A Subaudi-
endürcor.
pro la bi.
Nouatùs
I quisfucric
vide apud
D. Cypr.
Ep. 49. ad
Corncliü,
de Nouati
(celeiibus.
B
Matt. J.
C ,
il.'Ccr.f.
». Cor.3. a.
Chrifto :
auchore,
peccata
remittunc
Sacerdetes.
Meritum
conficctis.
Baptifmus
eft donu,
poenirctia
auté labor
D
Aipoc.x. à.
Rom. j. '
240
bis ipfis fubminiftrantibus, quorum authoritate conuaju- ;
iccaufatelorum. Acin hanc ipfamhærefim , Noüatiani j
quando * coeperunc? Audice quxfd , Scrotum ordinem f
yeftrierrorisaduertite. Cornelius iam Romæ Epifcopus |
àlèdecim epifeopis fachis,locup:t cathedra vacantis acce-
perat; & in ilia qùa fuit prxditus caftimoniavirginalij ere-
bras perlècutiones irati Principis fuftinebar. Tum forte
quida presbytêr Nouatüs f ex Aphrica,fraudatis in Carthaginenflecclefiaviduis,
fpoliatispupillis,pecuniaEcclefix
denegata, proiedto extra domum pâtre, & eodem fame
mortuo neclepultOjVxorisgrauidasvterocàlcepercuf-
fo,partuque eius cffufo,Romam venir; Et cùm apud Car-
thaginem, vrgentibus in ccclefia Fratribus, dies cognitio-
nisipfiusimminerer, &hiclacitaùit:necmult6poft, No-
uatianumiftumepifcopatuCorneIijanxium(namfibifperaueratjeum
aliquantis,Vtin talirefolet, ex fua parte fau-
toribus nutantem impellit,dubitantem fouenvt maonura
aliquidlperetjhortatur. Inuenitaliquosexeonim numéro
qui temjgeftatem perfccutionis illlius euafèrunt; apud
qitos,hanapfàm delapfis receptis, Cornelio conflaretin-
uidiaraj dat ëorùm épiftolas ad Nouatiânum. Ille ex authoritate
epiftolarum -, fedeùtèiamRomaEpifcopo ad-
uerfium fas facerdotij ftngularis,alterius Epifcopi a libî no-
.menaflumit: Corncliumlapfiscommunicaflèarguit, le
vendicàt innocentent. Contra hune mihi reddenda ratio
eft , côfttra hune aflèrendus piidor, contra hune vita pur-
gâda. Sed & vos, inquies, Epifcopi, talia cur probatis? Di-
ïa t hoc alias, tu Nouatianum defende. Inexcufàbilis vi-
dëàcurhxc cæteris caufà,tibi licet grata fit. Tibi innocens
fit quifquis eft pro te nocens. Neaccufaueris alium eo cri-
mine,«quo tu non potesliberari. Age,iam totum pudorem
nos Epifcopi debeamus, quia & Apoftolorum nomen ac-
cepimus,quia Chriftiappellationefignamur. Negantem,
inquis,Dominus negat, tu negantem,nolofatearis. Quis
eum negantem confitetur? qui adpoenitentiam cogit, ob-
iurgat, crimen oftendit, vulnera aperit, fupplicia æterna
Commémorât,interitu cartais emendat? Hoccaftigare eft;
nonfateri. Ait nobis DominusiVoseftüfalterra. Redté ergo
pfallimusiftadicendo , necadnihilum valebit quifquis
audierit. Vides non proculcarii nobis fententiâm Domini,
fèdprobari;rjonabijcifèucritacem ; fedvoluntateme
ius aperiri. Sed j>oenitenti,inquies, peccata dimittis; cùm
tantum in baptifmate tibiliceatrelaxare peccatum. Non
mihf plané , led Deo foli, qui & in baptifmate donat ad*
miflum,&pcenitentium lachrymas nonrepeliitiCfterùm
quodegofacio,idnonmeoiure,fcdDomini. neifumwad-
i«rom,inquit;D«adificatioêft. Et iterum; E'.goplantant, Apollo
irrigauit, fed Dew incrementum dédit: Ergo neque qutplamat eft illiquid,
neque qui rigat-,fed quünctementum dut Dew. Quart fi ue
baptizamusjfiue ad poenirétiam cdgimusjièu Veniam pcè-
nitentibus relaxemusj Chrifto idâuchorëjtra&amus; T ibi
videndum eft an Chriftus hoc poffit, an Chriftus hoc
feeerit. Sipoenitentibusremiffio pecèatorumùariporuit
(aisjbaptifmanonfuitneceflariura.-infulfiflirnacomparatio!
Baptifmumenim, facramentumeftdominicæ paffio-
nis.Pcenitentium venia,meritum confitemis.Illud omnes
adipifcipofl’unt, quiagratiæDei donum eft;id eft,gratuita
donatio; Labor ver© ifte, paucorum eft qui port cafum re-
furguntjqui poft vulneraConualefcunt, qui laehrymofis
vocibus adiüüantur* qui càrnisintèritu reùiuifcunt. Fru-
ftra me pofuifle afleris illud exemplum quod Deiisdixerit*
MalopiSnitentidmpeccatoris^quam mortemi Quid fi adieciffèm
illud E t e ; Cum conuerfwingemuerisjuncfaluaberisf&feies v-
bi fueruî Quid fi id Apocalypfis: Mewe»n? vnde cecideris,&4-
gèpoenitentiam,&facprioraopera} Hæc('inquies)genfibusdi-
«fta funt ante bapdirnum : Audi Apoftolum; Scimw auteni,
quoniam quacunq, lex dicit, tit qui in lege funt ‘dtciii & loquitur.
Ergo eosquifine Lege vixerunt, pcenitendi conditio noti
tenebit. Qui etfi poenituiiTent, libera id fide ftfceran t* non
impofitoper legem vinculo pcenitendi* Ergd& velludæi
(inquies)qui ante baptilmum pceiiituerunt,poft baptifmu
pcenitere non pofliinn Quis hoc te docuitfraterSympro-
niane? Quis iuafit.vt qui ante pcenituerit,pofted pcenitere
non debeat? Sed pofteriùs hoc videbimus. Interim, fi 1#^
4æispoftbaptifitium przclufaeft pcefaitenda , quia filam
j antèperfol uerint; cob cede vel genres quæpoenitentiæ le-
I gem ante nelcierintqibftcriùs poenitere debere. Sed & de
j Iudæis, nolo, fallarist Ille.énim propterea priùs pcenitue-
j runt,quia Vêtus bap ti (in a corruperanr,& quafi poft fide fide
prodita, poenitebanr. Audi Apoftolu: tiolo enim ignorare
vos,fràtres, quia patres noftriomnçsfub nubefuerunt, & omriesper
mare tranfierunt, & omnes in Moyfe baptiz.au funt in Mtbe & in
mari:&omneseundem cibumfpirttalem ederunt, & omneseundem
potumJpiritalëbiberunt. Bibebantautem dejpirltali petrafequènti ;
Petra autem er at Chriftus.Hoc ergo baptifriia viblàuerant,&
ideopdenitebanr. Videamus deinde quid dicas. Si Dew ft-
piw iubet bominepOenitere ('inquis)^i«j peccare permit tit. Quid
ais? Ergô qui fieöius remediilm criminis mbnftrat, crimen
oftendit. Et medicusille cum curat, aifidue vulnerari do-
cet.Deus nec peccare vult hominem lèmel, & tarnen libérât
à peccato. Nee vtiq; cùm libérât,peccatum docet;ficut
nec qui ab incendio libérât, incendium m onftrat, nec «qui
naufragum eripit fcbpuliS,in Taxa compcllir. Aliud eft de
periculo liberari,aliud ad periculum^ogi.Etfortalfèpate-
rer hoccredi, fipoenitentia deliciæputarentur; cui labor
tantus imponitur, cufcarnisinteritusimperàtür; cui iuges
lachrymæ,cui gemitus ièmpiterni. Völet ergo ille lànatus
iterum fe lecari,rurfus exüri? Volet peccare iterum; & iterum
poenitere cùm feriptü fit; Noliadijeerepeccatum, ne quid
tibidetefiw contingatî Et adhuc f aftiduèpeccantinon mifereor.
Quod fi (vt ais) ad peccatum cogkur,~eui pceniretitiaemedicina
monftratur; quid tandemille faSturus eft, Cuipoe-
nitehtia ipià præclüditun cui deiperatb remedio,totü vtïl-
nus aperituncui,prorfiis ex intêgro,vitæ aditus denëgatur?
In baptifmo^inquies^ftmel morimur, ficut ait Apoftolus;
An nefeïtisquoniam quicun baptizati eftisin Ghïifto lefu, in morte
eiùs baptizati eftis l Confepulti ergoeftiseiper bàpnfmum in mortem,
vt ficut Chriftùs refurrexit ex nwrtuis,ftc & vostn nouitate vita
ambulet is. Quid mirum? Dpcebat Apoftolus quód efiè-
mus noui-jVt némopeccaretilèqueb.atur tarnen vt qui pec-,
cauerar,poeniteret. Hie Integer,ille curarus viuerct>Inno-
cêns eororiam,poenitensveniamfôbiret;Illeprçmium,ifte
médicinam acciperet. Deniq; idem. Apoftolus dicit ; Nam
fi cùm àdhitcpeccatoresejfétnusi Chriftus pro nobis mortuUs eft^ mul-
tbmagisiuftificati nunc in[anguineeins, falut trimus per eum ab
ira. Abira;vtiq;,quæpecçantibus de be ba tun Q uodfiGâ-
tilempbpulumnonpàiSuSeftmbri; multo magis redem*
ptum non patietur extingui. Neeabijciet,qiiös magno re-
demit;nec enim lèuis illi eft iaâura famiilorum. Non mo-
rieturqüidemampliùsquirëfiirgit, vtlcriptuineft. Sedi-,
plê eftadubcatus apud Pàtrem , led ipleinterpellât pro
peccatisnoftris, hauddelpicabilis milerorurn patronus,
parùmve idoneuS deprecator. Relponde frater, an famu-
los Dei diabolus po Hit opprimere, an non poflît Chriftus
abfoluere? Petri poenitentiàmdicis anteDomini palfione
fuiflèîHoc tibi nembpropofuit. Et tarnen Petrusiâ bapti-
zatuserat.-huic enim dixeratDomtnu's ; Quid lotus eft femel,
non neceJfebabétiteriïtauari.Accepit tarnen pofteà remedium
Ghriftijlêd antè poenituit, & antè làmftuseft habitus, qua
adrerfiediumperueniret. Necpoenitentiaeiusin memq-
riafcriberctur, nifiprofüiffetaliquid poenitenti. Eleuit, in-
qmt,amariftiniè. Mon vis facere fidelem,quod Petrus fecit?
non vis prodellè nobis,quod Petro profuit, Age,Thomas
meus nonne poft Domini refurreftionem de relbrre&io-
nedubitauit ? Nonneperfidiæreus notatur à D omino,
cùm illi clauorum notæ,,cùm profeflæ manus, cùmî^teris
vulnus oftenditur,cùm fie ad eum ait Dominus;No/i efte in-
credulw,fed fidélisé Quid ergo?erubuit poenitere? nonne hu-
miliatus eft? Nonne Deum & Dominum fuum illicé çon-
fitëtur? NunquidnonillumExomologcfisifta commen*
dat? Iam quàm arguté caput illud abfoiuis, quod egqpo -
tùiidaram Epifeopis poteftatem, vt quæ ligaffentin terra
ligata dient & in coelis.Dicis,hoc no ad Fideles,fed adCa*
technmenospertinere;vtbaptizâdisadhuc fcilicet popu-
liSjfolùi liceretcrimina,vel tenêri. Duorum deniq; Euan-
geliftarum Capiêulaconiurigis,vtvnum eflèvideantur; &
adijcis,quod Matthaeus minus intégré profequutus fît,cô-
pleflè Ioanncm rv t quia apud Matthæum dixerat Domi-
nus; lte&docete onpnesgentes,baptizanteseas in nomine PatrU,-&
j WÊi & Sptritw fanât • apud loannem impleuerit dicens ;
------ -------------— -- _______ Si cuius
E
r.Cw. i
Poenitci
non fur
deliciæ.
F
loan,s.
Mihi vi
deturcit
|re illud'
Eeel.u.
'■efl et bt.
j?«> ‘ fi
pecctttis.
Rom.6.
Rom. f.
G
Rom. 14.
loanaj.
Slatth.it
H
to an. io.
Exomo-
legcfis B.
Tnom*.
tAatth.it.
Euâgelifta
rum inte-
gros 8c non
dimidtaros
efle (enfus.
t For.
■ Adciic.
Sicuiwdinnferitispeccata dimittentur iU'v,cuius retinueritis,&te-1 Apoftolorum &Prophetdrum,&ipfi angularilapide Chrifto lefu. An
nebuntur.Vt hoe dimittere vel ligare ad gentes qua baptiza- j ludaortm Dewtantum ? Nonne &gentium ? Immo &oentium
d*erant,pertmuilTe videatur,quia prior Euangelifta dege- SiquidemvnusDeus,quiiuftificacimpium ex fide , &per
tibuS praioquutus fic.defoluendo autem & ligando polte- fidem.^Cerceille humilispopulus,quem Deus, drachma: I
riorimpleucnt.Quidais ? Euangeliftarduodimidiatosin- filiominori&ouicul*coflferebar.Ecclefiafuitivnde Apo-
uicem lenfus,& lemiintegrosretulerunt? Verba his inuice,; ftoli,vnde omnis turba Credentium , vndepopulus Chriraciove
(cmcmio.'x
exolcfccu-
tibusltt&ris.
defuerat;aut non in omnib. totum Spiritus fandhis ftianus.Huiccorpori,noftraetiam membra coniunifta funt, I-----
impleba^proj^ofitosperferens lenfus, & ad plenum d;<fta & tot* credentium portionesivtin bonam oliuam, ex ole- (
definiens ? 1
perordinat:Dei tabulam, tabula dfiierlamutabit?Qu*nam
in vobis h*c vincendi cupido eft, vt tale aliquid audeatis ?
Quid,quod apud Matth*um ipfum ante Paflionem luam
clixerstDomitms:Quacunqueligaueritis in terra, erunt ligata &
in coelo; & quacunquefo hier it is in terrier um foluta & in coelo ? A-
pud Matthäum hocpnedixerat Dominus , & nullam ibi
gentium fecerat mentionem:Cur ergo illi capirulum loan-
nis adiungis,vbi Ilium pofuit;Acita pofuit vt a gentibus fe-
paratet;quod vtiquefi ad gentes pertioere voluiilct, potuit
iplè cóiungere quod iple poncbat.Tbtum ergo quod quarts,
minis-confirmatym teftamencum nemo fu- aftco gentium conuenirent,ficut Apoftolus dick: Par ticipes R*m-12- *
ifabnlam.raKiilfl dinprfii mnnkiriOuvniini I a:*.:. _•.
apud Matthxum habcs.Cur non vniuerlälegifti, quie-
pilcopum doccs?Primum praceptiiftius caput repete. Iplo
referente Matth*o,paulo fuperius ad Petrum loqüutus eft
Dominus;ad vnum, ideb vtvnitatemfundaretexvno;mox
idiplumincommune pracipiens , qualirer tarnen ad Petrum
incipit; Et ego tibi dicojinquit,quia tu es Petrus,dr fuper i-
ftam Petram adificabo Ecclefiam meant, & porta infer nor urn non
conualefcent aduevfw earn,& tibi dabo claues coelorum,&quacun-
que ligauerisfuperterram, ligata erunt & in ccelis ; &. quacunque
foluens fuper ten am, erunt foluta & in ctzlis.Dic firater; de folis
gentibus hoc loquutus eft; Super banc petram adificabo , in-
qait,Ecclefiam meaml Ecclefiam, no n baptizaras gentes,vo-
cat?homonecdumrenatus, corpuseftChrifti ? quid loluo
gentibus,quod non eft ligatum ? Nam fi non reputatum eft, 1
nec ligatum , quidalligo, quoxl nulloiure conftringo ?;
Gentilis homo,liber eft Legi. Vide nunc econtrario, an in
baptizatum vtraque conueniam.Solintucvenia, quia pec-
cato tenebatur; lig.mir anathemate , quia folutusfueratfide
& per gratiam liberatus.Quodfi ad gentes hanc foluen-
dilicentiamvelligandilpediafle concedam; mülró magis
ad bapeizatos pertinuilïè conuincam. Nam fi is folui potuit
vel ligari quinon habuit vinculum, quanto magis ille
quem fidei iura tenuerunt? Ais pofuifle Matthäum: Sipec-
caueritin te frater tuw; vade & conipe eum folus, cum folo ; ac
ftatim fubiunxifle Dominum: Quacunque foliar is in terra,fohlt
a erunt etin ccelis; vt ad fratris offenfim pertinere videapinguedinis
eius effefta ; atque ita vnum omnes eflemus in
Chrifto,Iudxus & Gr*cUs, leruus & liber. Si ergo cum
illis humilibus, vnum 'corpus fumus,di«ftalunt & ad nos ,
qu* veterum humiles audierunc: atque itaomnicorpbri
nuntiatumeft,quicquidde corporis parte pradicarum eft.
Dicam adhuc planius : Ille pofteriorpopuius, illepauper,
ille medioctis , imago Ecclefix fuit,anima humilis &
modefta,animaliberataper Chriftum. HancvenitDomi-
nusialuamfacere,hancapudinferosnonreliquit: hac eft
ouis ilia qua humerisreporratur:ideft, nilu &vigore pa-
tientix. Hac eft drachma,qua qu^ritur: & vicinis,inuen-
ta monftratur. Vides formam eius, fimilitudini pceni-
tentium conuenire ? Vides milericordiam vlque ad hoc
tempus extendi? Vides quacunque Ecclefia nalcenti didfca
fimt,ad plenitudinem.Ecclefiapei tinere ? Indelbi Domi-
nus adiecit: Sic eritgauditlm in ccelo fuper vnumpeccatorem pee- Lu* fc .
nitentiam dgentem,quam fuper mnaginta nouem iuftis, quibw non
fuit opwpoenitentia. Nam fi omnia ilia ad commonendos
nos feripra funt, cui tandem populiisille peccatot humilis
comparabitur,nifi populo pcenitenti ? Acfifigurisin ordi-
ncm recurrentibus,nonaginta nouem lana,' omnis Ecclefia
eft, vnaveroerratica, delinquentiiimportiunculacft :
ac drachma qua perijt,mifer ille peccator eft. Rediens poll
mala fua filius, redempro illi fimilisaftimatur. ’lam redte
a me pofitum vides,cun^depoenitentium curatione trada-
rem,aixiflcDominumNoneftopw finis media, fed maleha- Mar.*,
bentibus. Redte & illud: Beati lugentes, quoniam ipficonfolabun- Lhc*$.
tur. Quicquiddepublicanis&peccacoribusdidtum eft, siatt.y.
ad xgro$omnes & omnes mileros pertinebir. De folis; I
ais,ferip tum efle martyribus : Beatilugentes. Nemo ergo
prater illos,peccata fua plangit? Non Dauidclamat: La- l ^
uabo perftngulas nottesleftum meum ? Et iterum? Quoniam cine- f t 6' ^ 1
remficutpaneedi:&potum tneumcumfletumifeebam. Non la- I
cob dicit, Anni vita mea duriftimi ? Non Apoftolus ad Ti-
motheum, Defideranstevidere, manor lachrymarum tuarum.
Nec ramenhoede Martyic loquebatur. Quid nunc? mitur.
Age non vides quod (upra dicit ; Sifa tepeccauer.it /rrff^4 feri poenitentesficcos4iabentoculos?Etqui peccaflèfedo-
tuw: hie vero addit ; Amendico vobis , Quacunque folueritis in lent Here non norunt?Ipli Communicantes,ipfi fideles, la-
terra,& c.Illud vn!iùffît,hbcplu[ibustelaxauit:illud,iplè, ' -L 1 ’ ^
foluitin quem admit titur,hoc vero,Ecclefia:illud, fine la*
cerdote,uné fratribus,hoc a*b omnibus impetratur. Ouacu-
que folueritis, inquit;omninonihilexcipir. Quacunque, in-
quit:vel magna, velmodica.Attende quod ad Petrumdicatinfcrius.
id quod peccatur in hominem,fepruagies & fe-
Communi-!
chrymasnon habemus. Quempiam noftrum, gaüdente cames.
mundo,gaudere dele&at? Vos Nouatiani, iamfattatiefiis; I
diuitesfaäieftisftne nobis regnare ccepiftis.Non ergo * quifq; mi
ferabilis eft,ita incipit eflè miferädus. Poft hxcpróponis, & j1- Cör-f
dicis (criptum eflè per Domino:Omnepeccatum & blafphemia * Vu
remittetur bominibiu: Qui autem tn Spiritumfanftumpeccauerit , |
ptiesrelaxandum;vt oftendat,alias velfemelpofle.Tarnen | nondmittetureinequehie, nequeinfuturo. Autegofallor, auc ft*U' 11
qui in Pettumpeccar,Dominum lad it : ficut ad Samuel i- iftud exemplum contra te valét, Namfiomnc peccarum
plè fignificat: Non tenitlliw tnomenttfeccfunt/ed ma Conce-1 & blafphemia relaxabitur,vides veniam posnitenribus nön
diturergo vel femel Ecclefia,quod nobis ipfis totiens im-; nègari.-Ergo omne peccatum , crgoipfa quoquebiafphe- I
peratur. Nuncad,erraticamouemdrachmamillam,&ad- mia.HabesadditumfêcundumLiicam : Êtquiinfiliumho- '
olefcentiorem filiumreuerramur : quaego exemplacum minispeccauerit, remittetur ei. Quidhoc amplius de miferi-
ftriélim feripto priore tetigiflem,tu plena repetifti, edocés cordia Dei,de dementiaïudicantis ? An non inuidet ocu- H
& oftendens drachman> & ouem & filium minorem ad lus tuus quia bonus eft paterfamilias: non lieer illi facere,
publicanos & peccatores; hoceft,humilempopulum;non quöd vn\^Qmnimo,tuquisesqüiiudkasferuum ? Dominofuo w }
adChriftianxp!ebisim.iginem, nec ad formam fidelium I ftat,autcaiit: Potens eft autem Dew ftatuere ilium. Sedquiin 4
pertincre.Graculormcdoceri, intelledtum vero non eflè *
molefte fera. Nam quid aflèram ? Ea quacunque lex
dicat,his qui fiib lege funt,dicere vtiquë & hoc principali-.
ter adpriores diétum eflè conicntio, fed in forma fidelium,
fèdinimaginefuturorum,ficut Apoftolusdtcit : Hac autem
i nfigura cont'mgebant Hits : Script a funt autem adcorrepttonemno-
ftram, in quos fines faculorum deuentrunt. Et i ter n m : Qua omnia
illis vmbra er ant futur or um bonorum. Cette ipfè adnuis ad
publicanos 8cpeccatores,hocèft, humilem populum, &
Spïrïtufanäoblafthemauerït,zk^ nonremittetur ei. SoJes to- clcfa ha-
taSpercUTrereledfciohes : cut hicnonlegifti,quidfitiftud, bet> Spicitö
Injpiritu ? Habes fupra feriptum, cum Dominus damonia
verbofugaret, & virtutes multas fpécialivigorecomple-
ret, dixiflè Pharifaos; Hicnon expeüit damonia nifiin Beelze- I
bubprincipé damoniorum : hoe eft, in Spiritum fändtum de- Matt.u
liquide, in eablafphémaflè qua per faneftum Spiritum ge-
tebantur.In cateris quippe peccatis auterrore labimür, aut I
.. ... .. .. . . mecuftangimur,autcatnismfirmitate fuperamur. JHxc Pêccaré in
ideoiuniorem illadidata.Diccrgo: an populus Chriftia- cacitas eft non videre quod Videas, & (an<fti Spiritus ope-/ s-s <3au^ bc
hus ipfè eft iunior ? an in radicemcoba/erit ? at#lla mem- ra diabolo deputare, eamquegloriara Domini qua diäbo- I
bra compegeric? adificatw ( vdqriptümeft) infundamentit I lus ipfè fuperatur, diaboli appellate virtutem; Hoceft I
Biblioth.Vet.Patr.Tom.q. . . X èrgo