i.Ctr. ij.
Petrus caput
Apo-
tolorum.
S. Opt ati jf r i CMileuit. Epi/cop.
pulosfuos voluit in vnoefle, quam quod often fus fuerat
vindicarc,du nollec fc negarc,promificfe apud patrc nega-
tuiu efle,qui fe ncgaret apud ho mines. Et tamen no fepro-
mifit puni tutu fcriptura aliquam qua tradidiflet. Grauius
eft .n. negare eum qui locucus He, quam tradidifle verba q
loeiitus (it. Ec cum hare ita feriptalunt, tameribono vnita-
■ tis B. Petrus,cui latis erat, fi poft quod negauit, folam ve-
niam conlequeretur,& prxferri Apoftolis omnib. meruit,
& clauesregni ccelorum communicandas exteris, fol9 ac-
cepir. Bono vnitatis fepeliendaeflepeccata hineintejligi
datur, quddbeatiflimusPaulus Apoftoius dicar charicate
pollc obftruere multitudinem peccatorum : Oner a vjlra,
inqmtjputcemfuftinete. Ecce alio loco ait :Charttds,m quit,
magnanimis eft: char it as benigna eft: charitasnonzelatur : cha-
ritas non inflatur: non quarit qua fua funt. Et bene dixit. Hxc
enim omnia viderat in Apoftolis exteris, qui bono vnitatis
per charitatemnoluerunt a communionePeni recede-
re,eius fcilicet qui negauerat Chriftum. Quod fi maioref-
letamorinnocentix,quam vtilitas pacisSt vnitatis,dice-
rent fe non debere comm unicare, v t lupra diftum eft bea-
tiflimo Petro,qui negauerat magiftrum,& Dei filiumDo-
minum. Poftent non communicare (vtTupra diftum eft)
beatillimo Petro: poflent contra illu recitare verba Chri-
fti,qui promiferat negaturu fe effe apud patrem eum, qui
fe coram hominibus denegaflet. Ad quam formarn debet
diligetucr attendi, de qua dum pauca cornmemoro,ipfius
landti Petri beatitudo veniam tribuat.Si illud commemorate
videor quod fa«ftum conftat,&legitur,dubitodicere
pecc'affc tantam fanftitatem, fed-ip fe hocfaftum probar,
qui 8c doluic amare,& fleuit vbertim,qui nec doleret, nec
deret,n nullainueniflet offcniio. Potuit vtique caput A-
poftolorum ita fie gubernare, vt nihil incurreret quod doleret;
fedideoinvno tituloeius multa videntur errata, v t 1
poifit oftendi bono vnitatis omnia debere Deo fetuari.Et
neicio an in aitcro hoc gen9 peccati,tanti poderis efle po(-
fit,quanto in beato Petro futile manifeftumeft. Quiiquis
enim forte in aliqua perfecutione negauit filium Dei,in
comparationc B. Petri videtur leuius deli quifle ,li negauit
quem no vidit ,fi negauit quern no agnouit, (Tnegauit, cui
nihilpromific; fi feme! negauit.; Nam in B. Petro hoc ge-
mncdosoftcdere, 8cû illud mificent tractatib. fuisquod à
Ëcetifi
Chrifit
Salomone Prophetadiftüeft : Mufcæ morituræexterminât
olei fuauitaté, & quafi mideas morituras nos appellât
& oleum noiflinant illü fcilicet liquorem, qui ex nomine
Chrifti côdiritnquodChrifma poftqua côditum eft,nomi-
natur,antequa fiat, adhuc oleum eft : natura fimplex fit, 8c
(uaueeft,dûde nomine Chrifti côditur. Ergo très res funt,
quasSalomonProphetanominauit,oleumifuauitatem,&
rnufeas moriturasexterminantes fuauitatem.lftæ très loca
fua habent in ordine. Primo loco cftoleü: fecundo fiuaui-
tas de confeftione : tertio , mufcæ morientes exterminantes
(uauitatcm. Quiiquis talis eft traftatorex vobis.piobet
quomodo nos muicas moriturasappellat.Si apud vos pu-
caris elfe confeftionem,quæderolcofuauitatem: eft apud
vos oleum & Iuauitas. Nun quid nos exterminamus olcü
veftrü, vt merito nos mufeas morituras appelletis ? Quod
veftrûeft apud vos eft. Etfi à vobis ad nos aliquis trahïuü
tecerit : lie à nobis feruatur, quomodo à vobis ditnittitür
quomodo dicitis,quia nos fumus mufcæ morituræ,fuaui;
tatem olei corrumpen tes, cum poft vos nihil taie fàcimusi
Authànobisdicitis fuauitatem olei corrumpi pofte : aut
poftumus aliqu id,& dam us oleo fuauitaté m. Aut û non.
vtvultis,nihilpoftùmus, remanfit oleum tale elle, quale
& natura eft.. Quomodo dicitis, quia nos femus mufcæ
morituræ, corrumpentes fuauitatem olei î Igitur oleum,
antequam à nobis conficiatur,tale eft quale natum eft:cô
fettum fuauitaté ex nomine Chrifti accipere poteft. Quo-
modp poftumus vno facto & conftcere ôc corrumpere i
Reftat vt fi oleum de 1e fuaue fit,vacet quod agitur ab hominibus,
fi ab homine in nomine Chrifti conficiatur , non
poteft idem operariusduas res répugnantes & contrarias
limulfacere. Vobis abfentibus fi conficimus,non corrumpi
mus. Si corrumpi mus, quis ante nos confecerat, quod
corrumperemus ? Quare, ne vacet di&io Prophetæ ( fi ita E"lt{.u
eft) intçiligite, quia vos eftis mufcæ morituræ. Vos enim
exrerminaitis non quod natum eft $ led quod confe&um
eft, Iuauitas enim legirur, non natura pofiè corrumpi.
leumemm fimplex eft,& nomenfuum vnum & proprium
habet ; confectum iamchrifmavocatur.inquoeftluauiloan.
ij.
Mare.t4.
LhC.22.
Petrusac-
cepit ciafas,
qua: cutem confcientix mollit, exclufeduritia pecca-
nus peccati dilatatueftrprimo quod cu 1 nterrogaretChri- torum, qlixanimuminnouatlenem, quaefedem Spiritui
ftus omnes, quem ie homines dicetent, vnus dixit Eliam, fan&o parat, y t inuitatus illic,afperitate fugata, liben ter
alter dixit Prophetam. Tunc Chriftus dixifle legitur: Vos inhabitare dignetur. Hxc eft fuauitais olei, quam pofiiint
quem me dicitis elfe ? Et ait illi Petrus: Tuesfilius Dei viui. rnufeae moriiurx conumpere. Si nos exterminaremus a
Pro qua agnitione laudari abeo meruit, quodinftindu vobis confedum oleum , merito nos mufeas morituras
Dei Pattis hoc dixerit.Et exteris agnofeenribus filiumDei,! appellare polletis, fed dum quod a vobis vn dum eft, tale
lolus Petrus agnouit. Deinde lub die paftionis,cum dice- i leruamus,quale fufeipimus,mufc; moritur; c fie nopofiii«
ret ChnftusiEcceteneor&fugietisomnes: tacentibusc^- mus.Sed dumvosinuidiaetempeftatibusimpulfi,quafiin
tens,loluslepromilitno recellurum de prxfcientia. Filius oleum caditis. Vosexterminaftis in rebaptizatione fuaui-
DcicLU:Petre,antequa}ngallu5cantet,termenegabu. Additum | tatem olei illius,quod in nomine Chrifti eofed um eft,vn-
eftafiudad pondus peccati promiflum fcilicet quod non 1 decondirentur mores, vndeincendereturlumen mentis,
eratimpleturusrpoiteaquain in domumCaiphxSacerdo- j ad lalutarem& veram intelligentiam. Vos exterminaftis
tisduiftus eft Chriftus,ad menluram delidi complendam, rem,vbi oleum fuit 8cfuauitas. Nos quomodo potuimus
de canto numcronullus alius interrogator prxter beatum corrumpere fuauitatem , quae ante nos anulloconfe&a
Pctrum. Interrogatus primonegat: interrogatus iterura ; eft,Seduxtftis homines,rebaptizaftis,iterum vnxiftis.Proh
negat:tertid dixit le Chriftum omnino nonnolle. Etcan- j dolor! non fine morte veftra exterminaftis, quodfuerat
tauitGallus: non vttempora cantu fuo diftingucret, fed vt de nomine Chrifti cobfe(5him,more mulcarum, quaeper-
peccalfefe B. Petrus agnofeeret. Deniqjdoluit amare, & | euntesexterminant: quia mors eft peccatum , quod non
H.euicvbertim.Ecce,vtfupradidum eft,cxteris nonagno- j habetindulgentiam.Scriptumeft,jquiaflMipecta«eriri#Spi-
icentibusjfolus agnouit: exteris non promitteentibus,'fo- ritumfanttum,non remnteturei,nec hie,necinfuturofeculo. Ergo
luspromifit :cxterisneclemel negantibus,terfolusnega- cum &falso nos mufcasappelletis, & omniaquxdnobis
uit. Et tamen bono vnitatis, denumero Apoftolorumfe- | fiunr, difloluereproperetis &c nos con tern nendos aut dc-
parari non meruit. Vndeintelhgitur, omnia ordinataelle | fpicicdos efle dicatis, vobis (olis fan&itatem vindicantes;
prouidentiaSaluatoriSjVtipfeacciperetclaues. Interclula. innocentiamproponitisyeftram, vtpromittatisvosalie-.
eft malitixvia,neApoftolianimolicentiamiudicandic6- na pofle donarc peccata. Videtis igitur niffhde nobis, vt
ciperent, &feuerccontemncrenteura , qui negauerat difputatis,feddevobisdixiflcbeatiiriniumPaulura Apo-,|
Chriftum. Scant totiinnocentes , &peccator accipit ftolum ‘.Erunt.inc^ait^bominesfeipfosatnantes, cupidt.glortantes
claues, vt vnitatis negotiumformaretur. Prouifumeft, fibtfuperbi,blajphemi,parentibus non obedientes,ingraft fcekjit,pa- 1
H
vt peccator aperiret innocentibus , ne innocentes clau-
derent contra peccatores,& quæ neceflaria eft vnitas, elfe
non police,hæcfi commemoraretiscommunicare cupien-
tes,quandovos catholica piofinufufciperedubitaret Ec
ciefia,cum confie t vos non Traduores elle, fed filios Tra-
ditorumî .
N . m ail qui ex vobis volentes nos populis luis contetern
non cujtodieniesdineajj'cctUydetractorcStmmitef ,ftne benigni-
rare, 6cc.
Na illud quale eft,quod pro arbitrio tuoMoyfi vobis im-
ponere voiuifti peiiona.* coua que iamne 6c Marabre ob-
ftitiflc comcmorat Apoitol9 Paul9?Si itaeft,quxapud vos
veriras inuenin poteft, cui Cacholica videtur obfiftere?
Aut quod apud nos efte mendacium poteritis approbare,
Liber Septimus.
„.Cathedra
>etri.
Am. 9*
,«f. 14-
lIatth.$.
in vnacommunioneefle cum totoorbe terrarum î Nun-
quid poteris approbare mendacium, lÿmbolum verum 8c
vnicum retinere & dcfendere?Nunquid poteris approbare
mendacium cathedram Petri 8c claues regni ccelorum
à Chrifto concelïàsjvbi eft noftra focietas ? Nunquid poteris
approbare mendacium in ipfâledione quæ coramc-
morafti inter ipfasperlbnas?Confideraordinemrerum:6c
qui fiierit prior attende. Vtique Iamnes 8c Mambres fecundo
loco funt,qui contra Moyfem &veritacem falfis ar-
tibus militare voluerunt:6c:antecelferatMoyfes,cuiusyir-
tutesimpugnarefruftra conari lunt. V t Moyfesprio^éft,
fie catholica prior eft. Vt Iamnes, 8c Mambres répugnantes
obftiterunt : fie 8c vos rebelles contra veram catholica
militatis. Qujd eft ergo quod nomina 8c nobis 8c vobis
mutare voluiftis,nifi vt te Ibcijs tuis comparareS æqualem ï
I Sunt enim aliqui ex vobis qui oblitiautignari prxcerito-
! rum temporum,eos iamdudu m qui de catholica lapfiMa-
! iorinum ofdinauerunt i illi fcilicet auétores fchifmatis 8c
’ traditionis : Cum adhuc retinerent pacem, antequam ex-
terminarent Deo placitam vnitatem, fuerunt lumen mu-
di,& fal terrç merito appellabanfur. Dum docerét pacem
adhuc pacifici voçabantur. Antequam inflati elfent, beati
erant.De paupertatelpiritus,parserant condimenti. Beati
erant, dqm mites, pars fuerant condimenti. Beati dum
iufti,parseranccondimenti.Beatidumpacifici, to turn fuerant
condimentum.Pofteaquam erroris diuitias dederut
i lpiritui 8c pulmonibus fuis, facientes fchifma, immires in-
J uenti lunt: 8c minus mifericordes dum impie membra Ec-
I clefiædiuiferuntj&iniuftitiam fecuti, regnum’Dei'profa>
i ftjdiohabuerunt : Et diuidendoEccfefiam nolueruntefle
pacifici, ipfi fa â i finit là 1 infatuatum, ex quo nihil condi-
re cur,quod Deo de fiiauitate placuiftec. Et cum hoc malfi
: pertineat ad principes veftros, à quibufdam Ibcijs tuis ali- ■
terdifputatur, vt dicant infipientesfuiffeeos quiagnoue-
fîntvelferoveritatem, 8>c i fchifmate recedentes, agnita
matre catholica fecuti lunt pacem. Hoc putant aliqui ve-
ftrumerralfe: hosexiftimantquafiinfacuatos, àlapientia
receflifte. Vnde apparet vos omnes eodem modo errare in
nominibus transrerendis : dum & tu Iamnem 8c Mambré
pacificis catholicis com parafti.E t vos fehifmaticos Moyfi,
quod a veritate alienum eft : & aliqui focij cui infipientes
delàpientibus iudicarc voluerunt , vt dicant fàtuos fadtos
elfe pacificos.'&parentesfuos de dilfenfione infatuatos e fife,
intelligere noluerunt.
DE V I C T O p ANTÎO
C H ËNO , ET T IT O SO STREN SI
E X T H E O D O R I P E L T À N T
TE I E S V T H E O L O G I E T I N T E R P R E T I S - E P I « jftola Dedicatori a ad illuftrilF. Prinçipem Mar-*
quard.à Bcrg*Ecclefiç Auguftanæ E-
pifeopum, & alcera ad Left
or em.
_ -;--v • ■ B ___i 1 1 # ; m
liße.Et cäp.fequenti,Cäthdrdrum bateß’rnplurimüm grdjfalam. At
enim quam multa ftcula effluxerunt, ex quo Ecclefta turn harefwi
illamprofliga’uit, turn Bapttfmidtlationemprobtbuin Eodeni terns,
pore,aut noil multopoft>vt idem tiicephoiw duct or eft,tibu quo que
floruttftquidem Iulianiprincipumandatoftx Cy^tcenortim ciuitatt
eieäusfuit, & fynodo Antiochena, qua in Ioutriidni iinperium iiici-)
ditjam tuncfenexinteifiiity 'Etcum Eufebio EnitJ[en'o,Bafilto Ancy-
rano, Serapione, multifque alivatatis illius orthodoxis patnhus t o ,
homoouCion3aduerfus ArriartosprOpugnauit.Et qtiiaTitiuifte n$
Luca tantum, verum Matthai quoq^ Euangelium expöfuit, idcircö I
quaLucacuniMatthaocommuniafuntyVelomittit, vtlleui braebid |
expomtyVt tommentariw eius tarn perfect us non fit, quam Vtfiorisi
Scnpfit idem aduetfus Munichaos, & alia quadam, quapenerunt,
autfortajfein Bibliotbecis inter reliquias vetuftatispuluere conficiun
tur.Neuterporro horum,quodfciam,ba£temu Lattna linguaprodijt
in lucemmecputarimfacile typis Gracis imprejfos repefvn.
Peltanus Eufcbium EiniUeDum & Bafilium An :yranum epilcopos
inter orthodoios patres recenfet,q\iosfuiflc hæieticosneiriono
□ouit. S. Hieronymus in Chronico anno Domini 3jb. a it, Eufebius
Emifl'enus Aria'næ lignifer faótionis multa & varia confcribit. Etli-
bro défcriptoribusEcclefiafticis .Bafilius AncyranusfnbregeGon-
ftantio Macedonia: partis cum Euftatbio Sebafteno princeps fuit.
VideTom.4.annal.Ecclef.
Nulli ve*
cerum <n
Marcum
Icriplcrut :
H Oscumcernerem,neqiteitalorigos, btpërtiinefceredebereni,
&itaeruditos, vt muit is pojfent magnum vtilitatem dfferre,
diuina confifus ope,ambos inLatinum vettere conftitui.Ambo hi att-
ttores,toto explandtionumcurfu mugis aliorum doctrinam iudicia-
quefequuntur & probant,quam fuaùd quod clare difeas ex prafatio-
ne Viftoris : in quaconfitetur, fe tanqudm in vnum corpus colleiïa S*Jfe * quaEcclefiddoftoresdiuerfisloris &pdrftculathn annotaient.
Titusfimiliter non raro antiquorum [enten fias interponit,
qutbûs commentutiones fuies confirmât atque illuftrat. Quibus vero
temporibusvixerint, etfi nihil dum pro omnino comperto habeam,
fujpicor tamen,vtfumquefatisvetuftumeffë. Siquidem atate Vitto-
ris,Hierofolymitani templifundamenta, & parietina, & alto, quadam
reliquiafupererant,quod teftatur ipfemetin cap. ij . Marri. At%
Nicephorus commémorât,Imperatore Iultano Apoftatafundamënta
Wa ccelefti quodam portento itafuijfe conuulfa ac dïfietta, vt ne lapis
quidem fuper lapidem remanèret. Annotât eodem capite plerofqüe
adultos,Baptifmum ad extremam feneriutemper eu tempora diftu
VICTOR PRESBYTER
A N T I O C H E N V S I N S A C R O S A N -
C T V M I E S V C H R I S T I E V A N G E L I V M
, s E C V V D V M m a r c v m : OPERA tHEO-
dori Peltani SocietatisIcfuTheologi, nunc
primum LatiUitatc do-
natus.
Vandoquidem permulti in Màtthæi &
Ioannis,pauci vero in Lucæ, nulli autem
omnino, vtequidem arbirror, in Marci
Euangelium feripferunt ( certcveterùm
monumentorumindices ftudiole euol-
uens, nullum qui illud edilfeiuilfet, in
hodiernum vlque diem comperi) vifum
eftmihi, quæEcclefiæDoftores lparfim 8c perpart'esin
præfentem Euangeliftam annotarunr ,in vnum quafi corpus
redigere, fUccinftamque in ho(c ipfum quoque Euangelium
explanationem confcriberc.
f Gæterum Marcus hie, qui alio nomine Ioannes appel-
latus eft, poft Matthæum Euangelij hiftoriam contexuit, jEuaugeli i
matremque,vt ex Apoftolorum Aftis confiât,Mariam il-lftabino-
lam.apud quam Hierololymis difeipuli Chrifti diuerrere • '
foliti eranr,habuit.Et quidem inicio,vc in iildem illis Apoftolorum
Aftisproditum exrat > adhærebat Barnabæco- i
E S O C I E T A i gnato fiiö & Paulo. Verum vbiRomam veniilet,fecutus tap.i$i
i eft Petrum. Quare is in priori fua Canohica ad hutte mo- j
dum de illo fetibit: SaluatVos Ecclefia qua eil in Baby lone colle- Câp.^.
£ta,&Marcus filius meus; Quin ApoftolusPaulusquoquej '
non in ea tantum,quam ad Colloftenfes fcriplir, fed in po-
ftetiori quoque ad Timotheum mentionem illiüs facit. Coß
Manu »ijfcribit hic, ume,&adduc tecu w.ibi vero: Salut at vos
Marcusconfobrtnus Barnaba.Ma.rc\is itaque cceleftis doftrinæ Marcus
fernen,quod ab Apoftolis hauferat,cum alibi, turn Romæ
uocarecur,ab iifque,qui RomçChrifto per fidem adiunfti pgCa
fuerant, vt lalu taris prædicationis feriem ferip to expone- H
ret,enixerogaretur, haudgrauatim annuit. Acq; hincEu-
angelium } quod feeufidum Marcum inferibicurfnatum
traditun
Ù A P V t I*
IIJitium iuangtlijlefu Chrifti, tilijDei : ficutfcriptiitn eft in È- Caf.40.
faiaProphetà,&c. Euangelifta Marcus Spiritu illo’, qui è câp.3.
fubhmiin hominum corda demictëre lolet,afflatus,â pro-
phecico oraculo Eiiangeliüôrditur. Fo^ffeiwanfà indefertOi tur
&c. Hoc vaticiniü hiftoriæ, quæ de Ezechix ægrotatione, ranquam
apudElaiâ âgit,fub tcXitur.Ecrc ego mit to Angelummeuantefa- potion
riem tuam,&c.Hoc diétum no ex Efaia,fed ex Malachia de- vac'-
promprum eft-Èüatigèliftaeifiifi compendio vfus, duo di- j ' xpo ‘ ,r
ftinfta oracula,lilb vnius Elaiæ nomine in rtiedium adfert.
R h /t Marrus. 1