Philip. 2
C
Pfalm.103.
D
.Cor.8.
vtnunçrioftrosfenfusingerattius, fufficit adplenam percipichdæ
fideinötitiaro,vc diuina vèrbarecitcipus.lwpn»-
cij>w,inquit, era verbum. Nunquid aliqua hiceft opinio té-
póris,minquid aliqua fufpicio foorforum, velaliquod in-
teruallum pun&iaut momenti alicuius, vt dicere audeas,
Erar,quandó non état. In principio erat verbum. Èt rie fottè
verbumintdligas,qiiodeftloquentisofficium, foquitur,
•Et verbum erat apudDeum,non dixit, verbü quod lpçutus eft
DeüSyCedy&verbü erat apud neu.lpl'e poftremo inïërpretatus
eft,quid fit verbü dicens,&Deus erat verbum. Si i?y>rwcipio e-
rat verbum, &KÖc ipfium vérbuapudDeu érai,&Deus erat verbü,
có/ufa ëft impietatis intécio.Probatur .n. de capitulohoç,
Chriftü filium Dei & feraperfuiflè, 6c femperinfèparabi-
lefnà patre,&femper Deü.Sicut .n. fijne initio-eft,eùm dici
tur,I»pri»cyriöCTV*f, fic& cum dïcimt,apud Deurnar at,infe-
parabilitas eius àpatre fine initio declaratur.Sed 6c cü hoe
verbum Deusèfle definitur,non eft ambiguum,quodfine
initio’Deus creditilr. Hocenim quodprxmifitdicens, In
principio,ad omnia referenduméft^ideft:,!» principle er at verbum,
St cum fequïtiir, & verbum erat apud Deum, & Deus erat
Chrifiüs,per quem omnia. & illud quoque, quodlupraretuli-l B
nwas,quia in ipfo creatafuntotnnia. neenon & illud, Omnia in lc^'-
fapiemiafecifii. Sedô^hocloannesprolecutus ( hpç)eft,oi| B
mniaperipfum fatta/«Mf- quomodo omnia, fi negas de fili0 ^
Dei di&um,cfr/èf»f peusfirmamentum, dsr dut fit Dens per medium
verbum,(ine dubio,i» pri»«pw,fubaudiendüm eft. Denique
& ipfe ita concluait dicens, hoe erat in principio apud Deum.
quomodo ergo erat,-quandó nó erat, qui femper eft. quo-
inodoex nullisextahtib. e ft, qui femper apudpatrem eft.
quomodo creatura,quifemperDe^s,immó &pcr que vni-
uerfa creatura eft.Sequitur enim ,Ömtüa per ipfumfafta funt.
Quomodo ex nullis extantib. faótus eft ,per qumomniafa-
ttafunt. Si enim & ipfe faitus eftjquomodo per ipfum omnia
faCtafunt. non aracÏiraifieret,poteft fuiau&or elle, qui non
t'uic.atqj idéo infeólus credédils eft,pér queomniafactafunt,
quiavanum èft & abfurdum ,vt & ipfo , cùm non extrader,
'laétus per fe elle dicatur.Similiter &Paulus docetiChriftü
femperfaille,& Deum efle,&æqualem patri. Tuncenim
veré Deus eft,cü æqualiseft patri, quia nécsequaiis elïe di-
ceiétur,fi non vcrè Deus hàberetur. Iniuria eft enim veri
Öei,ïi ëiribn Deus verus diçaturæqualis. Ponititaqrinc-
piftoï&tdafHoc.n.exifiimate in vobis,qubd inChriJiole[u,qui cum
tn forma Dei eJfet(confiitutus)nonrapinamarbitratuseft,ejfe<tqua-
lèmDeo,fedfemétipfumexinauit,formamferuiacciptens. Si verè
homo eft Ghriftus,cum/on»*;» feruiaccipit,vctè quoq-, D„è9
eft,cü in forma Dei eflè pethibetur. nee aha ratione æqua-
lem dicëret,nifi in forma Dei eflè verum Deü vpluiflet in-
telligi.Ec qui verus Deus eft,Vtiq; femper efo& qui femper
eft Deus,non poteft dici de eo,erat,quandomon erat. Sed
Sc per ipfuni omnia fad a ait Appftolus Paulus fcribens,
'Qifiaihtpfo creata funt omnia,fiüequain çoelisfiuequainterra,vi-
JMia& iniujibiliajiue thromjiue dbminationes, ftueprincipatus,
ftuepotefiates: omnidper ipfum,& intpfo creatafunt,& ipfe eft ante
'ornnes. Ergo ipfe femper eft, per quem, & in quöomnia fa-
&a lunt. Sed & Hymnidicus cantans ait, Omnia in fapieniia
feciftu Non tarnen ipfiun dixit ftiéfam eflè fapientiam. quia
6c Apoft. cùm dicit,&ipfèeft anteomnes, fadü negauit.Si.n.
eü,quinó erat,fa(ftü credi vpluiflèt, ita pofuiflèt,& ipfefa-
ftuseftanteomnes. htcüdicitjLtipfeanteomnes,ommb.dedit
initiü.quorum anterior,immoöCfador eft, ipfe vero fine
initio eft,qui ante omnes nô fad 9, fed efle memorarur.lté
Àpolt. Vnus, inqiiit, d eus pater,exquoomnia, & nos inipfo,&
vnus Deminus nojler lefus Chrifiüs ?per quem omtua f&nosper i-
pfum. 6c hic cùm dicitjpw Chrifiumejfe omnia, apercifllmè fa-
dprèm diicreuit afadis,nec ppfi[è »ptelligi naturam fadu-
ræjn èo,qùi féCit pmnia. Sed videamus,fi & Moylès hoc
jdeiùidocuit,quod Apoftpli annunciauerunt,ideft, omnia
ex Deo fact a effe per fluim. Inter cætera,cùm fabricam mundi
téfen,ait,Et dixit Deus,fiai fir mamentum in media aqua,&fit di-
uidens inter aquam &aquam. &.factum eftfict&fecit Deusfir mamentum
, d? diuiftt Deus per medium aqua, cùm dicit, &dixit
Dm yfiatfirrnamentum. In dicentq> patris mtelligendaper-
lona ert.cùm autem didt}&fecit Deus,in faciênte,filij intel-
ligenda perlona eft. Nam il non putas itaintelligendum,
Apoftolica periçlirabitur adfert|b*dicens, Vnus Deus pater,
ex quo omnia, ( & nosjnipfo) & vnju Dominus noftefiefus Chri-
fius,per quem omnia, (& nos per ipftim, jjiiû enim totam fabri-
eain mündiperfilium fadam elle credideris , immo&p-
mnia inuifibilia,tiue &yifibilia,quemadmodum infidem
recipis vocem Apoftoli,dicentis, Vnus Dominus nojler lefus
aqua. ergo 6c Moylès fadorem inducit filium, non fa-
dum. Si enim fadum iando Spirit ureuelan te didiciflèt,
inter cætera, quæfada deferibebat, îpfium quoquè priùs
fa'dumeflè memóraflet. Sed ablolutius inferiùs profequi-
tur.vbiiamiabricatimundiincolafacienduseft. Etdixit
Deus yfactamus hominem adimagmem &fimilitudinem nofiram.
Non eftènim vnius perfonç dicere, façiamus ad imaginem 1
6cfimilitudinem noftram, led neque diuerlædeitatis. Na
plut alitas horum verborum,id eft,façiamus,6c,nofiram, pa-
tris 6ç filij perfonas fignificat. Quod autem fingulariter i-
maginem dicit, vnadeitas? vnavirtus vtriusque perfonæ
manifeftatur. Si creatura eft Çhriftus, quomodo iü opère
Deo confors adhibetur. ad ipfiirn enim dicitut,faciamus.SÏ
nbn eft verus fiiius,quomodo vnailli cü pâtre imago eft j
adoptiuus fiiius non habet imaginera adoptantis. poteft
quidem habere munificentiam, non autem potfeft imagi-
nis habere naturam. S cio quidem eflè difiîretiones imagi-
num, quas nunc exlequi longumeft,^ non neceflarium.
Sed quod facit ad caülàm, vindiep. Dicens , hocinloco
nulla difcretip eftrmaginis.vbipatris&filijvnaimagopcr-
hibetur. Non enim dixit, factamusad imagines nofiras, led
adimagmem nofiram. & ne iortè ftupida mente, 6 quisquis
ille es harreticus, vlurparcs etiam de vna perfona dici po-
i\x\Ke façiamus, vt fciliçet apud lè cogitântis adfedio fit, nô
defignatio perlonarum, fub fequi tu r ,& fecit d tus hominem,
ad imaginem Dei fecit eum.Quæ coram in luce pofitafunt. fi
quis non vider,cæcus eft. Deus, inqaït,fecit, ad imaginem Dei
fecit. Nonne apertilfimum ëft,quÔdiam tunç Spiritus làn-
(^us per Moylen E uangelica lacramenta tradlabat, dicens,
Deum& Deum, non tamen duos DeoS, quia yna imago eft.
patris & filij. 6c 6 quàm prolpedtc omnia édita fùnt. Deum
& Deum, iacraScripturapronunciat, vt Sabelhum exclu-
deret defendentem patris & filij vnam éflè perfonam. &
ne duos deosintroduceret, inter vêrba, quibùs pluralis ii-
gnificatioperfonarunieft, vnam imagineminleruit. Hoc
ita eflè inuenieSjintendensteftimonio dicemifaciamus hominem
ad imagmem nofiram.
Quidagisimpietaj Arriana. Si creatura Çhriftus eft,
quomodo crcaturæ & creatori vna imago eft.' Sed ne ire-
rum Arrius fub occafione perfonarum diuerfitatesindu-
ceret naturarum,diuerfitas naturç non admittit vniüsfor-
mæ communionem. Molrae lune voces ih libris Moyfi,
quibus redargui polfint impij in filium , imo & in patrem.
nam quomodo non & in patrem hæc tendit impietas,quç
protano fpiritu exercetür -j-in filium, cùm patri adi munt,
quod verepatris eft,auYer êtes filio,quod veièfilij eft.^quo-
modo enim pater eft verè,qui (ècundum ipfos non genuit.
quomodo Çhriftus vferèfilms eft, quem negant vei è de i-
plogeneratum. S ed , vt d ixi, multæfunt voces in libris
Moyfi, qüibus redargui hæc eorum poffit impie tas. fed
quia hæcfplà non ftudio Ubrum feribentis exlèquimhr,'
ledve.lutiin feheda certas fummas quafi properâte sfdeli-
mamus.vt tuo qualitercumque videamur obedifle præce-
pcojçætcræ voces prætereufidæ font, maxime quia indiui-
nis vocibus non numerus teftimoniorum, fed auóloritas
requirenda eft. quaîidonèaeft ,etiamfi vna voce proferà-
tur. Sufficit interim de hbcvno capitule, Moyfeti concor-
dàflè cum Euangèliis &Apoftolis. Deum & Peum prædi-
catMoylès,fiçutfuperiùsteftimoniumloquimurde Ge-
nefi, ita & Iôannes Deum, 6c Deum annunciauit dicens,
In principio erat verbUm,&verbum erat apud Deum, & Deus erat
mi»»w*.Nemo dixit duos deos, licet Deum & Deum dice-
ret. nemo rîô vnam imaginé patris & filii ânnûciauir,&id-
eovnum Deum nouit dicere,in confelfionefides catholi-
ca. noh tamen vtper confeflioné ynius Dei fiiius negetur
elle quod Deus eft./quia ficut pater Deus,eft,ira & filiy De9
eft, na fi non ficut pater De9 eft,ita & fiiius Deus, quomodo
illis.vna imago eft fecundü Moysé, vel quomodo fecü-
düPatiium,intor.raâ Dei Çhriftus eft æqualisexiftcs Deo.
Sed 6c loaanes cùm verbû Deü àdlèrit in principio apud
Vnus ft
filing
Deum eflè,non extra Deüm eflè,per hanc verbi DeiàDeo
infêparabilitatem idem mihi videtur fignificare, qjiod in
fignificantia imaginis & formæ eft. Nam f i per vnam irnaafnem
eande mqùeformam patris , & filij infeparabilitas
ûftenditüriçur noncum Ioannes Dei , & Dei inlèparabili-
tatem annuntiat;per hoc quod ait, ér verbum erat apud Deu,
& hoc erat tnprincipio apud Dc«w,vnatri imaginem, eandèm-
que formarn.patris,& filij fignificaflè credatur. Plane hic
i le n fus videafur ambiguus , fi non idem Euangelifta hoc
ipfum paululum infrâ apertius profecutus eft dicens,&/t-
! diniits gloriameius,gloriam quafi vnjgeniti k patre.Gçmyna jma?
I go,eademq; forma,i,ta & gloïianpn âlîa eft filij,quam quç
patris eft. Intèreà qui Chriftum de àdoptione filium dicis,
qdomôdp ih tëlligisglorwwi eius quafi vnigeniti à pâtre} Quod
! fi plures eflè Deihlios,de adoptiorie profiteris, quod li 6c
| Çhriftus adoptiùus e ft, quomodo ynigenitus à pâtre eft,
1 cuninonfit vnigénitusexiftentibus quoque alijs perado-
1 ptionem filijs. Quod fi vere vnlgenitùs à pâtre èftideo,
, quia ipfe folus deiplb vere pâtre generàtur,quomodo ad-
1 optiuus adferitur, cum adoptiuus inter plurés adoptiuos
■ proprietatem vnigçniti à pâtre habere non poflit. - Sed
etfi adoptiui font , de nullo tamen eorum diétum eft
toreft,ficuti& pater creator eft.& Deus eft,ficutî & parer,
nop tamen per hæc duos Deos dicimus : Hiceft,vbi impie
hæretîcediabolico furorequaftin ftultitiam iftiusconfef
fionisinardefeis, cum Deum, & Deum aùdis. nec tamen
duos Deos dicimus.Infiatus enim de littera laeculariin hac
quæftione infahabiliter ægrotas , & putas te debére con-
ftringere,vt duos Deos dicamus, cum Deum,&Deum çôf
fitempr.Noliinfelix aduerfus Chriftum Dominum totiûs
creaturæ, Ariftotelis arcifieiofaargumentacolligere,qui te
Chriftianum qualitercUmqueprofiteris, neCaduerluspia
cotifelfioném inenarrabilis de Deo iàcraimenti yt calculd ;
calumniator , quafi ex difciplina terrenasfiipputationïs
circumfcriptoraauenias.InfoiCe potiufdiuinoslibrps, &
de dmina fide diuinis ytere lermonibuS. ÎLegifti ytique,
&inlumme tuo videbimus lumen. Quæhicdiftantialumi-
nis alumine eftïpofaiflèt: enim 6c diftantiam, fi fuilïèt, ne,
quis lüminis à lumine nullam diftantiam çrederet, quod
li huila diftantia eft, non ergo diio lumina, lèd vnum lumen
eft,cum in lumine patris,filij lumen agnoicitur. Hoc
lumen eft de quo & Daniel loquitur dicens , & lumen cum
ipfàefi. non enim,dealïquàcreatura hoc dicituf , lèd dé
Iplenaoreipfius Dei exiftentis lèmpiterni lumfnis. Si pafJWß
ér vidimus gloriam eius, gloriam quafi vnigeniti k pâtre. Sed de tér lèrhpiternüm lumen eft,' fine dubio 6c fiiius lumen ëft
Chriftafplo diiftum ëft, (^vidimusgloriam eius,gloriam quafi fempiternum.Si vero negaturfilius Dei lumen eflè lèmpi-
vnigeniti apatre. jidn ergoadoptiuus eft, d equohocdicir | ternum , quomodo in patris lèmpiterno lumine lumen
tur,qùod de adôptiuis dici non poteft. Èt meritç illivna j- filij quod non eft lèmpifernum , videtur.;' $éd in foudi-
-n " ‘ Wêr /cr.i:........:__ si... \ .a l___r._ n.'imago cum patrëeft , qiiia iple foliis vnigenituskpatreéft. i-______________- ' .... i..-:.
Quid ergo mirum,fi in filij imagine patris imago.fignatur?
idco&ipfe Salûatordiçebat, Qmmevidet, videt & patrem'.
non hocvtSàbèllius dicdquàfi fe ipfum patrem dicafeflè,
quifit 6c filiiis., Confitepr enim pâtre ni eflè, qui genuit,
filium vero elle,qui natus eft.Sed cum dicit,quimevidet,vi-
det & patrem fiicjit patris Scfîlij non vnam pftendit éflè perfonamîita
vnam oftendit eflè deitàtein.cùm in patris & filij
fobftantia nulla diuerfitàs inuenitur. Iterum in hoc
quoque loco dicam,fi creatura eft fiiius,quomodo quivi-
dét filium, videt & patrem? nemo in vifione creaturæ patrem
videt. De inipeélione enim creaturæ creator videri
poteft,pater autem non videtur nifi de infpe<ftione filij,Si
ergo Çhriftus creatura eft,& non vere fiiius, noh poteftin
creattfræ vîfiohè pater vidéri .& quo modo ait, & qui mevi-
%et,videt & Patrem, nifi quia vere fiiius de Deo pâtre natus
eft.& ideo cum videris filium, neceflè eft vt & patrem vi-
deris. Sine filio enim pater non eft,ficut nec fiiius fine pa-
tre.Inde etiam fubdidit, Ego inpatre, & pater in me.non vti-
qué per quandam paflîuamconfufîonem,fed quiaconfe-
bus Dei non eft hæc Falfa diélio fanclorum , Et in lumine PjkLif.
tuo videbimus lumen. Ergo & filij lumen lèmpiternum eft,
quod non diftatd patris lumine fempiterno. 6c ideo licet
lumèn fit fiiius, & pater lumen fit , ynum tamen patris &
filij lumen eft,quia in pâtre &filio nulla diferetip eft,nulla
foparatio luminiseft , quomodo nécimaginisfecundum
Moylèn, nec formæ (ècundum Apoftolum Paulurh. Sa-
cramentum autem infeparabilis vnitatis fecundum hoc,
quod vterque, id eft, pater 6ç fiiius æqualiter&indiuife,
neque (ècu.ndùmpbrtionem, Deus vnus. 6c pluralitatis
fecundum hoc, quod vnusp^ter eft, & vnus fiiius. Etiam
de hoc càpitulo manifeftatur quod legimus in Euangelio:
ipfo faluacore dicente., Ego <& pater vnum fumus. Sumus e-
nim plu rali tatem fignificat perfonarum. quia hic pater,&
hic fiiius. Vnumautem vnàhleandemque in pâtre & filio
fubftantiam,deitat@tnqué conlîgnat,vt verepater 6c fiiius
vnus Deus fit,cum ambo, id ëft, pater 6c fiiius vnum font
fecundum deitatem,non vnus fecundum perfonas.Ego &
pater vnum fumus, hacvna voce & Sabellius excluditur, & côfaüdituï
Arriüs confutatur.Sabellius enim ipfum dicit patrem,qui
quens eft, vt vb i pater eft ,illiceflè cpgnofca.tur & fiiius,& fit & fiiius,hoc modo,tamquamfi vnus habe* duo ho nu- j
vbi fiiius eft,illic etiàmpatrem exfiate cognofcas. Eft & a* na.& interprétatur vnum ideo diëtum ,.vt vnius perfonas
lius (ènfos diéti iftius, (^me vidit,vidit &patrem, noa qui i lîngülaritas çrederetur. Contra vero A^hsrefpiciensad |
cprpôrëis ocuiisïn corpore vidiflèt Iefum, Vidiflè patrem | hocqpod ait, fumus, in hoefermone, pluralitatem intelli-
refertur. alioquin abmrda èftincrepatio Dpmini ad Phi- ; gens, introduxit iinpiam pluralitatém Deotum credens
lippum dicentis, Tanto tempore vobifcumfum,&non me nofti j vnum fempiternum Deum, & . alium,, qui elfe coeperit
Philippe? fecundum corpus enim non folum Philippus vi- j Deus. vnüm omnipotentem, & alium,qui non fit omni-
debat Ie(um,fed étomnes Iudæi,qui ei aduerfabantur.nec po tens.S etfo cæci tas,i n v tr ifqj habentante dèulos, quod
tamen per hoc, quod yidebant fecundum corpus Iefum, | pievideant, &incautisoftènfionibusimpielitigarecon-
patrem quoque vidiflè credendï furit. <Quid ergo eft,qui j tendunr.falté commqdent fibi fenfus fuôs.&piç fideipet-
mevidit,vidit&patrem} intendecordisaciem , & vide fë- j fpicient veritatem, Sabelliusadmiratione virtutum,quas
cundi um- fidiei lpiritualis obtutus rCih. rnifAt.uimm Cfillituumm TDrfecii nnnô ! r'K fifl-iT snn p rn h a rn r.C h r i f tum D e um ve.rnmefTè c r é d it .
crestturam eflè.fed crèàtofc, intende eum vere eflè Deum
fine initio fempiternum, &fecundumho,c , quodD.eüs,
inuifibilem, inæftimabilëm , incorruptibilem, inde-
mutabilem, & per omnia tàlëïfi, qualiseft &patereius,
qui eum genuit. & ita videris filium,patrem quoque te vidiflè
non dubiüëft.hoc(enfu accipe 6c illud qubdait, ego
inpatre,& pater in me. pater cum fit perfeiftus, perfëdum filium
genuit.&çü fît inuifibilis,incomprehenfibilis,inæfti-
mabilisDeus,& verrim lumen,& fiiius talisnanis eft,qua-
lis èft ille,qui eurri gènuit.& ideo ait,ego inpatre, & pater in
me.cum enim omnia quæ (une paternæ virtutis,&dëitatis,
habentur in filio,pater in filio eft,& fiiius in patte. & ideo.
ptæmifitjSi mefciretis,&patrem meumfciretis... ( & hi c often-
diturj quod eaderii fit patris & filij (ufiftantia, ëbqftod fît
vna vtriufque cognitio. Sed .creattiræô^creàtoris non eft.
vna cognitio,quia non 6c vfia fobftâritià'. Patris aütëtn 6c
filij vna cognitio èft,ergo non eft fiîiùs creatura, fèd crea-
Chfiftusoperabatur, Chriftum Deum verum elfo credit.
& nonqui aliquando cosperit , fed qui (èmper fuerit, &
poffitomnia. credat hoe Arrius , 6c non blafphèntat in
Chriftü,qué filium cohfitetur. Item Arrius riègat CKriftü |
èfle patré,nègechbc &SabelIius,&pie crédat,quod Chri-
ftus vefe Deus eft,hó exiftens pater, fèd filius.adhuc aper**
cius dicamtSabellius VincatArrium, quod Chriftus verus
Deus eft,& Arrius vincat Sabeilium, q> Chriftus fob cqnr
feflióne vëfi Dei verüs & nliüs eft,& tttihi catholicoambo
yiceruht, impno & mecum ambo yincunt impietatis ërro-
rêm,cum rriec^ intellëxerintiacrae fidei vetitatètn, quae &
pluralita t é perfonarüiritelligit,& ynitatem deitapis inhac
pronunciatióne Domifo dicentis, Ego,& pater vnumfumus.
Sed hanc diuinam pfpnuhtiauqnem,&'lfonc piam diuirix
pronuritiatiohis iri tèllige ntiam'Hnij (è fta tores cü qu^rfit
fobueftère,alidmddo interpfëtantur>& dicunt, vnüfunt
quidem', (èd non fubftaritia, non dcitate, non poteftate
(ed volütatèjid eft, quia vnam earidëmqy habeanr vblüta-
T”Z z • 4
hæretici
impii..
tem