Cafar ij V. C.
<614 ____ _
Mecrcationisddcriptor, qo6dacceptoDeostmloere
tcrrsformauenthpminem, Sc nonaddutequBdeadem
hora&momento ipfnm pcrfeceritinumidcirco rams qut-
dem eitftitifle verticemsloco fecuttdo autem oculos,terti0
cblinm, ' 8: pofUeftio tandem talos & pedes putabimus !
Apagefiscuerafihodi delirio. Vndeenimraentas.quAd,
no a plantis aut lingua orfits fit nbftram cteadonem Opti-
’mus&fiipicntiffimusattifejDeusi
A. Qua in te tibi videtur homo effe faflus ad imaginem
Dei? Num insnima,tanquam fpiritu & reinadfpettabilij
anineorpotemultificxefty . .. t .
t In neutromrsetei'quam in anim® immortalltate. be in
eo,quid omnibus dominatnt.Neque tamen in Ks etiam
fetuatexaftamad Deum squalitatem & fimilitudinem:
vtraq, enim c«ata funt.tam anima quam corpus»» com-
bofitamutua cobulatione & communions Compolitio-
nem autem protfus fequitur fepatadb atque diuifio.Deus
autem mqompofitus eft & indiuifibilis, Sc nulla expreflus
fotma.iple per ieipfum manens| Sc femper eodemmodo
adfeaus.NequeitemindominatufetuatadArchetypum
imaeinisfiroilitudmem. Nonenimeiufdem honottseft
"datoreis,quiaccipit. Namquiprxbet.omnmonon
Deusincomprehenfibiliseft. Quod fi Sc terram fcab'el-
lüitt habet, quomodö dum incedimus, autäramusjam ab
Oriente adOccidentem currimuS, Imperatorum iuflii e-
quos ägentes & compellentes,nonallidiniuradipfiuspe-
des?Qudmodo veröqüufn caslospalmö merifus eft,&fü-
periicinfider,rurfus in ccb'lü,inquit aufert manuni ? Quo-
modo vetcJÄitis digitis abfque afciatabula^poliuit, abfque
ftyio fcSpfit, & in eis legem perfcriptamlegiflatori
tradidit ? Mentem igitür Vel feto tandemrecipe, & ocülis
mentisadfpiee ifta cogitationes tan tum &figuras.e{Te,id-
que eonfidera eX vili S c exigua ad Numen comparatione.
Mare omnia mägnitudine fuperans elemema,velut exca-
do gutta eft,& vniuerfa veluti ftilla funt, fi ad diüimim il-
lud pelagus conferantur,quemadmodum inquitprophe-
ta.Veruntamen quumfimplex quiddam fit,nöllaque forma
pr*ditum clamatabfqueore, currit abfque ptdibus:
infilit,&ad feftinandum abfque tibijsinfürgitMetihet rta-
uigantes,nönhabensmanus : infublimeeleuaturabfque
alisifuffocatmultos abfque volaveldigitis, aut ncxibus;
infonät & exfpuit labijs carens.*rupibus allidit abfqüe bra-
chijs,eleuäns immenfa ferentes onera naues: abfque den-
tibus deüorat, & vieinam terramexcauät. Si verbquum
indisus efteiussquod dedit.Qul autem tceeplt ïndigus e- f—imprrle x q.u iddam' natMura fMit &fluxu,ifia facerc folehquanln
eftouod datum eft-Ethic quidem àDeo conférais do- ! to mugis præftare potefthamts, qm hums intolerabllem
mihtuadriiiuun fliuisse eufts. rüDeus austem àu neminoe,quum— ipr f—e rpe--r- -l-e ji v--i-o-l-e- nciam, , a tq*u e tIy ranm_d• •e m. ■p;*a -u.-ci ifflrm a ar*e na ré:f ré,nna*
fitpropri®poteftatisDominus,& omnipotens. | uit.&quafifetteomutoarca.piumpofmttefmmumîPet
U At vaumquodlibet perfe confident, feorfum anitnam ; fluddusenim ad cxtenorem reg<oncm faciens a-
& ex altera patte corpuSj& expone nobis in quo putesèiïè rena quafi^reno inhibetur, & in ^umam lmpetuxeibltt-
id,quod eft fecundumimaginëmDei,
b L '
to.ad Ieipfum reuertitur. Similiter & fpiritus vend, licet
aliud qui- 1'limplexSt, flans fiftulat abfque labijs tefta deijcit abfque
dem fpiritusmon homo: aliud veto let turn rationis & ibn- btacbijs : vindemiat frudtus,arboras quaticndo ablq, ma-
fus expers. Ex Ytrifq; autem vnus perficitur homo. Atque / nibus, deijciens: excutit & fetuefacit veluti fornaxabyf-
iUa quidem altetationi & mutationibus obnoxia eft, alia fum ,& quæfunt in fondo, infupe.flaem trahfpomt, non
quidemobliuifcens, aliaYerómtnemoriaretinens.&in jentilabto.non&rculoviensimtitutexaduetfo, &tefi
multitudine return læta 8c tructlletitain alios,démiflà au- ftens inhiber à cutfu mgentes naucs peâxinbus Sc hume
tem&tetricaquumindigeoAliasquidemhotiefta&gra- - ris carens. Alias autem albatasinftarouiumiropetht tope-
Uis alias veto lafciua cogitansmûc quidem iufta.nune ? u- I lkgoveiut m prato vel campo, non haftilivelbaculo teteminiuftaeligens:
nuhcquidébenigna,nuiicveto innu- diens tubefacltvaldepallenna hominibustranlportandis
mana* in temporis momentoitafcens,&inpünâo plaça- parata nàuigia, nUlloipiàfiicb vatlans. Stigiturmare&
ta diuifionibus&mutationibus obnoxia, quemadmodû ventus, conicruis quidem omnibus maguuudine prçftan-
inquit cximius ille Apoftolus.difettè damans: Viurn tftfir- | tia.culias autem vcl mullonis,vel gram finapis.aut alicu-
mo Dei & efficax, aepenetrantior quouùgladïovtrirtque tnctdente,
I & pertingensvfquead dmifionem^iritus&amm&>&difcretorco- gitatiomm & intentioiium. Quomodoigitur poteft imago
efle immutabilisDeidiuifionibus obnoxia, & cuius diju-
E>.4©.
dicantur cogitationes & intentiones , non folùm à Deo,
fed etiam ab eius vatibus , aliquotiesetiamde reconditis
conuida ? confilium autem cogitationCmveDei quisde-
prehendet,Diuo Apoftoloclamante: Quiscognouitmentem
Domini,autquif eifutt a conftlijsi Si igitur quodmagiseft proprium
human* compofitionis,ipia nempe anima diftatab
imagine fimièitudinequediuinajquanto magis ab ilia longé
diftàre apparebit comparatio corporis?Nam horum al-
terumineorruptibile éft,alterum autem eorruptibile:&il-
lud quidem magnitudinis & quatitatis expers eft, hoc autem
exiguum & comprehenfile. lllud quidem incompre-
ius rei minoris locum obtinentia,(i cum Deo conferantur,
clamantjvelociafunt,inft6lantur,fordtervincuntp prot
greflum impediunt, manibus & formis carentia, benefa-
ciunt,puniiint, diuitias conferunr, Tubmergunt pontó,
ducunr,abducunt: cur tu , virpracclariflime ac nobis care,
formam tribuis,& adfcribis membra Numim fimplici &
ineompofitOi&nullaformaexpreflo, dum audis,I»c/i»4
Domme aurem tuam & exaudi me ? Item, Et rejpiee ad me. Et,
Mitte manum tuam ex alto,&eripeatque libera me. Et quaefunt
eiufmodialia. Próihde abiit vt fecundum animam aut
corpus definias homines efle fados ad imaginëm Dèi.
Quomodoenim comprehenfu facilia & miitabiliacon-
uenieteiaflimilate,qui damatper prophetam: Ego fum,&
nonmutorl
henfile tadu,hocautera tangi poteft ac fluxum eft 1 illud
incorporeum & expers materiei craft* * Omni altitudine
fublimius&fupeieminentius,hocautem exiguum&certx
quatitatis,in terra repens & humilc, circa hæc inferiora
yerianSvlUud deniquenon crefcit,non définit, noniubfi-
det,non minuitur.Proinde tu quidem inferioribus his ac-
quiefcas,neque Numen membris cireumfcribas, audiens
Deum dicentem :Tollam in cwlum manum meam,&iurabo,at-
que dicam.Et rurfus, Ccelum mihi thronus eft terra autem fcabel-
lumpedum meorum. lterumque prophetam dicentem : Qui
menfuseji ccelum palmo,& terram pugtio.Ez alibi, quod digito
exfculpferit tabulas lapideas , quas D ei fpe&atori Moli
tradidit.Neque quod mquitDauides ille diuinorum car-
minumaudor: Intima Domine aurem tuam,& exaudi me,&
aime rejpice.&miferere mei : idcirco formam aflignes Numi-
ni,membris ipfum Sc organodeferibens. Si enim ventus
fpiransvbiquepræfens eft, & aerin fecompleditur vni-
uerfa,quanto magis ille,qui ipfum fpirare iuftk ,& ventos
flantescongregauit ? Solium eomple&iturfedencem, at
Neque Verb diuinus fermo falfus eft,dicens fecund um
imaginëm Deifadum efle hominem , neque miierabilis
human* natuueinfelicitas beatitati adfedionum exper-
tis diu ini tatis eft (imilis.In horum namque collationene-
ceflum eft,aut paflibilemefle diuinitatem,aut humanita-
tem impaflibilem. Proinde difquirendum eft quomodo
humanitasdiuinitati timilisdida lit.Scriptura inquit: Et
fecit Deus hominem, fecundum imaginëm Dei fecit turn. Dein d e
fubijei v.Marem &fcemmam fecit ipfos.ld quod aDeo alienum
eft.Proinde huius reipedu imago non habet primi exem-
plaris fimilitudinem, Huius autem folutio talis qu*dam
eft. Duplex qu*dam eft natur*noftr* ftrudura. Alia qui-
dem intelledilis, qu* quum inomnium bonotuni parti-
cipationefit, fecundum imaginëm Dei dicitureftefada.
Alia autem in mans & fern in* differential diuifa.Quan-
doquidem autem foladiuinitasimmutabiliseft,noftra'verb
ab ajjjsj
nieto-i
da ail
Veiboil
Cx(W
Sunt a»)
natur* mutabihs (ccepit enim efle de nihilo) qui ante
generationem omnium prsfeius erat,pr*cognito ad quid
declinaturaeftet propria poteftate preedit us human* vo-
luntatismotus : adhibecopificio imaginiseam, q u i eft
in mare,
[n mare &foeminâ, differentiam. Quum dicitut autem,
quod fecerit Deus.ho minern vniue'rfali & in de ter minat o
nomine figilifieacionis, vniucrfam complexus eft huma-i
hitaterh . Non enim vqa eum creato nunc mehtio fit Ada-4
mi.quemadmodum fn fcquentibus,fed homo nominatut
Vniueisé;, ideonequeinfblq Adamoftruduram,quæle-
cundutn imaginëm Dei eft, vider'e liceti fed in quouis ho-J
mine. Similiter enim affe«ftus.eft,qui primus eft fadus,&
qui poltremusomnipm futiirüs eft. Quiigituromnem
humanitatem per praecognofcentem vim facultatemque
fuam coniiderauerat , & pari cum.Angelis forte honora-
uerat, quandoquidem præuidebat non r^dè ingrefturàm
in bonohumauam voluncatem, ne diminueretuf huma-
narum animarum multitudo,declinansab illotnodo.quo
Angelicreuerufuin mulritudinem , in peccara prolapfis
conuenifentem prçparat in cremend rationem,pro angeli-'
caconuerfationeybrutumacrationis expertem pröpaga-
tionis modum human* natur* tribuens, quemadmo-
dum inquit Dauidcs : Homo ciim effet in honore, non ihiellexit.
Vndecum iumeritis;& pecoribus adfinitasillanoftra, fæ-
penumerb melius con tegit détérioré, fi quis animumad 1
vitia detraxcrit. Nam ad vitiofitatem accedens mentis
cfticacia,nuiltiplicem rerum abfurdaiumprocrcationem
iuftitqit. Si verôàratione nihil opis & auxilij vidofitas
habuerit,.ftatim dillojuitur. In beata igitur ilia natura
marisd^fçcmiuæ diicrimen nullum eft.Quapropter quum
hpminem ad imaginëm fuieonderet, iion augefccndi fe-^
que amplificandi yim homini addiditrfed quum in marem
açfoeminameumdiftirigueret, inquit: Crefcite,& multi-
plicqmini ,& impiété terram, &^quaeiequuntur. . Quaqui-
dem voce priuseriamadanimaliabruta Deus vfusfuerat.
Si enmuftiusmodi voxdida fuiflet, quando id quod fe-
cundum imaginëm eft,fecit : non ytiquepecuniægenera-
donis indiguiflemus. Sciendum i:quod imago quidem
Dei eft,qUxin rota humanitateperfeódonem habuit. In-
quit eniui, qubd fecerit Deus hominem, non Adam um.
Poftquam autem addidiftet human* naturae proprietates,
videlicet marem & fdeminâm, tunc & nomen Adami ad-
iecic i quod terreftrefigmentumfignificät, in lingua He-
br*ä , ficut Paulus Græca vocepuluereum ipfum norni-
nat. ■ , ■ • . ; m
A. Idem nolsis videtur efle mens & anima. Quode-
nim eft oculus in corpore , id omnino mens in anima in-
adfpeÓtabili eft, &: ipfainadfpebtabilis inuilibilisexiftens.
Itaque icire cupimus , an niens fit fecundum imaginëm
Dei? -
B. Ne mens quidem & anima fecundum me am de-
terminadonem idem funt. Qubd fi ipfam etiam aliud
quiddam ab anima diuerfum ratio demonftrauerit , neq;
iiceritimagoDeie.ft,qu*corruptioni& mutabilitati fub-
eft,quemadmoduminquitfublimimentepr*ditus Apo-
ftóluS, Gantabo fpiritu, çantabo & mente. Spiritum ani-
Wam efle definienSjmeiitem eins principalem & guberna-
f ricem vim, ciii obediens,& veludregi in capite præfiden-
tifublimiduciinternacordis confiliadeferens, mùltisca-
ptü difficilis eft, repugnans cogitatione fuperueniente, &
per confideradonem dementi*. Ex corde ehim egrediuntur
malacogitationes, inquit Dominus. SUgitur impugnante
! nos cogitatione ex corde,oppofiierimus fuperueniente m
cogitatipnem ex mente, tanquam àl’egeemiflam legem,
cicmsqui.efciC affedtus : & fi demend* confideradonem
fiipedpduxerimus,il;lkpdefinetinfladoarrogand*,ßc ef-
fërui^t en t ia ir* coniopitur circa corpus infelix vbiq; fer-
uens. Dementia enim abfencia mentis eft , anima repel-
tènte eius difeiplinam in rebus agendis,& accedente ad à-
lium màgiftrum. Cpnfidétado autem eft acceflus & mä-
fuefàâio, & admöiïitip eftquafi tiiéötii pofitio, quam in-
duntpræeeptores difcipùlis, dùm ipfos admonent;;
A. N.ilm igitur qui nihi^didiçëruar, meutern jïofiha^
bént ?,
B. Habënt qüidém,fed fqualloribus aile indiiniento lacéra
yëftiiislîmilës, qui vefte quidtm anviâi funt,ftd cbf -,
riiptd& ignominiofa.Porrb quod aliud qtiiddàm ,qüàn
animafitmcs. fidc digno vfustefte Apöftplöjfupradërti'ó
ftraui. Qubd fi euidchtioreiméxgeétads demonftfatiöhe,
■ Bibimbi Vet. Vair. Tow./}.; ■ _
confideräte mihi infanos & mente captos , qui ahimas
quidem habent,mentemnonhabenti iaquodeftdemen-
tia,quando in ipfisaberrauit mens, autaliqua perturbati-
1’ one excufla efti ^Adfpice item ladenteis infahtes« animatos
quidem,fed mentem hon habentes,nohdum ädmprii-
donem diuinitus cprifeqiiuti , propter lrh|>erfedionem,
& quodeius nondum eft capax natura, qui & propter ab-'
' fendammfentiisäliquoties gladio aut vitroinhiant,auta-
jliquid mäli velut bohiim exhauriehtes, mox luduofiffi-
mam reportarunt mortem, vita violenter ablata per de-1
mendam.
A. Si igituf ^him* gübernätrix vis eft mens, & pr*fen-
tia quidem hüius‘feruämur,abfentia verb nequaquam, o-
mnino nobis in ea eft id , quod fecundum imaginem-Dei
eft,tanquatn in eo^uod falutem prsftat.
B. Licet anim* gubcrnätricemvimdixerim mentem,
itidem tarnen alibi dixi, neque hanceflefecuhdumimagi-
nem Dei. Quomodo enim eric imagoincorruptibilis^ea,
qu® corruptibilis eft & cäptu facilis ? captiuarobufti, &
femperfimiliterimmutabilis manends? Namqu® pera-
liudexcutitur autdegrauäturauteiusquodvpluitpote-
ftatem non folarnabens ,fed qu* declinat ,,aucfiiccumbit
deteriori, nonerit imago eiuis,qui non fle&itur,&incbm-
prehenfibilis eft. Iftis autem mensin paradifö fuccubuit,
aut poftifta deflexic confilio ferpentis, autrepulfa äb anima,
autcumipfaconfidens , id qubd fublimimente pr*-
ditus Apoftolus fignificans,inquit: Metuo ne rurfus veniens
ferpens deceperit aliquos veftrum,&corruperitfenfus yefiros.Etnii-
füs in quit idem '.Video autem aliam legem m membris meis, re-
pugnantem legi mentis mea,&captiuum reddentem me legipeccati. |
Quomodo igitur critimago Deiimmutabilis, carentis o - '
mnidefeduöcincomprehenfibilis, qu® ediuerfo fupera-
tä,aut fuccubuit, aut v na cum animacccidit, & intrans-
gtcflionem prolapfa eftii.T
A. Quid^gitur videtur tibi, imaginem Dei nos habere,
an omnino nos ei diflimilesoftendis ? •
Bv Id quidem , quod fecundum fimilitudinem dicitur,
paulb pbftdemonftrabopro vidlidiuinamfequens Scri-
pturam. Quod autem fecundum iniaginemdicituri que-
admodum pr®dixi,inimmortalitate ppfitum.Öi'in domi-
natione anim® mihi videtur, non aliter quam vtpr®di<ftü
eft., Aiunt enim liter® d iuin®, Etfattuseü homo in animam
viuentem, hoceft,immorralem. Id quod in pr®cedentibus
clanusinquit: Et dixit veits: Faciamus hominemfecundum ima-
ginem & fimilitudinem noflram , & dominetur pifetbus maris, &
volucribuscceli, & pecoribus,& befiiis, & reptilibus terra. Ineo i-
gitur,qubd dominainur omni creatur®,qu® fub ccklo eft,
j.dcinimmoftalitate anim® id quod feemidum imagiqem
Dei eft,habcmus. Super quibusvelut; obftupeicehs dein-
I effabilibonirate Dei Dauides carminum diuinorum aii-
<ftor,inquit: nomine,quid eft homo,qubd meiner es eius, aut film
hominisqubdinuifiseum: Conlentiens autem cum patrepe?
Fitusillererum diuinarum Solomo in quit: Domine, quid eft
1 homo,quodmagntjhafiieum,autquodvifitasmentem , quainipfo
eftpEtiteium inquit Dauides: Omniafubiectfltpedibus eius,o-
; ues % boues omnes,tnfuper &pecora cahipijroUtilta call, &pifces
I marts,per marina*femitasingredientesi
I iiSecundumimaginem lnielligitur fecundum ratipnem
; &intelle<ftum.&prQpfiampoceftafemi ftcundfiid, qubB
1 mens gignit. Sermonem & Spiritum producitjfecuhdum
dominandipoteftatem. In h is& Angeliftcundumima-
! ginemfunc, abündantiüsaupeni homines , f^cundumid
jqubdihgenituseftAdamus!>genitusSethus,prOcedensiE-
ua, fecundum id quod näturaiiterdöminatur, naturälitef
enimimperat corpori anima. Etfequndumid,quodcon-
iurigicyniueffarn creaturam.. In Deo enim vhitur omhis
Creaturaj&inhomine. .‘VinUilundenimcftintellejftilis & '
fehfilis creatur®. he qubd fecundum imaginem nafei-
turiis erat filiuS Dei; Non eniui Angelus i fed homo
fa£tuübft. ■
Quemadmodum rex aliquis i quimagriäm ®dificaiiit
,ciuitatem,irieius mediufnimaginemfuam ftatüit', vtho-
notetur in honorem firi: ita Sc Deus poftquam mundum
tecXfftb fectindum imagiiiem fuaiii hominem fecit; Secü-
dum imaginem aiitem, qupd capax eflet virtutis & boqi-
: H
H æ c c tia
a liu n d e
d e fe rip ta V
fu n t, &
nisinlerca;
tati$;