I t»o Q j, quameem inomnibus eau- ! ftetcft,rcos nos apud Deum conftituatde fidei praînarica»
I tM,v"‘ ( " '“ i? “! ” ^ 0" ^ n. r r ,^ i | iarltarem,nl,tilmmvtr- ; tione,&poenæ0bn0 xiosfàcianejuiadiabolusquâinlmo-
tosnoseircîonu eni» p ßeh in ca itI Si I m n isc tim in isau to riit,ip fe ta ro =n& a c cu fa to re ft.M o cd -l*
Gen. 4.
Sa« .fieu
Cam, eue
non fue-
n ne grata
Deo.
& *f- ,
B
ibidem.
Eeclef. 18,
Pfal.ós.
Gel],
i l Ä M S i K S Ä * denique offerentis rijs c am «, fecundum quod| [ | m a n * f t a t d , Ccdo:
Gain munetaideitco à De© répudiâta*qüia WÊ^ISmKSBBSSB^mcShasri^rattis iura | Vn- 1 Ca,n™.Ht ceniml1bMnuicemaduttfanmr>vw o q u Çcum-
nonlemansAdüeriusrr £ . ,jo nlli|tislocis, que vultis ilia faciatis : Spmtnsemmcoeleftia defiderat,
§ 1 ?> k d i l e d k i o n c m pnreipue cuftodlendam I caroterrenaconcupifcit. Spiritusdonis fpitiralibusgau-
chadtahs a u.„dtt«mnouuntdovobit,vtiileato- I det.carovirijscorporalibusobleâatur. Vnde&Apofto-
L”!*"? m.inboctognojeentomîtes ■ lusnit.-HelitecontrißareSpiritualJdtiaumpei,inquofignatttftit
loquitur.I« J * lvJ vy.ncorAéiLte(bù Per Dauid quoqüè via (ideft* in comitatu v it* pr*fen tis)v tæt«n am pacem,
n'modo^èriampêeS^omDuçmSpitiiüs lânctusldquitur, j fiquisvolnntati$plmuslàndti*di(ft<vnonaudiens & co-
■1, ri.ïiiohominmbutiù*m,&*DnqiUritmitlimH([t ' trarmsextiterit.nondübitimeft,huiufmodi homme,poft
dims, 1 j
— - - « a a s -2
•f muneridDeol&
quüoŸdbitproucuu» *•*» ; Wj *«r— ---■-
Mementonouißtthdi & icfmeinimitnti. Vn d e& ian âu sD a.
uidEuangelici WÉ l iM per Spiritum fantäum non tgna»
; r u & e 1 ira teftatùs elf, dieensi Siiniquitattm (inquit)«»-
fbext iHiordetnto, nonexaudidt Dominus. Qüidenimtarngra-
tum Lâeo.tam neceffaiium noftræfalnei .quant quodDo»
j minus praciptt,iram non retinere, pacifie© animoaclim»
plici cottfcientia Deo nftinus e f fa r e , ficut obtulrtpnmus
, Abel* Et ideb rtiunera ipfitis fulcepta fünt a Deo.Catnre-
ptobataiuuia Abel puraae fimpiici mente. munetâDomi-
noofferebar, Cairl vetoItâm adüetfusfrairem tenebatld
corde. Quapropfer lî volumtisf müneranqfttaDeopla-
cefe,exciud ere iracunfiiartt de corde debemùs,interncere
malitiantcontraftatremfülceptam, teuere veto pacem
fiacernam/eruate charitatem.diligcre vnanltnitatém.cn-
ftodire Concordâtro,vf placâre Dominum méreamUr, qui
eft bctiedidf us in fiecula. Pdft bitte fequitur: EJîef inqutt)
ionfentiens aduerfariotuodumescuntiUoinvia, ne forte disterfa-
riut traduite iudicis & iudex tradat teminiftre, &incanerm
mittaril : Amen dico tibi, nonexitsiniedomreddasmuißmum
quair entern. D e h o c D o m 1 n i d ; et o quidam itaexjftimant
intelligendum , afferentes huiufmodi adùetfarium qui
cttlpamave'laliéna inimicus exeiterir.eitoad pacem &a-
micitiai eifêreu0candum,dum cumillo fumus in viat id
eft in curfu v it * prseletttis I ne cumdcfæculo ruent recef-
lum, vnul'quifque, vtcharitatis immemor «cinimicitia-
rura reus inçipiac Deo iudici offerri.Scnadi d iudice mini-
ftrotideft prtepofito tormèntorum :miffusin carcerem
.. . - - .s .1 ''n : csaaWi>hrtéfle
mcntôruittjmittcndusmcarccregcncnna:, *
raittctUr, nifi ctiatti rtouilïîmum quâdriterUrêadât, id el|' jffjM
omnem poenam debiti ctiam vfqiadnôuimmUiU peècâVj|jmam 1
tum exoluac. De hoc igicur aduedario DominüS in prace Iptccatoo*!
fentilocoloqui intelfifitur , qui aduerfâpspcccàtispo* I
ftris, falutem noftram défi derat, qui nos idcircô cupii fibi j
efleconfenrarteos , vt &pcenasinfcrnitüâdctc&régna
coeleftia confequi mcrca»nur,Dö quo,&S>alömon in lin^ö J
fuo reftafi vi dctur,Cum diciti iß vftus, & non eflftcundus, & EaL 41
quuiem neefilm nee frater eH ci, &non eftfinie omnilaborifuo: Et,
optimifurtt duo quant tntie, quibut cil mènes bond labor ipforum,
quiaficeciderit vnus,alter erigit focium fuum : Va illivni cum occident
, quia non haltet qui erigat ilium : oftendens quia caro
quse concordiam & focietatem iânâ i Spiritus habere me-
ruerir,cumin mortem ceciderit, ab eodem Spiritueriga-
tur in vitam & gloriam fcmpiternam.Et ideo,væ vni illi dixit
, quia cum ceciderit non h^get qui erigat eum : ideft,
quia caro quæconfottium Spiritus per infiaelitatem fuam
non meruerit habere, non in vitara æternamerigitur, fed
in poenam perpetuam fufcitaturab eo qui iudex viuorunl
& morruorum eft,cui eft laus & gloria,in fiecula fæcul ordi
Amen. Deinde aiv.Audifiis, quia diäum eilantiquisJSonma-
chaberis: Ego aittem dico vobis, Si quü videritmulierem ad concupi-
fcendumeaÿtyiam mocchatus e fleam in corde fuo- Nonimnleritd
fan&us Dauid ait dicendo : tu mandafii mandata euftodiri filJ j m.tr -«®Û
mit. Adeo nimis, quia non folum adultcrium, fed etiatti ;Etllj?J
con cupifcen tia te a teneatur ad crlmetl« Lex adulceriu m "{
damnat,Euàngelium vcfô etiam cottcüpifcentiam punir, L eâturaJ
V n A f. ri/» r Q ■! I nm rif» P m mil I ri« ln- Arimen.
D
- R r ligiofa
: diîcoid a
■. utriàriis
.j oj) fldei
:nulâm. Fideinui-
fa cft I
1 jßfteaduni
(
' uctlariis.
ftro.-iddt prxpohto tormentorum: vt mmusm catccrcm uw iu « ^Y
Gehcnnaeaebitaspeccatipcenasexfoluat.Sed aflerttoifta quat rad.x eft adulter,,-Vnde perSalomonera , mufm lo
non plenamvidernrhabererationcm. Quidenimlfiall- cisidipfumSpimtlsfanauscanteftaturdleendo: foftem-
o u is f ttatrlbus obcaulam fideiaducrfanusexlftat, nun- euftfcentiutuaimntM.&anluftatttuavttart-, quujidederua-
auidperlfdisipliusconfcnfuscommodanduseft.necum ‘ nmxtueconiuftfcinttant,nadettlmgaudmmtmmtcxtuti&mmli
relidofadilcordiamatteat3 Habemusaduerlarios& mdiimu.UKetamiMedesfix/nutn»qmmqmtUimtn*lli,ntfer-
eentilesquifideinoftraeaduerfantur , qm nosinterdum daiK& luredtMimtuantMumum^Ucremvkitemtarn,me
temporepetfeeutionis adriefandafaerifiejacogunt: nun» 'obtnamiiinf Ute»mm^umefqctemtnamdmtefemptd,&
quidfiepropter buiuftnodiaduerfariosbelc agendum eft, MarcumJpexcriiJpeatmalitnam.&tpoacqqddidittSpeiuma-
quemadmodum voluntati ipforum confenfuum facriic- IttiU mtlieris multiedmiranuttiptobatifttHt, colloquium emm
gumeommodemusneinimicipermaneant? quorumfa» mutqtufiiffiiearitfdt. Benedixit,msy;<J»»«r*/»f: quiatn
' crileza: petfuafioni non modo confentiendnm non eft, kuiufmodi mulicns colloqulodefideriurollbtdims quail
f yerum eriam inui£fa ftde refiftendumi Quidam etiama» ignis accenditur. '»ndevitaredebestalemmalierem.ne
1 perte aduerfariu.m hie diabolumintelligendum exiflimar, te flamma enpiditaus exurat. Ideo 8c Salomon a l t : non tt ]
quodquarationeaftruatit, nonanimaduerto, Inquoe- fueueftrmHUqtm»,niquecuptaritotulutuit, nequerufitiit ■
nim debecconlenlusdiabolo cofflmodari, cuius lloeo- fulptbmtuu. Etiterum ait: Auferu mcrentris mmbtttUcoH-1
pus eft vt totum contra fidem,contra (alutem^ontta di- cupifatUiam,&coMUbitulloncupifantemnupprchctld4tmt,& , “
uinamreligionemfuadear,bortetur,extorqueatlNiflfor* ammtirreumnti&infmuunttradidtritme. AudiatnnsK “ J,,
(leanho'clenfuinteliigidebear, vtliforreperfecutorali- bcatumlob, quifemomnibusvirum Enangeheum prz-
quninimicusexfftens, VePdiaboiusCquiaautor perlccu- bLiif,SemandatnmDoroini,antequamaudiretimplenitfe„„m«
noniseft) voltterit caufa ttominis Chnlti Cbriftiano mor- idipinm de.lceonreftari,cum d ie «: Sidcfkxitpeimimdi m a a j* *
Udultrtia
U t »
IdS. M alih.e.t.àt 8 .beitUudmib.Concto I.
fequutuMefttor Vniuin ocitlumfimim ft wambui mets ietigi
tnunera,àiqfluttus nleos edant ffifecatùm eÛ cor nituni vxorctn *-
heruiti-.autjiafiiduus fin ail tlla>n, pUceat & \>xn mea alteri : Ira
enihifuroriteii&innntindijpiritus tothtnacularem’ulierem viri
ignisefUtfdetls. Vnde; quia grille peccarum eftadulrtrium,
ad exciipandum radfeem peccati ipfiUSjnecOnfcieUtla no-
ftra maculcturrctiarti coiiéupiidentiani interdixit, quæ eft
adulteri) origdjfccuAdiim qüôd beat us làcobils iri EpHlo-
la fu a reiett: Concüpifcentià( inquit) /i<tni/)«C4f«»j j ptccAti
auiemconcupifientiaddquiritmortènh Idéitto & perDâûid
Spirirus iantiusde hocipfo ira loquitur; Beatusy(ihqtiit) 1
quitenebit & dliiditpdruulosfiiosddbitrnm. Hurtc bcacuui &
vere Euangelicnm virdm oftendens, qui defidcrià c i eon-
cupifcctias tarUiSper infitmitatem humanam nafeehtes,
ftatim antequam crëfcaUc, in ipfo hatiuiratis exordio per
fidem Chriftiiqüi pëttadi<ftuSèft,criecauerir. Dcindc ait:
Quod oculus lum fcàndalizJt te,true turn & proijee dbs te, expedit
UWM# enimiibivtpereâtvnum membrorum titorumj quant totumcor-
ig g piueàtingcbennàm : Et,ft manustua, inejuitjfcandàli^attt: db-
feindeeam & proijee dbs te : expedit enittt tibi vt penal vnuni mem-^
brorum ttiorum,quam totum corpus tuunt eatingehenndtn. Ocu-
. lum rtilhi Vel manum hon corporis humani fignincàt i fed
oculuni Vetnlanum totdiS i id tftienturtirnalaeCOncupi-
fcentJiE&Catnàlisdéfiderijàbfcindide cordibus præcipit,
vnde omnia malaprocedere ipieDpminus in Éuangelio
ni.is. manifeftar, diccndo : Decordeenim exeunt cogitationes mala,
homkidium,adultenutH,blafphemia,falfatejiimonid,&cateraquà
comqmnanthomtnem.V txwm corpus demmeare ttinil prori-
citad m a l* mentisemendâtionera, in qua totus gurges
cftvitiorum.DeniqueVidemus multos oibatosocülisjVfel
cqrporedebilitatosavitijstamennon ceilare. Vrtde haec
| magis membra vitiorum,mala: mentis & prauxcogirat ioniSCX'icihdere
nos Dominusprçcipic,propter regnum cce-
lorum :nedominantibusvitijs,&coipus&an imâ ,ideft
: tôtus homo reuseftictatur ignisxterni. Quidamautem
hoc de filijs vel Proximis intelligendum efle exlftimant,
qiti nobis velutoculi capitis chari funtacdileâ',vt"fi'force
J ahqui de huiufmodi fidei acfpei noftrx contrarij exiften-
tes icafldalum generàuennt,abijciantür à nobis *.& vt ini-
roiclfalutishabéantur.iiecumeiufmodi hominibus per-
fidiSjblàfphèmis vnufqurtqUe noftrum fodatus^pari poena
alefia \ damnetur. Sedqiuacorporism en tio faâa eft, reâiusid
tpuseft. nlagisdecorporcEccletixpoteftiUtelligiî inquooculus,
1 velue preciofummembrumEpifcopus fignificatus agtio-
fdtur,quiluminèmandatidiuinitotum corpus illuminât.
Dc hoc ergo dictum rede intelligitur ,Jioculuitunsfcdndali-
iMtet erue eum & proijee abste , expeditenim tlbi vtpereat vnuni
fuit fie. V tide nunc non immerito Domin'Us ac Salua tor
nofterjfnblata illalicentia,antlqux cöftitutiöniS fu± pt£-
cèptareftaul at. Iubet ham que matrimoni) cafturn coniu-
gium itldirtolubili lege feruari,oftendensconiugij legem
afe elïeprimitusinftitutàmilplèfthiin àiti^feod^fl tieusco-
iunxitinvhitm,bomo non fepdret. Quo d id o & *paffiuam
j fort4
Iudæorum licentiam).& Itultâm Sc mifèrabilé Manich^o^
mmprxrumpd0n©m,quinegant àbéoelîèconiugia; hut Ie au‘
iusfenteftfcixpronuntiationedamnatiitjdicens i ëxcéptâ 6aùtë iê-
ctufaforhicationis vxorem non licetë dimitti: Aperte de- ige; nam
monftrans,eiim cbnträ Dëi âgere yblUntâtem, qui matri- '
ucré
moUiumà Deo iuh&um illicita diuortij feparatione te-
Videtut-j
dimifla V*
merare prxiumpferit. Vnde hon ignorent, quàtn gràue a-
korc adulera
püd Deum damnàtioniscrimen inciirrant, qui per cfFrc-
liccré
natam libidinis voluptatem ( abfque fornicationis caufa)
itiam du-
dimiftisvxoribus,in aliavolunt tranfireconiugia. Quod
ccrc.fcd
idcircofecreduntimpunecommitterc, quia numanis &
E
fæculi legib us id videtur permiiTu m, nefeien tes in hoc le
reduceduff
S Pater in
giauiusac magis del iri quere -, quiahumanaslegésdiuinis
bonû (en.
praeferant, vt quod illicitura Dèus eflé cohftituit,îdeo lici-
fu in. vide
tuiii credaüt quia ah homine fit IibereperrhimifhiSed fie?
Sixr.lib. 6.
uti vxorem cafte aepure vjuentem dimitterefits bon eft, B bl.^ an-
'noi.Sr. Sc
^
itâquoqueadulteramdimitterepermiflumeft, qüia ipfà
màriti cohfortiofecit fëittdignalh ., q u i in corpus fuum jjt. «fiema- i
peccartdoDeitemplümàufaeftyiolarei ' trim.cap. ' I
Dehinc ait: Àudiflis quia diäum eHantiquir, Nohpeierabis,
ïeddes dUtem Domino tu rameuta tu à: Ègo autem dico vobis,non iu- '
rareomnino, nequépèrtàïum,quidthrônusefiDei, nèqueperter- f ^ i i r
ram,quiafcabellum eft pedum eius, neque per Hierofolymam, quia îcütirëo1
ciuitai eil Aegis magni, neque per caput tuum iurdbis, quid hohpôHs ' mnino bo
vmm cdpillum albumfdeereaut nigrum j Sit autem firm vefler,
eft eft,non non ; quod autem abunddntitis eil, à mdlo eH. Per grar id
namdo&rinxEuangelicælcxpeiMoÿfchdataprofe&um bonam
accepit. Inlegeprasceptumeft, hpndfepeierandum,in jiüeinfctn
Euangelio vero neciurandum. Quod iplum olilti per Sa- Sl
Ipmonem prxeipere Spiritus fan&us priméditâbâtür,di-
cçnà.o:lurationi nonadfuèfcatostuum. Etiterüm ificutautem 3caeaf,s
ferutufiageüatusaßidueahuore non minuitur ,ficomnis iurdns& G
négociant apeccato nonpurgabitur. Vnde iuràrc nos prdrfus lib.6. bii
! non conuenit.Quid enim vnicUique hoftrurti iuirare net- ibliot.an- ^
eife eft , cum nobis mentiri omnino non liceat, quorum
verba ita yera femper,ica debent efle fidelilfima, vepro iu- j
ramento habeantur? Et idcirco Dominus hon folum pe-
ierare, fed etiam iurarè nos prohibetj ne tunc tantum vi-= I
deamur verum dicere, cumiuramuSj iieqüOsVërâcésiri j
omnifermonèelleconftituic -, putaremusfineiuramentö j
licirumeflementiriV Iuramentienim hæccaulâeft, quia I
membrorum tuorum , quam totum corpus tuum eat ingebennam, j pmnis qui iürâtj ad hbc iurar, vt quod verum eft eloquâ-
Vtli forte huiufmodi oculus* id eft,Epifcopus,per prauam tur.Etideo Dominus inreriuramehtuhj & löqüeUm nbfidem
& tUrpelil «fonue'rfationem Ecciefix fcandalum fun- ftra^ nullam vulteflè diftantiâm j quia ncutitl iuràmento
trirjef uettdum eum efle, id eft abijciendum à corpore Ec- nullam conüenit èflèperfidiam, ita quoque in Vëtbis ho-
elelixp ric ip ic , nepeccatoipfiusreuspopulusteneatur. ftris nulliim debeteflemendaciumjquia vtrumq; &psÇ‘‘
Scriptum efténim , quia modicum ferment um totam maffdm iuriurrt & mendacium diuini iüditij poena damnarur,di-
mtumpit. Etiterum: Aufertemalumdevobiiipfis. In manu cenceScriptara:Osquödmentitur,oc(iditdrtimdM. ( ^ (q a i s ran<lumi
vévoPrcsbÿter ficnifîcatusintèlligitur : qui(î&ipfe pra-* ; ergo verum ldquitur iurat,quià feriptum eltiteftisfiddisnon jn Scnpm*
uam fidem renènsaut non rc(fteviüehs, fcandalum popu- J mentitur. Vnde non immetitoDeümhoftrumiurarefæpé rajqüid
lpfecerit, abfcindieum Dominasiubèt : ideftabijci, ne | Scriptura diuina cömemofät, quiaàDêô qui veràXeft & fign^heefc
^ peedato ipiitts Ecclefa macttletur, cum Eccleliaiuxta A-
'-I-Wl poftölnm fan»la&itnnta«uliita eile debent, perChriftuin'
Dominum nofttum, quieft bcnediftu.s in ftcula, Amen;
Dehinc (cqmtonAudiftiqtüiiiatimcßanttqm, guiiimtß-
„ivxowtifutmqltnlUItbeUnimrepuitj: Ejodutemdicovobit,S}ttb
tHtnqueditiilfirit vxoremfttmn, exceptdtdufdfoVnudtionis,fdcit.
l'tiftBV.; tdm iimhdti. In otttnibus Dominus ac Saluätöcnoftet legis
antiqu» iura refotmat in ttielius. Iamduautil quidettt
populö Iudaico illicite viucHci äc fuis voluptatibüs lei»
uienti per Moyfen tcptidij dändl qnacumquc de cäufaiH»
dultavidebaturlicentia,rtönquoditalegisratiopöftularet,
fed tptia populi carnalis effeettata valnptas fecuttdum
rigotero difcipHna:,iuftitiam legis tenere noti Dolfetdilclt»
co h*C permiliä facultas eft, fccundum quodalio in |öco
ipfe Dominus,relponfo fuo,ädhuc eisrequirentibus manifeftat.
Namcum.dicerent,cutMoylesperti)ililletdatili»
, bmm repudijlRefpondit Dominus,dicensiaddartttate wr-
Eibl ioth-V et.?a tr.To
mentiri nefeit, quicquiddicittlr, pro iurameüto habetUrj «T* “
quia verum eft omriëqüod loquitur. Inuenimtlsquidem !
aiiquöties Deum iurantem, fed propter Iudaie^infidels J g j J j “ Ä
tatiSperfidiam , qui purärttomne Verum non nifi in fide
iutamenti conliftere. Idcirco ergo edam Deus iurare vo- jocauerin
luir*Vt qui loquenti Deo non credebant, crederenc vel iü*
rands Air ergo Dominus: Audiftisquid diäum eil antiquis: non
peierabis.Egd autem dico vobis,nonturare otHnino, neque per coelum,
quia thronus Dei eft,nequeper ten am,quiafcabeUumeft pedum eius,
nequeper Hiefêfolymam,quiaciuitas eft magni Regis. In his D o mini
d iä is , quibus per huiufmodi elemerità iurare nos
prohibet, duplex intelligèndâ eft. Primum enittt voluit à
uol?is& vfumiuradoni§,&confuetudinem humani erro- ,
risauferre ne vnufquifquenoftrura, per haecelementa iu-
rartdo crcaturam in honore diuinx venerationis haberet,
ant idcirco impunitatem pçriurij habere fe crederer, fi per
mu‘idielementa iurarec, cum feriptum fit, neciurauitproximo
fito in dolum. In quo etiam errorem tam Iudaicxinfi-
B b b b délita