèntü , quod
ftipra caput noftrum cernitur, quod alteiius quam iùpe-
riuS lllud eft nàturaéi
A. Quomodo verb cum vnitis Sc eiuidemftnt nomi-
nis} alterius Sc diuerfte erunt nature?
B. Qui ftudioiè 8c non peifiinâoriè littéràm éxami-
nant, etiam in appellacione mulciim diftctentiæ deptè-
hendent. Aliud enim Çoelum j aliud verb feft. firmamentum.,
ProindeSc exipfaappellatione difei müs ,id quod
eerftifur folidioris elle nature qu^rn ilntinadipeétabilia.
Mofes liquidem inquit, in principiofeett DeUs tdelum & terrant.
'Hinc. verb fiimum iUud memoiat, Et dixit Deüs j
Fiatfirftumentum. Et Efaiâs adierensillorüm quidem te-
nuitatem Sc leu irate ni na t ur'æ , huius verb foliditatem
Sc craflitudinem corporis , inquit : ^QUi firmduit codum
Veluti furnum , & extendtt ip film veluti taberndcillum. De
to verb quod cernitur j in quit, Qui fixic coelum Veluti
cametam. Etiam virum Sc mulierem, homineth appellate
cbhfiieuit Scriptiira facta * quumque fit eadem
appellatio n tatnen ille quidem robuftus Sc ad gtauiota
ferenda vàlidus eft i hæc verb mollior 8è leuiot, tarrt|;'Cce1“£
intelligente ; quam, oratione» Süpériorum igitür;fùbâi,*j*J"“
lextua,&lumen femitismeis^ inquit Dauides, diuinorum , ftantiam filentio precede ns, quantum àdfequi po’flum,
carminum aucfot.Liimen eftSçtàtionis vis , quæ in nb- -[èiusquodcernitür,nattirâmctyftallinaminquamelïedi-
bis exiffiit;fècundüm Deum dirigensgreflus noftros. Lu- uino preceptofixam 8c toboratam,vtfaciliosJferat^v im -
men 8ç id^ quqdflé^Deo teftimqnium perhibuit, quod mundanâ, ideitiqinoftræ craflîcudinis expèrs elfe. Vtrof-
Danubius.
'lade».;
que verô coeios iuitiaen ab ea, quæomniavmcit Sc lufti- , n us co n tre ôta ti onein jiieque aucam cal idiorem, neque vc
neSjdiuinavirtutev
A. At quomodo poteft cryftàllum portare 8c fepararé
muicamScinfinitamillamaquami 'Æ
B. Perfidemapprehendidogmata.Ghriftianorü fqIent.
Nam vbivultDeus fubijciturnaturà, preternaturam-fer—
uiens. Sic aqua in vinum conu,etci|ur inÇana Galilçæ. Sic
in Ægypto rubriim colorèm accipit Nilu;?. SiCprarcctna-
turam inftar terfæ permeabilefit märe rubrum, înftafniu-
rorum lêbtorum conftabilita aqua, Sc inaridb,furido non
madente pertranlit pppulus^ Sit verb çibiinçtedulicàtis
caftigatio exofus Deo Pharao, aqu is qiar i n i si m m erfus.
Nam qui ilium in eodem tranlitu lub merfüm obruit flu-
dibuSjidem olim veluç pellem aliqù'àm coelum extendir,
lupra terram quidem conuexum ipfum eleuans, fuper a-
byflum autem fundans, quemadmodum docet diuinorü
carminum aubtor: Extendenscceltonvelutpellem, tegentaquis
fuperiora eius. Âtqùe, hic yenit ad nos, inquit temporibüs
extremis carnem geftans,ôc humidum inftabileque mare
ficcis pedibus tranliens.
À. Atqui iàm ante in precedentibus rogauimùs te,qui
nos tolérés, dum interrogamus, non vt inCredali, léd
quafi qui aliorü vocibus vtences, perte velimusædificari.
B. Ego verb non abs te vèftrâm eximiam lubtilitatem
oro, rie claudicetis greflù mentis in ebgnofcenda véfitar
te. Dabimtis autem verbigratia fimilitudinem,quafi centum
velte cegatiu ?
, B. A chon: fun tilla v l era ttlu n d a na terrenis per omnia
tfubijcienda. Nam aliter,quam pro;noftïainfirmitate,di-
tiina yittüs omniadilpenfat atque guberhar. Ex ijs igitur
rebusjquatum àpud nos vfus eft , facilibusexemplis v-
,tentes, loquemut de ijs quæ fupra nos lunt. Lucernæ o-
: mnium minimæindomo maxima lucenti conferimns re-
gem luminariumfolem, ad ccelefte corpus comparatum.
Protlus ac fi qiiis in difeo permagno exiguum caibbnem
po nat, aut lu cern am fu cce n d a r, n ó Icilu mcö m b u ter ea uc
inflammareillumnonpoteritjverum ne vas quidem i-
»pfum calfacerequiuerit. -Quamodo”'igitutimbpcillisiu-
cern.a poterie abyllurir con Habilitait» foluereau t combù-
rere î Et qiiî çalixattingendo lædere potent frigus hye;
» ro.is-enitentis extiqguere pet gelu lacernæ elycb nium, „Sc
in lapidem epniiertere aquam quæ in eo eft, 8c oleum, lupra
cubitis' terrain excédât aqua. Cum autem diXiuet,
Deus : FÏatftrmamentum in medio aqua, & dtuidat inter aquam .
& aquam, coiiftabilimm rhr fus fuiflè érÿ ftallu m ; quod di-
midiumaquafum fuftineatv quemadmodüm in vitro vi-
dere eft, ex quo alius fit feparatus calix, qui dilcèrnat dii-
pliciter quod infufum eft. Maior autem omni hiimana
CQgitatibne eft ablblutiffime lapiens operattix ilia visDei.
Animaduerte yerbouidentius eXemplum de firmàmen-
to, non artemortalium, led diuinoconftlio GbnftitUtùm 0
8c quafi dobtrinæ gratia' nobis propq.fitùm, vnura ex quatuor
fluminibusdeparadififonte flü?èntibus,quódPhilön I
àdoârina noftra, apud Grecos verblfter, apud Romanos
Danubius, Sc apud Gothos Dànubis appellatur, fi
hyeme congelet, Sc in lapideam duticiem mutetur mol-
lisilla fluminisnatura, vç ferre poffitincedentesin eo af-
matos, Scad Romanordm, illyriorum-Thracumque fines
tranlèuntiummulltitudinem. Ita fanè etiam illud ipfurn
exaquaftabilitum firmamentum. Subnis quidem allui-
tut fùbterlâbenteflùmine, lèdlupra Ie fett equum 8c ve-
(ftöres, aliquoties (jVt cernitur ) numero dècies mille. Fit
etiam aliquando,Vtalperitate hyemisinualefcente,8cper-
feueranteftigore., yehèmensaqua ènubibus depluat, Sc
per valles, aut montium vertices, aut tolles manansy ad
fluminis firmamentiimferatur, quoddiremptum r^lpe- 1
btueius quod lupetnèfluit, quafi intercepto ex aquis fic-
mamento , abfque commiftione confulioneque manec
! cum eo quod fubeft. Cönfimilia per ninem d a r a u s r
quæexcipituràfirmamentôdequodicjmUs,‘itayÇ'fitiplû
intermedium feptumcryftaHinum,feparansinter äqüam
Sc aquam,inffàt coeleftis firmamenti ab mfernis Sc cerre-
ftribus fuperna 8c vlcramundana difcernentis. Dico autc
infinitismodis fortius^ quàm hiéms poffit, diuinum il-
lud mandatum ftabiliuiflè impoficum capici noftto hrmamentum.
A. Sed quare funtaqu«fupern*,vt aliquis hauriat,aut
bibat, autnauiget, autpotum prebeat alteri,autqucmna
propteralium talepivlum l ,
B. Quia cryftallum efle, dixi Ermamentum, recepturum
era^bie<ftorumluminariuralplendorem,fblem inquam
Sclunam, 8c reliquum aftrorum ccecum, ex igne
naturam habentem. Ne igicurillorum ardore refoliieretar'quodfixu.
m'oft'.»pcri'daBiUb’difcreuitinfinitam^la^
aquam, velutipofitamfuperhumeros eiu^ adrefrigerandum
inflam raationem,Sc ad leuigandumrota.cioneni,vc
ilia humiditatecraffius redditum refiftercpoffitignilumi-
narium.
A. Quomodo verb fieripoteft , vt.glacies refiftat igrii ,
quae nullo modo fere ignis propi.nquft.yetn ji.neque^md1-
modum frigore lampadem débilitante ? Quômodo
verb Amianthus hérbaignem fuftinerepoteft,m medium
ipfius flammæ pofita, omnifque aduftionis expers ma«
hens ? Sed Sc Salamandtam vile animal, di uerla ab igni
natura,fcimus per medium caminutn in igneminfilire,atque
pertfanfi^e; nihil ramen prorfus per édacem naturam
ignis lædi. Proinde neqüe fol læferit ccelurà fub quo cut-
rit, cuiùs matutinos exorcus deferibens diuinorum carr
minum auôlot inquit.: Ipfevelut jponfusegrediens ex tbalamo
fuo, exfultabit vtgtgasadcarrendam viam fuam , àfummo coeli e-
gréjfuseius. Videshicponi verba Sum mi Sc EgrefluSjnon
lpheræ 8ç adfeenfus cireularis, aut aliquibus videcur va-
nas cOniebtuias fequentibus. Etoccurfns ei«i,inquic, vfqué
ddfumnmnccelt. Vide turfus occurfum Scfummum * non
delcehlum Sc occafum. Sed enim ad fponfaiem .pulchfi-
cudinem htiius luminaris ac^edamus. Inquit enim de eo
Dauides: Et ipfevelutJpóttfusegrediens exthalamo fuo: verbis
hifee alacritatem Sc temperamentum adfpetfcuseius raa-
tutini exprimens., Nam quum meridionale ccelumper-
curritjfæpenumerorefugiumquærere tentamus,igneum
calorem eius non ferentes. .Simul autem in exortuiucun-
dus eft omnibus, 8c velutlponfus adlpieitut,Scatempo-
re matutino ad vefperam vfque perpecuo per radiorum
fuorum reflexiones dilloluit hac fuæfàcis luce iucundica-
tem aeri$,aut cum terraad excitandam fertilitarem quafi
coit, eamque fouet,ad proferenda femina prouocans. .
A. Atquomodo non foluiturglacics pet f©Iis inflam-
mationem, quunii tantus fit calot, vt plerique in meridie
non feranteius flammam ?
B. Quiatnum illud, Qnomodö, cömpefci non vult*
• iure Sc ego ex te quæfiuerim, quomodo rubus çircà'Mo-,,
fen ardens non. comburebatur, led quafi tore.adlperfijs
magis etiam viridis cernebacur ? Quomodo cælàries 8c
pailiafôciorümAnâniæinfoEnâceGhaldæôîumiieleiiatà
ad quadraginta nouem cubitos flamma intada Sc illæla
manferunt, magis quàm ignis.lu.centia ? Ne vero puta-
rent i j, qui illamaugebanc ftupa, Sc pice., & naphta -, atque
(àrmencis, ipfos per preftigias aut imaginatie colli-
buifle vim ignis edacem : idçirco quæ cuit» eis intus exful-
tabat diuinicas, facit vtperos camiiii eleuata flamma in
terram excurrat, 8c eos quiptocul ad quadraginta nouem
cubitos àb incendio fedebant miniftros Sc fpedatores
combureret, Sc in puluerem cinerefque redigercr. Aut
quomodo Elias in jgneis quadcigis in coelum lubuolaris,
ab igni manfit illaefus , .etiam ad fiios vfque pilos ? Vel
quoniodo ex Amianto herba etlyehnium in lucernam
pofitum, ad viginti annotum circuitum lufficit, Iblo o-
leo lemper per lucernæignem euaporante, ipla manenT
te incOrrupta ? In Deo igicur quiefcàt illud, Quomodo.
Vox Dominiperrumpentis flammam ignis, inquit carminurn'’
diuinorum aubtor.. Ad hunc cnim modum in rubo de-
ferti,8cin fornace Babyloriis, Sc in Elia vate, ,alijfque pro-,
digijs edacem vim ignis mandatum diuinum refecat, fer
parans ea , quæ apud nos infeparabilia funt, Sc innuens
lijcuri dinini iudicij incegritatein: ,vbi illumihitio quidetp
ignis æcerni iuftistribuetur, inflamraatio autem aduèrlâ-
njs. Nam diesiUa in igni reueiatur,vniufcuiufqueópusqualefii ignis
probabit, iriquit eximius die Apoftolus. Cunt hoc autem
Conlen