Uien.
Subftantii
nomen ii
icripturis
Mat. 6.
Lue. «?
B
nitM,&vnuin>qtK)doiritIeTOUS0 e«si lldiaTOÜmjpatcr, tenebrataamémaeorfum dicitur. Ëtenimfüminitates*
filius fan&us fpiritus : fecundumtobtentiam&aâionein •A.sputioresanimandiyimhabentèscaufa.fulùlmnmiyeH
folom apparente alteritate : Quod Deusin potentia,& in lut in ilia dèreendetet,, Qua tecnim diAum eft :& iftadllo'ccultoraotamoiiet&
imperatomnïa,ytinfilentio,Jd3J= >.cçrms,dicitaliquis> il rails eftsnima., Quodiodo d iaum
autemfilius quieftfpiritusfanaus, &v»oeconfabùlatut eft: Fàciamusbmnineraïuxtaimagincm.&hmilitudinein
adsenerandaotnniafccundumvitartv& fecunduiniptel- j noftramîl.nfprciendum priils quidefthpmü,deniqiiequt,a HominiiP
lieentiatnfubftituentia, ad idquodeffeo*nibos.;iExijs dnago^quiddiffértimâgoàlimilitudine, & q u q n t o d a S »
._____i_____ r «M m rA n A m » «s«f i ï ni <-n ri a • i d i d- ho m o iitxtaimaginem(yjtwihtudinem îioniniagoacupii- ^ 1
litüik) eftedus lit:8cquïdeft,ad hoftiam ? Duîfliterènîfti , I
homo,quôdeftinconfuetuduie, excOrpoie&anima id- '
m il'itu d o .
appâter, ipfe ôc fpiritus fandus »w 8f fapicntiaiidipfumeteniro
8c Paulus dixit diuinè. Qmcognouit »•** domi-
:îEtrurfusdeipfo:Kirti«^p/>«»fMO«vSalo,pqnetia:m H M H B H r ......... .
fapienriam de ipfo dicits ôc multà nomina in filium reuo-jtclligitur. .Quidam putanr ex corpore ôc anima tnpiici:
cantur & ipfum & fubftantiam dicit Paulus ad Hcbi æos: j Qujdafhautem ex corpore Ranima ues porentiashaben-
- ■ — ■ r ---- 3i : . ’ te Q^idammffusdicuntèx c imagof ubßantiaetui. Et item cpnfubftantialem populum di- oipo re&^ ^ a icili ,ÔCamxit.
Et Hièremias: quiaquißetit infubfiantia mea, '& vtdihef-
bum meum. Et imCuiiSifiettjfentinfubfiantiamea, '& audijfent
ver b a mea. EtEuangeliùm lècnndum Màtthæum : Fanem
noßrum confubßanttalent da nojjis hodié• In parabolà Luqas:
dixit iunior de fil ijs patri : Dà mihi congruam pattem lub-
ftantiæ.Et rurfusibi diflipauit fubftaWam fuam : Quofdc-
riimindedelcendit, potentiasjuas non tenuit. Ilta aninïæ
furit, fe.d dixuftud adùérfurn negantes «>«** nonien pofitümcflèinfacrisfcripturis.
Acceditautemiquodanimam,
hpc pft hotninem Dcus fccit ad imaginemôc fimilitudi-
nemfuam. Quidvcroiftalîgnificenr,audf vt dicO; Sum-
miis (apientia perfo<5fca,hoceft*«j?s vniuerfalis,idem
ipfum enim in ætemo motu ,~ circularis motus e t i i t n ^
primo 8c in fummo vcrtice circularis exiftens iuxta ipiam
n-,«£i6P, cyclica caufâ mfepaiabilitercôriuerfa,vt à parieJ&
in pattern, cum patre exiftens, incedensjlimulexiftens.ô;
Nöanima
ciiplex.
ma & (piritu,quo cohiiftic linens corpus ; Ädhuc quidam
de corpore qu adiip o te n ciqu ;i tu o r ele iiient b ru m &anima
diiplicij&duplicirÎMy.Meaintelligtnriahaèc: Cpipusc-
nim^iieut demonftVaitum:accepit eiiim ptiluerèm Deus,&
plafmauit : ‘Adam hoceft,fabricataiamterrafuinmiratès
rerri & flprem habeipiis principia corporis. Géminurn et-
iamy<,"'jg€minam animam déclarât Ëùangelium Mât-
TOfo»St À*&» ii ce ni ni d i cum ßcut ent &prccfentia filij hominis:
Tunc duo erunt in *trr » vntts acjïpietur É gy vnus relinqueturdua
molentesinpiftrino,vnâaciipiefur,e£ vna relïnquêtUr: Lucas ail-
tern adiebit de corpore dnó Ipfanótteerunt duo in vno leélu-
lo.vntis qccipietur & alter retihqtiptir. Aliaautem (imiliter.
Ergo quia in agrOj^V^* duo iunt,vel w & xiy®*, cceleftis:
& aliiis|iylicus,Ét molentesduæ ariimae.cceleftis & hylica-,
accipientur igitur coe 1 e ft is»« b?vd7. óy(&; ccelértis anima,hy-
cusantCrn X«>V(5>.,&anima r.elinquètur.' Qupmodo iftud.
F i Mat 24. I
.Declara-
curl.ocus
^üangelii
de duobus
molciui -
in patre erat filius,& in filiopater. Prima fubftantia, ët in | audi. Homo ex anima & corpore confitendus. Ex cörpöfubfiftentia
iam fubftantia, ipiritalis'fiibftautia fecundum.
»«Sx, generatrix,Sccifêdrix (ubftahtia,piæprincipium vni-
uerlæ intelligibilis,& intelledualis ôc aiiimx, 8c hylicaî v-
niuèrlæliibltantiæ in hyle. Si igitur prima mptio vita ^ n -
quam,ôe intelbgentia : iftaenim illud perfedumvnuu) &
fdlum. Nonfolumckcularismotibifta , üediph,3erica,&;
magisfohæra,& vere omnimodis perfedafphæra : Si enim
efle ôé viuere & inteüigere , & fi vita ipfum eflè eft & intel-.
ligentia,&rummitates,& medium eftinvnoquoque,fic&
intelligéntia : vnum igitur iftorum tria lu nt in re citculata
& pariicipantiainuieeih fibi.Magis autemfimuléxifientia
fine aliquointeruallo, rphæraeft&prima, 8cperfeda,&
ipfà Cola (plia-ta ; at veto alia iuxtafimilitudinem rphaeri-
cam magis. Ex ifta ratione necefiatio , & mpüc» pptentia
cft,ÔC yçduuïi Sc2ç*f*fig* dperans et/fi*î»> eft : ÔC é lemetiplbexi-
e'nsôcexicnsnonlèmperiinmanfione , &inmdtufimiil
femper fimul, femctcirculansvndiquefphæram efife
Deo vbiqueexiftente; Quippé cumfit àquô, &
inqupdomnis motio eonuerfionê redücitur hiceftDeus
Xoj9« corns,»«vî totus, tocus làpientia,t)mnipotens fiibftan-
tiajfubftantiaquem veremur,quem colimus, lolo fpiritu
videntes , ipfiusnutu Ce voluntatein ipfum èredi gratia
crucis miferautènos domino nottro IefàChriftoî^'iEte -
•damotionecycHcaredamdico,quôdà(nf^(S8 itr<T>j^t7e»‘,hoc
eftàpatréinpatrein in àppàrentiâiftius motionis Ôcdiujiii-
tatis vniuerfie , xé^», & filij exiftitîiiflione Deiimago
iuxta imagine m & fimilitudinem Dëi imago im agi nis, hoc
eftfilijamago enim pattis filius,vt demonftratum eft : hoc
aurém eft,quoniam filius vita eft, imago igitur vitae anima
effedaeft. Animaaüïem cumfuo««»ab eo qui'«"«eft,po-
tentia vit* intelledualis eft -, non >o5s eft,ad »«5» quide m re-
ïpiciens quafi »«w eft; vifio enim ibi vnitio eft , vergens autem
deorfinfi-, & auerfa à »«2» & Ce8c fiium »«»» trahit deor-
fum,lntelligens tantum efteda , non iam vtintclligibile,
fedfi ficperTeüerauerit j eorum qujefupercoelum funt mater
eft,lumen non verum lumen, & quide m cum fuo pf o-
e,quod à terra compofitum, habet ergo animam te^rä by-
licam, ôc fàdùsëftAdam, iuxta corpus animalfteuti eft a-
nimal de aqua ÔC terra. Alia animalia in animam viuaiVi,
fed Adam non fie, i nfu ftla u it e n i m D e usinfaciem eins ibi
omnem potentiam fenfibilem , ciiiadeft »a^itrdifcretiö-.
nemfenlu. Alia igituranimadiuinioreuhi fuo»«5; fènfibüi
enim poténiite by l i eus VèSs eftin fitus ôc co.nfub ftantialis
hylicæ. S i i gi t u 1 1 ft ù de ft, ^ «V coelëftis, hoeëft x«S?velfpiri-
tus diuinus eft in anima diuina. Ipfa autem dmina anima
in hylicdïpiritüjhyiiçus äutem fpiritusin hylica anima^K^-
Ijca autem anima in catnali corpore, quod opbrtet ptuga-
ricum tribusomnibus,vtaccipiatlumenæternum , ôc x-
ternam vitam; hocautëffi'perficic fidés iri Chrifto, Dica-
m u s igi t u r qu oui odo: t al is a n i ma iuxta imagi nem D ei , Ôc
iuxta fimilictîdinem ê ffed a fit,. ôç fifola anima homo, vt
dicit Paulus,alius tei tenus,alius animalis, •âliüs fpiritalis,
&ifta omnia’in vno homine,'fed maxinie hominem inte-
tiorein fi cquemet dicit, fie enim eft anima : colligit enim
wS/,ôc diuimtrn animam ;*ôc dicit coeleftcmhominem,rëli-
•quiTmaùtem terrénum hominem; Si iftud eft, animano-
ftrà iuxta irnagihem eftDei,ôc domini Iefu Chrifti:Si enim
Cluiftùs vim,ÔC ^ y ® -e ft , imago eft Dei, in qua imagine
petfpicitur pater Deus,Hoc eft qitpd eftcfle in vira : hoceft
enim imago vc didumëft, ÔC lieftC lui (lus vita, quod eft
autiein viucre,hoceft ; ipla-aiitem vita, hoceftquôd
eftdlë,hocautem quod eft éflè, pâter eft‘ : Et fi rurfùs ipfà I
vita hoc eft quod inrelligeré; idautém eft fândus fpiritus, j
ôc tria ifta funt omnia ôc m vhoqüôquc cria, ôc vnum tria
ôc onmin o Si igi t ur a n i m ävfecu ri d ü m q u o d a n i m a
cftjôc animie efic cft , ôc viuere ôc incelligere eft r triâergo
fii peri oris triâdôs àni iri a e ft, v c i magb i m agi o is ? • Efteuim
iuxta quod anima eft ineo quodeftefle, ôc vitam dans,ÔC
intelligenriam,anteintëlligérefiriTul Habens, nvnô*
prîo »«2lumen. Siveroin inferiorardpicit j cum fit pëcu-
îaiis,poténtia viuificandi 6t,viuëre qu^faciet in mündum,
ÔC ea quæ in mundo vfque ad lapidem lapidum more, iplâ
etiam cuih fada, Etenim cuiri quidem,^«v®<, fit anima
non*??®* cumque in medium fpirituum , Ôcintelligibi-,
lium,Ôc -t»s vXv e proprios,»» ad vtraque eonuerfa i aut diuina.
htjàùt incorporatür: ad intelligénriamctenim f utelicentiæ
eft , ôc priuatio.né veri lu-minis propter feinti11ani cehuem
proprij^S xS ruriùm vocàtur , quoniani quidepi fblum eft,
ÔC luhtfirigulaVt fua lubitantia, non fciffione,non di-
uifionëjnon elFufione,nëcprotenfiorie, nëque pareu prae-
eifa, ledfemp»Éernàtria;aliudcxifte.nsinàHo exiftente, ôc
ifta fubfta;ntiaiiteft,iuxrà imàginem esgo» Et ficut pater effe
eft,filius autem duo,fèd in motu ôc in aiftu-, lie anima in
eo quodanima,vtpôtenua.p'atria:rviuificatio autem ôcin-
tclligentiaîn moru : Iftâ ergotfïè animae iuxta imaginem
patrisôcfilijffic autenleflê iuxta fimilirüdinem, ergo
etiam ipfa in {üaynalitate,&fimili'fi)bftahcia: in rriplici
potentia,ip’fâgeneransjergoipfalimoueris , ôefemperin
motu in-mtindomotibnuin,idns ôc princ'ipium | fi cuti pater
ôc filius ipfi us animte mbtioiiisôc creàtor, ôc præ caufâ,
Èurgatio
animatû
i Cor. j j.
\_sfdtterfus Arïùm Lih l I.
ôcpraîprincipium. Àdhncdicoin occultomyfteriummagniirn,
ficuti diuiniortrinitassmalts,fècündum quod per Ce
cffulgenter fecit animam in mundb intelle&ibili in fub-
ftantiam &propriam fubftantiam, quam propriè diciraus
fubftantiam , ficanimx trinitas vnalis fècündacxplicauit
imaginationem in fenfibili mundo,ipfainima femper quae
furfumfitmundanasanimasgignens, .& iftudergoiuxtä
imaginem & fimilitudinem. Vldëamus ergo fi & iuxta car-
nem quidem, & iuxta carnem dicunt prtediuinatione,
quoniam futurum erat vt Iefus mdueret carnem.' Ego au-
|tem dico forte f i& in ifto quod A«j9b &carnis èft &
Deus & corporalis, & fuper bmne corpus dicitur: poten-
tia enimvniijerfbrum &omnium Peus,noiffruftra fecuij-
dum imaginem corporis. Si enim futurü eft nöftrum corpus
&carnem refurgere, Sciriduereincorruptionem, &
'fieri fpiritualis caro , ficuti &Saluator nofter iuxta omnia
& fuit,&refiurrexit,& afcendit, 8c futurum eft vr veniat:&
fipoftrefurreblionem immutabitur, äccipjentes fpiritale
indunjentum.nihil impëditiuxtaimagiriédirnis fuperiorij
S?x«y8 hominem faiftum efle. Adiftudenimteftimoriium
dicit prbpheta,dicens: & fecit Deus hominem iuxtaimaginem
Dei.Si fecit,Deus fecundum imaginem^ pater iuxta
njij imaginemiSi autem iftud dicit, fecit ipfum mafculum
& fceminam,vt prtEdi4lum eftfecit hominem iuxta imSgi-
nfem D e i, manifeftum quoniam & iuxta corpus & camera
valde myftice, rSxayio in mare'8c fceminaeXiftcnte: quo- j
jiiam ipfe fibimet ftlius erat, in primo 8c febundo p.artu fpi-
ritaliter,8c carnalitèr. Gratia Deo patri,Sc filio eius domiqubdpatereft>?
quid ei qui in pafr'c.çft ? quid èi qui A«y^
eft?qui in principle erat,Sc erat aptid Deum,8c Deus.eft, &
per quem fàéfcaflint omniâ , Ôc fine quo faÔtum eft nihil.
■ Qmaautem hocfignificsf,quod Ghriftus Vnigenirus ? Si
enim Deusomuihm pater eft fecundum crbatur^mj quo-
mbdo huiùsvrtigêriiti pater fi non |li;b mbdb ÔC ex lubftan-
tia,hon exnihilotErat autem n ori älia fubftantia ante omnia
quàm patris : de patris ergp fubftaiitia Ghriftus. A g é
nuncefïèin Chriftum fate m ur. Quæra mu s c o de m m odo
hoé,eflè àeèvmey eftan, àteve-nt ? lam fupradiëlum<*x«J«ax
eflenonijofle, cuî fit effe. Quidigituriiftudcfïc, vnde eft;
y* r* #6X8«*, ah üf r* àateiov , id eft, ab eo qjiod eft eflè, an
ab ep quod éftnon cfle s p èu s, vt inquiunt, eflè eft : Chri-
.ftusitemèflè,fedçicepittàmen. Verum hoceft. S/?d iftud
eflè quod cçepit ^abeocoepic; quod fuit aliquom odo fuif-
fe , vt omnia ditfina, ôcà diuinis orta, potentia fèmper
funt ac fuerun r .vproçefllis autem eo;um aÙus eft ; Ôc ex
morumanifeftärio , ôc quidém natalis^Quid enim Dei
nafcitur,cum Deus fit ingënitus ; an illud çredibileèft,aut
fàs eft dicere, ex nihilo vel natum effe Chriftum, quem di-
cimus Dei filium ? qui eft Dominus maieftatis.; Ôc cetera
quaê fuprâ diximus Ôc in alîjs libris.Hoc veto poftremo hæ-
refis dicit,cui fimilis ôc ilia eft, vel quæ à Maria dicit coepifle
Chriftum, vel quæ non ipfum -kip» induiflè carnem, fèd
adfiimpfiflè hominem, vt eum ipfe A«ye? regeret, arque
hoc Marcellus : qu o d'fù p e ri us autem Photinus. Exçluda- j
mus igitur omnes qui hæc arque huiufmodf de Chrifto fé
L IBEK ‘ S E CV N D V S.
I Evm omnipotentem omnes fatemur Chriftum
Filiu quî-
damtantu
iiomincm
dicunt.,' J
haa.i.
t)cus euitv
«fît au.
tiùnt,lôquamur çuni his, qui ChriftumJDei filitim diçunt,
no noftroièfu Chrifto, ex æterno in omnia læcula læculo- ôc filium natum, quippe)Cum fateantur vnigènitum, geni- Irerfi pro-
fumy Amen. . tumyrique, nonfaótum.Pariim iftud cft,ac'ijcmnr, cîepâ~ kçÆo.
tre filium, de Deo Deum, de vero lumine lumen verum,
M A R I I V I C TO fi T N I A F R 1, V I R I ytique ÔC confequentiade fpiritü, fpiritum, ôc in patrefili-
çonfularis aduerfus Arium, ^ ’ um,ôc in filio pattern , hæc cum fateantur Corifilio nullo,
ratione timorispotiiis quanl vcritaris. Àlij fubftantiam hic b e fo lg,
nominapdamnègarit, ahjnominant,fedfimilem yolu.nt, jd4chrift'i
ponéapdem didere. Quibusillud primum pèrfjîiçfendumjcotrouçr. F
eft,quodpropheraEfâias dixit Nullus fuitanre me Deus, ^
Iefiim nos nuùc, mox tarnen fatebunturom- ôCppft me nulluserit fimilis Deus, Si filius Chriftus, vtiT
nés, quibusfidesin Chriftum filium. De vero- quepoftDeum Chriftus, nullusaüten;fimiiis poftDeum
que quod fint ambo, ôc finguli: quippe yt pater Ghriftus ergo non fimilis Deo. Aut fi non poft Deum, Cct-
Deusfilius Iefüs Chriftus,tot^Fnobisreligio éft, ôc^estotaT tècum Deo, nam aiité Deum nullo modo , ergoiw «J«ax.
ôciniftofides. Sed cum fatemur fîngulos duos, vnumta-' ÈtDatiidfic nullus fimilis tibr. Deinde quod multis docui-r*‘ _
menDeum dicimuSjôCambosvnumDeum , quod ôcpa- J mus,fubftanriaip eo quod fubftantiaeft,maxime fi fireiuf*
ter fit in filio,Ôc filius in patrç. Alij vnum Deumdicuntpa- deriigeneri« , ôchæc induobfispluribufve fit, hæceadem
trem folum , filium verb hominem,fed nos nunc omitta- non fimilis dicitur effe fubftantia, vt animafubftantia eft,
mus : Eteriim Iefiim filium cum dicimtis & antéquam de
Maria hafcerecur;fuiflfe filium confiteniuE: N am fi in prin-
cipió fuit A«>? & A-óps, fuit'ad Deü, 8c Deus fuit ipfea /j ??,
8c hoc fiiit in principle,qui cum póftea A«y®*> carofaiftus.
eft,idem eft eflè 8c Iefum: Sienim inprincipio erat Aèps,
in principio erat filius , quipoftcain carneIefus , propter
rayfterium, quod mandatopatris impleuit.; Fatendum eft 1 fiibftanti?,nulla vel illius diminutionejyclhuiusacccptio
igitur a principio fuiflè filiurP: De patris fubftaptia,an ex- ne confubftautiaii completiua vnalitare Deus atqiie virtus
tra dicimus?Sed iftud quaerendum. Npm Deum,non fate- j eius fèmper qui fuerit, 8c femper extiterit,hoceft Deus^c
murefle? Fatemur. Qui igitur efle iftud dtavnet dicimus,
an cftvru» ? id eft fine fubftanria an iubftanciam?Ax«vrt»xjp-
quiunt. .Accipio, fed quasro quomodo, quifubj
ftantia non fit omnino ? an qui fiipra lubfhfptiam fir,id eft
vsri?evner t Sine fubftantia quis dicat, Deum quiefle facea-
tur? efle enim illi fubftantiafiia,non ilia nobis nota,fed ipfe
quod eft ipfum efle, eft ipfe non ex fubftantia , fed ipfa
fub ftantia,parens omnium, a fefibi efle tribuens , prima
fubftantia,vniuerfalis fubftantia,ante fubftantiam fubftantia.
fiintIicetmultæanimæ,ineoquodanimæfunt, vna eft il-
Iis eàdemque fubftantia. Non qup præceflèrit ilia fubftantia
ôc præextitërit,fed fimul femper extiterit, ita ôc in caste-*
ris.' Quanto mâgis in Dèp ? cum ipfe fit origo fubftaDtiæ,
curn qpodiuinoquodâorcu filiusàpâtre Acceptafabftari-.
tia,fèmper cunj eb , .8c in eo , y t alter atqtie.idcmeiufdepî
Per id igitur quod u**e*rw eft, £*£n»s a quib ufdam dicitur,
non quod fit fine fubftantia, quippe cum fit : venere-
murergo Deum,& efledicamus, ideft ci*«« , qui confti-
tuit omnia,coslum 8c terrain, mundum,fpiricus,angeros,
animas,animalia,8c hominem ad imaginem, 8c fimilitudinem
imaginis eoram.Quid igitur cum fit ? Deus
patervtique dicitur,fiefatemur , 8cpatervnigeniti,'oni-
niumfidesifta. Num igiturfallit intelligentiam verbum,.
ambiguo fuo > Genuit enim vos , 8c de Hominibus dixie
Deus , fi igiturfignificat genui §c creaui, vt creaturam,8c
naturaliter de meafiibftantiagcnui. Quid magis vpigeni-
tO}quid ei qui filius eft ?quid ei qui vnus 8cfolus? quid ei in ;
A«j9j ,Deps0cforma eius,patêr 8c filius,Deus 8c IefusChri-
ftus,Deus 8c virtus fapientia , ergo hoc fididum,
èf&werw vt ^»'«4», cumincadem func fpçcie fimul.exiften-
, tes,#^«^ eiufdem temporis ÔCætatis. Hic verb ô^xut^f fi-
H
gnificat confiibftantiale fimul fubftantiam,fine compofito
vel dflcretibne,fed fimul fempea^uod fid rerum virtutibus
aiftionibufque difcretum. fire oriiinturquæftionçs:Brimâ,
Quieft.
quod in facris fèrïpturis fubftan.tiæ mentio faifta non fir, 8C
magis Ron non fit leâum '. Alia quod fi hocicaeft,
compaflus eftfiiio pater; Tertia, quod fi hocitafit,neque
pater maior,neque minor filius,péque alius mittens,alius
miflus. Eth*ecôchuiüfcémoditalia. Primumigituciilud
de fubftantia videamus, non eft in Deo fubftantia,neque
■in Chrifto : ‘ -A nH In onn eftlevâ u- mïfinon eft vtfuWpBir ad. ixiHm us: ivjoiiui* qui^omnino non eft,lie acçipimus, an quiaomnmo fupra dégantes
fubftantiani eft,Deum non efle nobis nefas dicçre.-fubftan- fubftantia
tiaeftenim quod Deus eft, quod fpiritus,quodlumen eft. Deo.
Cur epim âddimus 8c verum lumen ? Ecenim in diuinis,8c VerS lain
Deo ficaccipiepuis fubftantiam, vt in hylicis corpora,, men ‘I'33"
Ôcin corporalipusanimum.Hæqenim eft ibi fubftantia,ef- 1€ lcatur‘
fe fupra fub flan tiam , Deum efle; omnesfatentur cum fe oir